Fiziksel Koşulların Geliştirilmesi

İşletmelerde, çalışma ortamının fiziksel koşullarının uygun olmaması, iş güvenliği kurallarının tam olarak uygulanmaması, ergonomik koşullara uyulmaması ve uzun çalışma saatlerinin olması çalışanları olumsuz yönde etkilemektedir. Çalışma ortamında aydınlatmanın yetersiz olması, gürültünün fazla olması, sıcaklığın az ya da çok olması gibi koşullar çalışanların fiziksel ve ruhsal sağlığını bozmaktadır. Çalışma ortamı koşulları, işletmelerde veya büro ortamında verimli çalışılmasında çok önemli rol oynamaktadır129_{. Fiziksel koşulların geliştirilmesi,}

çalışanların her zaman işine daha çok motive olmasını ve daha verimli çalışmasında önemli bir etken olarak görülmektedir.

Çalışanlar her zaman daha iyi koşulların oluşturulduğu işyerlerinde çalışmak istemektedirler. Çalışma ortamının rahat olması, kullandığı araç ve gereçlerin tam oluşu, iş ortamının sessizliği, çevresinin temiz oluşu, gibi faktörler çalışanlar açısından motivasyonu arttıran etkenlerden bazılarıdır. Örneğin, çalışanın her seferinde kullandığı araç ve gereçlerin eksik olması, belirli bir süreden sonra çalışanın bu durumdan bıkmasına ve motivasyonunu kaybetmesine neden olmaktadır. Bu yüzden çalışanın iyi bir şekilde işine motive olması için çalışma koşullarının iyi olması gerekmektedir. Aşağıda aydınlatma, renk, gürültü, ortam ısısı, havalandırma, nem ve rutubet gibi fiziksel koşullarla ilgili bazı konular detaylıca açıklanmıştır.

2.2.1.8.1. Aydınlatma

İşletmelerde, çalışanların göz sağlığının korunması ve ihtiyaç duyulan her türlü işlemin kalite standartlarının gerektirdiği gibi yapılabilmesi için iyi bir aydınlatma tekniğinin kullanılması gerekmektedir. İşletmelerde işlerin yapılabilmesi için ihtiyaç duyulan aydınlatma, yapılan işin özelliklerine ve çalışanların göz fonksiyonlarının durumuna bağlı olarak, değişiklik gösterebilir Yaş ortalamasının yüksek olduğu

129 _{Ateş Beyazıt Hayta, ‘’Çalışma Ortamı Koşullarının İşletme Verimliliği Üzerine Etkisi ’’, Ticaret}

62

yerlerde ise aydınlatma derecesinin optimum düzeyde olması, işlerin yapılabilmesi ve çalışanların sağlığı açısından gerekmektedir. Yaşı büyük olan çalışanın genç çalışana göre daha çok aydınlığa ihtiyacı bulunmaktadır. Üretimin istenilen düzeyde olması, çalışanın sağlığı, güvenliği ve etkinliği için iyi bir aydınlatma gerekmektedir130_{. Aydınlatmanın çalışanları göre düzenlenmesi ve çalışanların daha}

konforlu bir ortamda çalışması, onları daha çok motive etmektedir.

2.2.1.8.2. Renk

İşletmelerde çalışanların duygularını kontrol eden etkenlerden biri de renklerdir olmaktadır. Çalışma alanlarının düzenlenmesinde renklerin kullanımı, önemli etkenlerden biri olarak görülmektedir. Çalışama alanlarında kullanılan renkler, iki şekilde önemsenmektedir. Birincisi, çalışma alanlarında renk uyumunun sağlanması diğeri ise renklerin uyarı işaretlerinin yapılmasında kullanılması olmaktadır. Uyarı işaretlerinin yapılmasında kullanılan renklerin olumlu etkileri de bulunmaktadır. Özellikle fiziksel olarak tehlike arz eden durumların gösterilmesinde ve güvenlik araç-gereçlerin tanınmasında kullanılan renk standartları, iş hayatında önem arz etmektedir131_{. Renkler, çalışanların duygularının ve psikolojilerinin olumlu veya}

olumsuz oluşmasında önemli bir olgu olarak görülmektedir. Çalışma ortamında renk uyumunun olması ve çalışanın duygularına hitap eden renklerin kullanılması, motivasyonlarına da etki etmektedir.

