Yeter Derecede İlgi Uyandıran Konular
2 — HUKUKLA ILGİLÎ AYRINTILI KONULAR :
Üniversite ve Öğrencileri problemlerinin, özel bir dalı olarak ta te'akki edilebilen bu konularda, biz, gene biraz fazla teferruatlı bir ayırımı tercih ettik. Maksadımız, doğrudan doğruya kendi ihtisas alanımızı ilgilendiren bir öğretim dalında, öğrencilerin zihinlerine ta
kılan her çeşit sorunu öğrenmektir. Bu konuları da gene evvelce yap
tığımız gibi, topladıkları ilgi yoğunluğu derecelerine göre sıralaya
cağız :
aa) Ansiklopedik Hukuk Kültüjrü :
Fakülte toplamında Hukukî konular hakkında aydınlanma isteyen öğrencilerin sayısı 303 dür. Bunların içinden 64 öğrenci, genel hukuk kültürlerini genişletecek konular üzerinde bilgi istemektedir
ler Bu gurubun içine tanınmış hukukçuların hayatları, belli başlı hukukî doktrinler, hukuk sistemleri arasındaki esaslı farklar, top
lumlarda hukukun gelişme ve değişme yönleri, kendi hukuk sistemi
mizin geçirdiği değişiklikler v.b. gibi konular girmektedir.
86
Bu konu ile en çok ilgi ikinci sınıftadır. En az ilgi de son sınıf
ta. Bunda müfredat etkisi barizdir : ikinci sınıfın başında öğrenci
ler, kendi sahaları ile ilgili türlü konuları merak etmektedirler. İkin
ci ve üçüncü sınıf okunduktan ve son sınıfta bu konulara ışık tuta
cak teorik dersler yeraldıktan sonra öğrencilerin meraklan kısmen doyurulmuş olacaktır. Bundan başka, son sınıf hukukun ansiklope
dik tarafına değil, dar anlamıyla teknik tarafına önem vermekte ve yarın meslekte karşılaşacağı hukukî müşkülleri çözme endişesi için
de bulunmaktadır.
Cevap örnekleri :
«Çeşitli hukuk görüşlerinin izahı, öğreticilerin bu hususta ay
dınlatılması, yeni hukuk cereyanlarının izahı.»
«Dünya çapımda isim yapmış hukukçuların hayatları ve eserle
rinin aydınlatılması.»
«Memleketimizde hukuk sahasında (çeşitli dallarda) önemli fi
kirleri olan şahsiyetlerin tanıtılması.»
«Doktnin sahibi, dünyaca meşhur hukuk müelliflerinin hukukun geiişmesüiadeki rolleri.»
«Bizlerin anhyamadîğı ve doktrinde çatışmalara sebep olan ko
nuların hazırlanmadı ve bunların neticelerinin ne olacağı?»
«Hukukî görüşler1 arasındaki tartışmalarla ilgili konferanslar»
«Bilhassa yianhş anlaşılmalara sebep olacak hukukî konular.»
«Fikir seviyesini yükseltmek amacı ile, hukuk sahasının çeşitli dallarında görüş sahibi olan düşünürlerim fikirlerinin daha geniş ola
rak izahı (Derslerdie öğretilenlerin haricinde)».
«Hukukun laktüel olan konulanını, konferanslar şeklinde ve fa
kat her sınıfın anlıyacağı dilden öğrencilere verilmesinde fayda gö
rüyorum.»
«Aktüel konuların, gazetecilerin değiştirerek anlattıkları mese
lelerin, hukukî yönden, bizleri aydınatacak şekilde anlatılması.»
«Adalet tariKınden büyük hukukçuların hayat ve fikirleri»
«Hukukun münakaşalı mevzularının daha geniş laçıklalamasfc».
«Memleketimizin hukukî problemlerimin nasiıl halledilebileceği.»
«Hukuk sahasındaki memleket meseleleri hakkında konferans.»
