Sanat Eğitimin Amaçları

2.2. Sanat Eğitimin Amaçları

Sanat eğitimi; kişinin kendisini psikolojik, zihinsel ve duygusal açılardan ifade etme sürecidir. Bu süreç, planlanmış, amaçları ve bu amaçlar sonucunda oluşacak davranışların tespit edildiği bir süreçtir. Her bireyde varsayılan yaratıcı potansiyelin ortaya çıkarıldığı, ortaya çıkarılan potansiyelin de geliştirilmesi amacını güden bir eğitimdir. Bireyin kendini anlatmasına, çevresini algılamasına, çevresini anlatış biçimine estetik kaygıyı da kazandıran bir eğitim olma özelliğinden dolayı, insanın sağlıklı ruhsal gelişim sürecini de destekleyen bir amacı da güder.

Sanat eğitiminin amaçları hakkında, sanat eğitimi bireysel amaçların yanında, sanatı yaymak ve izleyene olumlu mesaj iletmenin yanında, sadece üreten, yaratan sanatçı değil, genel anlamda güzeli arayan, estetik duyarlılık taşıyan insanlar yetiştirmektir50

Günümüz plastik sanatlar eğitimi; geçmişten farklı olarak sosyal aktivite, bireyin üretici ve boş zamanlarını değerlendiren, ruhsal açıdan rahatlamasını sağlayan amaçlar içermektedir.

.

Sanat eğitiminin temel amaçlarından bir diğeri de bilinç üstü ve bilinç altı ile düşünme olayını ve görme duygusunu bir bütün haline getirmektir. Öyle ki düşünülen her şey, gözlerle algılanacak ve gözlerle iletişim yapacak bir biçimde gelişsin. Yani görsel düşünme ve görsel algı arasında, çok sağlam bir köprü kurulmalıdır.

49 Bedri KARAYAĞMURLAR, Yaratıcı Bireyin Yetiştirilmesi Açısından Genel Eğitim İçinde Sanat Eğitiminin Yeri, 1.Eğitim Kongresi Bildiriler Kitabı, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir, 1991, s. 368.

50

Erbay, a.g.e., s. 14. Cahit KAVCAR, Edebiyat ve Güzel Sanatlar Eğitimi, Eğitim Programı ve Öğretimi II, Ankara, 1990, s. 265.

Sanat eğitimi çocuk ve ergeni bir sanatçı yapmayı amaçlamaz, çağdaşlaşma süreci içinde toplumda yetişmekte olan kuşakları, her alanda yaratıcılığa yönelten bir ders içi ve ders dışı etkinlikler bütünüdür51

Sanat eğitiminin başlıca amaçlarından biri, sanatçı yetiştirmek değildir. Öncelikle her alanda yaratıcı düşünebilen, davranabilen, estetik bilinç sahibi bireyler yetiştirmektir. Bu süreç hem ders içi etkinliliklerle hem de ders dışı etkinliklerle sürdürülmesi gereken bir süreçtir. Aynı zamanda genel eğitimin de amaçladığı gibi, “çağdaşlaşma sürecinde değişen koşullara kolaylıkla ayak uydurabilme yetisini bireye kazandırmak” sanat eğitiminin de amaçlarından biridir.

.

Ayrıca sanat eğitimi hem sanat üreticisi hem de sanat tüketicisi yetiştirmeyi amaçlamaktadır. Sanat üreticisi yetiştirmek; akademik eğitimi alarak bir ressam ve resim öğretmeni olma amacını güden bireyler için geçerli olup; bilinçli bir sanat tüketicisi yetiştirmekse; sanat bilincine erişmiş, bilgisel, bilişsel, duyusal ve duygusal eğitim ihtiyaçları sanat eğitimi yoluyla karşılanmış bireyler yetiştirmek anlamına gelir.

