Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Verilen Örnek Deneyin Hipotezini Tanımlama

Bu çalışmada öğretmen adaylarına bir örnek deney verilmiştir ve buna paralel olarak öncelikle öğretmen adaylarının verilen örnek deneyin hipotezini belirlemeleri ve buna göre deney sonuçlarını yorumlamaları istenmiştir. Buna göre öğretmen adayları aşağıdaki açıklamaları yapmışlardır.

Görüşmeci: Yeşil bir bitkinin dalına geçirilen saydam naylon torbanın ağız kısmı hava almayacak biçimde şekildeki gibi bağlanarak, ışıklı bir ortamda birkaç gün bekletiliyor. Süre bitiminde torbanın içindeki yaprakların sarardığı diğer yaprakların ise yeşilliğini koruduğu gözleniyor. 7. sınıf öğrencisi Deniz yukarıdaki deney

düzeneğini oluşturuyor ve yukarıdaki deney sonuçlarını gözlemliyor. Burada Deniz hangi hipotezi test etmiş olabilir?

A1: Havasız ortam ile havalı ortamı, oksijen alan ortamla oksijen alamayan ortamı test etmiş olabilir.

Göüşmeci: Peki yapraklar neden sararmış olabilir?

A1: Fotosentez yapmadığı için sararmış olabilir. Ortamdaki karbondioksit miktarı fotosentez üzerine etki eder hipotezi kurulmuştur.

Görüşmeci: Kurduğun hipoteze göre deney sonuçlarını yorumlar mısın?

A1: Havada yeteri kadar karbondioksit bulunmadığında bitki fotosentez yapamaz ve bitkinin yaprakları sararır yani ölür.

A1, burada verilen deney düzeneğine ve gözlemlenen sonuçlara yönelik olarak karbondioksit miktarı fotosentez üzerine etki eder hipotezini oluşturmuştur ve fotosentezin bitkilerin yaşamı için önemli bir yere sahip olduğunun altını çizmiştir. Deney sonucunu gözlem sonuçları ile birleştirerek ve kurulan hipoteze göre açıklama yapmıştır.

Görüşmeci: Yeşil bir bitkinin dalına geçirilen saydam naylon torbanın ağız kısmı hava almayacak biçimde şekildeki gibi bağlanarak, ışıklı bir ortamda birkaç gün bekletiliyor. Süre bitiminde torbanın içindeki yaprakların sarardığı diğer yaprakların ise yeşilliğini koruduğu gözleniyor. 7. sınıf öğrencisi Deniz yukarıdaki deney düzeneğini oluşturuyor ve yukarıdaki deney sonuçlarını gözlemliyor. Burada Deniz hangi hipotezi test etmiş olabilir?

A2: Bitkinin renk değişimi diyeceğim de o olmaz şimdi. Hava yeterli midir? Havayı denemişde. Nasıl bir hipotez şimdi bu?

Görüşmeci: Nede hava yeterli midir? A2: Fotosentez de mi?

Görüşmeci:Hava derken neden kastediyorsun

A2: Oksijen den bahsediyorum. Oksijen miktarı bitkilerin renk değişiminde etkilidir.

A2:Şimdi doğru bir deney yapmış, denemek istediği şeyi yapmış. Diğer herşeyi sabit tutmuş, biri havalı bir havasız sadece bu değişiyor. Bitkileri aynı sıcaklıkta ve aynı sürede tutmuş.

Görüşmeci: Hipotezine göre sonucunu yorumlar mısın?

A2: Oksijen miktarı belli bir süre sonra biticek ve yaprak sararacak. Hipotezim buna göre doğrudur.

A2, örnek deney düzeneği ve gözlenen sonuçlara göre öğretmen adayı oksijenin bitkilerin renk değişimini etkiler şeklinde bir hipotez kurmuştur. Hipoteze göre sonucu, oksijen miktarının bitmesinden dolayı yaprağın sarardığının gözleneceğini belirtmiştir. Deney sonucunu gözlem sonuçları ile birleştirmemiş ve hipotez uygun olarak yorumlamamıştır. Oluşturulan hipotez kavramsal olarak yanlıştır ve bu nedenle deney sonucuda yanlış yorumlanmıştır.