Hukukî hatalar.»
«Hukuk talanında hiçbir salâhiyetleri olmayan ve hattâ menşe
leri de bulunmayan bazı dilcilerin reaksiyoner hareketleri karşısında hukuk dilinde uydurmacılığın tevlit edteceğji mahzurlar?».
87
bb) Hukukçuluk mesleğine has problemler, tatbikatta rastla
nacak hukukî meseleler ve çözüm yolları :
Genel konu ile ilgili 303 öğrenciden 62 si bu sorunlar et
rafında aydınlatılmak istemektedir. Birinci sınıfdan son sınıfa gidil
dikçe tahmin edilebileceği gibi, konu ile ilgi orantılı olarak artmak
tadır :
Sınıf : I % 4 Sınıf : II % 6 Sınıf : III % 9 Sınıf : IV % 13
Konuya en fazla ilgiyi birinci önem derecesinde gösteren sınıf
lar, gene tahmin edileceği gibi, üçüncü sınıfla son sınıftır. Birinci sı
nıfta ise konu, üçüncü derecede önemli sayılmıştır. (Gurup ortak kanaati olarak, ve en çok ilgi sayısı bakımından).
Cevap örnekleri :
«Her hukukçu, faal hayatta, ne dereceye kadar başanlı bftr rol oynamaktadır? Türk Hukuk Sistemini sosyal hayata tlanıamen be
nimsetmek için taşra mahkemelerinde, Barolarında ne gibi faaliyette buhmu!inaktadır ?»
«Vazife mesuliyetini İzah eden (bilhassa bir hukukçu olarak) konularda açıklamalar.»
«Hakimlere tanınan teminatın, savcılara/ tanmmamasHnm neden
leri»
«Hukukçunun, hayattaki vazifeleri ve sorumlulukları (nelerdir?»
«Hakimler ve hakimlik teminatı hakkında daha jgeniş bilgiler verilmesi, hakimliğin, bir meslek olarak Memleketimizdeki değerinin belirtilmesi.»
«Hakimlik ve avukatlıkta başarılı olmak liçin gerekli şartlar nelerdir?»
«Bir hukukçuya, hayatta lâzım olacak, fakat kitablarda yazılı olmayan bilgiler (hayatî bilgiler)».
«Adaleti- tecelli ettirecek organlar olarak hâkimlerde aranacak vasıflar? Hukuk fakültesi mezunu olmaktan başka neler1 arabmah-dır? Ahlakî durura, karakter, vesaire..»
«Yazın staj yapmak (fahri de olsa) çare ve imkânlarım araya
lım ve hukukçuyu önce tatbikatla yetiştirelim;.»
«Jyi bir hukukçu olmak için nafcd bir metod tatbik edilmeli ?»
«En önemli olan hukuk mesleği ile ilgili ve tatbikatta sık sık
rastlanan adaletsizliklerin gerçek sebepleri ve bunların hal çareleri
nin neler olabileceği?».
«Türkiyede hukukun tam olarak uygulanıp uygulanmadığına dair.»
«Hukukun, tatbikat safhasındaki durumu : Tatbikattaki eksik
likler, tatbikattaki farklar.»
«Hayatta karşılaşılan güçlükleri yenecek mahiyette tatbikatla ilgili hukukî meseleler.»
