Yunan İç Savaşı Sonrası Siyasi İstikrar Arayışları (1950-1960)

122

123

onun da görevi kısa sürdü ve istikrarsız koalisyon hükümetleri sonrası 1951 Eylül’ünde yeniden seçimler yapıldı. Bu seçimlerin iki önemli hususu vardı. Birincisi General Papagos Yunan Birliği Partisi ile siyasete girdiğini açıklamıştı, ikincisi ise yasaklı Komünist Parti yerine, tüm taraftarları komünist olmayan Birleşik Demokratik Sol parti kurulmuş ve siyasi arenaya çıkmıştı.³⁹⁹ Papagos 114 sandalye ile oyların çoğunu almasına rağmen nispi çoğunluk sistemi tek başına iktidara gelmesini engelliyordu. Bu arada ABD de Yunanistan’daki siyasi istikrarsızlıktan rahatsızdı ve bunun halledilmesi yolunda telkinler yapıyor ve hatta yardımlarını zaman zaman azaltarak gözdağı veriyordu. ABD bununla da kalmadı ve Mart 1952’de Yunan iç siyasetine müdahale etti. ABD’nin Yunanistan elçisi John Peurifoy, nispi temsil sisteminden basit çoğunluk sistemine geçilmesini teklif etti ve eğer bu yapılmazsa ABD yardımlarının daha da düşebileceği konusunda uyarıda bulundu. Her ne kadar Plastiras’ın rahatsızlığında vekâleten başbakanlık görevinde bulunan Venizelos bu müdahaleyi eleştirse de ABD yardımları vazgeçilemez bir konuydu ve 1952 Kasım seçimlerinin basit çoğunluk sistemi ile yapılması kabul edildi. 16 Kasım 1952’de iki yıl içerisinde üçüncü kez olacak genel seçimler yapıldı.

Papagos oyların %49,2’sini aldı ancak seçim sistemindeki değişiklikle parlamentodaki sandalyelerin %82,3’ünün sahibi oldu.⁴⁰⁰ Papagos, 19 Kasım’da yemin ederek hükümeti kurdu.⁴⁰¹

ABD istediğini almıştı, sağ kanat iktidarı ele geçirmiş ve liberallerin gücü zayıflamıştı. Bu, özellikle sol gruplar için bir darbeydi ve komünizm gücünü büyük ölçüde yitirmiş hatta Papagos’la birlikte umutlarını da kaybetmişti. Papagos bundan sonra yaklaşık üç yıllık bir dönem için başbakanlık yapacaktı ve bu durum uzun zamandır Yunanistan’da şahit olunmayan bir istikrarı da beraberinde getiriyordu.

Papagos dönemi Yunanistan için, içerideki gelişmeler ve dış politika açısından oldukça önemliydi. Ülkede özellikle ekonomik gelişmeler ve atılımlar yaşanırken, milli ekonominin her dalında 2. Dünya Savaşı rakamlarının üstüne çıkılmış, milli gelir yükselmiş, enflasyon durdurulmuş, 1953 devalüasyonu ile birlikte drahminin kıymetinde artık bir değişiklik olmayacağı konusunda halkın

399 A.g.e, s. 167.

400 Tsoucalas, a.g.e, s. 125-126.

401 Ayın Tarihi, S.226, Kasım 1952.

124

güveni temin edilmişti.⁴⁰² Bu gelişmelerle özel sektörde yükseliş oldu ve ekonomik büyüme yoluna girildi.⁴⁰³ Dış politikada ise çok daha faklı gelişmeler yaşanıyordu.

NATO’ya katılım bu dönemde gerçekleşmişti. Bulgaristan, Arnavutluk ve Yugoslavya ile ilişkiler yine Papagos döneminde tekrar geliştirilmeye başlanmıştı.

Özellikle Yugoslavya ile ilişkiler ve Yunan-Türk-Yugoslav antlaşmasıyla kurulan Balkan Paktı önemliydi. Yıllar boyunca bir kriz olacak Yunan dış politikasının ana meselelerinden biri olarak ortaya çıkan ve Yunan –Türk ve Yunan-İngiliz ilişkilerini derinden etkileyen Kıbrıs Sorunu da Papagos döneminde başlamıştı. Bütün bu özellikleriyle, Papagos dönemi, 2. Dünya Savaşı sonrasında Yunanistan için bir dönüm noktası olarak adlandırılabilirdi.

Yunanistan için önemli gelişmelerin yaşandığı bu dönemde, Ekim 1955’te Papagos öldü. Yerine Kral Paul’un de desteğiyle Konstantin Karamanlis (Ekim 1955- Haziran 1963) geldi.⁴⁰⁴ Karamanlis⁴⁰⁵ Batı’ya ve politikalarına yakınlığı ile biliniyordu. Karamanlis’in ilk icraatı Yunan Birliği Partisi’nin ismini Milli Radikal Parti olarak değiştirmesi oldu. 1955-1963 yılları artık siyasi istiktarara kavuşmuş bir Yunanistan’da Milli Radikal Parti (E.R.E- Elliniki Rizospastiki Enosis⁴⁰⁶) ile Konstantin Karamanlis dönemiydi. Ekonomik alanda da atılımlar gerçekleşti. 1955 yılında birinci 5 yıllık plânın⁴⁰⁷ uygulanmasına başlanırken Yunanistan’da sanayileşme zorunlu bir durum olarak göze çarpıyordu ve bu konuda önemli adımlar

402 Cumhurbaşkanlığı Celal Bayar Arşivi, 3/10-4 6286-32.

403 Clogg, A Concise History of Greece, s. 145.

404 Burada belirtmek gerekirse, Kral Paul, Karamanlis’in Batı anlayışını çok iyi süzdüğünü ve özellikle Kıbrıs meselesinde ABD başta olmak üzere diğer NATO üyelerini de Yunanistan tarafına çekebileceğini düşünüyordu. Bkz. Clogg, A Short History of Modern Greece, s.172-173.

