5 — KIZ VE ERKEK ÖĞRENCİLERİN SINIFLARI ARASINDA MUKAYESE :

Öğrenci Guruplarında Zayıf İlgi Uyandıran Konular

5 — KIZ VE ERKEK ÖĞRENCİLERİN SINIFLARI ARASINDA MUKAYESE :

Kızların çoğunlukta olduğu 2. sömestrde malî konularla hiç ilgi yoktur. Birinci sömestrde ise ancak iki kişi ilgi göstermiştirki, oran itibariyle bu, Hukuk Fakültesi birinci sınıfındakinin aynıdır : % 1.

127 /

S O N U Ç

Pratik bir maksadla yapılmış olan bu basit ilgi araştırması an

ketinden, mümkün olduğu kadar teferruatlı analizlerle teorik değeri olan bazı sonuçlar elde etmeye gayret ettik. Bunun içindiı ki, öğ

rencilerin, ilgi duydukları ve aydınlanmaları için Fakültenin yardı

mını bekledikleri belli başlı konu ve sorunları, bize, hiçbir basma kalıp formülün sınırları içinde hapsedilmeksizin, içlerinden geldiği gibi sormalarını istedik. Birçok bakımlardan noksan ve kusurlu ol

duğu muhakkak olan bu araştırmanın yegâne hizmeti,| kanaatımız-ca, öğrencilerin bu spontane, samimî cevaplarını olduğu gibi ele al

ması ve bunların sonuçlarını tesbit etmesinden ibarettir.

Toplanan veriler bir gerçekliğin ifadesidir Bizim yaptığımız tahlil ve yorumlar ise, bütün tahlil ve yorumlar gibi, ister istemez sübjektiftir! Ancak biz, mümkün olduğu kadar, tesbit edilmiş olan verilerin çerçevesini aşmamaya, kendi tahminlerimizi veya tercih

lerimizi işe karıştırmamaya çalıştık- Yorumların çoğu, öyle sanıyo

ruz ki ilk akla gelen ve genellikle kabul edilebilen sebeblere dayan

maktadır. Anket, daha derin veya daha tahmin dışı sebebleri açığa çıkarmaya elverişli verileri toplamış değildir; her öğrencinin kişi

liği, çerçevesi, formasyonu, ailevî ilişkileri, siyasî eğilimleri v.s.

hakkında hiçbir bilgi istemedik. Onları sadece Fakülteleri ve sınıf

ları ile tanıdık- Pratik amacımız için kâfi olan bu niteliklerin, daha derin ve esaslı bir kanaat araştırması için yeterli olmadığı muhak

kaktır. Bu itibarla burada vardığımız genel sonuçların yorumlan da, ister istemez bazı genel eğilimleri tesbitten öteye geçememekte

dir. Öğrencilerin hangi konulara ne oranda ilgilendiklerinin neden

leri, ancak hepsinde ortak olan «müfredat», «müşterek sosyal ve politik çevre» şartları, «yaş» va nihayet kısmen «cinsiyet» gibi pek genel etkenler seviyesinde kalınmaktadır.

Bu mülâhazalarımıza şu hususu da eklememiz zaruridir : an

ket bir Fakültenin müfredat-dışı kültür yayımı, öğrencilere mahsus ek bilgi muhtevasının kendilerine sağlanması gibi tamamen eğit

sel bir maksadla yapılmıştır. Öğrencilerin, hakikatte şiddetle ilgi-lenipte bu maksadın dışında telâkki ettikleri birçok soruları bize

128

yöneltmemiş olmaları herzaman ihtimal dahilindedir- Özellikle ken

di psişik problemleri ile ügili birçok soruları teklif etmemiş olabi

lirler. Bu sebeble, anketin sonuçlarından, bu çalışmaların hedefi dı

şında kalan hakikatlerin elde edilmesi, beklenmemelidir, ve özellik

le, bu sonuçlar, öğrenci gurupları hakkında, onların ilgi sahalarını sınırlandırıcı bir yargıya götürmemelidir. Biz, analiz bölümünde hangi sahalarda bu çeşit kesinliklerden sakınılması gerektiğine işa

ret etmiş bulunmaktayız.

