Çanakkale İli Eceabat İlçesi Örneği

Bu çalışma, Çanakkale ili Eceabat ilçesinde belirlenen 5 alt bölgede coğrafi konum işaretli sosyal medya iletilerini kullanarak alandaki ziyaretçilerin ve kullanıcıların yoğunlaşma bölgelerinin tespit edilmesini ve yapılmış olan iletilerde içerik analizi yaparak ziyaretçilerin ve kullanıcıların alana yönelik yorumlarının, duygu ve düşüncelerinin tespit edilmesini amaçlamaktadır. Çalışma kapsamında Çanakkale ili Eceabat ilçesi idari sınırları içinde -tüm alanı kapsayacak nitelikte- toplamda 5 adet nokta belirlenmiş (Şekil 1, Tablo 1) ve bu noktaların beş kilometre çapı içinde iletilerinde konum bilgileri girilmiş, açık hesaplara (public profile) ait Instagram, Foursquare ve Flickr sosyal medya sitelerindeki iletiler toplanmıştır. Toplanan bu iletiler tarih bilgisi, ileti ve paylaşımların yapıldığı konum bilgileri ve yorumlar şeklinde belirlenen öz nitelik bilgilerine göre derlenmiştir.

Şekil 1: Çalışma Alanı Konumları (Altlık Harita: Google Earth,2008-Landsat Görüntüsü)2_.

1 _{İlgili çalışma için ayrıca bkz. (Özkök, Tok ve Tüzün, 2019).}

2 _{Instagram platformundan veri toplama işlemi Netlytic isimli web tabanı üzerinden yapılmış olup; ilgili web}

tabanı konum özellikli sorgulamalarda beş kilometrelik çaplar üzerinden veri toplama işlemi yapmaktadır. Bu nedenle ilçe sınırını kapsamak için toplamda 5 adet konum belirlenmiş olup; diğer platformlarda yapılan veri toplama işlemlerinde de bu koordinatlar esas alınmıştır.

Tablo 1: Çalışma Alan Konum ve Kapsama Alan Bilgileri

Konum No. Enlem Boylam Etki Çapı Kapsadığı Alan

Konum-1 40.077045 26.207363 5 km Alçıtepe, Seddülbahir Köyleri

Konum-2 40.136911 26.295261 5 km Behramlı, Kilitbahir Köyleri

Konum-3 40.224787 26.323408 5 km Bigalı,Kabatepe, Kocadere

Köyleri Eceabat Kent Merkezi

Konum-4 40.319367 26.309044 5 km BüyükAnafarta, KüçükAnafarta, _{Beşyol Köyleri}

Konum-5 40.274662 26.418221 5 km Yolağzı, Kumköy, Yalova Köyleri

Amaçta belirtilen sosyal medya verilerini toplamak, derlemek ve görselleştirilebilir- sorgulanabilir formata getirebilmek için ilgili araçlarından en kullanışlılarından biri olan Netlytic isimli web tabanı bazlı sitedir (bkz. https://netlytic.org) (Gruzd, 2016). Site aracılığı ile Twitter, Facebook, Instagram, Youtube ve RSS üzerinden veri toplanabilmektedir. Instagram platformundaki konum bazlı sorgulamalarda Netlytic isimli web tabanı üzerinden yapılmış olup; Flickr, Foursquare sitelerindeki coğrafi konum etiketli, açık hesaplara ait paylaşımlar uygulama programlama ara yüzleri (API) aracılığı ile toplanmıştır. Instagram, Flickr, Foursquare ve Airbnb üzerinden toplanan verilere ait zaman aralığı ve frekans analizi aşağıdaki gibidir (Tablo 2). Türkiye’deki sosyal medya kullanıcı profiline koşut elde edilen büyük verinin %93’lük bir kısmını Instagram verileri oluşturmakta olup, en az veri Airbnb platformundan elde edilmiştir.

Tablo 2: Çalışma Kapsamında Toplanan Verilere Ait Nitelik Bilgileri

Platform Adı Tarih Aralığı Frekans Yüzde (%)

Instagram3 _{19.09.2018-19.11.2018 4591 Paylaşım 93.05}

Flickr 23.06.2009-02.04.2019 3367 (Erişilebilen 250 adet) Paylaşım 5.07

Foursquare 2014-2019 60 Mekân 1.22

Airbnb 2019 33 Mekân 0.67

Toplam Veri Sayısı: 4934 100.00

Sosyal medya ve çevrimiçi platform kaynaklı elde edilen veriler derlenerek Eceabat ilçesinde en çok kullanılan noktalar, kullanım amaçları ve kullanım yoğun noktaların olumlu/olumsuz niteliklerine ilişkin bilgilere erişilmiştir. Kullanım özelinde bakıldığında, temelde 4 tip kullanım olduğu (tarihi alan gezileri, rekreasyon alan kullanımları, fotoğrafçılık amaçlı kullanımlar, konaklama amaçlı kullanımlar) belirlenmiştir.

Çalışmada ticaret ve hizmet alanlarının kullanımına yönelik Foursquare platformu üzerinde ayrıca bir sorgulama yapılmış ancak Eceabat merkez dışında özelleşmiş bir ticaret/hizmet kullanım noktası tespit edilememiştir. Bu nedenle çalışma sürecine dahil edilmemiştir. Konum bilgileri bulunan bu noktalar bütüncül bir şekilde harita üzerinde düzenlenmiş (Şekil 3), sonuç olarak en yoğun kullanılan bölgeler belirlenmiştir.

3 _{Aralık 2018 tarihinde Instagram platformunun güvenlik politikalarında yapılan değişiklik nedeniyle akademik}

Şekil 3: Sosyal Medya Kaynaklı Konum Dağılım Haritası (Altlık Harita: Google Earth Uydu Görüntüsü, Ölçek: yaklaşık 1/170.000).