Sanat eğitiminin amaçlarını; kısa ve uzun dönemli olmak üzere ikiye ayırmamız mümkündür: Kısa dönemli amaçlar; kişinin eğitim süreci içinde ona gerekli olacak bilgilerin verilmesi, isteklerin, ilgilerin, alışkanlıkların ve kabiliyetlerin gelişmesini sağlarken uzun dönemli amaçlar ise; öğrencilerin günlük yaşantısında kullanabilecekleri kadar bilginin edinilmesi ve güzelliğin anlaşılması gibi fonksiyonları içerir52

Sanat eğitiminin amaçlarını; Temel sanat eğitimi, görsel ve dokusal deneyime dayanan bilincin gelişimini, görsel sembolik formların yaratılmasını ve anlaşılmasını sağlamaktır; aynı zamanda kültürümüzün düşünce ve değerlerini yansıtan resim, heykel, mimari ve dekoratif sanatlara yaklaşımlarda gelişmeler sağlamak, görsel deneyimle ilişkili eleştirel yargıları eğitmeyi içerir şeklinde de ifade edebiliriz

.

53

Plastik sanatlar eğitiminin amaçlarını ele alırken unutulmaması gereken önemli bir nokta da, sanat eğitiminin amaçlarının bugün uygulanan genel eğitimin amaçlarından çok farklı olmadığıdır. Hatta genel eğitimin amaçları ile plastik sanatlar eğitiminin amaçları örtüşmektedir. Plastik sanatlar eğitimi, genel eğitimin içinde değerlendirildiğinden, her ikisinin birbirine hizmet ettiği görülmektedir. İkisi de insanı konu edinmiş ve onun en iyi şekilde yetiştirilmesini amaçlamaktadır. Laura H. Chapman’ın Eğitimde Sanatsal

.

51 Rudolph ARNHEIM, Art and Vısual Perception, USA, 1960, s. 21.San, a.g.m., s. 216. 52

Herbert READ, Sanat ve Toplum, (çev. Selçuk Mülayim), Ankara, 1987, s. 17. 53

Yaklaşımlar” kitabında, genel eğitim ile sanat eğitiminin amaçları karşılaştırılmıştır 54

Çizelge 2.2. Genel eğitim ile Sanat Eğitiminin Amaçlarının Karşılaştırılması

(Bkz. Çizelge.2.2.).

Çizelge 1.’de görüldüğü üzere sanat eğitiminin genel eğitimin dışında bir amaca sahip olmadığı, iç içe geçmiş bir yapı sergiledikleri görülmektedir.

Sanat eğitiminin amaçsal yaklaşımları hakkında şunları belirtebiliriz:

• Kişiye yönelik amaçsal yaklaşımlar: öğrenmeye teşvik etmek, sorunlarını çözmeye yönlendirmek, doğruyu ve güzeli bulmaya yöneltmek, meslek edindirmek, kültürel değerlere sahip çıkmak, yaratıcılığı geliştirmek, kendini ifade edebilmek, toplumsal değerleri kazanmak, estetiksel değerler edindirmek, duyguların dışavurumunu sağlamak diye sıralamaktadır.

• Topluma yönelik amaçsal yaklaşımları ise; sanatçı yetiştirmek, endüstriye hizmet etmek, sanat yöntemlerini geliştirmek, geleneksel değerlere ve estetiksel değerlere sahip çıkmak olarak sıralar55

Bu amaçlara ek olarak, doğa ve kültür değerlerine sahip çıkma anlayışının geliştirilmesine dönük amaçlar da eklenebilir:

.

• Diğer ulusların sanat ve kültür değerlerini takdir etme • Sanat eserlerine sahip çıkılması gerektiğinin bilincine varma • Görsel okur yazarlığı artırmadır.

Duymayı, hissetmeyi, görmeyi, seçmeyi bilinçli yaşayan birey ancak yaratıcı, paylaşımcı olan ve sentez yapabilen, çözümleme yetisine sahip kişidir. Geleneksel eğitimde öğrencinin pasif konumda oluşunu düşünürsek, sanat eğitiminin tüm bu süreçleri öğrenciye yaşatması bakımından ne derece önemli bir eğitim olduğunun farkına varabiliriz. Sanat eğitiminin başlıca amaçlarından biri de her defasında yeni bir düşünüş, yeni bir buluş gibi yeni bir şey ortaya koyabilmektir.

54

Laura H. CHAPMAN, Art Education: Trends and Problems, US, 1985, s. 305. 55

Erbay, a.g.e., s. 27.

Genel Eğitimin Amaçları Sanat Eğitiminin Amaçları -Kişiyi cesaretlendirmek -Kişiyi sanat deneyimleri yapmaya ve

yaratıcılığını geliştirmeye cesaretlendirmek -Kültürel mirası taşımak -Antik mirası geleceğe taşımak

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM