Birlikte Karar Alma

İşletmelerde çalışanlara değer vermenin yollarından biri de onlarla birlikte karar alma yöntemi olarak bilinmektedir. İşletmede bir konuyla ilgili karar alınmadan önce o konunun ilgili çalışanlarına danışılması, düşüncelerinin alınması çalışanları motive etmekte ve işletmeye olan bağlılıklarını arttırmaktadır. Çalışan, işletme ile ilgili alınan bir karara katılırsa; alınan bu kararı benimsemekte ve alınan kararın başarılı olması için tüm bilgi, birikim, beceri, tecrübe ve yeteneğini kullanarak işletmeye daha çok fayda sağlamaya çalışmaktadır111_{. Çalışan, alınan kararların}

dışında tutulup düşüncesine başvurulmazsa; kendisini işletmeye ait hissetmemekte ve işe sahip çıkma konusunda sıkıntılar yaşamaktadır.

İşletme yönetiminde kararlar, organizasyonun sadece üst kısmında değil her düzeyinde alınmaktadır. İster yönetici olsun ister çalışan, herkes karar almak zorunda kalabilir. Verilen kararın sonucu, işletmenin tüm bölümlerinde ve işletmede tüm çalışanların hayatında önemli rol oynamaktadır. Kararın; sosyal bilimler araştırmacılarını, akademik yönetimi, danışmanları, uygulayıcı yöneticilerin dikkatini çekmesi şaşırtıcı görülmemektedir112 _{. İşletmenin her noktasında her çalışan}

tarafından verilen kararlar, işletmedeki herkesi etkilemektedir. İşletmenin her noktasında alınan kararlar, ortak bir düşüncenin sonucu olursa; yani her birimde

111 _{Tunçer, a.g.e., s. 103.}

112 _{Davıd A. Buchanan and Andrzej A. Huczynskı, Organızatıonal Behavıour, Pearson}

54

çalışanın düşüncesine başvurulup kararlara katılımı sağlanırsa çalışanın işletmeye daha bağımlı hale gelmesi sağlanmaktadır. Çalışan bu sayede kendini değerli hissetmekte, işine daha çok motive olması sağlanmakta ve sonucunda daha çok verim alınmaktadır.

İşletme içerisinde, özellikle çalışanın kendi yaptığı iş ile ilgili veya çalışanın ilgili olduğu birimlerle kararlar alınırken çalışanların, düşünce ve fikirlerinin alınarak kararlara katılımlarının sağlanması, çalışanların alınan kararları daha çabuk ve kolay benimsenmesine neden olmaktadır. Alınan kararlardan bu şekilde daha başarılı sonuçlar alındığı söylenmektedir. Çalışanlar, alanlarıyla ilgili alınan kararların kendileri açısından ne gibi sonuçlar ortaya çıkaracağını ve bu kararların neden alındıklarını bilmedikleri zaman alınan kararlara karşı bir direnç geliştirebilirler. İşletmeler, bu oluşabilecek olumsuzluğun üstesinden gelebilmek için çalışanların işletme ile ilgili alınan kararlara katılımları sağlanabilir113_{. Çalışanlar, önemsenmek}

isteyebilirler. İşletmeler, çalışanlarını önemseyip işletme ile ilgili özellikle her çalışanın kendi alanıyla ilgili alınan kararlarda o alanda çalışan personelin düşüncesini alması ve alınacak kararlara katılımının sağlanması, çalışanların aidiyet duygusunu geliştirerek motivasyonunu arttırmaktadır. Motivasyonu yüksek olan çalışan, her zaman daha fazla verimli olmaktadır. İşletme açısından başka bir avantaj da o bölümde çalışan personelin bölüm ile ilgili sorunlara daha çok hakim olması ve çok farklı bir fikir de sunabilmesinin olduğu söylenebilir. Çalışanın farklı bir pencereden bakarak farklı bir çözüm önerisi sunması, işletme yöneticilerine daha önce düşünmedikleri bir çözüm yöntemi sunmaktadır. Çalışanın fikrinin alınması ile işletme yöneticilerinin fikrinin birleştirilerek birlikte karar verilmesi, işletmeye her yönden fayda sağlamaktadır.

