Yol: Seydişehir’e uzanan Yol, Konya’dan itibaren güneybatı istikametinde Hatunsaray

Ka-sabası ve Kavak Köy’den geçerek Akören İlçesi yakınlarında batıya yönelmekte ve Akkise Köyü içerisinden ilerleyerek Suğla Gölü’nün kuzeyinden Seydişehir’e varmaktadır⁵⁹. Seydişehir’den sonra Antalya’ya devam eden yol, 1. yolda belirtilen gü-zergâhla aynıdır. Konya’dan itibaren yol üzerinde-ki kuruluşlar şunlardır: Hatunsaray Ak Köprü (13.

yy⁶⁰); Gömse (Seyfeddin Ferruh) Han (1215-16⁶¹

58 Baş, 2007a:134.

59 Yol hakkında bkz. Baş, 1996: 141-167.

60 Duran, Baş ve Özcan, 2016:140.

61 İ. H. Konyalı Kavak Köyünde yazlık köy mescidinin duvarında H.612-M.1215/1216 tarihli bir kitabe bulduğu-nu, bunun da Gömse Han’a ait olduğunu belirtmiştir. Bahsi geçen kitabe günümüzde İnce Minareli Medrese Müzesin-dedir. Bkz. Konyalı, 1964: 1102.

- mevcut değil) ve Gömse Köprü (13.yy ilk çeyre-ği⁶²); Kavak Köprü (13.yy⁶³); Girvat Han (13. yy (?) - mevcut değil⁶⁴); Belbaşı Han (13. yy ilk çeyre-ği⁶⁵ - büyük oranda yıkık); Derebucak Tol Han (13.

yy ilk yarısı - büyük oranda yıkık); Ortapayam Han (13. yy ilk yarısı - büyük oranda yıkık) (Harita 5).

3. Yol: Günümüz Konya-Seydişehir karayo-lunun 44. kilometresinde Erenkaya Köyü yakın-larında Yıkık Han olarak isimlendirilen bir han kalıntısı bulunmaktadır. Plan özelliklerinden ve yakınındaki kitabeden dolayı Selçuklu dönemine ait olduğu düşünülen⁶⁶ bu yapı dışında, Seydişe-hir-Konya karayolu üzerinde başka bir hana rast-lanılmamıştır. Bu nedenle yolun güzergâhını tam olarak ortaya koymak mümkün görünmemektedir.

62 Duran, Baş ve Özcan, 2016: 134.

63 Duran, Baş ve Özcan, 2016: 144.

64 M. K. Özergin Girvat Hanı’nın Hatunsaray civarın-da olduğunu ve tamamen yıkıldığını belirtmektedir. Bkz.

Özergin, 1965: 168.

65 Baş, 1996: 149.

66 Baş, 2001: 97-98.

Hanın mevcut konumundan dolayı, Selçuklu dö-neminde de günümüz karayolu ile aynı hattın iz-lendiği düşünülebilir. Ancak karayolunun geçtiği yerlerin büyük çoğunluğunun engebeli olması bu olasılığı oldukça düşük tutmaktadır. A. Baş bahsi geçen bu durumlardan dolayı yolun Erenkaya’dan itibaren Beyşehir’e bağlandığını belirtmektedir⁶⁷. Böylelikle Beyşehir’e gidişin seçeneği gibi görülen yol, aynı zamanda Beyşehir’den Seydişehir’e olan bağlantıdan dolayı, Konya-Seydişehir-Antalya yol-ları arasında da yer almaktadır. Bu görüşler, Yıkık Han’ın konumu ve yolun durumundan hareketle yapılmıştır. Yıkık Han ile bağlantılı bir başka han bulunması durumunda yolun güzergâhı tam olarak ortaya konulmuş olacaktır. Konya’dan itibaren yol üzerindeki kuruluşlar şunlardır: Yıkık Han (1205-1211⁶⁸ - büyük oranda yıkık); Küçük Afşar Han (13. yy - mevcut değil); Derebucak Tol Han (13.

yy ilk yarısı - büyük oranda yıkık); Ortapayam Han (13. yy ilk yarısı - büyük oranda yıkık) (Harita 5).