Anketin bize telkin ettiği sonuçlara gelince; bunları, kuş bakı

şı bir açıdan başlayıp, daha ince ayrıntılara inmek suretiyle aşağı

daki bendlerde özetliyebiliriz :

I — GENEL KONU BÖLÜMLERİ AÇISINDAN ÖĞRENCİ GURUPLARININ İLGİLERİ :

Hukuk Fakültesi ile Hacettepe Tıp ve Sağlık Bölümleri Fakül

tesinin iki sömestr öğrencilerini kapsayan anket alanı içinde, bura

ya kadar teferruatlı bir konu listesine göre yaptığımız ilgi analizle

rini, en geniş iki genel konu kategorisi içinde mütalâa edersek, (Ced-vel : 6) konu tasniflerindeki kaçınılmaz nisbîliğin doğuracağı hata

lardan kurtulmuş olarak, şu genel eğilimleri tesbit edebiliriz. (Gra

fik : IV, V, VI).

1 — E k o n o m i k — P o l i t i k K o n u v e S o r u n l a r l a i l g i l e n m e .

2 — S o s y a l — K ü l t ü r e l K o n u v e S o r u n l a r l a i l g i l e n m e .

Gerçekten, öğrenci guruplarında çeşitli konularla ilgilenme şid

detlerini tesbit eden (1) numaralı tabloya genel bir bakış, on sekiz ayrı kolonda topladığımız konuların, belli bir ortak özelliğe göre iki ayrı gurup teşkil ettiklerini ve her bir gurubun kendine has bir ilgi şiddeti baremi içinde yeraldığını bize açıkça gösterir : «Genel Kalkınma Problemi», «Ekonomi ve Sosyal Politika Sorunları», «İç ve Dış Siyaset Konuları», «Devlet Rejimleri ve Siyasî Cereyanlar»

«Köy ve Toplum Kalkınması» konuları ilgi şiddetinin üzerlerinde yoğunlaştığı belli başlı sorunları teşkil etmektedirler- Bunları takip eden konular ise (Üniversite problemlerinden Klâsik ve Modern Fel

sefeye kadar) genellikle ya «zayıf» ya da «yeterli» bir ilgi uyan

dırmış olan ve hepsi de «Sosyal - Kültürel» nitelikte olan konular

dır. Tablonun son kademesinde yeralan «Mâli Konular» hakkındaki 129

mülahazalarımızı burada tekrarlayacak değiliz. Bunların, şimdi ki geniş konu tasnifi içinde «Ekonomik ve Politik» konular gurubuna idhali gerektiği aşikârdır.

Görülüyor ki, kuş bakışı açıdan, Hukuk Fakültesinin öğrenci guvuplaanın genel eğilimleri, Ekonomik - Politik konuların aydınla

tılması gereği etrafında toplanmaktadır. Sosyal - Kültürel konular

la ilgi, yok değilse de azdır :

Bundan başka, her iki konu gurubu arasında müşahede edilen diğer bir fark da, Hukuk Fakültesinin bütün sınıflarında, Ekono

mik - Politik konulara öğrencilerce verilen önemin, bunlara ilgi gös

terenlerin mikan ile, yani ilgi çevrelerinin genişliği ile doğru oran

tılı oluşudur- Hemen hemen her sınıfta, bu konulara birinci derecede önem verenler onları diğer derecelerde telâkki edenlerden çok daha fazladır. (Cedvel : 1)

Buna mukabil, Sosyo-kültürel konular, hemen hemen her sınıf

ta en geniş ilgi çevresini, ancak, kendilerine üçüncü derecede önem verenler arasında bulmuşlardır. Yukarda yaptığımız bir benzetmeyi hatırlarsak, EkonomiPolitik konuların her sınıfta arzettiği S a k-s ı plofiline mukabil, k-sok-syo-kültürel konular hemen her k-sınıfta ancak bir m e k i k profili göstermektedir : en geniş öğrenci çevreleri bunlara ancak üçüncü derecede bir önem tanımaktadır

lar. (Cedvel : 1)

