Kentsel Muhalefetin Gerçekleştirdikler

Riskli Alan’ın ilan edilmesinden 1. Etap Planlarının onaylanıp kesinleşmesine kadar olan süreçte başta Mahalle Dernekleri olmak üzere meslek odaları ve ilgili belediyeler riskli alan kentsel dönüşüm projesinin çeşitli noktalarında itiraz ve taleplerini ortaya koymuştur. Riskli Alan ilanı sonrası kentsel dönüşüm projesinde Karabağlar halkının çıkarlarını korumak amaçlı kurulan Limontepe Kentsel Dönüşüm Dayanışma ve Yardımlaşma Derneği, Uzundere Mahallesi Harmanyeri Kentsel Koruma Derneği, Karabağlar Kentsel Dönüşüm Hak Arayanlar Derneği, Salih Omurtak Mahallesi Kentsel Dönüşüm Dayanışma ve Yardımlaşma Derneği; bir araya gelerek Karabağlar Mahalleler Birliğini oluşturmuştur

(URL 17). Şekil 20’de mahalle derneklerinin konumları ile bu derneklerin yaptıkları toplantıların mekânsal gösterimleri bulunmaktadır.

Şekil 20’de, (A) harfi ile Limontepe Kentsel Dönüşüm Dayanışma ve Yardımlaşma Derneği, (B) ile Karabağlar Kentsel Dönüşüm Hak Arayanlar Derneği, (C) ile Uzundere Mahallesi Harmanyeri Kentsel Koruma Derneği ve (D) ile Salih Omurtak Mahallesi Kentsel Dönüşüm Dayanışma ve Yardımlaşma Derneği’nin konumları gösterilmiştir. Etkinlik mekanları ile mahalle derneklerinin tek bir noktada olmak yerine alanın geneline dağıldığını söyleyebiliriz. Uzundere Mahallesi İzmir-Çeşme otobanı ile ikiye ayrılmaktadır. Bu ayrıma göre, Riskli Alanın sınırlarında mahallenin yapılaşmamış kısmı, otobanın güneyinde, Riskli Alan sınırı dışında ise mahallenin yapılaşmış kısmı bulunmaktadır. Bu ayırımdan dolayı Uzundere Mahallesi Harmanyeri Kentsel Koruma ve Yardımlaşma Derneği, Riskli Alan dışında yapılaşmasının olduğu yerde kurulmuş ve faaliyetlerini sürdürmektedir. Şekil 20’de hak sahipliliği uzlaşma görüşmelerinin gerçekleştiği ofiste gösterilmiştir. Ofis Limontepe Kentsel Dönüşüm Dayanışma ve Yardımlaşma Derneği’ne ve İzmir-Çeşme otobanına yakın bir konumda bulunmaktadır.

Tablo 5’de derneklerin tekil veya Mahalleler Birliği çatısı altında gerçekleştirdikleri eylemler yer almaktadır. Eylemleri organize edenler başlığı altında bu dernekler tek tek anılmamış bütün dernekler için Karabağlar Mahalleler Birliği üst başlığı kullanılmıştır.

Şekil 20’de ise; Tablo 5’de yer alan STK toplantılarının organizasyon yerlerinin mekânsal gösterimleri bulunmaktadır.

Şekil 19’da yer alan etkinlik mekanları sırasıyla;

1. Hanif’inin Kahvesi

2. Ehl-i Beyt Vakfı Limontepe Cem evi 3. Baki’nin Kıraathanesi

4. Mardin Ömerli Anıttepeliler Kültür ve Sosyal Yardımlaşma Derneği 5. Sacide Ayaz Lisesi Karşısı

6. Türkan Şoray Düğün Salonu 7. Sivas Yiğidolar Derneği

8. Uzundere Spor Kulübü Tesisidir.

Karabağlar Kentsel Dönüşüm Hak Arayanlar Derneği’nin kurulması ile birlikte, dernek Riskli Alan içerisinde kalan mahallelerde kentsel dönüşüm konusunda bilgilendirme toplantıları düzenlemiştir. Sırasıyla Umut, Cennetçeşme, Salih Omurtak, Ali Fuat Erden ve Bahriye Üçok Mahallelerinde bilgilendirme toplantıları gerçekleştirilmiştir. Müşavir firma tarafından hak sahipliği uzlaşma görüşmelerinin başlamasından sonra, mülkiyet hakkının savunulması amacıyla dernek tarafından bu bilgilendirme toplantıları yapılmaya

