Onuncu Alt Probleme ĠliĢkin Bulgular ve Yorum

AraĢtırmanın onuncu alt probleminin analizinde deney grubu öğrencilerinin sosyal bilgiler dersinde miras eğitimi ile ilgili görüĢ ve düĢünceleri değerlendirilmiĢtir. Bu doğrultuda, mülakatlarla ilgili yapılan içerik analizi sonuçları aĢağıda verilmiĢtir.

4.2.2.1. “Sınıf içi etkinliklerden en çok hangisini sevdiniz? Neden?” sorusunun analizi

Bu araĢtırmada, sınıf içinde; yağlı fotoğraf, fotoğraf sarartma, gazete sarartma, gazeteler, cips ve patlamıĢ mısır, ıslak kâğıt, belge inceleme, nesne inceleme, fotoğraf inceleme, fotoğraf karĢılaĢtırma ve afiĢ hazırlama etkinlikleri yapılmıĢtır.

Tablo 34. Öğrencilerin sınıf içi etkinliklerden en çok hangisini sevdiklerine dair görüĢleri

CEVAP TÜRLERĠ FREKANS (f) YÜZDE (%)

Gazeteler 12 40

Fotoğraflar 11 36.7

Islak Kâğıt 6 20

AfiĢ Hazırlama 1 3.3

TOPLAM 30 100

Miras eğitimi ile ilgi odak grup görüĢmelerinde öğrencilere sınıf içi etkinliklerden en çok hangisini sevdiklerine dair görüĢleri sorulmuĢtur. Bu bağlamda, öğrencilerin verdiği cevaplar analiz edilmiĢ ve “gazeteler”, “fotoğraflar” “ıslak kâğıt” ve “afiĢ hazırlama” temaları altında kodlanarak Tablo 34‟te verilmiĢtir. Öğrencilerden 12‟si (%40) sınıf içi yapılan etkinliklerden en çok “gazeteler” ile ilgili yapılan etkinlikleri sevdiklerini belirtmiĢlerdir. Öğrencilerden 11‟i (%36.7) sınıf içi etkinliklerden en çok “fotoğraflar” ile ilgili yapılan etkinlikleri sevdiklerini dile getirmiĢlerdir. Öğrencilerden 6 kiĢi (%20) sınıf içi etkinliklerden en çok “ ıslak kâğıt” etkinliğini beğendiklerini vurgulamıĢlardır. Öğrencilerden 1 kiĢi (%3.3) sınıf içi yapılan etkinliklerden en çok “afiĢ hazırlama” etkinliğini beğenmiĢtir.

Öğrencilerden 12 kiĢi (%40) en çok gazetelerle ilgi yapılan etkinlikleri sevdiklerini dile getirmiĢlerdir. Gazetelerle ilgili etkinlikleri sevdiklerini dile getiren öğrencilerden bazılarının görüĢleri aĢağıdaki Ģekildedir:

“Ben, gazete sarartmak etkinliğini sevdim, çünkü gazete kâğıtlarının güneĢ ıĢığında nasıl zarar gördüğünü öğrendim” (Nazlı). “Ben en çok gazete, cips ve patlamıĢ mısırlarla yaptığımız deneyi sevdim. Çünkü yazılı belgeleri yağdan, nemden uzak tutmamız gerektiğini öğrendim” (Murat). “Gazetelerle yaptığımız etkinlikleri sevdim, çünkü eskiden kalma belgeleri korumamız gerektiğini öğrendim”(Hasan). “Gazete ve el iĢi kâğıdı (gazete sarartmak) ile yaptığımız etkinliği sevdim. Çünkü bu etkinlikte değiĢimleri daha iyi gözlemledim. GüneĢ ıĢığının gazete kâğıdını sararttığını öğrendim” (Elif). “Gazete, cips ve patlamıĢ mısır etkinliğini sevdim, çünkü yağın kâğıtlara zarar verebileceğini bilmiyordum” (Leyla). “Gazete saratma etkinliğini sevdim. GüneĢ ıĢığının kâğıtlara verdiği zararı gördüm.

