Kariyer Karar Verme Güçlükleriyle İlgili Yurtiçinde Yapılan Araştırmalar

Bacanlı (2012) nın kariyer karar verme güçlükleri ve meslek seçimine ilişkin akılcı olmayan inançların ilişkisini araştırdığı çalışmanın sonuçları göstermektedir ki, meslek seçimine ilişkin akılcı olmayan inançların dışsal kontrol boyutu ise tek başına mesleki karar verme güçlüklerinin en anlamlı yordayıcısıdır. Ayrıca erkek öğrencilerin kariyer karar verme güçlükleri kız öğrencilerinkinden daha fazladır. Araştırma sonuçlarına göre meslek kararı vermeyen öğrencilerin kariyer karar verme güçlükleri, meslek kararı veren öğrencilere göre daha yüksektir. Ek olarak akademik başarısını kötü olarak algılayan öğrencilerin kariyer karar verme güçlükleri, iyi olarak algılayan öğrencilerinkinden anlamlı derecede yüksek bulunmuştur.

Çakır (2003) ın lise1. sınıf öğrencilerinin mesleki kararsızlık düzeylerini belirlemeye yönelik geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı geliştirmek ve geliştirilen mesleki rehberlik programının mesleki kararsızlık yaşayan öğrencilerin kararsızlık düzeyini azaltmada ne derece etkili olduğu belirlemek amacıyla yaptığı çalışmanın sonuçlarına göre, uygulanan mesleki grup rehberliği programının öğrencilerin kararsızlık düzeylerini azaltmada önemli etkiye sahip olduğunu göstermektedir. Çakır (2004) ın mesleki kararsızlık yaşayan lise1.sınıf öğrencileri tespit etmek amacıyla bir envanter geliştirmeyi amaçladığı çalışmasında, Mesleki Karar Envanteri üzerinde yapılan geçerlik ve güvenirlik çalışmaları sonucunda, geliştirilen envanterin lise öğrencilerinin mesleki kararsızlık düzeylerini tespit etmede yeterli bir envanter olduğu sonucu bulunmuştur. Envanter 30 maddeden oluşmaktadır. Mesleki Karar Envanterinde bulunan 5 faktör şu şekilde oluşmaktadır; 1. İçsel çatışmalar, 2. Kendini yeterince tanımama, 3. Meslek ve alan bilgisi eksikliği, 4. Meslek seçimine ilişkin akılcı olmayan inançlar, 5. Dışsal çatışmalar.

Doğan (2010) ın Ön Elemeli Kariyer Karar Verme Modelinin temel ilke ve özelliklerine dayanarak geliştirdiği kariyer karar verme grup rehberliği programının ortaöğretim 9. sınıf öğrencilerinin kariyer karar verme güçlük düzeylerine etkisini incelemek amacıyla yaptığı araştırma sonuçlarına göre, grup rehberliği uygulamasına katılan öğrencilerde, hazırlık

45

eksikliği, bilgi eksikliği ve tutarsız bilgi düzeyindeki kariyer karar verme güçlükleri anlamlı derecede azaldığı görülmektedir.

Hamamcı ve Çoban (2007) ın mesleki olgunluk ve mesleki kararsızlığın akılcı olmayan inançlarla ilişkisini incelemeyi amaçladıkları çalışmaya 282 lise öğrencisi katılmıştır. Araştırmanın bulguları, mesleki olgunluk ve mesleki kararsızlığın, meslek seçimine ilişkin akılcı olmayan inançlarla ilişkili olduğunu göstermektedir. Ayrıca meslek seçimine ilişkin akılcı olmayan inançlar, mesleki olgunluktan ziyade mesleki kararsızlıkla ilişkili bulunmuştur.

Hamamcı ve Hamurlu (2005) anne babaların meslek gelişimine yardımcı olmaya yönelik tutumları ve bilgi düzeylerinin çocuklarının mesleki kararsızlıkları ile ilişkisini araştırmışlar ve annelerin babalara göre çocuklarının meslek gelişimine yardımcı olmaya yönelik daha olumlu tutumlara sahip olduklarını, öğrencilerin sınıf düzeyleri yükseldiğinde ve mesleki rehberlik aldıklarında anlamlı şekilde daha az mesleki kararsızlık yaşadıklarını bulmuşlardır.