405 Konstantin Karamanlis, Atina Üniversitesi'nde hukuk öğrenimi gördü. Avukatlık yaptı. 1935'te milletvekili seçildi. 1946’dan sonra Çalışma, Ulaşım, Haberleşme, Toplumsal Refah, Milli Savunma ve Kamu İşleri bakanlıklarında bulundu. 1955'te başbakan oldu. 1959'da Adnan Menderes'le Kıbrıs'ı bağımsız bir cumhuriyet haline getiren Zürih Antlaşması'nı karara bağladı. 1963'te komünist milletvekili Lambrakis'in öldürülmesinden hükümetin sorumlu tutulması üzerine başbakanlıktan istifa ederek Paris'e gitti. Bkz. http://global.britannica.com/EBchecked/topic/312125/Konstantinos-Karamanlis.

406 Maurice Genevoix, The Greece of Karamanlis, Doric Publications, Londra, Western Printing Services, 1973, s.132.

407 Birinci beş yıllık kalkınma planının ana hatları şöyleydi: “a) Büyük zirai dönüşüm projelerinin tatbiki suretiyle sulanan arazinin ve imkân nispetinde ekilebilir arazinin arttırılması, su baskınlarının önlenmesi, su kaynaklarının daha geniş ölçüne kullanılması, teksifi ziraatın tatbiki. b) Bazı ana sanayilerin kurulması ve devletin büyük ölçüde mahallinde istihsal edilen hammaddeyi işleyecek hususi fabrikaların kurulmasına yardım etmesi; sanayileşmenin, maden zenginliklerinin işletilmesi ile müterafik olarak yürütülmesi. c) Mahalli kaynakları işletmek suretiyle enerji istihsalinin geliştirilmesi ve mebzul ve ucuz enerji temini. d) Bunlara ilaveten turizmin, münakale ve muhabere şebekelerinin geliştirilmesi.” Cumhurbaşkanlığı Celal Bayar Arşivi, 3/10-4 6286-33

125

atıldı. Karamanlis 1956 Şubat seçimlerinden güçlenerek çıktı ve iktidarını pekiştirdi.

Birçok muhalefet patisinden oluşan Demokratik Birlik önünde oy farkı açısından büyük olmayan ancak önemli bir zafer kazandı. Parlamento’daki 165 sandalyenin sahibi oldu. 1958 Mayıs seçimlerinde ise sandalye sayısını arttırarak iktidarını güçlendirdi.⁴⁰⁸ Ancak 1958 seçimlerinde Birleşik Demokratik Sol, belki de liberallerin yanlış politikalarıyla ana muhalefet partisi olarak ortaya çıkmıştı.

Papagos zamanında sindirilen komünizm ve sol unsurlar tekrar güç kazanmış gözüküyorlardı. Sol Parti 1958-1959 yıllarında özellikle Kıbrıs konusunda NATO’nun desteğinin alınamamış olmasından dolayı Karamanlis’i sert eleştiriyordu ve Kıbrıs konusunda hükümetin üzerinde ciddi baskılar yaratıyorlardı. Karamanlis, Kıbrıs için geçici çözümler üreten 1959 Zürih ve Londra Antlaşmaları yüzünden Yunan Parlamentosu’nda muhalefet tarafından şiddetle eleştirildi ancak zorluklara rağmen 1963’e kadar görevde kalmayı başardı.⁴⁰⁹

Yunanistan 2. Dünya Savaşı’ndan 1960’lı yıllara kadar gelişme kaydetmişti.

Ekonomik ve politik anlamda büyük sıkıntılarla başlayan dönem iki konuda da belli bir istikrarın yakalanmasıyla geçilmişti. Dış politikada da adımlar atılmış, NATO’ya üye olunarak güvenlik açısından daha rahat bir duruma geçilmiş ve aynı zamanda Kıbrıs konusunda da ilerlemeler kaydedilmişti. Tüm bunlarda ABD desteğinin sağlanması önemliydi ve Yunanistan’ın ikili ilişkileri de etkinlik gösteriyordu.

Yunanistan, her ne kadar Balkan komşularıyla ilişkilerini geliştirse de Kıbrıs ihtilafı Türk-Yunan ilişkilerine bir darbe vurmuştu.

408 Genevoix, a.g.e, s.137.

409 Cumhurbaşkanlığı Celal Bayar Arşivi, 3/10-4 6286-90

126

BÖLÜM V: SOĞUK SAVAŞ YANSIMALARIYLA YUNANİSTAN’IN DİĞER