başlanmıştır. STK’ların yerel halkı bilgilendirmesi sırasında İl Müdürlüğü ’de 27.11.2014 tarihinde dernekler ile toplantı düzenlemiştir. Uygulayıcı ve STK’lar arası görüş alış- verişi gerçekleştirilmiştir. STK’ların kendi arasında yaptığı toplantılar, Riskli Alanda yaşayanların dönüşüm çalışmaları hakkında bilgilenmesi ve alanda yaşayan paydaşlar arası ağların kuvvetlenmesi için bir zemin oluşturmuştur. Ancak, toplantıların çağrı metinleri incelendiğinde, toplantıların kentsel dönüşüm uygulaması konusunda genel bilgilendirme ile bütün alanda yaşayanlara hitap etmek yerine, uygulamaya karşı olanlara yönelik düzenlendiği görülmektedir. Kamunun bilgilendirme konusunda eksik kaldığı noktada STK’ların varlığı önemli bir yer tutmaktadır. Bilgilendirme toplantısında tek görüşün yer alması, toplantılarda çok sesliliğin yitirilip yaratıcı tartışmaların yürütülmesini engelleyici olabilmektedir. Aynı zamanda çağrı metinlerinde genele hitap edilmemesi toplantıların katılım oranlarını etkileyebilmektedir.

Dönüşüm uygulaması konusunda yapılan bilgilendirme toplantıları sonrası STK’lar, 6306 sayılı Kanun’un 2981 sayılı Kanun’u 31.05.2015 tarihinde yürürlükten kaldırması nedeniyle bu konuda kamuoyu oluşturma çalışmalarına başlamıştır. STK’ların sosyal ağları incelendiğinde, Milli Emlak Dairesi’nin tapusuz Hazine Mülkiyeti üzerinde yaşayanlara ecri misil ihbarnamesi (haksız işgal tazminatı) göndermesinin kamuoyu oluşturma çalışmalarının başlamasına neden olduğu görülmektedir. STK’lar tarafından farklı dönemlerde bu konu hakkında bilgilendirme toplantıları organize edilmiş ve çeşitli kamu kurumu/siyasi partiler ile görüşmeler yapılmıştır. Bu görüşmelere ek olarak basın açıklaması, gösteri yapma gibi etkinlikler gerçekleştirilmiştir.

Bu konu hakkında Karabağlar Riskli Alanı içerisinde yer alan dernekler İzmir’de ilan edilmiş diğer dönüşüm alanlarında kurulan dernekler ile İzmir Kentsel Dönüşüm Platformu Altında buluşmuştur. İzmir ölçeğindeki bu yapılanma İstanbul’da kurulan diğer STK’lar ile iletişim kurarak deneyimlerinden yararlanmıştır. Karabağlar Kentsel Dönüşüm Platformu’nun organize ettiği 13 Aralık 2014 tarihinde düzenlenen Kuzey Ormanları Savunması ve İstanbul GOP Kentsel Dönüşüm Derneği’nin katıldığı panel, deneyim paylaşımlarına örnek gösterilebilir. Yerel ve belli bir alan için kurumuş STK’lara ek olarak Karabağlar Kentsel Dönüşüm Platformu Mahalleler Birliği ile iletişim kurmuştur. Mahalleler Birliği, Karabağlar ilçesindeki dernekler dahil Türkiye’deki dönüşüm alanlarında kurulan dernek ve platformları çatısı altına almıştır. STK’larca yapılan kamuoyu çalışmaları neticesinde 6639 sayılı Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’un 27.03.2015 tarihinde kabul edilmesi ile birlikte 6306 sayılı Kanun’un 24. maddesinde yer alan üç yıl ibaresi altı yıl olarak değiştirilmiştir. Bu değişiklikle birlikte 2981 sayılı yasa gereği tapu tahsis belgesi ile hak sahibi olan kişiler, 31 Mayıs 2018 tarihine kadar haklarını kullanabileceklerdir. 2981 sayılı yasa kapsamında kamuoyu çalışmaları yürütülmesinden sonra Karabağlar Mahalleler Birliği/Kentsel Dönüşüm Platformu 540 hektarlık Riskli Alanın 101.4 hektarı için hazırlanan planlar

konusunda bilgilendirme toplantısı düzenlemiştir. 05.06.2015 tarihinde onaylanan planlar için 23.07.2015 tarihinde toplu itiraz yapılmıştır. Yazılı dilekçe yöntemi ile itirazlar İl Müdürlüğü’ne iletirken basın açıklaması ve gösteri de yapılmıştır.