Yolda ya da böyle sararmıĢ gazeteler veya kitap sayfaları gördüğümde bunun nedenin hep merak ediyordum, ama bu sorunun cevabını nereden bulacağımı bilmiyordum. Bu yaptığımız deney tam benim bu merakı gidermeye yönelikti, çok mutlu oldum” (Melek). “Ben de bazı müzelerde eski kitapların sayfalarının sarardığını görmüĢtüm, bunların kendiliğinden böyle olduğunu sanıyordum, ama güneĢ ıĢığının etkisi olduğunu öğrendim” (Lale).

Öğrencilerden 11‟i (%36.7) sınıf içi etkinliklerden fotoğraflarla ilgili yapılanları sevmiĢlerdir. Fotoğraflarla ilgili yapılan etkinleri sevdiğini söyleyen bazı öğrenciler görüĢlerini Ģu Ģekilde ifade etmiĢlerdir:

“Öğretmenim, ben fotoğraf sarartma ve fotoğraf yağlama etkinliğini sevdim. Doğal etkenlerin (nem, güneĢ, su, yağ) fotoğrafları hemen etkilediğini ve fotoğrafların çok çabuk zarar gördüğünü öğrendim” (Mert). “Fotoğraf sarartma etkinliğini sevdim, çünkü eski fotoğrafları nasıl koruyabileceğimizi öğrendim” (Burak). “Fotoğraf yağlama etkinliğini sevdim, çünkü yağın fotoğraflara verdiği zararı gördüm” (Yusuf). Nasıl zarar verdi? “Fotoğrafın yağlı kısmında renkler bozulmuĢtu, resimdekiler net belli olmuyordu” (Yusuf). “GeçmiĢteki fotoğraflarla günümüzdeki fotoğrafları karĢılaĢtırmayı sevdim, çünkü zaman içinde değiĢen Ģeyleri görmek güzeldi” (Faruk). “Fotoğraf yağlama etkinliğini beğendim, çünkü fotoğrafların nasıl eskidiğini merak ediyordum” (Canan). “Fotoğraf sarartma etkinliğini sevdim, çünkü hava koĢullarının fotoğrafları nasıl etkilediğini gördüm” (Gizem). Hava koĢullarından kastettiğin nedir? “Öğretmenim mesela güneĢ ıĢığına maruz kalan fotoğrafla karanlık bir yerde ıĢık almayan fotoğraf farklıydı. GüneĢ ıĢığı alan fotoğrafta bozulmalar, renklerde solmalar vardı. Diğerinde ise bir değiĢiklik yoktu”(Gizem).

Öğrencilerden 6 kiĢi (%20) sınıf içi etkinliklerden ıslak kâğıt etkinliğini beğendiklerini belirtmiĢlerdir. Islak kâğıt etkinliğini beğenen öğrencilerden bazılarının görüĢleri aĢağıdaki gibidir:

“Suyun içine el iĢi kâğıdı koymayı sevdim. Çünkü tarihi belgelerin neden belirli yerlerde (müze, arĢiv, kütüphane) saklandığını öğrendim”(Betül).

“Öğretmenim ben suyun içine el iĢi kâğıdı koyduğumuz etkinliği sevdim. Çünkü el iĢi kâğıdına resim yaptığımızda, suda bunun bozulduğunu gördüm. Tarihi kitaplar da böyle zarar görebilir (Mete). “Islak kâğıt etkinliğini sevdim, çünkü el iĢi kâğıdına yazdığımız yazıların suda kaybolduğunu gördüm. Genel olarak bu etkinliklerden öğretmenim kültürel mirasa doğanın ve insanın etkilerini öğrendim” (Doğukan). “Öğretmenim ben de ıslak kâğıt etkinliğini sevdim. Çünkü suyun içine bıraktığımız kâğıtlar hem yumuĢamıĢtı, kolayca parçalanıyordu hem de üzerindeki yazılar silinmiĢti. Demek ki tarihi kitapları, belgeleri, fotoğrafları sudan korumalıyız”(Gizem). “Öğretmenim ben de ıslak kâğıt etkinliğini sevdim, çünkü tarihi belgelerin korunmasının önemini anladım” (Özge).

