Organizasyonel-Örgütsel İnovasyon

Organizasyonel inovasyon, örgüt yapısında veya işleyişinde yapılan yeniliktir. İşletmenin ticari uygulamalarında, işyeri organizasyonunda ya da dış ilişkilerinde yeni bir örgütsel inovasyonun uygulanmasıdır. Yönetim ve işlem maliyetlerini düşürmek, işyeri memnuniyetini iyileştirmek, yenilikler için uygun örgütsel iklim oluşturmak ve sonuç olarak firmanın performansını artırmak için organizasyonel yenilikler yapılmaktadır (Acaray, 2007: 50).

Organizasyonel inovasyon, yeni çalışma ve iş yapış yöntemlerinin geliştirilmesi ya da var olan yöntemlerin firma şartlarına uyarlanarak kullanılmasıdır (Elçi, 2006: 11). Örgütsel yapının önemli ölçüde değiştirilmesi, ileri yönetim tekniklerinin uygulanması, yeni ya da önemli ölçüde değiştirilmiş stratejilerin uygulanması şeklinde gerçekleştirilen örgütsel yenilik, çıktı olarak verimliliğin ya da satışların artırılması gibi ölçülebilen değişimleri içermektedir (Acaray, 2007: 50). Piyasada oluşan yapısal

değişmeden yararlanarak sektör ilişkilerinin yeniden tanımlanması sonucu iş modelini kökten değiştiren, sıfır kar durumlarında başvurulan bir inovasyon çabasıdır (Hobikoğlu, 2009: 132).

Ticari uygulamalardaki organizasyonel yenilikler, firma içerisinde bilgi paylaşımı ve öğrenimi iyileştirmek amacıyla yeni uygulamaların gerçekleştirilmesini içerir. Bilginin düzenlenmesi faaliyetlerinde, başkaları için daha kolaylıkla erişilebilir olmasını sağlamak üzere, en iyi uygulamalar, dersler ve diğer bilgilere dair veritabanlarının kurulması, gibi uygulamaların ilk kez gerçekleştirilmesi buna bir örnektir. Eğitim ve öğretim sistemleri gibi, işçi ayrılmalarını azaltmaya ve çalışanların geliştirilmesine ilişkin uygulamaların ilk kez gerçekleştirilmesi, Arz zinciri yönetim sistemleri, ticari yeniden-yapılandırma, güvenilir üretim ve kalite yönetim sistemleri gibi, genel üretim veya arz faaliyetlerine yönelik yönetim sistemlerinin ilk kez yürürlüğe girmesi örnek verilebilir (OECD ve Eurostat, 2005: 55).

Yapılan işlerin bir defada ve doğru biçimde yapılması, israfların ortadan kaldırılmasına yönelik çabalar, işletme süreçlerine odaklanılması ve bunların her geçen zaman diliminde iyileştirilmesi, insana verilen önem, takım çalışması, öneri geliştirme sistemleri ve yönetime katılmanın özendirilmesi, üst kademe yönetiminin sorumluluğu vb. unsurlar birey-bölüm-işletme bütünleşmesini sağlamaktadır. Bütün bu dinamikler özünde yaratıcılık ve geniş kapsam itibariyle inovasyon kavramıyla içiçedir. Bugün dünden daha iyi, yarın ise bugünden daha iyi olabilmek bütün işletme çalışanlarının en tepeden başlamak üzere en alt kademeye kadar yetki ve sorumluluk almasıyla, karar alma süreçlerine özetle aktif olarak yönetime katılmalarıyla sağlanabilir. Böylelikle işletme çalışanları karşılaşılan her düzeyde probleme uygun çözümler üretebilmektedir (Murat, 2008: 106).