«Derslerdeki nazariyatı daha iyi anlayabilmek için, derslerle il
gili devlet müesseselerinden uzmanlar getirilerek konferanslar ver-dirilmesi.»
cc) Yeni çıkarılmakta olan kanunlar, yeni taldil hükümleri ve yeni ihdas edilen hukukî kurumlar hakktında aydınlatıcı bilgiler :
Genel konu ile ilgili 303 öğrenciden 37 öğrenci bu konu ile ilgi
lenmiştir. Hukukçu olarak bunda son derece haklı oldukları söz gö
türmez. Dersler, ister istemez klâsik bilgilerle doludur. Yeni hukukî kuruluşlar veya hükümlere, genellikle, müfredat içinde yer bulmak zorluğu vardır. Bundan başka, ihtisaslaşma, bu konuların ancak be
lirli sınıflara geçildikten sonra okutulmasını gerektirebilir. Ancak, Fakülteye inüsab etmekle, öğrenci kendisini hukukçu sayar ve çev
resine karşı da hukukla ilgili herşeyden anlar görünmek ister. ^Bu
nun için, ders - dışı öğretim faaliyetleri ile aydınlatılmak, biraz da hukukun aktüel tarafını tanımak arzusunu gösterir. Konu ile en faz
la ilgi ikinci sınıftadır. Hukukî konulara karşı tecessüsün en kuvvet
li olduğu sınıf da budur : Bir sene hukuk okumuştur, birçok şeyleri merak etmiş, fakat pek azını öğrenebilmiştir. Onun için, devamlı şe
kilde sorar. Konu ile ilgili çevrenin, ortak kanaati, konunun ikinci de
recede önemli olduğu yolundadır. En çok ilgi sayısı da bu derecede toplanmıştır.
Cevap örnekleri :
«Hukukun yeni gelişen müesseseleri hakkında konferanslarla aydınlatılmamız gerekir. Zira, bizlerin birer hukuk öğrencisi olmamız, en fazla bu sahada bilgi sahibi olmamızı icap ettirir. Her meslek men
subu, mesleğini en iyi şekilde öğrenirse toplumun kalkınması ger
çekleşecektir.» „•»
«Mecliste çıkmasını beklediğimiz kanunlar hakkında bilgi.
Ge-89
cüVme sebepleri, gecikmelerinin memlekette tevlit ettiği zararlar, Parlameitoya ikaz mahiyetinde açıklanmalıdır.»
«Meclise gelen yeni kanun tasarıları ve değişiklikleri konusunda aydınlanmak. Bilhassa derslerle ilgisi bakımından.»
«Hazırlanan kanun taşanları hakkında muhtelif siyasî gurupla
ra mensup kimselere talebe önünde görüşlerini bildirme imkânmm temini.»
«Meclisten ilerde çıkarılacak kanunlar ve Meclis çalışmaları hakkında bilgi verilmesi».
«Günümüzün konuları olan hukukî meselelerin tartışılması, me
selâ yeni bir Ceza Kanununun gerekli olup olmadığı, yeni çıkan Kira, İcra İflas, kalnunlanuun, keza vergi meselelerinin izahı.»
«Merî kanunlarımızın ders harici konferanslarda! tenkidi, nasıl olması lâzım geldiği hakkında bilgi verilmesi.»
«Merî kanunların tatbik kaabiliyetleri ve menşeleri.»
«Hukukî müessenelerde dünyada ve memleketimizde meydana gelen değişiklikler.»
«T. B. M. M. de görüşülen önemli yeni kanun tasarılarının, ge
cikmeden, öğrencilere izahı.»
«Memleketimizde Hukuk alanında görülen boşluklar ve bunların giderilmesi çareleri.»
dd) Kamu Hukuku, Anayasa Hukuku ile ilgili sorular : Genel Konu ile ilgili 303 öğrenciden 34 ü, bu sorunları ele almış
tır. Son sınıfta alâka daha fazladır. Fakat, diğer konulara nazaran ilgi oranı azdır. % 7.
Cevap örnekleri :
«Devletin temel kuruluş ve işleyişi hakkında, Hükümet sistem
leri, Tek ve Çift Meclis gibi Müesseselerin tam kavranmasını, fayda ve mahzurlarım izah eden konferanslar».
«Hürriyetin memleketimizdeki anlamı ve tam olarak bunun ger
çekleşmesi için toplumca alacağımız tedbirler.»
