Seçilmeye Engel Mahkumiyet Halleri Ġle Ġlgili Bazı Sorunlar

Seçilmeye engel mahkumiyet halleriyle ilgili bazı sorunlar bulunabilmektedir. Söz konusu sorunları aĢağıdaki baĢlıklar halinde inceleyelim.

a) Yabancı Mahkemeler Tarafından Verilen Mahkumiyetler

YSK belirli Ģartlarda yabancı mahkemeler tarafından verilen mahkumiyetleri seçilme engeli olarak kabul etmektedir. Nitekim Kurul eski TCK döneminde verdiği bir kararında, Almanya Eyalet Mahkemesi‟nce verilen hükmün (uyuĢturucu ticareti suçlarından 4 yıl ve 7 yıl 8 ay hapis) adli sicile geçecek türden, Türk kanunlarına göre suç oluĢturan bir fiilden mahkumiyet olduğunu, il seçim kurulunun adaylığın iptaline iliĢkin kararında kanunu aykırılık olmadığını kabul etmiĢtir646

. Yeni TCK sisteminde 5352 sayılı Kanun‟un 4/1-f maddesi gereğince YSK‟nın içtihadını sürdürmesi gerektiği anlaĢılmaktadır. Zira maddeyle, “Türk vatandaĢı hakkında yabancı mahkemeden verilmiĢ ve kesinleĢmiĢ olan mahkûmiyet kararının Türk hukuku bakımından doğurduğu hak yoksunluklarına iliĢkin olarak Cumhuriyet savcısının istemi üzerine mahkemece verilen karar… adlî sicile kaydedilir” hükmü getirilmiĢtir.

b) Erteleme

Tecil (erteleme), yürürlükten kaldırılan 647 sayılı Cezaların Ġnfazı Hakkında Kanun‟un 6. maddesi ve eski TCK‟nın 95. maddesinde düzenlenmiĢtir. YSK, eski

643 _{ÖZGENÇ, Türk Ceza Hukuku, s. 658.}

644 _{YSK, 1984/581, YSKK- 1984, s. 1489; ayrıca bkz. YSKK, 2000/224 ve 2004/622, ÜNLÜ- ERBĠL,} s. 466 ve 724.

645

YSK, 1988/17, YSKK- 1988- 1989- 1990, s. 11.

646 _{YSK, 2004/502, PARLAR- HATĠPOĞLU, s. 107- 108; benzer baĢka bir karar için bkz. YSK,} 1990/7, PARLAR- HATĠPOĞLU, s. 109- 110.

TCK döneminde tecil ile ilgili verdiği bir kararında, “… TCK‟nın 95. maddesine göre de hüküm tarihinden itibaren 5 sene içinde aynı cinsten bir suçla mahkum olunmamasından dolayı esasen vaki olmamıĢ sayılması ceza uygulamasıyla ilgili olup seçim hukuku açısından sonuca etkili görülmemiĢtir” ifadesini kullanmıĢtır647

. Ancak daha sonra bu içtihadını değiĢtirerek denetim süresi içinde suç iĢlenmez ise mahkumiyetin vaki olmamıĢ sayılacağına, böylece seçilme yeterliliğinin yeniden kazanılacağına karar vermiĢtir648_{. YSK bir baĢka kararında da, hakkında ceza} davasının ertelenmesine (4616 sayılı Kanun‟un 1. maddesi) karar verilen kiĢinin seçilme yeterliliğine sahip olduğuna karar vermiĢtir649

.

Yeni TCK‟da ise erteleme 51. maddede düzenlenmiĢtir. Eski TCK döneminde deneme sürecinde suç iĢlenmediği takdirde mahkumiyet vaki olmamıĢ sayılırken, yeni TCK sisteminde erteleme bir infaz rejimi olarak düzenlendiği için, hapis cezası ertelenmiĢ olmasına rağmen, bu cezaya mahkumiyete bağlı hak yoksunlukları, kiĢi açısından etkisini doğuracaktır. Erteleme sürecinde yükümlülüklerine uygun davranan hükümlü açısında ceza infaz edilmiĢ sayılacaktır650

. Bu kapsamda hapis cezası ertelenen bir kiĢi erteleme süresince öngörülen süreyi geçirmeden milletvekili seçilemeyecektir.

c) Sabıka Kaydının Silinmesi

Yüksek Seçim Kurulu‟na göre, sabıka kaydının silinmesi seçilmeye engel mahkumiyet yasaklarını ortadan kaldırmadığı gibi sabıka kaydının silinmesi memnu hakların iadesi kararı niteliğinde de değildir651_{. Ayrıca bilginin adli sicil} kayıtlarından çıkarılmıĢ olması seçim hukuku yönünden ilgili lehine sonuç doğurmaz652_{. Zira, adli sicil bilgileri istatistik, tekerrür hallerini görme, suçlu kiĢiliği} anlama amacıyla tutulur.

