Savaşlarda Hz Al

Hz. Ali, Resulullah ile birlikte Tebük hâricindeki tüm seferlere katılmıştır. Onun sadece çarpışmalarda yer almadığı, istihbarat, takip, infaz gibi başka as- kerî görevleri de üstlendiği görülmektedir. Ayrıca seferlerde sancak taşıyan kişi büyük çoğunlukla Ali’dir. Rivâyetlerde öne çıkan Ali portresi onun savaş- ların en önemli isimlerinin başında geldiğini göstermektedir.

23 _{İbn İshâk, 310; İbn Sa’d, X, 21.} 24 _{Zührî, 119.}

25 _{Vâkıdî, II, 430.} 26 _{İbn Hişâm, 848.}

Hz. Ali’nin Resulullah döneminde katıldığı savaşlara ilişkin haberlerden bazılarını şöyle sıralayabiliriz:

‒ Kürz b. Câbir,27 _Bedir,28 _{Bedru’l-Mev’id,}29 _Uhud,30 _{Benî Nadir,}31 _Hayber’in

fethi,32 _{Karkaratu’l-Küdr,}33 _{Hamrâu’l-Esed,}34 _{Mekke’nin fethi,}35 _Huneyn36 _gibi

katıldığı savaşların pek çoğunda sancak taşıması,

‒ Bedir yolunda Mersed ve Resulullah ile aynı deveye binmesi,37

‒ Müslüman ordusu, karargâhını kurduğunda Resulullah’ın, Hz. Ali’yi, Zü- beyr b. el-Avvâm, Sa’d b. Ebî Vakkâs ve Besbes b. Amr ile birlikte müşrikleri gözetleme ve haklarında bilgi edinme amacıyla suyun başına göndermesi,38

‒ Bedir’deki en genç asker olması,39

‒ Bedir’in başlangıcındaki mübârezede Kureyş’ten Utbe ve Şeybe b. Rebîa ile Velîd b. Utbe’nin karşısına Resulullah’ın emri üzerine Hz. Hamza ve Ubeyde b. el-Hâris b. el-Muttalib ile birlikte çıkması,40

‒ Ebû Cehil’in başlığını takan Abdullah b. Münzir b. Ebî Rifâa’yı, Ebû Cehil zannederek öldürmesi ve ona vururken, ‚Al, ben Abdulmuttaliboğullarında- nım!‛ demesi,41

32 _{İbn Hişâm, 869; İbn Sa’d, II, 101. Sancağın verilişi ile ilgili olarak, Resulullah’ın onu önce Hz.}

Ebû Bekr’e sonra Hz. Ömer’e verdiği, sırasıyla onların savaştıkları ancak Hayber’i fethedeme- dikleri, bunun üzerine sancağın Ali’e tevdî edildiği nakledilmiştir. Ali, bayrağı kalenin altında- ki bir taş yığınına dikmiş ve fethedinceye kadar geri dönmemiştir. Bkz., İbn Hişâm, 874-875. Ebû Hureyre’den gelen bir rivâyette Resulullahʼın, ‚Sancağı Allah ve Resûlü’nü seven, Allah ve Resûlü’nün de kendisini sevdiği birine vereceğim, fetih ona nasip olacaktır‛ dediği nakle- dilmektedir. Rivâyetin devamında Resulullah’ın ertesi gün Ali’yi çağırıp sancağı ona verdiği ve ‚Savaş, Allah sana Hayber’i verinceye kadar vazgeçme‛ dediği, Ali’nin biraz yürüdükten son- ra düşmanla karşılaştığı ve Resulullah’a dönerek ‚Ne üzerine savaşayım?‛ diye sorduğu geç- mektedir. Resulullah’ın cevabı ise, ‚Allah’tan başka ilah olmadığına ve Muhammed’in onun elçisi olduğuna şehâdet edinceye kadar savaş. Şayet bunu yaparlarsa hak olanlar hariç kanları ve mallarını benden korurlar. Hesapları Allah’a aittir‛ demiştir. Bkz., İbn Sa’d, II, 104.