Öğrencilerden 1 kiĢi (%3.3) sınıf içi etkinliklerden afiĢ hazırlama etkinliğini beğendiğini söylemiĢtir. Bu etkinliği beğenmesinin nedenini Ģu Ģekilde ifade etmiĢtir:

“En çok afiĢ hazırlamayı beğendim, çünkü hem bana eserlerle ilgili bilgiler verdi hem de sanatsal anlamda becerimi geliĢtirdi” (Sema). Nasıl? “Öğretmenim yani fotoğrafları belirli bir düzen içinde yerleĢtirdik, yazıları belirli bir düzene göre yerleĢtirdik, slogan bulduk, tanıttığım tarihi eserle ilgi Ģiir yazdım, bunlardan dolayı” (Sema).

Miras eğitimi ile ilgili sorulardan birinci sorunun genel bir değerlendirmesini yapmak gerekirse, öğrencilerin cevaplarının gazeteler, fotoğraflar ve ıslak kâğıt temalarında kümelendiği görülmektedir. Bu etkinliklerden özellikle deneysel nitelik taĢıyanların öğrenciler tarafından daha çok sevildiği belirlenmiĢtir. Bunda öğrencilerin daha önce sosyal bilgiler dersinde bu tarz bir deneysel etkinlik yapmamalarının, bu etkinliklerin onlara farklı gelmesinin ve bunları günlük hayatla iliĢkilendirmelerinin etkisi olduğu görülmüĢtür.

4.2.2.2. “Alan gezilerinden en çok hangisini sevdiniz? Neden? sorusunun analizi

Bu araĢtırmada, Tarihi Hamamönü Evleri, Anadolu Medeniyetler Müzesi, Antik Roma Tiyatrosu arkolojik kazı alanı ve Ankara Kalesi ziyaret edilmiĢtir.

Tablo 35. Öğrencilerin alan gezilerinden en çok hangisini sevdiklerine dair görüĢleri

CEVAP TÜRLERĠ FREKANS (f) YÜZDE (%)

Hamamönü evleri 12 40

Arkeolojik Kazı (Roma Tiyatrosu) 9 30

Anadolu Medeniyetler Müzesi 8 26,7

Ankara Kalesi 1 3.3

TOPLAM 30 100

Miras eğitimi ile ilgili olarak ikinci sorunda öğrencilere sınıf dıĢı etkinlikler çerçevesinde gerçekleĢtirilen alan gezilerinden en çok hangisini beğendikleri sorulmuĢtur. Öğrencilerin verdileri cevaplar analiz edilerek “Hamamönü evleri”, “Arkeolojik kazı”, Anadolu Medeniyetler Müzesi” ve “Ankara Kalesi” temaları altında kodlanarak Tablo 35‟te verilmiĢtir.

Buna göre öğrencilerden 12‟si (%40) Tarihi Hamamönü evlerine yapılan geziyi en çok sevdiklerini belirtmiĢlerdir. Öğrencilerden 9‟u (%30) en çok arkeolojik kazı alanına yapılan geziyi sevdiklerini dile getirmiĢlerdir. Öğrencilerden 8‟i (%26,7) Anadolu Medeniyetler Müzesine yapılan geziyi en çok sevdiklerini vurgulamıĢlardır. Öğrencilerden 1 kiĢi (%3.3) Ankara Kalesine yapılan geziyi sevdiğini ifade etmiĢtir.

Öğrencilerden 12‟si (%40) en çok Tarihi Hamamönü evlerine yapılan geziyi sevdiklerini belirtmiĢlerdir. Hamamönü evlerine yapılan geziyi sevdiklerini belirten öğrencilerin bazıları görüĢlerini Ģu Ģekilde ifade etmiĢlerdir:

“Hamamönü evlerini sevdim, çünkü eskiden insanların ne tür evlerde yaĢadığını öğrendim, bir de evler çok güzeldi” (Faruk). “Hamamönü evlerine yapılan geziyi sevdim, çünkü evler bir birine çok yakın, komĢuluk iliĢkileri iyi olabilir” (Yeliz). “Hamamönü evleri gezisini beğendim, çünkü o sokaklarda dolaĢmak benim için çok güzeldi” (Betül). “Hamamönü evleri gezisini sevdim, ama öğretmenim dikkatimi çeken bir Ģey vardı. O tarihi sokaklarda gezerken bir telefon kulübesi gördük, kulübede telefon kelimesi Ġngilizce yazılmıĢtı. Bence, bu hiç yakıĢmamıĢ, bölgenin tarihi yapısı ile hiç uyuĢmuyor” (Mete). “Hamamönü evleri gezisini beğendim.