67 Baş, 2001: 98-99.

68 Baş, 2001: 98.

Harita 6: Konya-Karaman-Ereğli Yolları

Konya-Karaman-Ereğli Yolu

Konya’nın güneydoğusunda yer alan, eski ismi Larende olan Karaman, Türklerin Anadolu’ya girişi sonrasında ilk fethedilen topraklar arasında-dır. Büyük Selçuklu hakimiyetinde öncelikle Da-nişmendli sınırları içerisinde yer alan kent, II. Kılıç Arslan tarafından 1165 tarihinde Anadolu Selçuklu topraklarına dahil edilmiştir⁶⁹. 1190 yılında Haçlı işgaline uğramış, 1216’da I. İzzeddin Keykavus tarafından yeniden Selçuklu egemenliğine geç-miştir⁷⁰. 13.yy ortalarında Anadolu Selçuklularının zayıflamasıyla, bölgede yaşayan Türkmenler bu kargaşadan yararlanarak, Karaman Bey öncülü-ğünde 1256 yılında Karamanoğulları Beyliğinin temellerini atmıştır⁷¹. Karamanoğulları, Anadolu Selçuklularının çöküşüyle birlikte Selçuklu mi-rasını devam ettiren büyük bir devlet konumunda olmuştur. Karaman (Larende), Karamanoğulları döneminde önemli ölçüde gelişim yaşamış ve Ka-ramanoğlu İbrahim Bey zamanında beyliğin baş-kenti olmuştur⁷². Şehrin bu gelişimi, ulaşım ağla-rının da gelişmesine katkılar sağlamıştır. Ancak, yolların gelişiminde kentin önemi kadar, konumu da etkilidir. Çünkü Konya’dan itibaren günümüz Mersin ili sınırları içerisinde yer alan birçok mer-kez ve limanlara iniş, Karaman üzerinden sağlan-mıştır. Bunun dışında Karaman’dan kuzeydoğuda Ereğli üzerinden doğuya, kuzeybatıda ise Seydi-şehir üzerinden batı ve güneye uzanan yollar da bulunmaktadır. Bunlar içerisinde Ereğli’ye uzanan yol, sadece her iki merkezi birbirine bağlıyor gibi görünse de durum bununla sınırlı değildir. Çünkü Konya’dan Ereğli’ye ulaşım da bu hat üzerinden gerçekleştirilmiştir.

Anadolu Selçukluları tarafından 11. yy sonla-rında fethedilen Ereğli, 1276’da Karamanoğulları

69 Konyalı, 1967: 40; Tuncel, 2001: 444.

70 Konyalı, 1967: 40; Tuncel, 2001: 444.

71 Sümer, 2001: 455.

72 Sümer, 2001: 456.

egemenliğine geçmiştir⁷³. Kent, tarihsel süreç içe-risinde Konya ve Karaman gibi önemli merkezler-den, güneyde Suriye, devamında hacca gidiş için önemli bir durak niteliği taşımaktadır. Günümüzde Konya’dan Karapınar üzerinden Ereğli’ye giden karayolu dikkate alındığında, Karaman üzerinden Ereğli’ye gidişin çok uzun olduğu görülmektedir.

Bundan hareketle Selçuklu döneminde Konya’dan Ereğli’ye gidiş için, hem düz hem de çok daha kısa olan Karapınar güzergâhının kullanıldığı düşünü-lebilir. Ancak, Konya’dan itibaren yol üzerinde, Ereğli yakınlarındaki Sazgeçit Beldesinde yer alan Selçuklu döneminde inşa edildiği düşünülen Hortu Köprüsü⁷⁴ dışında, aynı döneme ait başka bir yol üstü kuruluşu bulunmamaktadır. Oysaki Konya ve Ereğli arasındaki mesafenin yaklaşık 150 km ol-masından hareketle en az dört-beş kervansarayın olması gerekmektedir. Mevcut bir yapı olmadığı gibi kalıntının da olmaması, yolun bu süreçte en azından ticari amaçlı kullanılmadığını göstermek-tedir. Ancak, kısa olması sebebiyle haberleşme veya diğer amaçlar için kullanılmış olması ihtimal-ler dâhilindedir. Yolun gelişimi, Osmanlı döne-minde 16. yy’da Karapınar Sultan Selim Külliyesi Kervansarayı ile Ereğli Rüstem Paşa Kervansara-yının inşasıyla birlikte başlamıştır⁷⁵. Bu nedenle Osmanlı öncesinde Konya’dan Ereğli’ye gidiş için Karaman üzerinden geçen yolun kullanılmış oldu-ğu anlaşılmaktadır.

Günümüzde Konya’dan Karaman’a gidiş Çumra üzerinden geçen karayolu ile sağlanmak-tadır. Arazinin düz oluşu tarihsel süreç içerisinde de yolun aynı hatta ilerlediğini düşündürmektedir.

Ancak, geçmişte Çumra civarında yolun bir bölü-münün bazı mevsimlerde kullanıma elverişli ol-maması (bataklık olması) nedeniyle seçeneklerin üretildiği görülmektedir. Bu nedenle Selçuklular

73 Tuncel, 1995: 291; Apa, 2008: 9.

74 Duran, Baş ve Özcan, 2016:107-108.

75 Konya-Karapınar-Ereğli yolu hakkında daha detaylı bilgi için bkz. Baş, 2014: 91-102.

Konya-Karaman arasında iklim şartlarına göre bir-birinin seçeneği olan üç farklı yol ile ulaşımı sağ-lamışlardır. Karaman sonrasında Ereğli’ye ulaşım ise tek hat üzerindendir.

1. Yol: Konya merkezden çıkan yol, Hatıp