Görüşmeci: Yeşil bir bitkinin dalına geçirilen saydam naylon torbanın ağız kısmı hava almayacak biçimde şekildeki gibi bağlanarak, ışıklı bir ortamda birkaç gün bekletiliyor. Süre bitiminde torbanın içindeki yaprakların sarardığı diğer yaprakların ise yeşilliğini koruduğu gözleniyor. 7. sınıf öğrencisi Deniz yukarıdaki deney düzeneğini oluşturuyor ve yukarıdaki deney sonuçlarını gözlemliyor. Bura da Deniz hangi hipotezi test etmiş olabilir.

A3: Oksijen gerekliliğini test etmiş olabilir yani bitkinin yaşamını devam ettirebilmesi, fotosentez yapabilmesi için oksijen gereklidir, hipotezini test etmiş olabilir.

Görüşmeci: Bitkinin yaşamını devam ettirebilmesi yada fotosentez yapması için oksijen gereklidir hipotezini test ettiğine göre ve burdaki gözlem sonuçlarına göre deney sonuçlarını nasıl yorumlarsın?

A3: Bitki oksijensiz bir ortamda fotosentez yapamaz ve yaşamını devam ettirmez sonucuna ulaşırım.

A3, A2 gibi bitkinin yaşamını devam ettirebilmesi için oksijenin gerekli olduğunu söylemiştir ve buna göre hipotezini bitkinin yaşamını devam ettirebilmesi, fotosentez yapabilmesi için oksijen gereklidir şeklinde oluşturmuştur. Fakat A2 gibi deneyde gözlemlenen sonuçlar ile kurduğu hipotez arasındaki ilişkiyi ve süreçte geçen

durumları yorumlayamadığı görülmektedir. Oluşturulan hipotez kavramsal olarak yanlıştır ve bu nedenle deney sonucuda yanlış yorumlanmıştır.

Görüşmeci: Yeşil bir bitkinin dalına geçirilen saydam naylon torbanın ağız kısmı hava almayacak biçimde şekildeki gibi bağlanarak, ışıklı bir ortamda birkaç gün bekletiliyor. Süre bitiminde torbanın içindeki yaprakların sarardığı diğer yaprakların ise yeşilliğini koruduğu gözleniyor. 7. sınıf öğrencisi Deniz yukarıdaki deney düzeneğini oluşturuyor ve yukarıdaki deney sonuçlarını gözlemliyor. Burada Deniz hangi hipotezi test etmiş olabilir.

A4: Bitkiler fotosentez yaparlar ama aynı zamanda solunumda yaparlar. Bitkilerde nefes yani solunum yaparlar, hani fotosentez dışında sonuçta onlarda şey yapıyorlar. Yaşamaları içinde onlarında belli bir ortamda bulunmaları gerekiyor. Naylon torba geçirmişler hani yani bu durum solunumla alakalı. Bitkilerde solunum yapar.

Görüşmeci. Deneyin sonuçlarını sen nasıl yorumlarsın? A4:Bitkinin yapraklarının sararmış olması gerekir.

Görüşmeci: Neye göre bitkinin yaprakları saramış olabilir?

A4: Bu bitki ışık alıyo, fotosentez yapıcak, fotosentez sırasında karbondioksiti alıp oksijen verecek ama bir yerden sonrada nişasta üretecek. Nişasta üretikten sonra, kendi besinin üretecek sonuçta ama; daha sonra kroloplastlarla alakalı da bir durum. Bitkiye rengini veren krolofiller var, krolofillerle alakalı bir durum var ama....

Görüşmeci: Krolofillerle alakalı bir durum var burda diyorsun.

A4: Evet sonuçta bitkinin rengi kayboluyo, bitkiye naylon torba geçiriliyo ama... Görüşmeci: Sence noylan torba geçirmesinin amacı ne orada?

A4: Sonuçta fotosentez yapar ki yine ışık var ama hava almıyacak. Fakat birşey sorcam bu naylon torba içinde hava var mı yok mu?

