Yalın Düşünce Kavramı

Doğru işi ilk seferinde ve zamanında yapmak, yalın düşünce sisteminin temel felsefelerinden biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Her yönüyle ve tam anlamıyla bir işi doğru yapmanın çok zor olduğu bilinmektedir. İşi olabilecek en yüksek verimle yapmak ve sürekli gelişmeyi sağlamak, daha gerçekçi ve yapma olasılığı daha yüksek bir hedef olmaktadır. Sıfır hata kavramı, mükemmelliğe ulaşmak için hataların en başta oluşmasını önlemeye yönelik iyi bir yaklaşımdır denilebilir. Sıfır hata kavramı, işletmenin tüm faaliyetlerinde hiçbir problem oluşmamasını önemsemektedir. Dikkate alınması gereken husus ise hatasız üretilmiş fakat istenilen sürede satılamamış bir ürün de stok maliyeti ve değerinin düşmesi gibi bazı sebeplerden dolayı israfa neden olabilmektedir1_{. Stoktan kaynaklanan israfların}

önüne geçilebilmesi için üretim ve pazarlama birimlerinin sürekli iletişim halinde bulunması gerekmektedir.

Yalın düşünce sistemi yirminci yüzyılın ortalarında Japonya’da Toyota üretim fabrikasında gelişmeye başlamıştır. Tekniğiyle ve felsefesiyle sanayide çığır açılmasına neden olan yalın yönetim sistemi batı da 1980’lerde farkına varılmıştır. Toyota üretim sistemi olarak da bilinen yalın yönetim sisteminin sanayi dünyasına yaptığı en büyük katkı her şeyi müşterinin isteği ve talebi doğrultusunda üretmek ve gereksiz stokların tümüyle ortadan kaldırılması ile ilgili bir felsefe oluşturmasıdır. Sistemde stok bir israf olarak değerlendirilip hiçbir stoka yer verilmemektedir. Üretimde her adımın bir sonraki adımın ihtiyaç duyduğu anda ve miktarda üretilmesi kanban olarak tanımlanmaktadır. Aynı şekilde yalın düşünce sistemi tedarikçi firmalar zincirinde de uygulanarak talep edildikçe üreten, stokların asgariye

1 _{Özay Umut Türkan, ‘’Üretimde Yalın Dönüşümün Temel Performans Kriterleri”, BAÜ Fen}

7

indirildiği, kaynakların daha etkin kullanıldığı bir sistem olarak bilinmektedir. Toyota da üretim alanında mühendislere pek rastlanmamaktadır. Çalışanlar ilave eğitimler alarak üretimi yönetmekte mühendisler ise mühendislik yapmaktadırlar. Daha önce çok büyük makinelerle çok büyük miktarlar üretilmekte iken çok hızlı kalıp değiştirme teknikleri sayesinde, daha küçük partiler halinde ve sadece müşterinin talep ettiği kadar üretim yapılabilir hale gelmiştir2_{. Yalın düşünce sistemi değer yaratmayan,}

işletmeye maliyet yükü getiren stokların oluşmasını engellemekte, işletmelerin sadece müşterilerin talepleri doğrultusunda üretim yapmasını sağlamaktadır.

Business process reengineering-BPR olarak bilinen kavram, Türkçeye süreç yenileme, değişim mühendisliği ya da süreçlerin yeniden yapılandırılması olarak geçmiştir. “Reengineering The Corporation” adlı kitap 1993 yılında Michael Hammer ve James Champy tarafından kaleme alınan ve bu konuya ilgiyi arttıran bir kitap olduğu bilinmektedir. İşletmeler, müşteri tatmini, ihtiyaç ve beklentilerinin kısa sürede giderilmesi hususunda özellikle, sanayi toplumundan bilgi toplumuna geçerken problemler yaşamaktadırlar. İhtiyaç ve beklentilerin karşılanması hususunda, işletmelerin yetersiz kaldığı ortaya çıkmaktadır. İşletmelerde, işlerin bölümlere ayrılarak her işin ayrı bölümde yapılması, yani uzmanlaşma, rasyonellik vb. sanayi toplumunun gereği olarak ortaya çıkmaktadır3_{. Her işin farklı bölümlerde}

işin uzmanı kişiler tarafından yapılması, işletmelerin daha profesyonelce çalışmalarına neden olabilmektedir.

Sorumluluğu alan çalışan, görevi de kabul etmiş sayılmaktadır. Çalışanın zor durumda kalmaması için görevinin sorumluluklarını bilmesi ve yerine getirmesi gerekmektedir. Çalışanın görevini iyi bir şekilde yapabilmesi için hataları en aza indiren bir anlayışla hareket etmesi gerekmektedir4_{. Hataların en aza indirilmesinde,}

yalın düşünce sisteminin benimsenmesi önemli rol oynamaktadır.

Yalın düşünce sisteminde makinelerin yerleşim planı yapılırken ürünlerin işlemlerde akışa uyacak şekilde düzenlenmesi ve işlemler arasında bekleme olmaması sağlanmaktadır. Çalışanlar birden fazla işten sorumlu tutularak monotonloğun önüne geçilmekte ve aynı zamanda çalışandan tasarruf edilmektedir. Bu safhada tüm işlemlerin eksiksiz ve hatasız yapılması gerekmektedir. Yalın

2 _{Chet Marchwinski vd., Yalın Düşünce, Çev. Ayşe Soydan ve Regaip Baran, Optimist}

Yayınevi, 2009, s. 6.