Kararlara katılma çalışanın verimliliğini arttıran, performansını yukarıya çıkmasını sağlayan ve iş doyumunu sağlayan en önemli faktörlerden biri olarak adlandırılmaktadır. Kararlara katılımın önemini bilen bir yönetici için çok etkili bir motivasyon aracı olarak kullanılabilir. Kararlara katılma bireyin özsaygı ve tanınma ihtiyaçlarını da gidermeye yönelik bir motivasyon aracı olarak bilinmektedir. Çalışma ortamında bu ihtiyaçları karşılayamayan personel doğal olarak bu ihtiyaçlarını gidermek için başka çalışma ortamlarına gitmek isteyebilir.114 _{Kararlara katılma}

çalışanın işine motive olmasını olumlu veya olumsuz bir şekilde etkileyen önemli

113 _{İsmail Bakan vd., “Katılımcı Karar Verme İle Çalışanların İşe Yönelik Davranışları Arasındaki}

İlişki: Bir Alan Araştırması”, Sosyal Bilimler Dergisi, 2013, Cilt: 1, Sayı: 1, 107-139, ss. 127-128.

114 _{Tuğray Kaynak, Organizasyonel Davranış ve Yönlendirilmesi, Alfa Basım Yayın Dağıtım,}

55

faktörlerden biri olarak kabul edilmektedir. Kararlara katılım çalışanın işine olan motivasyonunu etkilediği gibi iş yerindeki üretkenliğini ve verimliliğini de etkilemektedir.

Karar verme, bir proje ekibinin almak zorunda olduğu kararların içinden bir tanesinin çözüm seçimi olarak seçilmesi şeklinde ifade edilebilir. Bazen çok hızlı kararlar alınmaktan dolayı işletmelerde bazı problemler yaşansa da kararların hiç alınmıyor veya geç alınıyor olmasından daha iyi olarak bilinmektedir. Bazı nedenlerden dolayı seçilmiş bazı işlerde bu daha yaygın olarak görünmektedir. Karar verme, buharlaşan bulut gibi, iki alternatif arasında bir seçim gibi formüle edilebilmekte ve herhangi bir çatışmaya karşı yeni çözümler icat etmek için yararlı bir araç olarak görülmektedir. Bazen kararların alınması bir veya daha fazla buharlaşan bulut seçimi gibi formüle edilemediği için zor görünmektedir115 _.

İşletmenin amaç ve hedeflerine daha hızlı ulaşabilmesi için karar verme sürecinin hızlı olması gerekmektedir. Bu kararın birlikte verilmesi ise çalışanların her zaman kendine daha çok güvenmesine ve işletmeye ait hissetmesine neden olmaktadır. Böyle durumda çalışanlar işlerine daha çok motive olmaktadırlar.

Sürekli olarak olumlu eylemler yapmak için, karar vericilerin öncelikle yalnızca müşteri etkisini değil, aynı zamanda rekabetçi ve çevre koşullarını da içeren, var olan mevcut iş durumu hakkında durumsal farkındalıkları olmaları gerekmektedir116_.

İşletmelerde üst düzey yöneticiler kararlar verirken, mevcut durumu iyi okuyabilen, işletmenin amaç ve hedefleri için daha çok çalışan, çabalayan çalışanların fikirlerine değer vermeleri ve onları dinlemeleri, çalışanları daha çok motive etmektedir. Gerekirse o birimde çalışan kişinin direk karar verici olması da sağlanabilmelidir. Bu durumda çalışan daha çok motive olmaktadır.

Her ortamda olduğu gibi çalışma ortamında da çalışanlar fikirlerinin desteklenmesinden, işleri ile ilgili kararlara verilirken görüşlerine değer verilmesinden hoşlanmaktadırlar. Çalışma ortamında kararlar alınırken çalışanların kararlara katılması, çalışanlar ve yöneticililer arasındaki sağlıklı bir ilişki olduğunu da göstermektedir. İşletme yönetiminde az da olsa fikrinin değerli olduğunu bilen çalışan işini daha fazla benimsemekte, önemsemekte, işine daha iyi motive olmakta ve işletmenin başarılı olması için daha fazla çaba sarf etmektedir. Çalışanın işini

115 _{Lawrence Leach, Lean Project Management: Eight Principles for Success, Advanced}

Projects Press, New-York, 2005, p. 104.

116 _{Roger Anderson vd., Computer-Aided Lean Management for the Energy Industry, Penn}

56

benimsemesi işe olan bağlılığını arttırmakta, işletmede herhangi bir sorun çıktığında bu sorunu kendi sorunuymuş gibi algılayıp çözmek için sorumluluk almaktadır. İşletmelerde çalışanların kararlara katılımı motivasyonu arttırıcı bir etki yaratmaktadır. Çalışanlar kararlara katıldıkça aidiyet duygusu artarak daha fazla sorumluluk almaktadırlar.