Esnek Çalışma Şartları

İşyerinde esnek çalışma saatlerinin uygulanması çalışanlar açısından genel anlamda olumlu bir uygulama olarak görülse de bu sistemin iyi uygulanamaması halinde işletme açısından olumsuz sonuçlar da doğurabilmektedir. Bu yüzdenesnek çalışma sistemini uygulayan işletmelerin çalışma koşullarının bu sisteme uyumlu olması gerekmektedir.

Çalışma ortamında esnek çalışma, günlük çalışılan toplam sürenin haftanın diğer günlerine farklı bir biçimde dağıtılması ya da iki ile dört haftalık bir zamana haftalık çalışma sürelerinin birbirinden farklı bir şekilde dağılmasıdır. Esnek çalışma, özellikle gelişmekte olan ülkelerde kayıt dışı çalışma olarak bilinmektedir. Esnek çalışma sistemi, bilgi ve iletişim alanlarındaki büyük gelişmenin sonucu olarak ortaya çıkmaktadır. Esnek çalışma şartları altında çalışan insanlar, sosyal yaşamları için daha fazla zaman ayırabilir. Esnek istihdam ve esnek çalışma sisteminin, çalışan açısından olumsuz yönleri de bulunmaktadır. Çalışanların korunmasını azalttığı ve iş güvencesinin azaldığı istikrarsız bir çalışma ortamı oluşturması olumsuz yönlerinden biri olarak karşımıza çıkmaktadır140_{. Esnek çalışma sisteminin, çalışana özellikle}

zaman kazandırma açısından önemli bir katkı yaptığı ve işine daha çok motive olmasını sağladığı söylenebilir.

İşletme trafından çalışana verilen bir görev gününde ya da haftasında yerine getirilebilecekse ve bu görevi yerine getirilirken bir saat ve dakika mecburiyeti gibi bir kısıtlama yoksa, çalışan bu görevi yerine getirirken dilediği zaman ve istediği gibi

139 _{Hayta, a.g.e., s. 24.}

140 _{Emine Tozlu, ‘’Genel Olarak Esnek Çalışma Sistemleri ve Tele Çalışma ve Sıkıştırılmış İş}

Haftasının Karşılaştırılması’’, Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 2011, Cilt: 3, Sayı: 4, 99-116, s. 101.

66

planlama yapabilmesi esnek çalışma olarak ifade edilmektedir. Esnek çalışma saatleri, daha çok çalışanın işyerinde günlük çalışma süresini kısaltmadan ve sorumlu olduğu görevi tam anlamıyla yerine getirirken, çalışanın dilediği zaman işbaşı yapması ve işini sona erdirmesi olarak açıklanabilir. Bu şekilde esnek çalışılan bir sistemde, çalışanın çeşitli sebeplerle işe geç gelmesi, üstlerinden azar işitmesi, aldığı aylık ücretten kesinti yapılması veya ceza alması gibi sonuçlar ortadan kaldırılmış olmaktadır. Çalışanın trafiğin olmadığı saatlerde işine gelip gitmesi bir taraftan zaman kazanma anlamında önemliyken diğer taraftan da trafik stresinden uzak kalması çalışana huzurlu olmasını sağlamaktadır. Esnek çalışmanın başka bir avantajı da çalışanın hergün kendine uygun olmayan saatlerde kalkıp hazırlanması zahmetinden de kurtulması olarak ifade edilebilir. Eğer işletme tarafından İşyerinde çalışanın görevleri aksatmadan esnek çalışma saatleri sistemi uygulanabilirse, çalışana huzuru ve mutluluğu getirmesinin ile birlikte, bireysel ve grupsal motivasyon artmakt ve bunlara bağlı olarak çalışanların etkinliği ve verimliliği de artmaktadır141_.

İşletme tarafından esnek çalışma sisteminin doğru bir şekilde uygulanması halinde çalışanın işine daha çok motive olması sağlanabilmektedir.

Çalışanlar açısından bakıldığında esneklik, çalışanların çalışma koşullarını ve türünü kendi ihtiyacına göre belirleyebilme özgürlüğü olarak ifade edilmektedir. Esneklik, kimilerine göre çalışanın iş güvencesinin ortadan kaldırıldığı bir uygulama; kimilerine göre ise taraflara, çalışma şartlarını ihtiyaca cevap verecek şekilde düzenleyebilme yetkisini veren, karşılıklı uzlaşma ile yapılan bir anlaşma olarak tanımlanmaktadır142_{. Anlaşma, iki tarafın faydasına göre düzenlenip uygulanabilir.}

İşletmelerde esnek çalışma saatlerinin bulunması, personel bulmayı kolaylaştırmakta ve çalışanlara çalışma gününü seçme hakkını vermektedir. İşletmelerde esnek çalışma şartlarının bulunması, çalışanların iş tatmininin ve motivasyonunun artmasına, bununla birlikte iş verimliliğinin yükselmesine neden olmaktadır. Esnek çalışma şartlarının bulunduğu işletmelerde işten ayrılmaların az olduğu ve işçi devir hızlarının düştüğü görülmektedir143_{. Esnek çalışma şartları}

çalışana, çalışma saatleri konusunda özgürlük tanıdığı için çalışanın motivasyonunun artmasına neden olmaktadır.

141 _{Eren ,Örgütsel Davranış ve Yönetim Psikolojisi, a,g,e., s.583.}

142 _{Fevzi Demir ve Gülşen Gerşil, ‘’Çalışma Hayatında Esneklik ve Türk Hukukunda Esnek}

Çalışma’’, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2008, Cilt: 2, Sayı: 16, 68-89, s. 69.

67

Esnek çalışma saatleri, işletmelerde çalışanlara doğru uygulandığı taktirde iyi bir motivasyon aracı olarak değerlendirilebilir. Bu sistemde çalışana iş yerinde çalışma saatleri konusunda özgürlük vermektedir. Ancak bu sistem doğru bir şekilde uygulanamadığı takdirde, düzenin bozulduğu kontrolün elden çıktığı bir durum ortaya çıkmaktadır. Rekabet koşullarının ve teknolojik gelişmelerin bu kadar yoğun olduğu bir iş ortamında, esnek çalışma saatlerinin uygulanması işletmelere birçok avantaj sağlamaktadır. Gerek zamandan kazanma gerekse işyeri masraflarını azaltma gibi avantajlar bunlardan birkaç tanesi olarak bilinmektedir. Çalışanlar özellikle trafiğin yoğun olduğu yerlerde çalışma saatlerini buna göre düzenleyerek zamandan tasarruf etmektedirler. Bu noktada esnek çalışma saatlerinin uygulanması motivasyonu ve verimliliği arttıran önemli bir unsur olarak görülmektedir. Kontrolünün iyi olmadığı işletmelerde ise bu sistemin uygulanması büyük sorunlar doğurabilmektedir. Eğer çalışan istediği saatte gelip gider ve kimse de onu denetlemezse, o çalışan işten yavaş yavaş kopmakta ve motivasyonu da zaman geçtikçe düşmektedir. Bu yüzden esnek çalışma sistemi uygulanırken denetim sisteminin de iyi bir şekilde kurulması gerekmektedir. Esnek çalışma sistemi çalışanların daha az çalışmasını savunmamakta, sadece çalışanın çalışma saatlerini kendisinin iş durumuna göre ayarlamasına izin vermektedir.