«Anayasanan 11. maddesinin tefsiri»
«Tedbirler Kanunun Anayasaya aykırı olup olmadığı hususu münlakaşahdljr. Bu kanua, Anayasaya neden aykırı, veya neden uy
gundur ?»
«Türkiyede Hukuk Devleti esaslaflının anlatılması ve kültür se
viyesinin geliştirilmesi.»
90
«Anayasanın temel ilkelerini açıkhyan konferansla*»
«Her sahadaki hürriyetlerin Anarşiye gidilmemek şartıyla her
kese sağlanması.»
«Anti - demokratik kanunlar var madır ? Türkiyede var ise, sos
yal bünyemize uymayan bu gB»i kanunlar nasiü değiştirilmelidir ?»
«Yeni Anayasamız tatbikata ne deıtece intibak etmektedir ? Tafr-bikatta ortaya çıkan meseleleri karşılayabilmekte midir ?»
«Memleketmizin bugünkü hukukî düzeni, yarını teminat altına alacak derecede köklü temellere dayanmakta imdir? Değilse, bugün
kü gençliğe düşmesi icap eden ferdî ve toplumsal görev ve hedef ne olmalıdır ?
ee) Ceza Hukuku ile ilgili konular :
Genel konu ile ilgili 303 öğrenciden 28 i Ceza Hukuku sahasına giren bazı konuları merak etmişlerdir. Genellikle üçüncü ve dördün
cü önem derecelerinde ilgi yoğunlaşması vardır. Oramn en yüksek olduğu sınıf III. sınıftır.
Cevap örnekleri :
«Bugünkü Türk Ceza Kanunu, memleketin bünyesine uygun mudur ? Değilse, nedenleri üzerinde durulmasM
«Çeşitli memleketleıideki suçlu kimselerin ıslahı ve infaz rejim
lerinin gelişmesi. Bilhassa jürili mlahkemeler hakkında bilgi.»
Ceza Kanunundaki anti - demokratik hükumlelr meselesi. Bu hü
kümler nelerdir ? Muhafalazaları zarurî midir ? Kaldinhnalaniun le gibi mahzurlu neticeleri olabilir ?»
«Ceza Kanununda meşru müdafaa öngörüldüğü halde, tatbikat
ta bu madde, neden pek az uygulanıyor ?»
«Ceza Kanununun 141 ve 142 maddeleri ile ilgili Fakültemiz ko
calarının görüşlerinin açıklanması»
«Türk Ceza Kanunun yapümasu gerekli tadili hakkmda konuş
ma.»
ff ) Diğer konular :
Yukarda saydıklarımızın dışında önemli bir ilgi yoğunluğu sağ
lamış konular yoktur. Ancak değinilmiş olan bütün konuları göster
miş olmak için şunları da kaydedelim :
Hukuk Sosyolojisi ile (11 öğnenci), Mare Hukuku ile (10 öğren
ci), Yorum problemteri ile (8 öğrenci), Usul Hukuku ile (8 öğrenci),
9*
Medenî Hukuk ile (8 öğrenci), Mukayeseli Hukökla (7:öğfenöi^,>Hu
kuk Tarihi ile (6 öğrenci), Uzay Hukuku ile (6iÖ^E«|^*BaÄ>Hu
kuku ile (5 öğrenci) Ticaret, Hukuku ile (2 öğıtenc^|%sHâfâü8tf>4t^
de (2 Öğrenci) Borna Hukuku ile (2 öğrenci) ve JÛnayetKafluı hak
lan ile de (2 öğrenci) ilgili bazı sorunlara tcmaş editótsfcùv-rjüni >s:r.