Sosyal medya iletileri/paylaşımların en çok Kocadere, Kilitbahir, Alçıtepe ve Seddülbahir köyleri ile Eceabat kent merkezinde yoğunlaştığı görülmektedir. Beşyol, Yolağzı, Kumköy ve Yalova köylerinde ise herhangi bir paylaşımın olmadığı tespit edilmiştir. Kullanımların ana ulaşım hatları üzerinde yoğunlaştığı görülmekte dolayısıyla erişilebilirlik ile doğrudan ilişkili olduğunu söylemek mümkündür. Ayrı platformlardan elde edilen tüm veriler bütüncül olarak değerlendirildiğinde ise Eceabat ilçesinde en çok kullanılan

mekânlar; 57. Piyade Alayı Şehitliği (Kocadere köyü), Alçıtepe Köyü Şehitliği ve yakın çevresi, Anzak Koyu (Kocadere köyü), Conkbayırı (Kocadere köyü), Çanakkale Şehitler Abidesi (Seddülbahir köyü), Eceabat sahil ve yakın çevresi, Kilitbahir köyü, Morto Koyu (Seddülhabir köyü), Soğanlıdere Şehitliği (Behramlı köyü) olarak tespit edilmiştir. Bu mekânlar içinde Anzak Koyu, Morto Koyu ise kullanıcıların ulaşım ve kirlilik açısından olumsuz yorumlarının bulunduğu noktalardır. Bu bakımdan elde edilen ön sonuç, Eceabat ilçesinde yoğun kullanıma sahip temel noktaları ve öncelikli mekânsal düzenleme gerekli alanlar ile düzenlemenin niteliğine dair bir temel veri oluşturmaktadır.

Instagram, Flickr ve Airbnb platformlarından elde edilen verilerin frekans, Foursquare platformundan elde edilen verilerin puan değerlerine göre bir değerlendirme yapıldığında en yoğun kullanımların; Büyükanafarta, Küçükanafarta, Kocadere, Kilitbahir, Alçıtepe, Seddülbahir köyleri ve Eceabat kent merkezi sahil şeridinde tarihi alan gezisi amaçlı, Bigalı, Behramlı, Büyükanafarta, Kocadere, Kilitbahir, Seddülbahir, Behramlı, Yalova köyleri ve Eceabat kent merkezinde rekreasyon amaçlı, Alçıtepe, Bigalı köyleri ve Eceabat kent merkezinde fotoğrafçılık amaçlı, Alçıtepe, Kilitbahir köyleri ve Eceabat kent merkezinde konaklama amaçlı kullanımların olduğu görülmektedir. Bu bakımdan Eceabat kent merkezi ve Alçıtepe, Kilitbahir köyleri ilçe sınırları içinde kullanımların en yoğun olduğu üç merkezi oluşturmaktadır.

Eceabat ilçesindeki kullanım desenlerini sunmak amacıyla, çalışma alan sınırları içinde yaklaşık 1,5 kilometrekarelik bir karelaj hazırlanmış olup, her bir kare içine düşen yoğun kullanım türleri ile tanımlanmıştır (Şekil 4). Buna göre bölge bazlı kullanımlar aşağıda özetlenmiştir (Tablo 3).

Şekil 4: Sosyal Medya Kaynaklı Verilere göre Bölge Bazlı Kullanım Desen Haritası (Altlık Harita: Google Earth Uydu Görüntüsü, Ölçek: yaklaşık 1/170.000).

Tablo 3: Sosyal Medya Kaynaklı Verilere göre Bölge Bazlı Kullanım Deseni.

Yerleşim Adı Kullanım Türü

Beşyol Yoğunlaşan bir kullanım bulunmamaktadır

Yolağzı Yoğunlaşan bir kullanım bulunmamaktadır

Kumköy Yoğunlaşan bir kullanım bulunmamaktadır

Yalova Rekreasyon

Küçükanafarta Tarihi Alan Gezileri

Büyükanafarta Tarihi Alan Gezileri, Rekreasyon

Bigalı Rekreasyon, Fotoğrafçılık

Kocadere Tarihi Alan Gezileri, Rekreasyon

Kilitbahir Tarihi Alan Gezileri, Rekreasyon, Konaklama

Behramlı Rekreasyon

Alçıtepe Tarihi Alan Gezileri, Fotoğrafçılık, Konaklama

Seddülbahir Tarihi Alan Gezileri, Rekreasyon

Eceabat Kent Merkezi Tarihi Alan Gezi, Rekreasyon, Fotoğrafçılık, Konaklama, Hizmet/Ticaret

İlgili şekil ve tablolar değerlendirildiğinde çalışmanın bir diğer ön sonucu ise, elde edilen verilere göre yapılan bu derlemenin bölge bütününe yönelik kullanım ve aktivite örüntülerinin tespit edilebilmesinde bir yöntem olarak kullanılabilirliğidir. Sosyal medya verilerine göre yapılacak incelemeler özellikle planlama alanında bölge yapısına yönelik yapılacak ön analizlerde bilgi amaçlı kullanılabilecek bir altlık niteliğine sahiptir. Tarih bazlı kullanım yoğunluğunun değişimi ve en yoğun kullanım noktaları, olumlu/olumsuz kullanıcı yorumlarının yoğunlaştığı bölgelerin tespiti, özellikle kültürel miras ve koruma alanlarında yapılacak çalışmalar için en çok kullanılan tarihi/doğal miras bölgelerinin ve kullanıcı memnuniyetsizliği olan noktaların tespiti açısından ve planlama kararlarına dahil edilebilmesi açısından bir kavramsal/metodolojik bir çerçeve sunmaktadır.