Rekabet Kurulunun İznine Tâbi Devralmalar

İşletmelerin, ticarî hayatta devralma yolunu tercih ederek bir araya gelmelerinin pek çok yararı mevcuttur175. Bu sebeple, devir, her hâlükarda bir yasaklama sebebi olarak kabul edilmemektedir. Ancak, devir, belirli şartlar altında kontrol edilmektedir176.

Bahse konu kontrolü sağlamak amacıyla, 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanunda bazı devralmaların hukuka aykırı ve yasak oldukları kabul edilmiştir (RKHK. m. 7/I). Buna göre, bahsedilen Kanunda, herhangi bir mal veya hizmet piyasasında hâkim durum oluşturan veya hâkim durumu daha da güçlendirmeye yönelik işletme devirleri yasaklanmıştır177.

Ayrıca, söz konusu Kanunda, hangi tür devralmaların geçerlilik kazanabilmesi için izin alınması gerektiğinin Rekabet Kurulu tarafından çıkartılacak tebliğlerle ilân

175

Devrin yararları hakkında bkz., Aslan, 249; Topçuoğlu, Rekabet, 90.

176

Karaman, Dilek, Ticarî İşletme Devri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir 2006, s. 66.

177

Topçuoğlu’na göre, yasaklanan devir işlemleri bakımından ayrıca hâkim durumun kötüye kullanılması aranmaz. Ancak, devrin rekabetin azalmasına sebep olup olmadığı araştırılmalıdır. Dolayısıyla, devrin hukuka aykırı olması için iki şart söz konusudur. Bu şartlardan ilki, “işletmelerin hâkim duruma gelmesi veya var olan hâkim durumlarını daha da güçlendirmesi”dir. Diğeri ise, “rekabetin, devirle birlikte önemli ölçüde kısıtlanmış olması”dır. Yazara göre, devrin hukuka aykırı olduğunun kabulü için iki şarttan birinin gerçekleşmesi yeterlidir (bkz., Rekabet, 92). Devrin hukuka aykırı olması için bahsedilen iki şartın birlikte aranması gerektiği hakkında bkz., İnan, Nurkut, Birleşme ve Devralma Kurallarının Temel Sorunları, Rekabet Bülteni, S. 2, 2000, http://www.escrc.com/article/1373/birlesme-ve-devralma- kurallarinin-temel-sorunlari, (Erişim Tarihi: 12.09.2012). Aslan’a göre ise, hukuka aykırılık sebepleri, devrin, “hâkim durum oluşturması” veya “mevcut hâkim durumu güçlendirmesi”dir. Yazar, devrin ayrıca rekabeti önemli ölçüde sınırlayıp sınırlamadığını araştırmaya gerek olmadığını belirtmektedir (bkz., age., 254). Bu yasağı denetleme yetkisi ise, Rekabet Kuruluna aittir. Denetleme yetkisi kapsamında Rekabet Kurulu devralma işlemlerine izin verir veya bunu reddeder. Bkz., İnan, Nurkut / Piker, Mehmet B., Rekabet Hukuku El Kitabı, Ankara 2007, s. 75.

55

edileceği de düzenlenmektedir (RKHK. m. 7/II). Bu hüküm gereğince, Rekabet Kurulu tarafından 2010/4 sayılı Tebliğ yayınlanmıştır178.

2010/4 sayılı Tebliğin 5 inci maddesindeki tanıma dahil olan bir devralma işleminin179 geçerlilik kazanabilmesi için, Rekabet Kuruluna bildirimde bulunularak izin alınması gerekmektedir180. Ancak, devralmanın izne tâbi olması için 2010/4 sayılı Tebliğin 7 nci maddesinde belirtilen eşiklerin aşılması şarttır. Buna göre, devralmanın, Rekabet Kurulunun iznine tâbi olması için:

- işlem taraflarının Türkiye cirolarının181 toplamının yüz milyon Türk Lirasını ve işlem taraflarından en az ikisinin Türkiye cirolarının ayrı ayrı otuz milyon Türk Lirasını veya

- devre konu varlık ya da faaliyetin, Türkiye cirosunun otuz milyon Türk Lirasını ve diğer işlem taraflarından en az birinin dünya cirosunun beş yüz milyon Türk Lirasını aşması gerekmektedir182.