Çalışanlar işyeri koşullarının her zaman çalışmaya elverişli olmasını istemektedirler. Yani işgörenler, işyerinin ısısının, havalandırma sisteminin, aldığı ışığın, ses düzeyinin çalışmaya uygun olmasını arzu etmektedirler. Bunun yanında işgörenler, işyerlerinin evlerine yakın olmasını, çalıştıkları binanın temiz olmasını, araç ve gereçlerin tam olmasını, işleri için uygun ortamın sağlanmasını istemektedirler. Bu ihtiyaçları giderilmiş işgörenin hem performansının arttığı hem de iş motivasyonunun arttığı görülmektedir132_{. Çalışma koşullarında konforun işgörenin}

ihtiyaçları ve isteği doğrultusunda karşılanmış olması yani genel olarak iyi olması verimlilik ve motivasyon artması açısından önem arz etmektedir.

2.2.1.8.3. Gürültü

İş ortamında gürültünün yüksek olması, çalışanlar üzerinde olumsuz etkiler bırakmaktadır. Ortamda gürültünün 85-90 desibel düzeyinde olması, önemli

130 _{Hayta, a.g.e., s. 26.} 131 _{İbid., s. 28.}

63

sakıncalar doğurmazken; 90 desibelin üzerindeki ortamlarda 8 saat ve üzerinde çalışanlarda işitme kayıpları olmakta ve iş verimi düşmektedir. Fiziksel etki olarak işitme kaybına neden olan gürültü, aynı zamanda psikolojik olarak da çalışanları olumsuz etkilemektedir. Gürültünün bir diğer olumsuz etkisi ise strese neden olmaktadır. Gürültülü ortamda çalışanların dikkati azalmakta, anlama derecesi düşmekte, çalışanlarda bıkkınlık yaratmakta ve sinirliliği arttırmaktadır133_{. Gürültü,}

genel anlamda çalışanları olumsuz etkileyerek motivasyonun düşmesine neden olmaktadır.

Çalışanların gürültülü ortamda uzun süre çalışması, sağırlığa neden olmaktadır. Ortaya çıkan sağırlıkların bazıları geçici bazıları ise kalıcı olmaktadır. Geçici sağırlık, bir gün boyunca gürültüye maruz kalındığında ortaya çıkan bir süre sonra kaybolan sağırlık hali olarak bilinmektedir. Kalıcı sağırlık ise ani olarak veya sürekli olarak yüksek gürültüye maruz kalan kişilerde ortaya çıkmaktadır. Gürültü, çalışanları hem fiziksel yönden hem de zihinsel yönden olumsuz bir şekilde etkilemektedir. Gürültüye maruz kalan çalışanlarda bir süre sonra öfke, sinirlilik hali ve karar verememe durumu gibi davranış bozukluklarının oluştuğu görülmektedir134_.

Gürültü, sadece işitme kaybı gibi problemlerin ortaya çıkmasına neden olmamakta, aynı zamanda bazı zihinsel ve davranış bozukluklarının oluşmasına da neden olmaktadır. Gürültü bu nedenle çalışanların motivasyonun bozulmasına ve iş veriminin düşmesine neden olmaktadır.

2.2.1.8.4. Ortamın Isısı

Çalışma ortamının ısısı, hem çalışanların sağlığı hem de çalışanların verimliliği üzerinde etkili bir unsur olarak görülmektedir. Çalışma ortamının nemli, sıcak ve çalışanların uyuşmasına neden bir ortam yerine; ısı derecesinin normal oda koşullarında olduğu ve nem oranının çalışma düzenini olumsuz etkilemediği bir oranda olduğu durumun seçilmesi gerekmektedir135_{. Uygun çalışma koşullarının}

olmadığı ortamlarda, çalışanın motivasyonunun ve dolayısıyla performansının düşük olduğu görülmektedir.

