Büyük Veri ve Kentler: Veri Odaklı Katılıma Eleştirel Bir Bakış
5. Sonuç ve Tartışma
Kentsel planlama ve yönetim süreçlerine birçok yeni fırsat sunan büyük veri analitiği günümüzdeki toplumsal, mekânsal ve ekonomik ilişkilerin değişmesine ve hatta yeniden tanımlanmasına yol açmaktadır. Özellikle toplumsal yapının fizik mekânla bütünleştiği kentsel alanlarda yaşanan değişim birçok farklı disiplini de etkilemektedir. Bireylerin kentsel hareketliliklerinden üretilen kentsel büyük veri 21. yy kentlerinde yeni bir kent- birey ilişkisi sunmaktadır. Birçok yönetimin gerçekleştirmek istediği veri odaklı katılım modeli bireyin doğrudan kent yönetiminde ve politika üretme süreçlerinde bulunmasına olanak vermektedir.
Günümüz kentsel yönetim düzenine eklemlenmeye çalışılan veri odaklı katılım yönteminin sağlıklı bir şekilde uygulanabilmesi için tartışılması gereken birçok konu bulunmaktadır. Bu çalışmada çoğunlukla karşılaşılabilecek problemlere ve onların çözüm yollarına değinilmeye çalışılmıştır. Veri politikası ve araştırma etiği konusuna bakıldığında kentsel büyük verinin işlenmesi ve yönetiminde rol oynayacak disiplinlere büyük görevler düşmektedir. Bilimsel araştırma yöntemlerinin de yeniden düşünülmesi gerektiği bu günlerde büyük veriyi işleme ve yönetme rolünü üstlenen disiplinlerin tarafsız, etik ve yasal açıdan uygun bir tutum benimsemesi gerekecektir. Öte yandan veri odaklı katılım modelini uygulayacak olan kentsel yönetim biriminin de şeffaf, titiz ve tarafsız olması bu uygulamanın başarısı için kaçınılmazdır.
Verinin sağlanması ve işlenmesinde rol oynayan aktörlerin bu konu üzerinde elde edebileceği tekillik nedeniyle veri odaklı katılım yönteminin temel işlevlerini yerine getirememesi ve manipülasyona açık hale gelmesi konusu çalışmada üstünde durulan bir başka problemdir. Bu noktada teknolojik gelişmelere öncülük eden özel sektörün yanı sıra bu gelişmelerin toplum yararına kullanmada yerel yönetimlerin yeterli ve güncel donanımlara sahip olması gerekliliği ortaya çıkacaktır. Yerel yönetimlerin tarafsızlığını koruması içinde bu donanımlara sahiplik ayrıca önem kazanmaktadır.
Modelin toplumsal boyutuna bakıldığında ise gözetlenen ve baskı altında bir toplum yaratmamak için tam şeffaflığın sağlanması gereklidir. Bu yaparken de açık standartlara, düzenleyici, etik ve analitik kararlara sahip bir veri gözetim politikasının oluşturulması gerekliliği ortaya çıkmaktadır. Burada dikkat edilmesi gereken konu teknolojinin izin verdiği her şeyi gerçekleştirmekten ziyade teknolojiyi ihtiyaç duyulduğu ölçüde kullanmaktadır. Bu bildirinin yazım sürecinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (2019) tarafından yayınlanan “2020-2023 Ulusal Akıllı Şehirler Stratejisi Ve Eylem Planı” ile birlikte akıllı şehir stratejilerinin bir bileşeni olarak doğrudan veri odaklı katılım vurgusu yapılmasa da büyük veri ve yönetişim ilişkisine önem verildiği gözlenmiştir. Öyle ki akıllı şehir yaklaşımı ile “…veri paylaşımı, veri, hizmet ve hizmet sunum katmanlarının akılcı dağılımı,
kent sakinleri ve teknoloji üreticileri ve hizmet sağlayıcıları tarafından gerçekleştirilen yenilikler sağlayacağı…” ifade edilmiştir. Bu süreçte ise “…geleneksel yönetişim modeli yerine kullanıcı ihtiyaçları etrafında inşa edilen kesintisiz ve bütüncül bir hizmet almak zorunluluğunu…” benimsenmesi gerektiği vurgulanmıştır (ÇŞB, 2019). Ancak gerçekleştirilecek çalışmaların ve Türkiye’deki veri odaklı katılım yaklaşımının değerlendirilmesi/anlaşılması gelecek çalışmaların incelenmesi ile mümkün olacaktır. Gerçekleştirilmeye başlanan uygulamaların ileriye dönük etkilerinin neler olacağı henüz bilinmemektedir. Şehir planlama disiplininin programlama, sosyal bilimler ve halkla ilişkiler alanlarındaki çalışmalardan etkilenmesiyle bu teknolojilerin planlama süreçlerine dâhil edilmesine yönelik nasıl bir strateji geliştirileceği oldukça önemlidir. Bu noktada şehir plancıları neyin, nasıl yapılacağını öğrenmekle veya sonuçlarının nasıl olacağını bilmekle yetinemeyecektir. Dolayısıyla bu konularda yapılması gereken etik, felsefi ve teorik tartışmaların ve amprik araştırmaların önemi oldukça büyüktür. Buradaki önemli konu hevesle karşılanan kentsel büyük veriye karşı temkinli ve eleştirel yaklaşmak olacaktır. Gerçekleştirilmek istenen veri odaklı katılım yöntemi ortaklaştırılmış teorik ve analitik bir zeminde uygulamaya çalışırken; bu yöntem kentlerin daha iyi yönetilmesine izin verecek mi? Katılıma yönelik problemler bu yöntem ile azaltılabilecek mi? katılım sürecindeki aktörler arasındaki eşitsizliğin giderilmesine yardımcı olacak mı? Sorularının yanıtı oldukça önemlidir. Bir tartışma girişimi olarak bu çalışma, cevabının aranması gereken daha birçok sorunun varlığını ifade etmektedir.