Organizasyonlar, yenilikçi ve yaratıcı düşünme konusunda ne ölçüde yeterli oldukları, hangi yenilikçi düşüncelerin organizasyon içinde geliştirilebileceği, hangilerinin organizasyon dışından alınabileceği veya alınamayacağı konusunda stratejik karar vermek durumundadırlar. Elbette bir şirket her konuda yenilikçi olamayabilir. Ancak şirket içinde insanlar ne kadar yenilikçi düşünmeye yönlendirilirse, şirketin yenilik üretme kapasitesi de o kadar artar (Oylumlu, 2006: 7).

Örnek olarak 1990’ lardan itibaren öncelikle Toyota ve Komatsu gibi Japon firmalarında uygulanmaya başlanan, daha sonra diğer ülkelerde de yaygınlaşan “sürekli iyileştirme (kaizen)” yaklaşımı örgütsel inovasyonun ilk örneklerindendir. Buna göre, işçiler de dahil olmak üzere bir firmadaki tüm çalışanlar yaptıkları işle ilgili süreçleri iyileştirme konusunda söz sahibidir ve sürekli olarak bu iyileştirme fikirleri hakkında çaba göstermektedirler. Kaizen sayesinde Toyota, 50 yılı aşkın bir süredir dünyanın en düşük maliyetli ve en yüksek kaliteli otomobil üreticisidir (Elçi, 2006: 11).

Yeni bir iç haberleşme sistemi olan intranet ya da yeni bir maliyetlendirme sistemi de bu tür inovasyona birer örnek olarak gösterilmektedir. Üretim yönetimi inovasyonunu örgütsel inovasyona dahil edilecek olunursa, kalite çemberleri, tam zamanında üretim, yeni üretim planlama sistemi, yeni kalite kontrol sistemi de birer örgütsel inovasyon olarak sayılmaktadır (Göktaş, 2009: 76).

Organizasyonel yenilikler, firma tarafından ilk defa kullanılması kaydıyla, bir firmanın ticari uygulamaları, işyeri organizasyonu veya dış ilişkilerindeki her türlü organizasyonel yöntemi ifade edebilir. Organizasyonel inovasyona örnek olarak ticari uygulamalar, işyeri organizasyonu ve dış ilişkiler verilebilir (OECD ve Eurostat, 2005: 156-157).

Ticari uygulamalar;

• Diğerleri tarafından daha kolaylıkla erişilebilir olması amacıyla yeni bir uygulama, dersler ve diğer bilgiler veritabanının oluşturulması

• Firma faaliyetleri (üretim, finans, strateji ve pazarlama) için entegre bir izleme sisteminin ilk kez tanıtımı

• Arz zinciri yönetimi, ticari yeniden yapılandırma, üretim düzenleme ve kalite yönetim sistemi gibi genel üretim veya arz operasyonları için yönetim sistemlerinin ilk kez tanıtımı

• Farklı geçmişlerden veya sorumluluk alanlarından gelen personeli bir araya getiren verimli ve işlevsel ekipleri yaratmak amaçlı eğitim programlarının ilk kez tanıtımı.

İşyeri organizasyonu;

• Örneğin üretim, dağıtım ve satış personeline, iş süreçleri üzerinde önemli derecede daha fazla kontrol ve sorumluluk vermek gibi, firma işçileri için dağıtılmış iş sorumluluklarının ilk kez gerçekleştirilmesi

• Pazarlama, araştırma ve üretim gibi farklı departmanlar tarafından bilgiye erişim ve bilgi paylaşımının iyileştirilmesi amacıyla resmi ve gayriresmi çalışma ekiplerinin ilk kez oluşturulması

• Hataların sebeplerini teşhis etmek ve hata sıklığını azaltmak amacıyla hata ve tehlikelerin raporlanmasını teşvik etmek üzere anonim olay raporlama sisteminin ilk kez gerçekleştirilmesi

Dış ilişkiler;

• Tedarikçiler ve taşeronlar için kalite kontrol standartlarının ilk kez tanıtımı

• Araştırma veya üretimin ilk kez dış kaynaklardan sağlanması

• İlk kez üniversiteler veya diğer araştırma organizasyonları ile araştırma işbirliğine girmek