Bütünleştirilmiş Süreç Becerileri

Bütünleştirilmiş süreç becerileri genel olarak temel bilimsel süreç becerilerinin bir yada daha fazlasının bir arada kullanılmasını kapsar ve temel bilimsel süreç becerilerinin üzerine yapılandırılmıştır. Aşağıda bütünleştirilmiş süreç becerilerinin alt boyutları ve tanımları verilmiştir.

2.2.2.1. Değişkenleri Belirleme ve Kontrol Etme:

Bir durum veya olayda farklı koşullarda değişen veya sabit kalan elemanların özelliklerini tanımayı içerir. Değişkenleri belirlemek, bir durumu etkileyebilecek bütün faktörleri ortaya çıkarmak demektir. Bu süreçteki davranışlar, öğrencilerin neden sonuç ilişkilerini kurma becerilerini kazandıktan sonra gelişmeye başlar. Bu süreç araştırma süreci için önemlidir (Akdeniz, 2005).

Değişkenleri belirlemek, deney yapmada merkezi bir role sahiptir. Kontrol edilmesi veya sabit tutulması gereken verileri tanımlama önemlidir. Genellikle olayları etkileyen bir çok değişken vardır. Gözlemlediğimiz bir sonucun nedenlerini tam olarak bulmak istiyorsak ya da bir değişikliğin sonucunu merak ediyorsak, söz konusu değişken dışındaki değişkenleri belirleyip deney düzeneğini bu doğrultuda hazırlamamız gerekmektedir. Değişkenleri kontrol etmek bütünleştirici bir süreç olup,

diğer birçok süreci birbirine bağlar. Değişkenler net bir şekilde tanımlanabildiğinde ve kontrol edilebildiğinde daha iyi sonuçlara ulaşılabilir (Bozkurt ve Olgun, 2005).

Rezba ve diğerlerine (1995) göre, olaylardaki sebep-sonuç ilişkilerini bulabilmek için deneyler yaparız. Deney yaparken bir durum kasıtlı olarak değiştirilir ve bunun sonucunda bir diğer değişkende değişme olur. Değişkenleri değiştirme ve kontrol etmede stratejisinde, bir değişkeni değiştirmek buna bağlı olan diğer değişkenin değişmesine neden olur ve biz genelde deney yaparken kasıtlı olarak değişkenlerdeki değişimleri inceleriz. Aynı zamanda deney yaparken diğer birçok değişkeninde kontrol altına alınması yani ve sabit tutulması gereklidir. Bazı değişkenlerin sabit tutulmasının nedeni ise incelediğimiz diğer değişkenlerin sonucunu etkileyebilmesidir.

Yapılacak deneyin sonuçlarını ya da gidişatını etkileyecek tüm değişkenleri belirleme becerisidir. Yani şartlar değiştiğinde olayların gidişatını etkileyecek tüm değişkenlerin (sabit tutulması ya da değişmesi gereken değişkenleri) belirlenmesi işlemidir (Bailer, Joyce & Ramsey, 1995; Padilla, 1990).

2.2.2.2. İşevuruk (Operasyonel) Tanımlama:

Bir deneyde ölçülmesi gereken değişkenin nasıl ölçüleceğini belirleyebilme becerisidir (Padilla, 1990). Gözlemler yapılırken oluşturulur ve ne gözlemlediğinizi, ne yaptığınızı ifade eder.

Bağcı Kılıç (2003), işevuruk tanımlamayı öğrencilerin gözlem ve deneyimlerden kaynaklanan bilgileri kullanarak tanımlar üretmeleri olarak tanımlamıştır.

2.2.2.3.Hipotez Kurma:

Turgut ve diğerlerine (1997) göre hipotez; doğruluğu ispatlanmamış, bilimsel varsayımlara dayanan önermeler olarak bilinir. Hipotez oluşturma genellikle yasaları veya teorileri oluşturmak için kullanılır. Hipotez bir deney üzerine odaklanır. Hipotez bir problemin inceleme yönteminin geliştirilmesi için bir başlangıç noktasıdır.

Hipotez daha yalın davranıştan ziyade içsel, tekrarlanabilir, yaratıcı bir mantıksal süreçtir. Bu yetenek genel olarak deneyimlerden çıkan sezgisel düşünmenin bir fonksiyonudur. Hipotez doğruluğu ispatlanmamış bilimsel varsayımlara dayanan önerme olarak bilinmektedir. (Jinks, 1997). Hipotezin tanımlarına bakılacak olursa hipotez tahmin, gözlem ve çıkarımlar üzerine temellendirilir ve bu temel süreç becerilerini kapsar.

Ayrıca hipotez kurma süreci değişkenleri belirleme ve değiştirme süreci ile de ilişkilidir. Buna göre hipotez kurulduğunda bir bakıma bir değişkenin diğer değişken üzerine yaptığı etki hakkında araştırmacı tahminde bulunur (Bailer et al., 1995).