Orada Mehmet Akif Ersoy‟un evini ziyaret ettik. Ġstiklal MarĢının yazıldığı ev burası, duygulandım, o günkü Ģartları merak ettim” (Nazlı). “Hamamönü evlerine yaptığımız geziyi sevdim. Bunlar eski Ankara evleriydi, geleneksel Türk mimarisini temsil ediyorlardı” (Ufuk). Geleneksel Türk Mimarisi nasıldır? “Öğretmenim Safranbolu evleri, Beypazarı evleri, Cumalıkızık evleri, buradaki evler hepsi bir birine benziyor, demek ki eskiden Türk evleri böyleymiĢ. Günümüz evleri apartman, bir özelliği yok ama bu eski evlere bakarsak bizim kültürümüzü yansıttığını görürüz. Yabancılar da bilir” (Ufuk).

Öğrencilerden 9‟u (%30) en çok Tarihi Roma Tiyatrosu arkeolojik kazı alanına yapılan geziyi sevdiklerini belirtmiĢlerdir. Bu yönde cevap veren öğrencilerden bazıları görüĢlerini Ģu Ģekilde ifade etmiĢlerdir:

“Öğretmenim ben arkeolojik kazı alanına yapılan geziyi sevdim. Çünkü eskiden çok büyük taĢların yerlerine nasıl koyulduğunu merak ediyordum, kazının nasıl yapıldığını, eserlerin nasıl çıkarıldığını merak ediyordum” (Bülent). “Öğretmenim ben de arkeolojik kazı alanına yapılan geziyi sevdim. Çünkü müzeye gittiğimizde oradaki eserlerin hepsi koruma altındaydı ve daha önceden çıkarılmıĢtı. Ama kazı alanında ilk defa bir eserin çıkarılıĢına tanık olabilirdik ve çıkarıldı da, ilk biz görmüĢ olduk” (Murat). “Arkeolojik kazı alanına yaptığımız geziyi sevdim. Çünkü değiĢik Ģeyler gördüm, mesela ilk defa arkeolojik kalıntıları gördüm” (Özgür). “ Arkeolojik kazı alnına yaptığımız geziyi sevdim. Çünkü orada çalıĢanların eserleri nasıl çıkardıklarını merak ediyordum, belki bir eser vardır diye yavaĢ yavaĢ vuruyorlardı” (Sema). “Arkeolojik kazı alanına yapılan geziyi sevdim. Kazı alanından dıĢarıya bir küçük taĢın bile çıkarılamayacağını öğrendim, çok ĢaĢırdım” (Mert). “Tiyatro kazısına yaptığımız geziyi sevdim. Çünkü arkeolojik kazıları merak ediyordum. Nasıl kazdıklarını, kazının ne kadar sürdüğünü, eserleri nasıl çıkardıklarını merak ediyordum” (Yiğit).

Öğrencilerden 8 kiĢi (%26.7) en çok Anadolu Medeniyetler Müzesi‟ne yapılan geziyi sevdiklerini belirtmiĢlerdir. En çok müze gezisini sevdiğini belirten öğrencilerden bazıları görüĢlerini aĢağıdaki Ģekilde ifade etmiĢlerdir:

“Öğretmenim ben en çok Anadolu Medeniyetler Müzesine yaptığımız geziyi sevdim. Çünkü orada eskiden insanların yeme-içmede kullandıkları ev eĢyalarını gördüm, çok ilginçti” (Tuğba). Ġlginç olan neydi? “Öğretmenim buradaki eĢyalar çok eski zamanlara ait, bu kadar eski zamanlarda insanların böyle eĢyalar yapabilmeleri çok ilginç geldi bana” (Tuğba). “Ben en çok müze gezisini sevdim. Çünkü orada birçok medeniyetten kalma arkeolojik eser vardı, daha fazla bilgilendiğimi düĢünüyorum” (Özge). “Anadolu Medeniyetler Müzesine yaptığımız geziyi sevdim. Çünkü orada dünyanın en eski haritasını gördüm, Çatalhöyük haritasıymıĢ, taĢ tabletler üzerine boya ile yapılmıĢ. Bir de taĢ parçaları birleĢtirilmiĢ, yapboz gibi” (Selim). “Ben de Anadolu Medeniyetler Müzesi‟ne yaptığımız geziyi sevdim. Çünkü sosyal bilgiler ders kitabında resimlerini gördüğümüz birçok Ģeyin gerçeğini gördük burada” (Lale). “Müze gezisini sevdim, daha fazla bilgi edindiğimi düĢünüyorum. Bir de orada yaptığımız etkinlik güzeldi, seçtiğimiz bir nesneyi inceleyip, resmini yapmaya çalıĢtık, güzel vakit geçirdim” (Elif).