Görüşmeci: İlk başta var tabiki.

A4: Hani hiç hava yoksa sonuçta ilk başta fotosentezde olmazda.:) Ya ben ilk önce şey diye düşündüm aslında bitkinin terlemesi falan o yüzden torba geçirmiş buharlaşma olacak onu görecek diye de. Bitkinin yaprakları sararıyo ya bilmiyorum ya krolofil yani bitkinin gene bence solunum ve fotosentezi ile alakalı bir durumu var ama hangisi. Bitkinin yaprakları sararıyo, fotosentez, fotosentez sonuçta krolofil, fotosentez

sonucunda bitki hani krolofil falan üretecek hani besin üretecek eee üretemediği takdirde bitkinin yaprakları sararacak.

A4, öğretmen adayı burada deneyin hipotezi hakkında bir sonuca ulaşamamıştır ve bu nedenle deneyin yapılış amacını yani hipotezi belirleyemediğinden dolayı deney sonucunu yorumlayamamıştır. Yapılan deneyle ilgili teorik bilgide eksikliği olmasından kaynaklanabilir.

Görüşmeci: Yeşil bir bitkinin dalına geçirilen saydam naylon torbanın ağız kısmı hava almayacak biçimde şekildeki gibi bağlanarak, ışıklı bir ortamda birkaç gün bekletiliyor. Süre bitiminde torbanın içindeki yaprakların sarardığı diğer yaprakların ise yeşilliğini koruduğu gözlemliyor. 7. sınıf öğrencisi Deniz yukarıdaki deney düzeneğini oluşturuyor ve yukarıdaki deney sonuçlarını gözlemliyor. Burada Deniz hangi hipotezi test etmiş olabilir.

A5: Yaprağın hava almıyacak şekilde bağlıyor. Diğer yaprak dalları kalıyo. Karbondioksitin fotosentezdeki önemini ölçmüş olabilir. Yani hipotezi karbondioksit miktarı fotosentezi etkiler. Deney sonuçlarına göre karbondioksit olmayan ortamda bitkinin fotosentez yapamadığı ve yaprakların bu nedenle sararır.

A5 ise; hipotezini karbondioksit olmayan ortamda bitki fotosentez yapamaz şeklinde tanımlamış ve gözlem sonuçlarını buna göre yorumlamıştır. Fakat A2, A3 gibi hipoteze göre gözlem sonucunun oluşmasındaki süreçte neler olabileceği hakkında bilgi vermemiştir. Deneyle ilgili kurduğu hipotez ile deney sonuçları arasında bir ilişki kuramamıştır.

Görüşmeci: Yeşil bir bitkinin dalına geçirilen saydam naylon torbanın ağız kısmı hava almayacak biçimde şekildeki gibi bağlanarak, ışıklı bir ortamda birkaç gün bekletiliyor. Süre bitiminde torbanın içindeki yaprakların sarardığı diğer yaprakların ise yeşilliğini koruduğu gözlemliyor. 7. sınıf öğrencisi Deniz yukarıdaki deney düzeneğini oluşturuyor ve yukarıdaki deney sonuçlarını gözlemliyor. Burada Deniz hangi hipotezi test etmiş olabilir.

A6: Bazı yaprakları kapattığı ve hava almadığı için ve diğerler yapraklar havalı ortamda olduğuna göre, havanın işte bitkinin nefes alıp almadığıdır. Bitkinin rengine havanın etkisini araştırmıştır.

Görüşmeci: Kendi kurduğun hipoteze göre ve deney sonuçlarına göre deney sonuçlarını nasıl yorumlarsın?

A6: Havanın bitkinin rengine etkisi vardır derim.

A6 ise; havanın bitkinin rengine etkisi vardır şeklinde hipotez kurmuştur ve A2, A3, A5 gibi deneyde gözlenen sonuçlar ile kurduğu hipotez arasındaki ilişkiyi ve süreçte geçen durumları yorumlayamadığı görülmektedir. Kavramsal olarak yanlış bir hipotez kurulmuştur ve bu nedenle deney sonucu yanlış yorumlanmıştır.