Hacettepe T.SB,.Fakültesinin iki sömestrinde ise, Sosyal - Kül

türel konulara daha fazla ilgi gösterilmektedir ki buna ilerde tekrar temas fırsatını bulacağız. (Grafik V, VI)

Şimdi,, bu genel görüşün biraz daha yakından incelenmesi ve daha ayrıntılı açıklamaların yapılmasına geçebiliriz :

Öğrenci guruplarını şiddetle ilgilendiren birinci kategori konu

lar içinde Ekonomik sorunlar oaşta gelmektedir. Öğrencilerin bütün konulara dağılan değerlendirilmiş ilgileri toplamını 100 farzedersek, bunun % 54 ü Ekonomik ve Politik konulara isabet eder ve sırf ekonomik nitelikteki konularla ilgi % 33 civarındadır. Siyasî konu

lar ise % 20 civarındadır. (Grafik : VII) (Cedvel : 7)

Ekonomik nitelikteki konuların içinde en yüksek ilgi yoğunluğu

«Genel Kalkınma Problemi» etrafında toplanmıştır, bu sorunun içinde en çok ilgiyi toplayan iç ilgi mihrakı ise «Kalkınmayı

sağlı-130

EKONOMİK POLİTİK VE SOSYAL KÜLTÜREL KONULARA KARŞI DUYULAN é İLGİNİN

MUKAYESESİ

'GRAFİK IV

t HUKUK FAKÜLTESİ

Sınıf : I 1

K » Ä » Ä » M

-Sınıf . 11

Sınıf . Ill

Sınıf : İV

«MnmìÉwp S 5 ^ Ä 5 S Ä T ^

S|fWHtSSASifiâ9fll

mmmmm

»A*AèA4AVA*i

GRAFtK V

HUKUK T. SINIF

HACETTEPE 1 ve 2. SÖMESTR

WQWWWQQW

E M 3 A ^ ? ^ S S ^ÌAWM

GRAFİK VI

Erkeklerin çoğunlukta olduğu söm.

Kızların çoğunlukta olduğu 8öm.

fflOSKUSBU

vmwïïnmvm

WWBHWWSB

wJjJwfivXfoMJJì

Ekonon.ik Politik Konular

Sosyal ve kültürel Konular

yan amiller, tedbirler ve yollann neler olduğu» sorusudur Direr ekonomik konular arasında «Toprak Reformu ve Köy kalkma.;n1» başta gelmekte, bunu «Türkiyenin ekonomik yapısı ve bugünkü du

rumu» konusu izlemektedir

Politik konulara olan ilgiye gelince, bunlar, ekonomik konular

la olan ilgilerden hissedilir şekilde az olmakla beraber ( % 20) diğer sosyal-kültürel konuların ıçbölümlerindeki bütün meselelerden daha yüksek oranda ilgi toplamışlardır; bunların içinde «îç ve Dış Poli

tika ile ilgili» meseleler, «Devlet Rejimleri ve politik akımlarla» il

gili olanlardan daha fazla ilgi uyandırmıştır. Aktüel millî politika sahasında en büyük ilgi yoğunluğu arzeden konu «Türkiyede iç Po

litika meseleleri» dir. Bunu, «Dünya Devletleri arasındaki çeşitli an

laşmalar ve bizim yerimiz» sorusu takip etmektedir- Devlet Rejim

leri ve politik akımlar konusunda ise, en kesif ilgi «Aşırı cereyanlar»

kavramı üzerindedir. Bunların ne oldukları, sınırlarının nasıl çizil

diği, ne gibi özellikleri ile tanınabilecekleri şiddetle merak edilmek

tedir. Nihayet, yaşadığımız dünyada mevcut «Çeşitli devlet rejim

leri ve politik doktrinler» hakkında bilimsel ağırlıkta yeterli bilgi

lerin verilmesi gereğinde ısrar eden sorular ikinci ilgi mihrakını teş

kil etmektedir.

