Veri Toplama Araçları

Araştırmada veriler; daha önceden geçerlilik ve güvenirlik çalışması yapılmış olan 3 tane ölçek ve yarı yapılandırılmış görüşme formu ile toplanmıştır. Kullanılan ölçeklerin geçerlilik ve güvenirlik çalışması yapılmasına rağmen tekrar bir güvenirlik çalışması yapılmıştır. Elde dilen verilerden her bir ölçeğin güvenirlik değerine bakılmıştır ve aşağıda verilen değerlere göre ölçeklerin güvenirliği değerlendirilmiştir. Crombach Alfa katsayısının değerlendirilme ölçütü (Tavşancıl, 2006) şöyledir:

0.00 ≤ α < 0.40 ise ölçek güvenilir değildir. 0.40 ≤ α < 0.60 ise ölçek düşük güvenilirliktedir. 0.60 ≤ α < 0.80 ise ölçek oldukça güvenilirdir.

3.2.1.Bilimsel Süreç Becerileri Ölçeği

Burns ve diğerleri (1985) tarafından geliştirilen, Croanbach-alfa güvenirlik değeri .86 olarak bulunan ve Özkan, Aşkar ve Geban (1992) tarafından Türkçe’ye uyarlanan “Bilimsel Süreç Becerileri Ölçeği” ölçek araştırmada kullanılmıştır. 36 sorudan oluşan çoktan seçmeli bu testte ölçülmeye çalışılan beceriler; değişkenleri tanımlayabilme (12 soru), işevuruk tanımlama (6 soru), hipotez kurma ve tanımlama (9 soru), grafiği ve verileri yorumlama (6 soru) ile araştırmayı tasarlama (3 soru) becerileridir. Aşağıda “Bilimsel Süreç Becerileri Ölçeği”’inde yer alan alt boyutların hangi sorularla temsil edildiği gösterilmiştir.

Tablo 3.1

Bilimsel Süreç Becerileri Ölçeği Alt Boyutları

Değişkenleri Tanımlama(12 Soru) 1, 3, 13, 14, 15, 18, 19, 20, 30, 31, 32, 36 İşevuruk Tanımlama (6 soru) 2, 7, 22, 23, 26, 33

Hipotez Kurma ve Tanımlama (9 soru) 4, 6, 8, 12, 16, 17, 27, 29, 35 Grafiği ve Verileri Yorumlama (6 soru) 5, 9, 11, 25, 28, 34

Araştırmayı Tasarlama (3 soru) 10, 21,24

Burada her bir test sorusunu doğru olarak cevaplayan öğrencilere her bir soru için 1 puan verilmiştir. Araştırmada, asıl uygulama yapılmadan önce bir ön uygulama yapılmış ve ölçeğin Croanbach-alfa güvenirlik değeri .83 olarak bulunmuştur. Yukarıdaki değerlere göre ölçek "yüksek" güvenilirdir.

3.2.2.Mantıksal Düşünme Becerisi Ölçeği

Öğrencilerin fen ve matematik alanlarında karşılaşılabilecek problemlerde neden sonuç ilişkisinin görmesini, mantıksal ve bilimsel düşünmesini sağlayan Tobin ve Capie (1981) tarafından geliştirilen Özkan, Aşkar ve Geban (1992) tarafından Türkçe’ye uyarlanan ve 10 maddeden oluşan “ Mantıksal Düşünme Becerisi Ölçeği” kullanılmıştır. Kullanılan ölçeğin araştırmacılar tarafından Croanbach-alfa güvenirlik değeri .81 olarak bulunmuştur. Tobin ve Capie (1981); 682 öğrenci üzerinde yaptıkları çalışmada TOLT güvenirliğini .85 olarak bulmuşlardır. 1. ve 2. madde: kontrol değişkenini, 3. ve 4. madde: oranları, 5. ve 6. madde: olasılıkları, 7. ve 8. madde: kolerasyonu ya da

ilişkileri, 9. ve 10. madde: kombinasyonları ölçmek için tasarlanmış. Bu test Piaget ‘nin kritelerine dayalı geliştirilen bilişsel gelişim stratejisini kategorilerini ve formal düşünme yeteneğini ölçmek için tasarlanmıştır. 1. - 8. sorular iki aşamalıdır, öğrenciler her iki aşamasınıda doğru cevap vermişler ise 1 puan verilmiştir, 9. ve 10. sorular açık uçlu olarak sorulmuştur ve burada öğrencilerin kombinasyon oluşturmaları istenmiştir ve öğrenciler kombinasyonları doğru yazmışlarsa 1 puan verilmiştir. Araştırmada, ölçeğin Croanbach-alfa güvenirlik değeri .68 olarak bulunmuştur. Yukarıdaki değerlere göre ölçek "yüksek" güvenilirdir.