Daha sonra ise; 20.08.2015 tarihinde Danıştay 14. Daire Başkanlığına riskli alan kararının iptaline yönelik dava açılmıştır. 23.07.2015 tarihinde yapılan plan itirazları yanıtlanmaması nedeniyle 27.10.2015 tarihinde, 05.06.2017 onay tarihli 1/5000 ölçekli NİP ve 1/1000 ölçekli UİP’nın iptaline yönelik dava açılmıştır.

İtiraz edilen planların Bakanlıkça iptal edilip yerine 20.10.2015 tarihinde ikinci bir plan onanması sonucunda 13.12.2015 tarihinde söz konusu planların değerlendirildiği bir toplantı yapılmıştır. Toplantı sonrası yine yöntem olarak toplu itiraz dilekçe verme ile basın açıklaması tercih edilmiştir. Bu plan için yapılan itirazların cevaplandırılmadığı gerekçesi ile 10.03.2016 tarihinde, 20.10.2015 onay tarihli 1/5000 ölçekli NİP ve 1/1000 ölçekli UİP’nın iptali için dava İdare Mahkemesine dava açılmıştır.

6704 sayılı Kanun’un 26.04.2016 tarih ve 29695 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe girmesi ile birlikte Karabağlar Mahalleler Birliği iki adet toplantı düzenlemiştir. İlk toplantıda bahse konu yasa değerlendirilirken ikinci toplantıda yasayı görüşmek için TBMM’ye gidiş ile ilgili konular görüşülmüştür. 12.06.2016 tarihinde Karabağlar Mahalleler Birliği dahil, Türkiye’de kurulmuş 53 adet dernek TBMM’ye giderek görüşmeler gerçekleştirmiştir. Bu görüşmelerden sonra bu sefer 2981 sayılı Kanun ile ilgili olarak Karabağlar Belediyesi ile görüşme yapılmıştır.

20.10.2015 tarihinde onaylanan planın iptal edilmesi ve yerine 21.09.2016 tarihinde başka bir planın onaylanması sonucunda Karabağlar Mahalleler Birliği daha önceki planlarda olduğu bilgilendirme ve planı tartışma toplantısı düzenlemiş ve arkasından İl Müdürlüğü’ne toplu itiraz dilekçesi vermiştir. Aynı süreç planların üçüncü kez iptal edilip dördüncü planın onaylanmasında da devam etmiştir. Mahalleler Birliği dördüncü plan içinde toplantı düzenlemiş, toplantının akabinde 05.01.2017 tarihinde toplu itiraz dilekçesi verilmesini sağlamıştır. Dördüncü planların kesinleşmesi, parselasyon planının onaylanması ve 101.4 hektarlık planlama alanında inşaatların başlaması aşamasında dördüncü planlara açılan davalar devam etmektedir. Karabağlar Mahalleler Birliği 2981 sayılı Kanun kapsamında tapu tahsis belgesi alanların tapu devirleri için kamuoyu oluşturma ve karar vericileri ikna etme çalışmalarına devam ettirmektedir. 27.08.2017 tarihinde 2981 kapsamında yapılacak tapu devirleri için ödenmesi gereken bedellerin artması nedeniyle (arsa rayiç oranlarının artışı) bir toplantı daha düzenlemiştir.

4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu ve 3071 Sayılı Dilekçe Hakkının Kullanılmasına Dair Kanun çerçevesinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik İzmir İl Müdürlüğü,

İBB ve Karabağlar Belediyesine vatandaşların yaptığı başvurular ve verdikleri dilekçeler doğrudan olmasa da bir katılım yöntemi olarak ele alınabilir. Kamu kuruluşlarından alınan bilgiler ile dönüşüm sürecini, takip etme bazı durumlarda ise kentsel dönüşüm projesine müdahale etme olanağı bulunabilmektedir.

Tablo 5: Sivil Toplum Kuruluşlarının Muhalefet Yöntemleri (Kaynak: Özdemir Güneş, S. 2018)

Şekil 20: Karabağlar Riskli Alanı Mahalle Dernekleri ve Etkinlik Mekanları (Kaynak: Özdemir Güneş, S. 2018)

3.3.2.3.2. Planlamayı Yürüten İdarenin Gerçekleştirdikleri