Sosyo-kültürel konulara gelince, bunların içinde genellikle E ğ i t i m alanına giren konu ve sorunlar (Üniversite, Gençlik, ve Millî Eğitim) genişçe bir ilgi çevresi yaratabildiği halde, Aile, Ahlâk Din gibi geleneksel müesseselerle ilgili sorunlar pek zayıf bir ilgiye konu olmaktadırlar. (Hepsi birlikte : % 340). öğrenci

lerin genel bir şekilde sorduğu ekonomik ve politik nitelikleri bariz olmayan diğer sosyal problemler ise % 4 oranında ilgi uyandırmış

tır.

Sırf kültürel konular gurubu içinde en çok ilgi uyandıranlar ise

«Edebiyat - Sanat - Tarih» gurubudur. Ancak hemen kaydedelim ki, bunların içinde Tarih ile ilgi son derece azdır. Klâsik ve modern Felsefe ile ilgi de aynı durumdadır. Müsbet îlimlerdeki gelişmeler

le ilgi de aynı azınlıkta isede evvelce işaret ettiğimiz gibi, bu çeşit konuların bir sosyal bilimler fakültesinin müfredat dışı faaliyetleri arasında yeralabileceğinin tahmin edilmemiş olması bu sonucu ver

miş olabilir. Felsefe ve Tarihle ilgisizlik ise bir gerçektir.

131

II — SINIFLARIN İLERLEMESİ İLE İLGİ KONULARINDA VE ŞİDDETLERİNDE KAYDEDİLEN DEĞİŞMELER :

1 — Son sınıfta ilgi r<rtlışı kaydeden kosnular :

Hukuk tahsilinin öğrencilerin ilgi konuları ve bunlara yönelen ilgilerinin şiddetleri üzerinde ne gibi bir etki yaptığını tayin için Birinci sınıftan başhyarak,, son sınıfa doğru aynı konuya yönelen ilginin geçirdiği çevre ve şiddet değişmelerini tesbit etmek gerekir.

Birçok konularda üçüncü sınıfa doğru bir artış kaydedildiği halde son sınıfta azalış başlamaktadır. Fakülte tahsili son sınıftan sonra nihayet bulduğuna göre bu azalışı da kaydetmek ve Birinci sınıfla son sınıfı karşılaştırmak lâzımdır.

Her iki sınıfın mukayesesinden aşağıdaki sonuçlar çıkmakta

dır : (En fazla fark kaydeden konudan, en az fark kaydedene doğru) K o n u l a r İlgi Şiddeti Puanları

Sınıf : 1 Sınıf : IV Fark: % Hukukî konu ve sorunlar : 4.45 9.48 113 Gençlik problemleri : 3.65 6.67 83 Devlet Rejimleri ve

Siyasî Cereyanlar : 8.01 11.87 48 Edebiyat-Sanat-Tarih : 5.30 6.56 24

Hukukun birinci sınfı ile, son sınıfı arasında nisbî bir artış gös

teren diğer bazı konular da mevcuttur. Fakat bunlara olan ilgi, gerek birinci gerek dördüncü sınıflarda zaten o kadar zayıfdır ki bu zayıf ilginin % 100 artışı dahi, kanaatımızca pek fazla bir anlam ta

şımamaktadır. Zira bu artış ile dahi konu, son sınıfta, birinci sınıf -takinden daha üstün bir ilgi sırasına geçememektedir : Felsefe, Din, Ahlâk, Müsbet ilimler ve Maliye konuları bu durumdadır. Haklarında evvelce yeter derecede açıklama yaptığımız için tekrar aynı meselelere dönmüyoruz.