İşletmelerde çalışma alanlarında ortam ısısının uygun seçilmesi, çalışanların daha verimli çalışabilmeleri açısından gerekli bir unsur olarak görülmektedir. Çalışma ortamının çok soğuk olması ya da çok sıcak olması, çalışanların etkinliği

133 _{Sabuncuoğlu ve Tokol, a.g.e., s. 49.} 134 _{Hayta, a.g.e., ss. 30-31.}

64

olumsuz şekilde etkilemektedir. Kış aylarında iyi giyinmiş bir bireyin ortamı ısısı 20- 22 derece civarında seyretme gerekmektedir. Yaz aylarında ise 20-24 derecelik bir ortam ısısı uygun bir sıcaklık değeri olarak kabul edilmektedir. Isının bu değerlerin üzerinde veya altında olması, yorgunluk ve uyku halinin ortaya çıkmasına neden olmaktadır. İşletmelerde bu durum, çalışan bireylerde dikkat dağılımının ortaya çıkması, hata oranının ve iş kazası oranının artmasına neden olmaktadır136_{. Ortam}

ısısı, çalışanların verimliliği üzerinde etkili bir unsur olarak görülmektedir. Isının, mevsime göre ve çalışma koşullarına göre seçilmesi gerekmektedir. Çalışanlardan etkin bir şekilde yararlanmak için uygun ortam ısısının oluşturulması gerekmektedir.

2.2.1.8.5. Havalandırma

Havalandırma, hava boşluğu kavramını tanımlayan dinamik bir parametre olarak ifade edilmektedir. İşletmelerde çalışan sayısının fazla olduğu ve işyeri hacminin küçük olduğu yerlerde, daha çok havalandırmaya ihtiyaç duyulmaktadır. Havalandırma ile hava dolaşımı olayı, birbirine karıştırılmaması gereken farklı kavramlar olarak ifade edilmektedir. Havalandırma, kirli havanın temiz hava ile değiştirilmesi; hava dolaşımı ise havanın değiştirilmeden yer değiştirilmesi olarak ifade edilmektedir. Çalışma ortamının havalandırılması; çalışan makinelerin veya çalışanların yaydığı ısının dağıtılması, serinlik ve hava ihtiyacının karşılanması, hava kirliğinin temizlenmesi anlamını ifade etmektedir137_{. Temiz ve ferah bir ortamın}

oluşturulması, çalışanların motivasyonunu ve performansını etkilemektedir. Temiz ortam, çalışanların her zaman daha yüksek performansla çalışmasına neden olmaktadır.

2.2.1.8.6. Nem ve Rutubet

İşletmelerin kuruluş yerinin seçiminde, nem ve rutubet önemli rol oynamaktadır. İşletmenin kurulacağı alandaki toprağın yapısı, nem değişimleri ve bölgedeki rutubet, üzerinde durulması gereken önemli doğal faktörler arasında yer almaktadır. Nem ve rutubetin olması, çalışanların performansı üzerinde olumsuz etki etmektedir138_{. Nem ve rutubetin bulunduğu yerlerde çalışanların daha ağır ve yavaş}

çalıştığı, olmadığı yerlerde ise çalışanların performansının daha yüksek olduğu görülmektedir.

136 _{Abab Haydar, ‘’Çalışma Ortamı Isısının Sağlık Üzerine Etkileri’’, http://content.lms.sabis.}

sakarya.edu.tr/Uploads/66395/28405/%C3%A7al%C4%B1%C5%9Fma_ortam%C4%B1_%C4%B1s% C4%B1s%C4%B1n%C4%B1n_sa%C4%9Fl%C4%B1k_%C3%BCzerine_etkileri.pdf, (Erişim Tarihi: 13.06.2016).

137 _{Hayta, a.g.e., ss. 25-26.} 138 _{Ertürk, a.g.e., s. 62.}

65

İşletmelerde ortam ısısına bağlı olarak nemin çalışanlar üzerindeki etkileri değişiklik göstermektedir. Çalışma ortamında nemin yüksek olması çalışanların; terlemesine, solunumun sıklaşmasına, kalp atışlarının artmasına, yüzün kızarmasına, baş dönmesine, fiziki ve ruh bakımından bitkin düşmesine neden olmaktadır. Çalışma ortamında nem oranının düşük olması durumunda ise çalışanların solunum yolları dokusunun tahrip olmasına ve bununla birlikte konuşma güçlüklerinin ortaya çıkmasına neden olmaktadır139_{. Nem oranın, işletmelerde}

çalışanların hem sağılığı üzerinde hem de çalışma performansı üzerinde etkili olduğu görülmektedir. Çalışanlarından yüksek performans bekleyen işletmelerin, çalışanlarını uygun nem ortamda çalıştırması gerekmektedir.