33 _{İbn Sa’d, II, 28.} 34 _{Vâkıdî, I, 336.} 35 _{Vâkıdî, II, 800.}

36 _{Vâkıdî, III, 895; İbn Sa’d, II, 139.}

37 _{Urve b. Zübeyr, 135; Musâ b. Ukbe, 127; Vâkıdî, I, 24; İbn Hişâm, 517. Mersed yerine Vâkıdî,}

Zeyd b. Hârise; İbn Sa’d, Ebû Lübâbe isimlerini kaydetmişlerdir. Bkz., Vâkıdî, I, 24; İbn Sa’d, II, 19-20.

38 _{Urve b. Zübeyr, 137; Musâ b. Ukbe, 129; Vâkıdî, I, 51; İbn Hişâm, 520; İbn Sa’d, II, 14. Musâ b.}

Ukbe, Sa’d b. Ebî Vakkâs’ın ismini zikretmemiştir.

39 _{Vâkıdî, I, 69.}

40 _{Zührî, 64; Vâkıdî, I, 68; İbn Sa’d, II, 16, 21.} 41 _{Vâkıdî, I, 86.}

‒ Savaşta bir müşrik tarafından karşılıklı çarpışmaya davet edilmesi ve ikisi arasında mücadele devam ederken Hz. Hamza’nın, arkadan yaklaşarak müş- riği öldürmesi,42

‒ Savaş sırasında üç ayrı kez Resulullah’ın durumuna ve ne yaptığına bakmak için onun yanına gitmesi,43

‒ Resulullah’ın, Müslümanların, öldürdükleri müşriklerin eşyalarına sahip ola- cağını ilan etmesine binâen, öldürdüğü Velîd b. Utbe’nin zırh, miğfer ve baş- lığını alması,44

‒ Daha önce Resulullah’ın, ‚Allah’ım, Nevfel b. Huveylid konusunda bana yardım et!‛ şeklinde dua ettiği45 _{ve savaş sırasında Cebbâr b. Sahr tarafından}

esir edilen Nevfel b. Huveylid’i öldürmesi.46

‒ Bedir esirlerinden ölüm cezasına çarptırılan Ukbe b. Ebî Muayt’ın47 _{ve Nadr}

b. el-Hâris’in cezalarını Resulullah’ın emriyle infaz etmesi,48

‒ Uhud Savaşı’nda müşriklerden Talha b. Ebî Talha’nın, mübâreze çağrısını kabul etmesi,49

‒ Uhud’da müşrikler Resulullah’a yaklaştıklarında onu koruyan az sayıdaki Müslümandan biri olması,50

‒ Resulullah, kendisine karşı kılıcını kaldıran bir müşrik ile Sa’d b. Ebî Vakkâs’ın mücadelesi sırasında önündeki çukura düştüğünde Hz. Ali’nin doğruluncaya kadar onun ellerinden tutması,51

‒ Resulullah yüzünden yaralandığında ona kalkanı ile su getirmesi,52

42 _{Vâkıdî, I, 92-93.} 43 _{İbn Sa’d, II, 23-24.} 44 _{Vâkıdî, I, 99-100.} 45 _{Vâkıdî, I, 91-92.}

46 _{İbn Hişâm, 255. Bedir’de Hz. Ali tarafından öldürülen müşrikler, Hanzala b. Ebî Süfyân b.}

Harb, Âs b. Saîd, Âmir b. Abdillah, Hâris b. Rebîa, Akîl b. el-Esved, Zeyd b. Muleys, Umeyr b. Osman b. Amr, Harmale b. Amr, Ebû Kays b. el-Velîd, Ebû Kays b. Fâkihe b. Muğîre, Hâciz b. es-Sâib, Hâcib b. es-Sâib, Nübeyh b. el-Haccâc, Velîd b. Utbe b. Rebîa, Tuayme b. Adiyy, Zemea b. Esved, Abdullah b. Münzir, Mes’ûd b. Ebî Ümeyye olarak rivâyetlerde yer almaktadır. Bkz., Vâkıdî, I, 147-150; İbn Hişâm, 595-597.

