Veri setindeki transfer türlerinin grupland r lmas

Transferlerin yap s na ili kin birtak m özelliklerini ve yoksulluk üzerindeki etkilerini görmek amac yla, toplam transferlerin yan s ra, yer yer transfer türleri baz nda da analizler yap lacakt r. Veri setinde yer alan transfer türleri yukar da s raland gibidir. Ancak, takip eden bölümlerde yap lacak analizlerde kullan lmak üzere, bu bölümde baz transfer türleri için grupland rmaya gidilecektir. Söz konusu grupland rma yap l rken, yap lacak analizlerin kapsam ve amac , transfer türlerinin toplam transferler içindeki paylar , veri setindeki gözlem say lar ve y llar itibar yla kar la t rma yap labilmesi göz önüne al nacakt r.

Tablo 1.5’te, veri setinde yer alan transfer türlerinin gözlem say lar ve bu gözlemlerin toplam transfer gözlemi içindeki paylar yer almaktad r. Anketteki hane say lar , y llar itibar yla farkl l k gösterdi inden, söz konusu paylara bakmak daha do ru olacakt r. Buna göre tüm y llar için, emekli ayl n n gözlem say s transferler içinde en yüksektir. Emekli ayl n , dul-yetim ayl klar ile di er transferler takip etmektedir. 2004 ve 2005 y llar nda ise, devletten yap lan ayni yard mlar n gözlem say s oldukça art göstermi tir. Toplam transferler içinde gözlem say s bak m ndan en dü ük paya sahip transfer türü ise, i sizlik ödene idir.

Tablo 1.4. HBA Verilerindeki Transferlerin Gözlem Say lar ve Oranlar

2002 2003 2004 2005 Pay (%) Gözlem say s Pay (%) Gözlem say s Pay (%) Gözlem say s Pay (%) Gözlem say s Devlet Transferleri 60,31 4.368 75,43 12.544 79,57 5.528 81,94 6.998 Emekli ayl 38,84 2.813 41,97 6.980 33,96 2.359 27,59 2.356 4 sizlik ödene i 0,11 8 0,17 29 0,27 19 0,23 20 Dul-yetim ayl 6,28 455 10,08 1.677 8,90 618 7,37 629 Gazilik ve malüllük maa 0,62 45 0,64 107 1,22 85 1,05 90 Ya l l k maa 5,30 384 9,91 1.648 2,10 146 2,32 198 Burs ödemeleri 1,01 73 0,40 67 0,42 29 0,53 45

Tablo 1.4. (devam) Devletten ayni gelir yard m 2,64 191 5,92 984 19,14 1.330 19,29 1.647 Sosyal yard m (1) - - - - 6,23 433 1,23 105 Ye il kart ayni geliri 5,51 399 6,33 1.052 7,33 509 11,22 958 Do rudan gelir deste i (1) - - - 11,02 941 Yabanc transferler 2,03 147 1,75 291 2,00 139 1,69 144 Yard m ve Burslar 1,15 83 0,60 100 0,66 46 0,67 57

Ayni Yard mlar 0,23 17 0,12 20 0,10 7 0,13 11

Di er yabanc transferler 0,65 47 1,03 171 1,24 86 0,89 76 Di$er transferler 37,66 2.727 22,82 3.794 18,43 1.280 16,37 1.398 Yard m ve burslar 12,66 917 10,27 1.708 7,59 527 7,33 626 Ayni yard mlar 23,43 1.697 11,19 1.860 9,66 671 8,52 728 Di er di er transferler 1,56 113 1,36 226 1,18 82 0,52 44 Toplam transferler 100,0 7.242 100,0 16.629 100,0 6.947 100,0 8.540 Anketteki hane say s - 9.600 - 25.920 - 8.600 - 8.640

Kaynak: TÜ4K HBA verileri.

(1): 2002 ve 2003 y llar nda sosyal yard m ve do rudan gelir deste i bile enleri ya l l k maa bile eninin içinde yer alm , ancak 2004 y l nda sosyal yard m bile eni, 2005 y l nda ise do rudan gelir deste i bile eni ya l l k maa bile eninden ayr t r lm t r.

Transfer türleri incelenirken, öncelikle, toplam transferler; devlet transferi ve devlet transferi d ndaki transfer türleri (yabanc ve özel transferler) olmak üzere ikiye ayr lacakt r. Yabanc ve di er transferlerin oldu u gruba topluca “di er transferler” denilecektir. Devlet transferleri için ise, daha fazla detaya inilecektir.