Kantite bakımından kayda değer ilgi yoğunluğu ve artışı göste

ren evvelki konular arasında Hukukî Konular ile Gençlik sorunları başta gelmektedirki bu, anketin belki en fazla beklenen sonucudur ve bir sürpriz değildir. Hukukî konularla ilginin yüzde yüz onüç ora

nında artışı, öğrencilerin birinci sınıfta henüz teşekkül etmeye başlayan meslek bağının, son sınıfta bir meslek tutkusu haline geldiğine alâmettir. Zira, ankette, meslekî konular değil, bilâkis genel ve aktüel nitelikte meslek - dışı konuların istenmesi

ön-132

/ W V V V V V V W V V V V V V V V V V V V V Y V Y V Y V Y y X Y Y Y Y Y « Y Y « Ï X

*»MIÉIMH i l » l « l i i H i l i l » m « l i m i l l i n * M H I

A l : j ' " ' S U V A V A V A T İ I 11 : j ' U ' S

mTrr'"'"j n =i-"'s

l£i

B B »

( j c i z i s d t A a a )

( J 3 I Z I S l S j } )

JH|nuo» new

H 3jas|aj ujapow 3A >| ï | ) |

IM.M.«

iW3|qcud 11|>f!S1 3* UjQ

B333333333]

>^>^4

H5|i|« |ïXsos a* îpjaj

f|ji|Ep ilo|0)t!sdJ J 3 | U l i | ; ] 3 q s n ^ 4

IT.TiT.TiTiTiTiTiTiTiTJ n|OJluo>t u i n Ş o p LiixJ 3A M 3 | U i a ) q o j d 3 | j V

musami aA jnj|n>| |3U39 u e | n u o ) | U J j l i S g ; | | j | ^

Liaiujaiqojd }ft|àu3g

l ' è l i a * è * I è è 1 1 1 1 H t f t f 111T T,TıTıVı*ı V . ' . ' . ' . V . V i VıV»'*l''»'A'A'A'^i'iTx7iTr

1321)9 ' j e A i q a p g

j3|iU3|qojd 3A nuo>| lnnıjnH

n u u o j a » i ) H j d o x

u 3 | U i a | q o j ( j

V y v y y v y y y v y Y V X T X X X X X X X X X X X X X A A A A A A A A A A A A A A A M V W V V V V V V V ' W " - 1 — l ' ! ' ! n i ' . ı i " . l ! Hl! ' f . j . m ı . : . - . a j - . i m ^ | . H « < . | . H I - > ı f l T '

I X X A A A A A A A A A A A A A A A A A A A / W W W W V W V Y Y Y Y V 1 ı ^ n u . ı u u . - t . u n n m w w , w ı » H ' » ! ; w ! ! r . . ı a i ! ;

i j j . M . v . v . v . v . - ı V i V a Y ı ' i V ı V ı T m T I l I t m

^ . i ! i > r a ı n r a ı n n n c s ı n ^ ; m a 3 i f f i u a w « « W M M W W N n « ^

je|ueXaJ3Q iseXjs 3A U3|UJ!f3)J 33|A3Q

3 a s c X ; s İ I Q aA 5 |

e ) ] i ) ! 1 0 d

|B*SOS 3A IU10U0>|a

(>)Eje|o |3uag) ııua|qo4,ı tıuuı)||ex

| 3 | | (8|j |3|| ıS 11 1311 , 8 | |

jpapPiS 1»J jnappıi »jappit r5>|npiO !lJa)»A J, / tZ JiAtz >|ad avınNO»

fault's/ '/" «Siti- '*•& % ivtl * - » • * / % W"f *_ û i' 4 % 6*^ w - » -s '/, Uh '/'- örf/s sh-z "/'- i" '/i

utpuıuıı>lEa !)app!àmjU3|i3|| E|jc|nuo)|

görülmüştü. Müfredat dışı bir öğretim çabasına girişilmek is

tendiği, için, öğrencilerin derslerde okutulanların dışında kalan meselelerle olan ilgileri araştırılmıştı. Hal böyle olunca öğrenci

lerin, hukukî konulan sormamaları gerekirdi. Diğer taraftan, ilk sınıflarda konuların adlandırılmasında bazan hata edilmesi yüzün

den hukukî mahiyette olup ileri sınıflarda okutulacak konuları dahi bu sınıf öğrencilerinin meslek-dışı konular zanmyle sormaları ihti

mali varit idi, Halbuki, son smıf ta bu da bahse konu olamıyacağm-dan, bu smıf öğrencilerinin, ısrarla meslekî konulara yönelmeleri bir içine kapanma temayülünün işareti veya başlangıcı sayılmalı

dır. Nitekim, aşağıda bazı önemli konulara olan ilgilerin son sınıfta azalışına rastlıyacağız ki bu da aynı meslekî kapanışın alâmetidir.