Teşekkür
Bu çalışma İstanbul Teknik Üniversitesi Kentsel Tasarım Yüksek Lisans Programı kapsamında Doç. Dr. Turgay Kerem Koramaz tarafından yürütülen “Information and Communication Technology in Urban Planning” dersi kapsamında hazırlanmıştır. Katkılarından dolayı kendilerine ayrıca teşekkür ederim.
Kaynaklar
Albrecht, S. (2006). Whose Voice is Heard İn Online Deliberation? A Study Of Participation And Representation in Political Debates On The İnternet. Information, Communication & Society, 9, 1.
Afzalan, N., Evans-Cowley, J. (2015). Planning And Social Media: Facebook For Planning At The Neighbourhood Scale. Planning Practice & Research, 30, 3.
Bates, J. (2012). This is What Modern Deregulation Looks Like: Co-Optation And Contestation in The Shaping Of The UK’s Open Government Data Initiative. The Journal of Community Informatics 8, 2. Batty, M. (2012). Smart Cities: Big Data, Environment and Planning B, 39.
Batty, M. (2016). Big Data and The City. Built Environment, 42, 3.
Batty, M., Axhausen, K.W., Giannotti, F., Pozdnoukhov, A., Bazzani, A., Wachowicz, M., Ouzounis, G., Portugali, Y. (2012). Smart Cities of The Future. European Physical Journal Special Topics, 214, 481–518.
Dodge, M., Kitchin, R. (2007). The Automatic Management of Drivers and Driving Spaces. Geoforum 38, 2. Duperrin, B. (2014). The future of participation: Big data and connected objects. (https://www.duperrin.com/ english/2014/04/08/future-participation-big-data-connected-objects/) Erişim Tarihi: 20.09.2019
Esty, D., Rushing, R. (2007). The Promise of Data-Driven Policymaking. Issues in Science and Technology, 23, 4.
Foucault, M. (2003). İktidarın Gözü (Seçme Yazılar:4). İstanbul: Ayrıntı
Hancke, G.P., Carvalho, S.B. (2013). The Role of Advanced Sensing in Smart Cities. Sensors, 13. Hidalgo, C. (2012). What is Value? What is Money? (https://www.edge.org/conversation/what-is-value) Erişim Tarihi: 22.09.2019
Haque, U. (2012). What is A City That it Would Be ‘Smart’?, City in a Box, 34. (http://volumeproject.org/ blog/2012/12/21/volume-34-city-in-a-box/) Erişim Tarihi: 22.09.2019
Hollands, R.G. (2008). Will The Real Smart City Please Stand Up?. City, 12, 3.
Hill, D. (2013). On The Smart City: or, A ‘Manifesto’ For Smart Citizens Instead. City of Sound.
Nabian, N. & Ratti, C. (2011). The Senseable City and Mechanisms Of Actuation: Networks and Neo- Cyborgs. Nabian N., Robinson P (Ed.) The SENSEable City Guide. Cambridge.
Kitchin R. (2013a). The Real-Time City? Big Data and Smart Urbanism. Journal of Geojournal, 79 (1), 1-14. Kitchin R. (2013b). Big Data and Human Geography: Opportunities, Challenges and Risks. Dialogues in Human Geography, 3, 3.
Provost, F., Fawcett, T. (2013). Data Science and Its Relationship To Big Data and Data-Driven Decision Making. Big Data, 1,1.
Rabari C., Storper, M. (2013). The Digital Skin Of Cities: Urban Theory and Research in The Age Of The Sensored and Metered City, Ubiquitous Computing, and Big Data. University of California. Los Angeles. Sula, C. A. (2016). Research Ethics in An Age Of Big Data. Bulletin of the Association for Information Science and Technology, 42, 2.
Socrata Inc. (Belirtilmemiş). Socrata: The Data Experience Company. (http://www.socrata.com/) Erişim Tarihi: 15.10.2019
Socrata Inc. (2009). Unlock Government Data With Social Data Discovery: How A Social Data Discovery Solution Promotes Civic Engagement, Improves Decision and Policy Making, and Achieves Government Transparency. (http://www.socrata.com/) Erişim Tarihi: 15.10.2019
Juhan, L., Shinya, K. (2018). Case Study of Data-driven City Management in Cities Abroad. Special Issue on Sustainable Data-driven City Management.
T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, (2019). 2020-2023 Ulusal Akıllı Şehirler Stratejisi Ve Eylem Planı. 37-63. Tenney, M., Sieber, R. (2016). Data-Driven Participation: Algorithms, Cities, Citizens, and Corporate Control. Journal of Urban Planning, 1, 2.
Townsend, A., Maguire, R., Liebhold, M., Crawford, M. (Belirtilmemiş). A Planet Of Civic Laboratories: The Future Of Cities, Information And Inclusion. Institute for the Future, Palo Alto.
URL1: https://www.bristolisopen.com/about/ Erişim tarihi: 10.10.2019 URL2: https://www.tylertech.com/products/socrata Erişim tarihi: 10.10.2019