Portfolyo Dosyasına İlişkin Bulgular ve Yorumlar

Araştırmada deney grubu öğrencileri portfolyo dosyası hazırlamışlardır. Bu dosyada, yansıtıcı günlükler, bireysel performans yazısı, grup performansının diğer gruplarla karşılaştırılması yazısı, önceki ve sonraki bilgilerinin karşılaştırılması yazısı yer almıştır. Öğrenciler dosya içinde yer alan bu çalışmaları deney çalışmaları süreci boyunca yaptıkları 1) anlatım yöntemi, 2) altı şapkalı düşünce yöntemi, 3) mikro- öğretim yöntemi, 4) işbirlikli öğrenme (karşılıklı sorgulama) yöntemi 5) örnek-olay yöntemi 6) eğitici drama yöntemi uygulamaları kapsamında hazırlamışlardır. Öğrencilerin portfolyo dosyaları yansıtıcı düşünme becerilerinden eylem hakkında yansıtma ve eylem için yansıtma kazanımları açısından değerlendirilmiştir. Üç uzman söz konusu değerlendirmeyi kendilerine sunulan “dereceli puanlama anahtarı” na göre yapmışlardır (Ek: 4). Bu anahtarda yansıtıcı düşünme performans düzeyi 4=

mükemmel, 3= oldukça yeterli, 2= yeterli, kabul edilebilir, 1= yetersiz geliştirilmeli ve 0= çok yetersiz biçiminde derecelendirilmiştir. Uzmanlar dosyadaki dokümanları bu derecelemeye göre birbirlerinden habersiz biçimde puanlamışlardır. Daha sonra üç uzmanın puanlarının ortalamaları alınarak yansıtıcı düşünme becerisi performans düzeyi konusunda bulgular ortaya konulmuş ve yorum yapılmıştır. Buna göre elde edilen veriler şöyle özetlenebilir:

Yansıtıcı düşünmenin “eylem hakkında yansıtma–geçmiş hakkında düşünme– reflection-on-action” boyutu açısından üç uzmanın yaptıkları değerlendirme sonucunda 21 öğrencinin aldıkları puanlar incelendiğinde en düşük 2 (yeterli-kabul edilebilir) en yüksek ise 3,60 (mükemmel) düzeyinde puan ortalamalarına ulaşıldığı görülmüştür. Her üç uzmanın puanların ortalaması alındığında ise 21 öğrencinin portfolyo dosyası eylem hakkında yansıtma performansı puan ortalamasının X = 2,91 (2,40–3,20 oldukça yeterli) oldukça yeterli düzeyinde olduğu belirlenmiştir.

Buna göre öğrencilerin uygulamasını yaptıkları yöntemler hakkında önceden ne bilip ne bilmedikleri konusunda söz konusu yöntemlerin yarıdan fazlasında açıklama yaptıkları ortaya çıkmıştır. Buna dayalı olarak “Konu ile ilgili sahip olduğu bilginin farkına varabilme” performansını “oldukça yeterli” düzeyde gösterdikleri belirlenmiştir. Öğrencilerin yöntem uygulamalarında, yaşadığı sorunu ve sorunların çözümü için öneriler geliştirme açısından uygulamaların yarıdan fazlasında gerekli açıklamaları yaptıkları gözlenmiştir. Buna göre deney grubunda yer alan öğrencilerin “yaşadığı problemi tanımlayabilme” ve “problem çözmeye yönelik öneri geliştirme” performansını “oldukça yeterli” düzeyde gösterdikleri ortaya çıkmıştır.

Bunun yanında öğrencilerin yöntem uygulamalarında, elde ettiği deneyime ilişkin uygulamaların yarıdan fazlasında açık ve anlaşılır açıklamalara yer verdikleri belirlenmiştir. Bu sonuca göre de “elde ettiği deneyimi vurgulama” performansı açısından da “oldukça yeterli” düzeyde bir performans sergiledikleri söylenebilir.

Yansıtıcı düşünmenin “eylem için yansıtma–geleceğe dönük düşünme– reflection-for-action” boyutu açısından da üç uzmanın yaptıkları değerlendirme incelendiğinde 21 öğrencinin aldıkları puanlar içinde en düşük 1,89 (yeterli-kabul edilebilir) en yüksek ise 3,78 (mükemmel) düzeyinde puan ortalamalarına ulaşıldığı görülmüştür. Her üç uzmanın puanların ortalaması dikkate alındığında ise 21 öğrencinin

portfolyo dosyası eylem için yansıtma performansı puan ortalamasının X = 2,69 (2,40– 3,20 oldukça yeterli) oldukça yeterli düzeyinde olduğu belirlenmiştir.