2.2.2.4.Verileri Yorumlama ve Sonuç Çıkarma:

Deneylerde elde edilen veriler arasındaki ilişki ve eğilimleri bulma, deney sonuçlarını bilimsel bilgi ışığında yorumlayıp bir yargıda bulunma becerisidir (Temiz, 2007). Verileri yorumlama süreci verileri kaydetme süreci ile ilişkilidir. Çünkü sistematik olarak kaydedilmiş verilerden bilimsel bir sonuca ulaşılması daha kolaydır. Sistematik olarak verileri kaydetmek için tablo, şekil, grafik vb. araçları kullanmamız gerekmektedir. Ayrıca verileri yorumlama işi verileri kaydetme süreci ile ilişkilidir (Bailer et. all., 1995).

Bağcı Kılıç (2003) verileri yorumlamayı veriler üzerinde mantıklı düşünerek sonuçların çıkarılması olarak tanımlamıştır.

Sonuç çıkarma, gözlemlerden ve deneyimlerden bir sonuca veya genellemeye varmadır. Bu genellemeler önceki bilgilerdeki eksiklikleri veya yanlışlıkları giderme amacıyla kullanılır. Gözlemler ne kadar iyi olursa elde edilen sonuçlar da o kadar kesin ve bilimsel olur. İki tür sonuç çıkarma işlemi vardır. Bunlardan birincisi; tümevarım (özelden genele), ikincisi ise; tümdengelim (genelden özele) dir (Karamustafaoğlu ve Yaman, 2006).

Burada varsayımların neler olduğu sorusu karşımıza çıkar. Öğrenci bazı gözlem, gruplama yada ölçüm sonuçlarına göre varsayımlarına dayanarak bir sonuca ulaşır. Örneğin elimizdekinin bir böcek olduğunu varsayalım. Öğrenci: böcekler altı bacağa sahip olduğu için bir böcek olduğunu varsayıyorum. Çünkü ben daha önceden altı bacağa sahip bir böcek gördüm. Daha önce hatırladığı yada gördüğü şeylere göre öğrenci burda bir sonuca ulaşmıştır (Vitti & Torres, 2006).

Ayrıca bu bütünleştirilmiş becerinin gerçekleşebilmesi için verileri kaydetme sürecinin önemi unutulmamalıdır. Verileri kayıt etme süreci tanımalanacak olursa; Öğrencilerin deney sürecinde elde ettiği bulguları faydalanış amaçlarına uygun olarak çizelge, tablo, grafik, histogram vb düzenleyiciler yardımıyla kayıt edilerek düzenlenmesine denir (Akdeniz, 2005).

Bailer ve diğerlerine (1995) göre deneyde elde edilen veriler; metin, resim veya tablo şekillinde kaydedilir. Buda verilerin düzenli şekilde organize olmasını ve sonuçtaki ilişkileri görmeyi kolaylaştırır. Verileri kaydetme, verileri kullanma ve model oluşturma için temel hazırlar. Örneğin bir tablo, sonradan çizilecek bir grafik için taban oluşturur. Tablolar çizme, not tutma, bir taslak çizme, teyp kaydı alma, fotoğraf çekme, yapılan deneyi bir rapor haline getirme verileri kaydetme becerisiyle ilgili davranışlardır (Çepni ve diğ., 1996).

2.2.2.5.Deney Yapma:

Deney merakla başlar ve merak edilen konu hakkında sorular sormayı gerektirir. Bu süreç temel ve bütünleyici diğer tüm süreçlerle birleşir. Gerekli araç gereci beceriyle kullanarak uygun bir düzenek kurmayı, değişkenleri değiştirip kontrol ederek veriler elde etmeyi, bu verileri kaydedip değerlendirerek model oluşturmayı, verileri yorumlamayı, sonuca varmayı ve yapılanları raporlaştırmayı içerir (Rezba et. all., 1995; Bozkurt ve Olgun, 2005).

Bu aşamada şu soruları sorarız. Bunu yaparsak ne olacak merak ediyorum? Bunun olacağını tahmin ediyorum. Bunun doğru yada yanlış olup oladığını öğrenmek için ne yapmam gerekiyor? Hangi malzemelere ihtiyacım var? Hangi adımları izlemem

gerekiyor? Tahminlerimim doğru olup olmadığı için neler yapılması gerekiyor? Yanılıyor olmadığımı nasıl kanıtlıyacağım? Ölçümleri nasıl yapmalıyım? Tahminlerim doğru mu? Eğer doğru ise nasıl? Yanlış ise nasıl? (Vitti & Torres, 2006).

Bu süreç bir problemi çözmek için sistematik bir yaklaşımdır. 5 basamağı içerir.

Problem-->Hipotez-->Tahminler-->Tahminlerin Test Edilmesi-->Hipotezin Değerlendirilmesi.

Problemin belirlenmesi, hipotez oluştumak, tahminde bulunmak, tahminleri test etmek ve hipotezin değerlendirilmesi (Jinks, 1997).

2.3. Bilimsel Süreç Becerilerini Ölçmek ve Değerlendirmek İçin Geliştirilen