647 _{YSK, 1985/448, YSK- 1985, s. 82- 86.} 648

YSK, 1991/99, YSKK- 1991- 1992, s. 57; YSK, 2004/413, PARLAR- HATĠPOĞLU, s. 126- 127; YSK, 2002/672, PARLAR- HATĠPOĞLU, s. 26- 127.

649 _{YSK, 2002/331, ÜNLÜ- ERBĠL, s. 482- 483.}

650 _{ÖZGENÇ, Ġzzet, Türk Ceza Kanunu ġerhi (Genel Hükümler), Adalet Bakanlığı Eğitim Dairesi} BaĢkanlığı, Ankara 2006, s. 656- 657; KESKĠNSOY, Ömer, “Hapis Cezalarının Ertelenmesi”, Ankara Barosu Dergisi, Ankara 2006, s. 47.

651 _{YSK, 2004/453, PARLAR- HATĠPOĞLU, s. 118- 119; YSK, 22.11.1997, 1997/254, PARLAR-} HATĠPOĞLU, s. 119- 120.

5352 sayılı Adli Sicil Kanunu‟na eklenen Geçici 2. maddeyle de, adli sicil ve arĢiv kaydında, Anayasa‟nın 76. maddesi ve özel kanunlarda sayılan suç ve mahkumiyetlerle ilgili kayıtların, hiçbir hal ve Ģartta silinemeyeceği hüküm altına alınmıĢtır.

d) Memnu Hakların Ġadesi

Memnu hakların iadesi (yasaklanmıĢ hakların geri verilmesi) kurumu kaybedilen hak ve ehliyetlerin Ģartların gerçekleĢmesi halinde iyi halli yükümlüye mahkeme ile geri verilmesini sağlamaktadır653_{. Memnu hakların iadesi eski TCK‟nın} 121 ve 124. ile 1412 sayılı eski Ceza Muhakemeleri Kanunu‟nun 416 ve 420. maddeleri arasında düzenlenmiĢti. Bu düzenlemeler mahkumiyetten doğan ömür boyu hak mahrumiyetini kaldırmak amacıyla getirilmiĢti. Yeni TCK sisteminde mahrumiyetin kural olarak cezanın infazı süresinde geçerli olduğu ve infazın bitmesi ile sona ereceği kabul edilmesi dolaysıyla memnu hakların iadesi kaldırılmıĢtır654

. Ancak 5352 sayılı Kanun‟a 06.12.2006 tarih ve 5560 sayılı Kanun‟la eklenen 13/A maddesiyle, yeni TCK dıĢındaki kanunların belli bir suçtan dolayı veya belli bir cezaya mahkûmiyete bağladığı hak yoksunluklarının giderilebilmesi için, yasaklanmıĢ hakların geri verilmesi yolu tekrar açılmıĢtır.

Yüksek Seçim Kurulu, memnu hakların iade kararının mahiyeti itibariyle ilgilinin mahkumiyet kararına bağlı olarak kaybetmiĢ olduğu bütün ehliyetsizleri yeniden kazandıran bir karar olduğunu belirtmektedir655

. Ayrıca YSK verdiği bir kararıyla, seçilme engeli mahkumiyeti olan bir kiĢi hakkında verilen memnu hakların iadesi kararının seçimden önce ve özelde seçim takviminde belirtilen süreler içerisinde kesinleĢmesi gerektiğini hükme bağlamıĢtır656_{. Kurul‟a göre, mahkemenin,} memnu hakların iadesi kararında seçimden önceki bir tarihten itibaren geçerli olacağı hükmüne de itibar edilemez. Zira karar verildiği an itibariyle sonuç doğurur ve

653 _{Yargıtay, 11. Ceza Dairesi, 25.02.2008 tarih ve 2008/231 esas ve 2008/1002 karar sayılı ilamı,} PARLAR- HATĠPOĞLU, s. 128- 129.

654 _{HAKERĠ, Hakan, Sorularla Ceza Hukuku, Türkiye Barolar Birliği Yayınları, Ankara 2005, s. 146.} 655 _{YSK, 2002/606, PARLAR- HATĠPOĞLU, s. 132.}

verilen karar o seçimden sonraki seçimlerde kiĢiye seçilme yeterliliği kazandırır657 . Bu kapsamda memnu hakların iadesi kararı geçmiĢe yürümez658

.

e) Eylemin Suç Olmaktan Çıkarılması

Yüksek Seçim Kurulu‟na göre, sonradan çıkartılan bir kanunla önceden ceza alınmasına neden olan eylemin suç olmaktan çıkarılması halinde, önceden verilmiĢ olan cezanın bütün yasal sonuçları ve tabi olarak seçilme yetersizliği de ortadan kalkar659. Nitekim Kurul‟a göre, “yürürlükten kalkmıĢ olan (765 sayılı TCK 163. madde) ve uygulama imkanı bulunmayan bir maddeye istinaden geçmiĢte verilerek seçilmeye engel teĢkil eden bir ceza mahkumiyetine bağlı olarak bugün için seçilmeye engel bir halden söz edilemez”660

.