Öğrencilerden 1 kiĢi (%3.3) en çok Ankara Kalesi‟ne yapılan geziyi sevdiğini belirtmiĢtir. Bu gezi sevmesinin nedenini Ģu Ģekilde dile getirmiĢtir:

“Ankara Kalesine yaptığımız geziyi en çok sevdim, ben daha önce buraya hiç görmemiĢtim. Kalenin surlarına çıkınca, kalelerin neden yüksek yerlere yapıldığını daha iyi anladım” (Fuat). Neden? “Çünkü Ģehre hâkim öğretmenim, her yeri görebiliyorsun ve de tepe olduğu için ele geçirmek de zor oluyordur” (Fuat).

Miras eğitimi ile ilgili ikinci sorunun genel bir değerlendirmesini yaptığımızda öğrencilerin cevaplarının Hamamönü evleri, arkeolojik kazı ve Anadolu Medeniyetler Müzesi temaları altında kümelendiği görülmektedir. Öğrencilerden birinin Hamamönü evlerinin bulunduğu alandaki bir telefon kulübesi ile ilgili tespiti oldukça dikkate değerdir. Söz konusu telefon kulübesinde Ġngilizce olarak telefon yazılmasının yanında telefon kulübesinin bizzat kendisinin Ġngiltere‟deki telefon kulübelerine benzediği açıkça ortadadır. Dolayısıyla bu kulübenin öğrencinin de belirttiği üzere bölgenin tarihi dokusuyla uyuĢmadığı ortadadır (Söz konusu telefon kulübesi için bkz Ek 18). Ayrıca

öğrencilerin böyle bir ayrıntıya dikkat etmelerini kültürel miras bilinci geliĢtirmede mesafe katettikleri Ģeklinde yorumlamak mümkündür.

4.2.2.3. “Sosyal bilgiler ders kitabından farklı olarak etkinliklerden ve alan gezilerinden neler öğrendiniz?” sorusunun analizi

Tablo 36. Öğrencilerin sosyal bilgiler ders kitabından farklı olarak etkinliklerden ve alan gezilerinden neler öğrendiklerine dair görüĢleri

CEVAP TÜRLERĠ FREKANS (f) YÜZDE (%)

Etkinlikler 11 36.7

Görmek 9 30

Kalıcılık 7 23,3

Dokunmak 3 10

TOPLAM 30 100

Miras eğitimi ile ilgili olarak üçüncü sorunda öğrencilere sosyal bilgiler ders kitabından farklı olarak etkinliklerden ve alan gezilerden neler öğrendikleri sorulmuĢtur. Öğrencilerin verdikleri cevaplar analiz edilerek “etkinlikler”, görmek”, Kalıcılık” ve “dokunmak” temaları altında kodlanarak Tablo 36‟da verilmiĢtir. Buna göre öğrencilerden 11‟i (%36.7) yapılan etkinliklerin sosyal bilgiler ders kitabında olmadığını belirtmiĢlerdir. Öğrencilerden 9‟u (%30) geziler sayesinde tarihi eserlerin gerçeklerini görmelerinin ders kitabından farklı olduğunu vurgulamıĢlardır. Öğrencilerden 7‟si (%23.3) sınıf içinde yapılan etkinliklerin ve alan gezilerinin daha kalıcı etki bıraktıklarını dile getirmiĢlerdir. Öğrencilerden 3 kiĢi (%10) dokunma duyusunun önemini ön plana çıkarmıĢlardır.