Değişik konularda cevap örnekleri : mourant ifi'sf»
«KanunJarımızm, sosyal hayatim düw'nIenmäÄdek¥ y^terMfigîÖ
ne değinir mahiyette konferanslar» kamï->A-'Àm'itF,y>
«Hukuk hakkındaki bütün noktai nazarları beJfrfctîktferi» äbttf#
günün yaşayan hukukunun gelişim istikametini tayfeff ©tmek^ı*e%»^
hakkında iyi ve fena hükmü vermek.» *• vbıimilo
«Kanunların, uygulama yapanların arzularına çeyaby ye,_,. tâbi olanların gerçek hayatını fiilî olarak tanziminin tcsbiti.»
«Hukukumuzun bütün dallarımın bünyemize uygık&(0İlf(JM olmadı
ğı» •,•;••;>;;" jx;;d n-:.rù%
«Eski Hukuk sistemimizin meri hukukumuza ne gibi hizmeti ol
muştur?» .\il man ii%ühlo
«İslâm Hukukunun Modern Hukuk îîe karşılaştırılması, ^zorar-lan ve faydaları.»
«Türkiyede idarî reform.» o;Ucsgu?t»
«Adliyemizde yapılması gereken ıslahat». <;H J>'Î *' lubum
«Yeni îcra ve iflas Kanununun getirdiği yenilik ve değipjkfjklerin, iktisadî ve ticarî hayata etkijsî.» Tr^ib^ mnhvì.
«Adaletin tecellisi bakımından kanuinlaifumzda hakim©tanınan takdir hakkı kâfi midir ?» >!•** ™««ıiJ>
«Memleketimizde son günlerita önemli konularından 'Igri^SIÖh gayrı - sahih nesebin tashihi mesfelesinin aydınlatılması.» J '• ^>
«Medenî Kanunda yapılması gereken değişiklikler (Sahtìì hMl&r bakımından)». 'K;A *
3 — SINIFLAR ARASI MUKAYESE : ->.<** W*>J
.1X. »
Yukarda temas ettiğimiz gibi, hukuki konularla ilgi son sttfifä doğru artmaktadır, ve bu meslekî şartlanışın tabii bir sonucu ^oJmak gerekir. • i ' ,
v
4 — FAKÜLTELER ARASI MUKAYESE : , Hukukun henüz iki üç ay öğretim görmüş olan birinci sınıfı? İte
Hacetjtepenin ilk sömestrleri arasındaki mukayese, meslek göneliş fai
kının bu safhada fazla önem taşımadığını gösterir gibidir : Hukukim
92
birinci sınıfında hukukî konularla ilgili çevre, sınıfın % 23.4 üdür.
Hacettepe ilk sömestrlerinde bu nisbet % 24.0 dür!
Yüzdesi alınan iki toplam arasında birinci lehine olan fark (ki ikincinin bes misli kadardır) bu ikinci oranın pek kesin yorumlanma
masını gerektirir. Yani, Hacettepedeki oran yüksekliği, zaten öğren
ci sayısının çok daha az olmasıyla ilgilidir. Buna rağmen, hukuk öğ
rencisinde ilk senenin ilk üç ayında henüz bir meslekî tutkunun te
şekkülü etmediğini kabul etmemiz gerekir. Başka başka fakültelerin öğrencileri olmakla beraber, ilk sene talebelerinde hukukî konularla ilgi, hiçdeğilse nicelik bakımından aym orandadır deyebiliriz. Bu, hu
kukî konuların, yurttaş olarak, her aydını ilgilendirmesiyle açıkla
nabilir bir keyfiyettir. Ancak, nitelik bakımından, konuların çeşitlili
ği bakımından, tabiatıyle. Hukuk Birinci sınıfında daha zengin konu çeşidine rastlanması tabiidir.
Hacettepede ilgi yoğunluğu olan konular iki danedir : Anayasa problemleri ile Ceza Hukuku konuları. Diğer konulara bir veya iki ilgi ancak çıkmıştır.
5 — KIZ VE ERKEK ÖĞRENCİLERİN ÇOĞUNLUKTA OL
DUKLARI SINIRLAR ARASLMDAKİ FARKLAR :