Buna göre öğrencilerin yöntem uygulamalarında elde ettiği deneyimlere göre gelecekte daha başarılı olmak için neler yapabileceğini uygulamaların yarıdan çoğunda açıkladıkları belirlenmiştir. Buna dayalı olarak “deneyimlerine dayalı olarak daha başarılı olmak için neler yapabileceğini belirtme (strateji belirleme)” performansı açısından öğrencilerin “oldukça yeterli” düzeyde bir performans gösterdikleri söylenebilir.

Diğer yandan deney grubunda yer alan öğrencilerin yöntem uygulamalarında yaşadığı deneyimleri eleştirel bir bakış açısıyla uygulamaların yarıdan çoğunda gözden geçirip yenilikçi olan öneriler geliştirdikleri gözlemlenmiştir. Buna göre “yaşadığı deneyimleri eleştirel biçimde ele alarak, yenilikçi öneriler geliştirme” performansına ulaşabilme boyutunda da deney grubu öğrencilerinin “oldukça yeterli” düzeyde kazanıma sahip oldukları söylenebilir.

Ayrıca, öğrencilerin yöntem uygulamalarında elde ettiği deneyime dayalı olarak uygulamaların yarıdan çoğunda gelecekte öğretmenlik mesleğine karşı olumlu bir bakış açısı ortaya koydukları yönünde portfolyo dosyalarında veriler olduğu gözlemlenmiştir. Buna dayalı olarak da “uygulamalardan elde ettiği deneyimlere dayanarak mesleğe karşı olumlu tutum geliştirme” boyutunda deney grubu öğrencilerinin “oldukça yeterli” performans ortaya koydukları söylenebilir.

Gerek yansıtıcı düşünmenin “eylem hakkında yansıtma–geçmiş hakkında düşünme–reflection-on-action” boyutu, gerekse “eylem için yansıtma–geleceğe dönük düşünme–reflection-for-action” boyutları bir bütün olarak ele alındığında üç uzmanın yaptıkları değerlendirme incelendiğinde 21 öğrencinin aldıkları toplam puan ortalamaları içinde en düşük 1,96 (yeterli-kabul edilebilir) en yüksek ise 3,67 (mükemmel) düzeyinde puan ortalamalarına ulaşıldığı görülmüştür. Her üç uzmanın puanların ortalaması dikkate alındığında ise 21 öğrencinin portfolyo dosyası genel yansıtıcı düşünme performansı puan ortalamasının (eylem hakkında yansıtma ve eylem için yansıtma birlikte) X = 2,83 (2,40–3,20 oldukça yeterli) oldukça yeterli düzeyinde olduğu belirlenmiştir.

Buna göre yansıtıcı düşünme performansı açısından deney grubu adına bir değerlendirme yapmak gerekirse şunlar söylenebilir: Öğrenciler eylem hakkında

yansıtma ve eylem için yansıtma performansı kazanımı açısından portfolyo dosyası dokümanlarına göre “oldukça yeterli” düzeyde bir performans ortaya koyabilmişlerdir. Bu bulgu, Chetcuti (2007); Harland (2005); Wade ve Yarbrough (1996); Yoo’un (2009) çalışması ile benzer özellikler göstermektedir. Portfolyonun öğretmen adaylarının yansıtıcı düşünme becerilerini geliştirdiği belirlenmiştir. Buna dayalı olarak öğretmen yetiştirmede öğrenme öğretme sürecinde oldukça önemli bir boyut olan öğretim yöntemlerinin gerektirdiği kazanımları elde etme sürecinde yansıtıcı düşünme becerisini geliştirici bir çalışma olarak portfolyo dosyası hazırlama etkinliğinin oldukça yararlı sonuçlar verebileceği söylenebilir.

Buna göre, yansıtıcı düşünmeye dayalı öğretim ortamı oluşturmanın öğretmen yetiştirme sürecinde yansıtıcı düşünmeyi geliştirme açısından yararlı olduğu söylenebilir. Nitekim bu araştırmanın nicel bulgularında öğrencilerin yansıtıcı düşünme eğilimlerinde bir artış oranı da nitel bulguları desteklemektedir.

V. BÖLÜM SONUÇ ve ÖNERİLER

Bu araştırma, yansıtıcı düşünmeye dayalı etkinliklerin, Türkçe öğretmenliği ikinci sınıf öğrencilerinin Öğretim İlke ve Yöntemleri dersindeki yansıtıcı düşünme eğilimi, eleştirel düşünme eğilimi, demokratik tutum ve akademik başarılarına etkisini belirlemek amacıyla gerçekleştirilmiştir.