3 _{Mümin Ertürk, İşletme Biliminin Temel İlkeleri, Beta Basım Yayım, İstanbul, 2006, s. 108.} 4 _{Dilaver Tengilimoğlu, Nuran Öztürk Başpınar ve Hasan Tutar, Büro Yönetimi, Açıköğretim}

8

düşünce sisteminde makinelerin kullanılabilir zamanı toplam üretken bakım teknikleriyle yüzde yüzlere yaklaşabilmektedir. İşletmelerde çalışma ortamının düzenli ve temiz tutulması (5S) bir taraftan hataların olmasını engellerken diğer taraftan isafın oluşmasının önüne geçilmektedir. Bazı işletmeler ortaya çıkan hataların bulunmasında çalışanları kullanmak yerine poka-yoke denilen hata yakalayıcılardan faydalanmaktadır5_{. Yalın düşünce sistemini kullanmak isteyen}

işletmeler gerek üretim ortamında kullanılacak makine ve ekipmanların yerleşim planına gerekse diğer bölümlerdeki düzeni iyi oluşturmaları gerekmektedir.

Entelektüel birikim seviyesini pozitif enerjiye dönüştürmek isteyen işletmeler, insan kaynaklarına önem vermeleri gerekmektedir. İnsan kaynaklarına önem veren işletmelerin, gelişmede insan kaynağının da en az para kadar önemli olduğu görüşüyle hareket etmesi gerekmektedir. İnsan kaynakları ve onun bilinçli bir şekilde yönetimi, bu nedenle zaman geçtikçe önemini arttırmaktadır. İşletmenin kurulmasından, yönetiminden, ürünün tüketimine kadar işin her noktasında insan unsuru bulunmaktadır. Gelişen ve büyüyen rekabet ortamında var olan insan kaynağının, bilinçli ve vasıflı olması, yapılan işte hatanın en aza indirilmesi hususunda önem arz etmektedir. Vasıflı insan kaynağı ile işletmeler sürekli gelişerek ve kendini yenileyerek rekabet üstünlüğünü sürekli elinde bulundurmaktadır6 .

Rekabet üstünlüğünü elinde bulunduran işletmeler de varlıklarının devamlılığı açısından problemler yaşamamaktadır.

Şekil-1 Yalın Düşünce7

5 _{Marchwinski vd., a.g.e., s. 7.}

6 _{Zeyyat Sabuncuoğlu, İnsan Kaynakları Yönetimi, Beta Basım Yayın Dağıtım, İstanbul, 2012,}

s. iii.

7 _{Arzu Şeker, “Yalın Üretim Sisteminde Kanban, Tek Parça Akışı ve U Tipi Yerleştirme}

9

Yalın düşünce kaizeni de içine alan stratejik bir yaklaşım olarak görülmektedir. Kaizen ufak adımlarla sürekli iyileştirme yapılmasını amaçlarken, yalın düşünce daha geniş bir yelpazeyi içine alarak kazein ile birlikte, israflardan arındırılmış, çalışanlara saygının olduğu, doğru bir organizasyon yapısı ve kültürü oluşturulmasını sağlayan daha kapsamlı bir stratejik yapıyı ifade etmektedir. Yalın düşüncede değer, değer akışı, akış prensibi (değer), çekme prensibi ve mükemmellik prensibi temel basamakları oluşturmaktadır. Yalın düşünce sistemini benimsemek isteyen işletmelerde önce bir ürünün değeri belirlenip değer tanımı yapılmalı, sonra değer akış yollarının belirlenmesi, daha sonra bu yollardan akışın sürekli olmasının sağlanması ve müşterinin isteğine göre ürün üretilmesi son olarak da her zaman en iyisinin yapılması için mükemmellik prensibinin iyi algılanması gerekmektedir.

Yalın düşünce basit fikirlerin herhangi bir ülkedeki herhangi bir sektördeki herhangi bir şirkete yeni bir hayat verebileceğini açıkça göstermektedir. Ancak çoğu yöneticilerin işletmelerde sıçramayı nasıl sağlayacağı konusunda rehberliğe ihtiyacı bulunmaktadır. Yalın düşünce, muda'nın değere dönüştürülmesi çabalarına anında geribildirim vererek, işi daha tatmin edici hale getirmenin bir yolunu da sağlamaktadır. Ve son zamanlarda süreç yeniden yapılanması çılgınlığıyla çarpıcı bir şekilde, verimlilik adı altında sadece işleri yok etmek yerine yeni işler üretmenin bir yolunu sunmaktadır8_{. Yalın düşünce sistemi ile işletmelerde her şeyin değere}

dönüşmesi sağlanarak işletmelerin israflardan kurtulmasına neden olunmaktadır. Yalın düşünce ile birlikte işletmelerde israflardan kurtularak çalışan verimliliğinin artması da sağlanmaktadır. İşletmelerde süreçlerin yeniden yapılanmasına katkı sağlayan yalın düşünce sistemi aynı zamanda yeni işlerin ortaya çıkmasını da sağlamaktadır.

Yalın düşünce, bütün siparişlerin sabit bir şekilde işlenmediği, çalışanlar için boş zamanların ortaya çıkmadığı yaklaşım olarak değerlendirilmektedir. Yalın düşünce işletmeleri toplu olarak sabit bir şekilde önceden sipariş almadan uzaklaştırarak, çekme prensibi kriterleri uygulayarak müşterilerin isteğine göre sipariş alınıp üretim yapılmasını sağlamaktadır. Çekme prensibinde her sipariş tek

8 _{James P. Womack ve Daniel T. Jones, Lean Thinking, McGraw-Hill, New-York, 2003, pp. 6-}

10

tek işlenmekte ve sipariş başına işlem süresi azaltılmaktadır.9 _{İşletmeler yalın}

düşünce ile birlikte zaman israfından önemli ölçüde kurtulabilmektedirler.