178

Ülgen / Teoman / Helvacı / Kendigelen / Kaya / Nomer Ertan, 173; Topçuoğlu, Rekabet, 101. 2010/4 sayılı Tebliğin 17 nci maddesi gereğince, 12.8.1997 tarihli ve 23078 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 1997/1 sayılı Rekabet Kurulundan İzin Alınması Gereken Birleşme ve Devralmalar Hakkında Tebliğ yürürlükten kaldırılmıştır. 1.1.2011 tarihinden itibaren izne tâbi devralmalar, 2010/4 sayılı Tebliğ gereğince değerlendirilmektedir.

179

2010/4 sayılı Tebliğin 5 inci maddesinde, izne tâbi olabilecek devralma işlemi, bir veya daha fazla işletmenin tamamının veya bir kısmının doğrudan ya da dolaylı kontrolünün, hisse ya da malvarlığının satın alınmasıyla, sözleşmeyle veya diğer bir yolla bir ya da daha fazla işletme ve hâli hazırda en az bir işletmeyi kontrol eden bir ya da daha fazla kişi tarafından devralınması şeklinde tanımlanmaktadır. Bu tanımdan anlaşıldığı üzere, bir devralmanın bu kapsamda değerlendirilebilmesi için, öncelikle birbirinden bağımsız işletmeler söz konusu olmalıdır. Ayrıca, devralma sonucunda devralınan işletmelerin kontrolünün de el değiştirmesi gerekmektedir. Devir sonucunda işletmenin kontrolü el değiştirmezse, bu bir devir olarak kabul edilemez ve izne tâbi değildir. Bkz., Aslan, 257, 260-261; İnan / Piker, 78.

180

Ayhan / Özdamar / Çağlar, 118.

181

2010/4 Tebliğin 7 nci maddesinin uygulanması bakımından, ciroların hesaplanmasında Tebliğin 8 ve 9 uncu maddeleri esas alınır.

182

2010/4 sayılı Tebliğin 7 nci maddesinin 1 inci fıkrasında yer alan bu eşiklerin, aynı hükmün 2 nci fıkrası gereğince, bu Tebliğin yürürlüğe girdiği 1.1.2011 tarihinden itibaren iki yılda bir Rekabet Kurul tarafından yeniden tespiti gerekmektedir. Buna uygun olarak, 29.12.2012 tarihli ve 28512 sayılı Resmî Gazetede yayınlanan 2012/3 sayılı Tebliğin 1 inci maddesiyle, 2010/4 sayılı Tebliğin 7 nci maddesi değiştirilmiştir. 2012/3 sayılı Tebliğ, 1.2.2013 tarihinde yürürlük kazanmıştır.

56

Tebliğdeki söz konusu eşikler aşılmadığı takdirde, devralma için Rekabet Kurulundan izin alınması gerekmez. İzne tâbi olmayan bu devir işlemlerinin geçerliliği içinse, işletmenin aktif ve pasifleri ile birlikte devrinin kararlaştırılması ve devrin alacaklılara bildirilmiş veya ilân edilmiş olması yeterlidir183. 2010/4 sayılı Tebliğin 7 nci maddesinin, 2012/3 sayılı Tebliğle değiştirilmeden önceki 2 nci fıkrası gereğince, ortak girişimler hariç, bu maddenin 1 inci fıkrasındaki eşikler aşılsa dahi, herhangi bir etkilenen pazarın bulunmadığı işlemler için Kuruldan izin alınması gerekmemekteydi184. Ancak, söz konusu hüküm, 2010/4 sayılı Tebliğin 7 nci maddesini değiştiren 2012/3 sayılı Tebliğle hükümden çıkarılmıştır. Bu sebeple, 2010/4 sayılı Tebliğin 7 nci maddesinin 1 inci fıkrasındaki eşikler aşıldığı takdirde, herhangi bir etkilenen pazarın bulunmadığı işlemler için de Kuruldan izin alınması gerekmektedir.

Rekabet Kurulunun izin kararı, işlem taraflarınca verilmiş olan yanlış veya yanıltıcı bilgi sebebiyle alınmış ya da karara bağlanan yükümlülükler yerine getirilmemişse, bu işlem yeniden incelemeye alınır. İnceleme sonucunda söz konusu ihlâllerden herhangi biri tespit edilirse, izin kararı geri alınır185.

2- Devrin Rekabet Kuruluna Bildirilmesi