Öğrencilerden 11‟i (36.7) sınıf içinde yapılan etkinliklerin sosyal bilgiler ders kitabından farklı olduğunu bu etkinliklerin ders kitabında yer almadığını vurgulamıĢlardır. Yapılan etkinliklerin sosyal bilgiler ders kitabından farklı olduğunu belirten öğrencilerin bazıları görüĢlerini Ģu Ģekilde ifade etmiĢlerdir:

“Birçok etkinlik ve araĢtırma yaptık, bunların hiç biri sosyal bilgiler ders kitabında yer almıyordu, deneyler yaptık” (Funda). “Gazete etkinliği mesela kitapta yoktu ve bu bana göre önemli, çünkü kâğıtları nemden ve

güneĢ ıĢığından korumamız gerektiğini öğrendim. Bir alıĢveriĢ marketinin fiĢlerinde de yazıyor nemden ve güneĢ ıĢığından koruyunuz diye, ben niye böyle yazdığını merak ediyordum. Bunu bu etkinlik sayesinde öğrendim. Ben de, anneme bu fiĢleri kapalı bir yerde saklamasını söyledim. Hayalim gerçek oldu” (Selim). “Yaptığımız etkinlikler ders kitabına göre daha eğlenceliydi. Suyun kullanımı mesela deney gibi bir Ģeydi” (Elif). “Yaptığımız etkinliklerde doğal etkenlerin ve insan etkilerinin tarihi eserlere nasıl zarar verdiğini öğrendim” (Burak). Nasıl? “Öğretmenim mesela sınıfta yaptığımız etkinliklerde güneĢ ıĢığının, nemin, suyun, yağın kâğıtlara zarar verdiğini gördük. Yine gezilerde güneĢin, yağmurun, sıcaklığın, nemin binalara nasıl zarar verdiğini gördük, nem mesela binalara zarar veriyor. Ġnsanların duvarlara yazılar yazdığını gördük. Müzede mesela fotoğraf çekerken flaĢ kullanmak yasaktı, görevliler özellikle uyardı. FlaĢın ısı ve ıĢık yaydığı için tarihi eserlere zarar verdiğini öğrendik” (Burak). “Sosyal bilgiler ders kitabından farklı olarak yaptığımız etkinlikler farklıydı, burada yaparak bir Ģeyler öğrendik” (Mete). “Fotoğrafları yağlamamız da bir deney gibiydi mesela öğretmenim” (Özge).

Öğrencilerden 9 kiĢi (%30) sosyal bilgiler ders kitabından farklı olarak neler öğrendiniz sorusunda “görmek” duyusunu vurgulamıĢlardır. Görme duyusunu ön plana çıkaran öğrencilerden bazıları görüĢlerini Ģu Ģekilde dile getirmiĢlerdir:

“Öğretmenim kitaplarda adını okuduğum yerleri canlı olarak görmek daha güzeldi” (Mert). “Kitaplarda okuduğumuzda ne kadar güzel olabilir diye düĢünüyorum, gidip görünce ne kadar değerli olduğunu anladım” (Faruk). “Kitaplarda sadece dıĢ görünüĢün fotoğrafı oluyor, biz ise gezi sayesinde içini görebildik. Bu daha etkileyici oluyor” (Hasan). “Öğretmenim sosyal bilgiler kitabında mesela ilkçağ uygarlıklarını anlatırken, resimler, çizimler var, ama biz Anadolu Medeniyetleri Müzesinde bunların gerçeklerini gördük” (Gizem). “Öğretmenim bir de farklı olarak arkeolojik kazının nasıl yapıldığını, eserlerin nasıl çıkarıldığını gördük” (Sema). “Evet, öğretmenim, ilk defa bir arkeolojik kazı gördük, görünce daha iyi oluyor” (Mete). “Tarihi bir yerde bulunmak, ders kitabında görmekten daha etkileyici öğretmenim, o ruhu hissediyorsunuz” (Tuğba). Nasıl?

“Öğretmenim mesela Mehmet Akif Ersoy‟un evini görünce, bir de istiklal MarĢı‟nı bu evde yazdığını bilince insan duygulanıyor. Bir de, Anadolu Medeniyetler Müzesi‟ne girince mesela insan sanki büyüleniyor, buradaki bazı eserlerin resimleri kitaplarda var ama bakıp geçiyoruz. Müzede bunların hepsini görünce insan hayranlıkla bakıyor” (Tuğba).