3.2.3.Fen Öğretimine Yönelik Tutum Ölçeği

Thompson ve Shrigley (1986) tarafında geliştirilen Özkan, Tekkaya ve Çakıroğlu (2002) tarafından Türkçe’ye uyarlanan ve Croanbach-alfa güvenirlik değeri .83 olarak bulunan “Fen Öğretimine Yönelik Tutum Ölçeği” ölçeği kullanılmıştır. Ölçek 5’li Likert tipinde olup 21 maddeden oluşmuştur. Ölçeğin olşturulma amacı, fen ve teknoloji dersi öğretmenlerinin fen öğretimine yönelik tutumların belirlenmesidir. Öğretmen adaylarının fen öğretimine yönelik tutumlarını ölçmek amacıyla; 12 olumlu, 9 olumsuz ifadenin bulunduğu 21 maddeden oluşan, “tamamen katılıyorum”, “katılıyorum”, “kararsızım”, “katılmıyorum”, ve “hiç katılmıyorum” şeklinde öğrencilerin düşüncelerini yansıttıkları 5’li likert tipi ölçme aracı kullanılmak üzere alınmıştır. Başka bir tez çalışmasında aynı ölçeğin 19 maddesi kullanılmıştır ve bu kullanılan ölçeğin 9 maddesi olumsuz ve 10 maddesi olumlu yargılardan oluşmaktadır (Denizcioğlu, 2008). Araştırma sonucunda ölçeğin Croanbach-alfa güvenirlik değeri 0.80 olarak bulunmuştur. Bu araştırmada, 19 maddelik tutum ölçeğinin kullanılmasına karar verilmiş ve ölçekte var olan yargılar 1 ile 5 arasında değerler almıştır. Ölçeğin uygulanması sonucunda ölçeğin Croanbach-alfa güvenirlik değeri .88 olarak bulunmuştur. Yukarıdaki değerlere göre ölçek "yüksek" güvenilirdir.

3.2.4.Yarı Yapılandırılmış Görüşme Formu

Nitel araştırmada veri toplama yollarından biride görüşmedir. Görüşme yoluyla, deneyimler, tutumlar, düşünceler, niyetler, yorumlar ve zihinsel algılar ve tepkiler gibi gözlenemeyeni anlamaya çalışırız (Yıldırım, Şimşek, 2008). Bu araştırmada veriler “Yarı Yapılandırılmış Görüşme Formu” kullanılarak elde edilmiştir. Yarı yapılandırılmış görüşmeler de görüşmeyi yapan kişi hem konuya ilişkin doyurucu bilgi edinme, hem de görüşmeyi belli bir düzende götürme şansına sahip olur. Ayrıca cevaplayana da kendisince önemli olan hususları vurgulama imkânı sağlar (Altunışık ve diğ., 2004). Burada görüşme soruları hazırlanırken nicel veriler elde edilirken kullanılan Bilimsel Süreç Becerileri ölçeğinde var olan (değişkenleri tanımlama, işevuruk tanımlama, hipotez kurma ve tanımlama, grafiği ve verileri yorumlama, araştırmayı tasarlama) alt boyutlar ve bu boyutlara ek olarak Bilimsel Süreç Becerisi tanımı dikkate alınarak görüşme soruları hazırlanmıştır. Görüşme soruları incelendiğinde hipotez kurma, bağımlı, bağımsız ve kontrol altındaki değişkenleri belirleme, bir deneydeki değişkenleri ilişkilendirme, değişkenleri kontrol edebilme, deney sonuçlarını yorumlama, deney tasarlama, işevuruk tanımlama, grafik yorumlama gibi öğrencilerde var olan durumları ortaya koymaya çalışmıştır. Ayrıca bilimsel süreç becerilerinin tanımlanması yönelik görüşme formu hazırlanmıştır. Araştırmacı tarafından hazırlanan görüşme sorularının için öncelikle iki uzmana başvurulmuş ve bu doğrultuda verilen öneriler dikkate alınarak düzeltmeler yapılmıştır. Daha sonra iki öğrenci ile soruların anlaşılıp anlaşılmadığına yönelik pilot görüşmeler yapılmış ve bu görüşmelerin değerlendirilmesiyle öğretmen adaylarının anlamakta güçlük çektiği sorular yeniden düzenlenmiştir. Görüşmede öğretmen adaylarına toplam 7 soru sorulmuştur. Öğretmen adaylarının var olan bilimsel süreç becerilerini (hipotez kurma, bağımlı, bağımsız ve kontrol altındaki değişkenleri belirleme, bir deneydeki değişkenleri ilişkilendirme, değişkenleri kontrol edebilme, deney sonuçlarını yorumlama, deney tasarlama, işevuruk tanımlama, grafik yorumlama) ortaya çıkarmaya yönelik olarak 6 sorudan ve bilimsel süreç becerilerinin ne olduğunu ortaya çıkarmaya yönelik 1 sorudan oluşturulmuştur.