Görüşmeci:Yeşil bir bitkinin dalına geçirilen saydam naylon torbanın ağız kısmı hava almayacak biçimde şekildeki gibi bağlanarak, ışıklı bir ortamda birkaç gün bekletiliyor. Süre bitiminde torbanın içindeki yaprakların sarardığı diğer yaprakların ise yeşilliğini koruduğu gözleniyor. 7. sınıf öğrencisi Deniz yukarıdaki deney düzeneğini oluşturuyor ve yukarıdaki deney sonuçlarını gözlemliyor. Burada Deniz hangi hipotezi test etmiş olabilir.

A7: Bitkinin solunumu mu? Bana öğle geliyor. Sonuçta havasız ortamda bırakıyor.. Bitkiler solunum yapar mı yapmaz mı? Bitkiler solunum yapar şeklinde bir hipotezi test ediyor.

Görüşmeci: Hipotezine göre deney sonuçlarını yorumlar mısın? A7: Solunum yapar olur. Sarardığına göre yapar.

Görüşmeci: Neden?

A7: Yaparakları sararıyor. Diğerleri sararmıyor. Naylon torba ile havayla temasını kesiyor orda yapar diye sonuç çıkar herhalde.

A7, hipotezini bitkiler solunum yapar mı? yapmaz mı? şeklinde olduğunu belirtirken, A2, A3, A5 ve A6 gibi gözlem sonuçları ile kurduğu hipotez arasındaki ilişkiyi ve süreçte geçen durumları yorumlayamadığı görülmektedir. Yine diğer öğretmen adayları gibi kavramsal olarak yanlış bir hipotez kurmuştur ve deney sonuçlarını yanlış yorumlanmıştır.

Görüşmeci: Yeşil bir bitkinin dalına geçirilen saydam naylon torbanın ağız kısmı hava almayacak biçimde şekildeki gibi bağlanarak, ışıklı bir ortamda birkaç gün bekletiliyor. Süre bitiminde torbanın içindeki yaprakların sarardığı diğer yaprakların ise yeşilliğini koruduğu gözleniyor. 7. sınıf öğrencisi Deniz yukarıdaki deney düzeneğini oluşturuyor ve yukarıdaki deney sonuçlarını gözlemliyor. Burada Deniz hangi hipotezi test etmiş olabilir.

A8: Yaprakların sararması üzerine havanın etkisini test etmiş olabilir. Görüşmeci: Kurduğun hipoteze göre deney sonuçlarını nasıl yorumlar mısın? A8: Şimdi bir tarafta ki yaprakların hava ile temasını kesmiş diğer taraftakilerin hava ile temasını kesmemiş. Havası kesilenlerin sarardığını, diğerlerinin yeşil kaldığını gözlemlemiş. Havasız ortamda yapraklar daha çabuk sararır.

Görüşmeci: Peki buradaki havadan kasettiği şey ne olabilir?

A8: Normal doğal atmosferdeki havadır. Yani havayı keserek bitkinin oksijen almasınınıda engellemiş oluyo. O yüzden de şey diğebiliriz. Oksijen alamayan yaprak daha çabuk sararır.

A8, hipotezini yaprakların sararmasında havanın etkisi vardır şeklinde belirlemiş ve buna göre havanın kesilerek bitkinin oksijen almasının engellendiğini ve oksijen almayan yapraklarında daha çabuk sarardığını belirtmiştir. Hipotezi tanımlayamadığı gözlenmiştir ve deney sonucunu yanlış yorumlamıştır.

Genel olarak öğretmen adaylarının buradaki deney düzeneği ve gözlemlerine göre bir hipotez oluşturamadığı ve sonuçları yorumlayamadığı bulunmuştur. Bu durum fotosentez konusunda yeterli bilgiye sahip olmadıklarından ya da bir hipotezin nasıl kurulacağına dair bilgilerinin olmamasından kaynaklanabilir.

4.2.4. Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Verilen Hipoteze göre Deney Tasarlama,