47 _{Zührî, 69; İbn Hişâm, 594.} 48 _{Vâkıdî, I, 107; İbn Hişâm, 596.}

49 _{Konuya dair farklı rivâyetler mevcuttur: bunlardan birine göre Hz Ali, kılıcıyla başından yara-}

layarak Ebû Talha’yı yere düşürmüştür. Ona öldürücü darbeyi vurmadan ayrılan Ali’ye neden onu öldürmediği sorulmuş, o da Talha’nın avret mahallinin kendisine göründüğünü ve ona acıdığını, Allah’ın onu öldüreceğini bildiğini söylemiştir. Bkz., Vâkıdî, I, 225-226; İbn Hişâm, 660. Ayrıca Talha’nın Hz. Ali’den merhamet dilediği, bunun üzerine Ali’nin onu öldürmekten vazgeçtiği ancak başka Müslümanların onu öldürdükleri de nakledildiği gibi Ali’nin Talha’yı orada öldürdüğü (Bkz., Vâkıdî, I, 225); Resulullah’ın da buna çok sevindiği de aktarılmıştır. Bkz., İbn Sa’d, II, 38. Hz. Ali’nin Uhud’da Talha b. Ebî Talha, Habeşistanlı bir köle olan Suâb, Abdullah b. Humeyd, Ebû Hakem b. Ahnes b. Şerîk, Ebû Ümeyye b. Ebî Huzeyfe adlı müşrik- leri öldürdüğü rivâyet edilmiştir. İbn Hişâm, 703.

50 _{Vâkıdî, I, 239-240.}

‒ Hz. Fâtıma, Resulullah’ın yarasını yıkarken ona su dökmesi,53

‒ Resulullah’ın öldüğünün zannedildiği sırada Ka’bʼın onu tanıyıp Müslüman- lara haber vermesi üzerine Resulullah’ı yerden kaldıranlar arasında yer al- ması,54

‒ Yerden kalkan Resulullah ile birlikte boğaza doğru yürümesi,55

‒ Resulullah’ın, Uhud’un sonunda kendisine, ‚Allah bize fetih nasip edinceye kadar müşrikler bunun gibisini başımıza getiremezler‛ demesi,56

‒ Hz. Peygamber’den Uhud’dan ayrılan müşrik ordusunu takip etme görevini alması, müşriklerin develerine bindiklerini, dolayısıyla Mekke’ye gittiklerini görmesi ve kendi ifadesine göre büyük bir sevinçle bağırarak Resulullah’ın yanına gelmesi.57

‒ Bedir’de yaralanmasının intikamını almak üzere Hendek’e gelerek savaş sı- rasında kahramanlıklar gösteren ve Müslümanların karşısına çıkmaktan çe- kindikleri Amr b. Abd ile çarpışması ve onu öldürmesi,58

‒ Hayber’de kalenin kapısında karşısına çıkan bir adamın darbesinden korun- mak için kalenin yanında duran kapıyı kalkan olarak kullanması.59

‒ Hayber’de çok sayıda teke tek mücadeleye girişmesi ve hepsinde düşmanını öldürmesi,60

‒ Hayber’de kaleden çıkan düşmanının üzerine atıldığında onu kale kapısının üzerine düşürmesi ve kapının bu şekilde açılması,61

‒ Hayber ganimetlerinin dağıtımında, yüzer kişinin paylarının toplu olarak kendilerine verildiği kişilerden biri olması.62

‒ Müslümanların Benî Nadir arazisine geldikleri ilk günün gecesi Resulullah on kadar sahabî ile birlikte evine geri döndüğünde bu gece için kendisini or- dunun başına getirmesi,63

‒ Benî Nadir kuşatması sırasında Resulullah’ın çadırına ok atan Azvek adlı Yahudi’yi takip ederek öldürmesi ve Azvek’in kesik başını getirip Resulul- lah’ın önüne atması,64