Gençlik Problemlerinin birinci sınıfa nazaran yüzde seksen üç oranında artışı ise, yukarda belirttiğimi;: ?;ibi, beklenen bir sonuçtur.

Fakültede yaş gurupları bakımından farklı öğrenciler varsa da ge

nellikle 18 - 23 yaşlar arasındaki insanların bu dört beş sene içinde kaydettikleri değişmenin, anket neticesini tabiî bir sonuç olarak göstereceği kabul edilebilir. Hususiyle, son sınıf öğrencilerinin en fazla ilgilendikleri konuların memleketimizdeki kadm-erkek ilişkile

rinin belli eğitim kurallarına göre düzenlenmesi gereği ile, gençliğe muaşeret bilgisi verme ve sosyalleşmelerine yardım etme gereği ol

duğu düşünülürse, öğrencilik bayatının sonuna gelmiş ve toplum içinde kendi şahsiyetini ve yerini kazanma safhasına yaklaşmış bir gencin bu meselelere vereceği hayatî önem tahmin ve takdir edi

lebilir.

Gençlik, bu bakımdan itiraf edelim ki, kendi problemlerini ken

di kendine halletme durumunda bırakılmıştır. Üniversiteler, birer öğretim kurumu olmakla yetinip, gençlerin sosyal ilişkilerini geliş

tirme, dinlenme ve eğlenme arzularını kanalize etme, bilhassa daha büyük nesillerle birlikte bulunma, kadın - erkek farkı gözetmeden • her iki cinsten öğrenciyi de ortak konular etraflında düşün

dürme ve konuşturma fırsatı verecek sosyal faaliyetlerde bulun

mayı kendi görevleri içinde saymamaktadırlar. Gerçi, Fakülte öğ

rencisi artık «çocuk» değildir. Reşittir, hürdür, fiillerinde muhtar

dır, kendini dilediği gibi yaşatır, dilediği gibi eğlendirir denilebilir.

Fakat, medeniyet ilerledikçe gençlikle çocukluğun uzadığı, kültür değişmeleri hızlandıkça da reşit insanların dahi birçok sosyal iliş

kilerinde acemi ve tecrübesiz gençler haline düştükleri unutulmama

lıdır. Hususiyle, memleketimizde, birbirinden çok farklı bölgelerden, 133

çok farklı atıf sistemlerine sahip olarak gelen gençlerimizin, dört yılı geçirdikleri bir merkez şehrinde bu bakımdan öğrenecekleri çok şeyler vardır sanırız. Üniversitelerin sosyal faaliyetleri, gençleri meşgul edecek oğretim-dışı toplantıları, eğlenceleri, gezintileri, her halde kendi haline terkedilen bir öğrencilikten çok daha faydalı ne

ticeler verebilecektir. Nitekim bu bakımdan daha faal olan fakül

telerin öğrencileri arasında daha büyük bir tesanüt ve yaşama zevki müşahede edilmektedir. Pu nokta basit gibi görünmesine rağ

men, herhalde, eğitimcilerimizin üzerinde durmaları gereken bir hu

sustur. Bir insan, üniversite öğrenciliği yıllarında bulduğu aydın ve mütecanis çevreyi belki de ömrünün sonuna kadar bir daha bulamı-yacakt'r. Hiç değilse bu yıllardan gereği gibi faydalanmasını sağla

malı ve ömrü boyunca kazanacağı iyi itiyatlan ve iyi arkadaşları bu safhada edinebilmelidir. Bu hususta öğretim kurumlarına da bir hizmet payı düştüğü kanısındayız.