Veri setinde, hem asli amac yoksullu u azaltmak olan transfer türleri, hem de asli amac yoksullu u azaltmak olmayan transfer türleri bulunmaktad r. As l amac yoksullu u azaltmak olmayan transfer türleri genel olarak, primli sistem kapsam ndaki transferlerdir. Di er bir deyi le, herhangi bir sosyal güvenlik

kurumuna kay tl çal m veya çal makta olan ki ilerin ald klar transfer türleridir. Yoksul kesim genellikle kay td sektörlerde çal t ndan, primli sistem transferleri kapsam nda de ildir. Dolay s yla, grupland rmada öncelikli olarak, yoksullu u azaltmaya yönelik transfer türleri ile as l amac yoksullu u azaltmak olmayan transfer türlerinin ayn grupta olmamas , veri izin verdi i sürece sa lanacakt r.

Primli sistem kapsam ndaki emekli ayl n n, toplam transferler içinde en yüksek paya sahip olmas ve gözlem say s n n da oldukça yüksek olmas ndan dolay , toplam transferlerin yoksulluk üzerindeki etkisinde belirleyici rol oynayaca dü ünülmektedir. Bundan dolay , emekli ayl tek ba na bir grup olarak ele al nacakt r. 4 sizlik maa , dul-yetim ayl ile gazilik ve malüllük maa ise, ayr bir grupta birlikte ele al nacakt r. Özellikle, i sizlik ödene inin gözlem say s n n dü ük olmas ayr bir grup olmas n ayr ca engellemektedir.

Yoksullu u azaltmay hedefleyen transfer türleri için ise, biraz daha ayr nt l grupland rma yap lacakt r. Çünkü, transferlerin yoksulluk üzerindeki etkisinin nas l de i tirilebilece i konusundaki ilk müdahale alanlar , as l amac yoksullu u azaltmak olan transfer türleri olacakt r. Söz konusu transferler ayni ve nakdi olarak ikiye ayr lmaktad r. Ayni transferler içinde; devletten ayni yard mlar ile ye il kart ayni yard mlar yer almaktad r. Ayni ve nakdi transferlerin etkileri aras ndaki farkl l görebilmek için, söz konusu transfer türleri ayn gruplarda yer almayacakt r.

Devlet transferleri için ilk grupta, ya l l k maa , sosyal yard mlar, burslar ve do rudan gelir deste i ödemeleri yer alacakt r. Çünkü, yukar da da de inildi i gibi, 2002 ve 2003 y llar nda ya l l k maa bile eni içinde, ya l l k maa n n yan s ra; sosyal yard mlar ile çiftçilere ödenen do rudan gelir deste i ödemeleri, 2004 y l nda ise ya l l k maa ve do rudan gelir deste i ödemeleri kapsanm t r. Asl nda, do rudan gelir deste i ödemelerinin as l amac yoksullukla mücadele de ildir. Ancak, bu bile enin ya l l k maa içinden ayr t r lmas 2002, 2003 ve 2004 y llar için mümkün de ildir. Bu nedenle, bu bile enler ayn grupta yer alacakt r. Ancak, 2005 y l için zaman zaman, do rudan gelir deste i ödemelerini bu gruptan ay rarak analizler yap lacakt r. Burslar ise, gözlem say lar tek ba lar na bir grup olmalar için yeterli olmad ndan söz konusu grup içinde ele al nacakt r.

Ye il kart ayni geliri, sa l a ili kin bir transfer türü oldu undan ve gözlem say s da yeterli oldu undan ikinci bir grup olacakt r. Türkiye’deki sosyal yard mlar n (ya l l k maa hariç) büyük bölümünü ayni yard mlar olu turdu undan, bu bile enin etkisinin ayr ca görülmesine ihtiyaç vard r. Bu nedenle devletten yap lan ayni yard mlar ayr bir transfer grubunu olu turacakt r. Bu ekilde, nakdi yard mlarla, ayni yard mlar kar la t rma olana da bulunacakt r.

Dolay s yla; 1. grup: emekli ayl ,

2. grup: i sizlik ödene i, dul-yetim ayl ile gazilik ve malüllük maa , 3. grup: ye il kart ayni geliri,

4. grup: ya l l k maa , sosyal yard mlar, burslar ve do rudan gelir deste i, 5. grup: ayni yard mlar,

6. grup: di er transferler (yabanc transferler ve di er transferler) olarak ele al nacakt r.

Y

YOOKKSSUULLLLUU""UUNN

P