Öğrencilerden 7 kiĢi sosyal bilgiler ders kitabından farklı olarak gezilerin ya da etkinliklerin kalıcılık etkisini ön plana çıkarmıĢlardır. Kalıcılığı vurgulayan öğrencilerden bazıları görüĢlerini aĢağıdaki Ģekilde dile getirmiĢlerdir:

“Öğretmenim tarihi eserlerin kitaplarda sadece küçük fotoğraflarını görebiliyoruz, ama oraya gidip görünce daha iyi oluyor, içini görebiliyoruz, büyüklüğünü görebiliyoruz. Bu Ģekilde daha iyi akılda kalıyor” (Fuat). “Öğretmenim aslında gözümüzle gördüğümüzü unutmayız” (Lale). “Kitapta resmini görebiliyoruz, unutabiliriz ama canlı olarak görmek daha kalıcı oluyor” (Özgür). “Öğretmenim mesela sınıfta fotoğraflarla ve gazetelerle yaptığımız etkinlikler daha kalıcıydı. GüneĢin, nemin, yağın kâğıtlara zarar verdiğini unutmayız artık. Ama bunları sadece kitaptan okusaydık bir müddet sonra unuturduk. Ama bu etkinliklerde deneyleri biz yaptık” (Dilek).

Öğrencilerden 3 kiĢi (%10) sosyal bilgiler ders kitabından farklı olarak dokunma duyusunu ön plana çıkarmıĢlardır. Dokunma duyusunu ön plana çıkaran bu öğrenciler görüĢlerini Ģu Ģekilde ifade etmiĢlerdir:

“Öğretmenim mesela arkeolojik kazıya katıldığımızda kazı araç- gereçlerine dokunduk, kazı alanındaki eserlere dokunduk” (Leyla). “Öğretmenim mesela ders kitabında eserlerin sadece resimlerini görüyoruz, ama geziye katıldığımızda bazı eserlere dokunabildik, bu sayede mesela sert mi, yumuĢak mı, ahĢap mı, taĢ mı anlayabiliyoruz” (Kadir). “Öğretmenim ben de Anadolu Medeniyetler Müzesinde Hititlerden kalma taĢ kabartmalar vardı, onlara dokundum” (Filiz). Dokununca ne oluyor? “Öğretmenim dokununca onun varlığını hissediyorsunuz mesela” (Filiz). “Öğretmenim dokununca onun neden yapıldığını taĢ mı, ahĢap mı metal mi onu anlıyorsunuz, insan dokunma hissi duyuyor bazen” (Kadir). “Öğretmenim binlerce yıl ya da yüzlerce yıl

önce yaĢamıĢ olan insanların dokunduğu bu eserlere dokunmak heyecan verici. Mesela Mehmet Akif Ersoy‟un evini ziyaret ettiğimiz de oradaki bir rehber Mehmet Akif Ersoy‟un Ġstiklal MarĢını duvara yazdığını söyledi, duvarı da gösterdi, ben o duvara dokunmak, elimi sürmek istedim otomatik olarak, bilmiyorum güzel bir duygu”

Miras eğitimi ile ilgili olan üçüncü sorunun genel bir değerlendirmesini yaptığımızda, öğrencilerin cevaplarının “etkinlikler”, “görmek” ve “kalıcılık” temalarında kümelendiği görülmektedir. Öğrenciler yapılan etkinliklerin sosyal bilgiler ders kitabında olmadığını ve kendilerine farklı geldiğini “deney gibiydi” vurgusu yaparak dile getirmiĢlerdir. Bunun yanında öğrenciler görerek ve dokunarak gerçekleĢtirilen öğretimin sosyal bilgiler ders kitabından daha farklı olduğunu ve daha kalıcı olduğunu vurgulamıĢlardır.

Bu bölümde araĢtırmanın bulgularına ve bulgulara dayalı olarak yapılan yorumlara yer verilmiĢtir. Bulgular ve Yorum bölümü iki kısımdan oluĢmuĢtur. Birinci kısım nicel verilerden elde edilen bulgular ve yorum, ikinci kısım ise nitel verilerden elde edilen bulgular ve yorumdur. AraĢtırmanın nicel ve nitel verilerinden elde edilen bulgular ve yorumlar, alt problemlerinden yola çıkılarak değerlendirilmiĢtir.

V. BÖLÜM

SONUÇ VE ÖNERĠLER

Bu bölümde araĢtırmanın bulgularına dayalı olarak sonuç ve önerilere yer verilmiĢtir.