Son sınıfta, birinci smıftakine nazaran yüzde elliye yakın bir ilgi artışı gösteren «Devlet Rejimleri ve Politik cereyanlar» konu

suna gelince; bunda herşeyden evvel bütün fakültelerin ve bunların bütün sınıflarının öğrencileri için müşterek olan 1960 - 1964 yılla

rım n politik atmosferinin etkisini aramak gerekir. Nitekim Hacet-tene Tıp ve Sağlık Bilimleri Fakültesinin ilk iki sömestrindeki ilgi .şiddeti ile Hukuk Fakültesinin Birinci sınıfındaki ilgi şiddeti arasın

da, bu konuda, hemen hemen hiç fark yoktur* ve her iki Fakültenin ilk sınıfları bu konuya «Şiddetli» ilgi duymaktadırlar. O halde, ilgi

nin, son sınıftaki artışını değerlendirirken, birinci sınıf öğrencilerinde dahi şiddetli bir halde bulunduğunu hatırlatmamız gerekir. Artış ise, zikrettiğimiz yılları, son sınıftaki öğrencilerin birinci sınıfa nazaran daha olgun yaşta, daha bilinçli olarak geçirmiş bulunmalarıyla izah edebilir. 1960 yıl'nda on sekiz yaşında bulunan bir genç ile, ancak on dört yaşında olan bir çocuk arasında hadiseleri anlamak ve de

ğerlendirmek bakımından hayli fark olacağı şüphesizdir.

Bu durum, beklenen bir netice telâkki edilmelidir. Anketin ya

pıldığı yıl (1964 ün son ayı) da Üniversitede bulunan öğrenciler 14-18 yaşlarmdanberi bir Rejim endişesinin hâkim olduğu politik havayı teneffüs etmişlerdir : 27 Mayıs Devrimine tekaddüm eden yıllarda

ki buhran devresini yaş itibariyle pek iyi bir şekilde idrâk edeme

miş, lâyıkıyla hatırlayamamış veya değerlendirememiş olsalar bile hiç değilse sloganların etkisini hissetmiş ve saklamışlardır. Bundan başka, 1960 dan sonra geçen dört sene, bütün yetişkin neslin rejim

134

endişesi ile yaşadığı devreyi temsil eder. Hattâ, Anketin yapılma

sına tekaddüm eden iki hafta içinde, zamanın Hükümet Başkanı son yıllar içinde on beş hükümet darbesi teşebbüsünün önlendiğini resmen bildirmiş bulunmaktadır. Nihayet, bilindiği gibi, gene anket tarihinden bir buçuk sene evvel 21 Mayıs hareketi bastırılmış, de

mokratik rejimin kaderi üzerindeki hassasiyet canlılığını muhafaza eder bir halde bulunmuştu. Bu tarihlerde Rejim problemleri, gerek demokratik rejimin soysuzlaşmasını önlemek; gerek totaliter rejim

lerin hangi sebeblerle, hangi şartlarda ortaya çıktıklarını öğrenmek endişesi ile olsun, hemen bütün aydınların zihnini kurcalayan sorun

lar durumundaydı.

Bundan başka, 1961 Anayasasının getirdiği geniş hürriyet at

mosferi, demokrasinin sınırlarında yaşayan komşu rejimler hakkın

da, türlü nüanslar kabul eden sosyalist sistemler ve doktrinler hak

kında, kendi ölçümüze göre, o zamana kadar kaydedilmeyen bir yo

ğunlukta yayında bulunulmasına imkân vermişti. Birçok konu ve sorunlar Batının endüstriel toplumları için yüz, yüzelli yıllık mazisi olan meseleler olduğu halde, bizde yeni keşfedilmiş dünyaların ilginçli

ğini taşıyordu. Nihayet, ekonomik bakımdan az gelişmiş ülkelerin her derdine deva gibi gösterilen ve demokrasinin bir başka nev'i gibi kabul ettirilmek istenen türlü rejimler hakkında yeni bilgilerin or

taya dökülmesi, tabiatıyla, öğrencilerin zihinlerini kurcalıyor, ve hakkında taban tabana zıd değer yargılarının verildiği bu rejim me

selelerini objektif bir şekilde anlamak, öğrenmek ihtiyacını doğuru

yordu.

Kendisini ; «Rejimin bekçisi» bilen gençlik, savunmasını taahhüt ettiği rejimin sınırlarını, diğer reçimlerle olan ayrılık veya benzer

liklerini, neden onlardan daha üstün ve daha savunulmaya değer ol

duğunu ne gibi hallerde yozlaşacağmı, ne gibi hallerde tehlikeye gire

ceğini, sadece sezgi ve imanı ile değil, bilimsel bir seviyede de bil

mek ister; aydın bir insan için en güvenilir, en dayanıklı iman; ilmî bir kesinlikle mesnedleri bilinen ve bunun sonunda seçilen davala

ra olan imandır. Hayal meyal bilinen, hissi şekillerle bağlanılmış olan, dolayısiyle soğuk kanlı tartışmaların objektif kritiklerine da

yanamayan inançlar, arada sırada şiddetli tepkilerle savunulsa bile, zaman, objektif bilgilerin desteklediği tarafı haklı çıkarır.

Kanaatımızca politik sorunlarla ilgilenen öğrencilerin, belli bir andoktrinasyonun etkisinde bulunmadıklarına hükmedilebilir.

Bun-135

1ar, çeşitli önemde meseleleri sormakta ve çeşitii hal suretlerini din

lemeye, öğrenmeye niyetli görünmektedirler. Belli bir politik karar-Llığın, bir yan tutmanın alâmeti olan «cevabı kendinde gizli» soru

lar, yok denecek kadar azdır. Öğrenciler bir davanın isbatı için de

ğil, bir merakın izalesi için, birşeyler öğrenmek için soru yöneltmiş gibidirler.

Yukarda işaret ettiğimiz gibi, öğrencilerin, son yılların pek bol politik neşriyatına rağmen, birçok politik sorunların çözümünü gene kendi Fakültelerinden, kendi öğretim kurumlarından beklemeleri bu sahada objektif bilgilerin ancak buralardan sağlanacağına inanma

ları şeklinde yorumlanmalıdır. Yoksa, Bilim kurumlarının bu işler

den anlamadıkları, gerçek bilginin ya gazete sütunlarında ya politik gurup veya kurumların toplantılarında bulunduğu kanısına kapıl-salardı herhalde bizden bu gibi konularda aydınlatılmalarını istemiye-ceklerdi.

Öğrencilerin ısrarla üzerinde durdukları çeşitli devlet rejimleri ve aşırı cereyanlar konularıdır. Bu sorular bize, lehte veya aleyhte propaganda kokusu taşımayan, içlerinde birbirine zıt rejimlerin gerçekleştiği toplumları bir objektif doğruluğu ile olduğu gibi tas

vire çalışan Türkçe etüdlerin kıtlığını bir kere daha hatırlatmakta

dır. Bir Mukayeseli Rejimler dersi, bir Siyaset Sosyolojisi dersi, bel

ki merakı giderici bir rol oynayabilir. Siyasî rejimleri kâğıt üzerin

de tanımak, onları sadece prensipleri ile öğrenmek, pek bir şey ifade etmemektedir. Gerçekleştikleri toplumlardaki «insan hayatı» dırki bunların, hakikatte ne manaya geldiğini bize anlatır ve haklarında bir hüküm vermemize yardım eder. Öğrencilere, rejimlerin, teşbih caizse, geometrik mukayeseleri değil, belki kimyevî terkiplerinin, ağızlarda bıraktıkları tadın, sırtlarda hissettirdikleri ağırlıkların mukayeseleri yapılmalıdır. Şeklen muteber olan prensipler arasında değil, etten kemikten insanlara nesiller boyunca filen yaşatılmakta olan hayat tarzları arasında mukayese yapılmalıdır ve bütün mu

Belgede Neleri Öğrenmek İstiyorlar? (sayfa 145-163)