Yazıcıoğlu (2008) nun ilköğretim sekizinci sınıf öğrencilerinin mesleki karar düzeylerinin zaman içerisindeki değişimlerini incelediği çalışmasında öğrencilere 1 yıl ara ile mesleki karar envanteri uygulanmış ve sonuçlar analiz edilmiştir. Buna göre, öğrencilerin ilk uygulamaya oranla ikinci uygulamada mesleki karar düzeylerinde bir artış olduğu bulunmuştur. Mesleki karar düzeyinde öğrenciler ilerleyen zamanla birlikte daha kararlı hale gelmektedir. Ayrıca erkek öğrencilerin ikinci uygulamada daha kararlı oldukları görülmektedir.

Öztemel (2012) in kariyer karar verme öz yetkinlik ve kontrol odağının lise öğrencilerinin kariyer kararsızlıklarını yordayıp yordamadığını incelediği çalışmanın sonuçları göstermektedir ki, kariyer karar verme öz yetkinliği tek başına kariyer kararsızlığının anlamlı derecede yordayıcısıdır. Ayrıca erkek öğrencilerin kız öğrencilerden, meslek ve teknik liseye devam öğrencilerin genel liseye devam eden öğrencilerden, kariyer kararı vermemiş öğrencilerin verenlerden ve sosyo ekonomik düzeyi düşük algılayanların orta ve yüksek algılayanlarınkinden kariyer kararsızlığı puan ortalamaları anlamlı olarak yüksek bulunmuştur.

Öztemel (2013) lise öğrencilerinin aile, arkadaş ve öğretmenlerden algıladıkları sosyal destek ile kariyer karar verme güçlükleri arasındaki ilişkiyi incelediği çalışmasında, aileden ve öğretmenlerden algılanan sosyal destek arttıkça karar verme güçlüklerinin

46

azaldığı, arkadaştan algılanan sosyal destek arttıkça kariyer karar verme güçlüklerinin de paralelinde arttığı görülmüştür. Ayrıca kızların erkeklere göre daha fazla kariyer karar verme güçlüğü yaşadığı belirlenmiştir.

Öztemel (2014) Duygusal ve Kişilik İlişkili Kariyer Karar Verme Güçlükleri Ölçeği’nin kısa formunun geçerliğini ve güvenirliğini incelemek amacıyla bir araştırma yapmıştır.Lise öğrencilerinin kariyer kararsızlığını ölçmek için kullanılacak olan ölçeğin psikometrik özellikleri ile ilgili elde edilen bulguların yeterli düzeyde olduğu ve kariyer karar verme güçlükleri ile ilgili araştırmalarda kullanılabilecek bir yapıya sahip olduğu görülmüştür.

Mutlu (2011) nun lise1. sınıf öğrencileri kariyer karar verme güçlükleri ile kariyer karar verme yetkinliği, öznel iyi oluş ve sosyo ekonomik düzeyleri arasındaki ilişkiyi incelediği tez çalışmasının sonuçları, lise 1. sınıfların kariyer karar verme yetkinliği ilekariyer karar vermede güçlük düzeyleri arasında negatif yönde bir ilişki olduğunu göstermektedir. Yani öğrencilerin kariyer karar verme görevlerini yerine getirirken kendilerine ve yeteneklerine olan güvenleri arttıkça kariyer karar verme güçlük düzeyleri azalmaktadır. Aynı şekilde öğrencilerin öznel iyi oluş düzeyleri arttıkça daha az kariyer karar verme güçlüğü bildirmişlerdir. Son olarak düşük sosyo ekonomik düzey bildiren öğrencilerin daha fazla kariyer karar verme güçlüğü yaşadığı görülmektedir.

Kavas (2011) ın üniversite öğrencilerinde kontrol odağı, algılanan anne baba tutumu, kariyer karar verme özyetkinliği ve kariyer sonuç beklentileri ile kariyer kararsızlığı arasındaki ilişkiyi incelediği tez çalışmasında, kariyer karar verme özyetkinliğinin ve algılanan anne-baba psikolojik özerkliğinin, kariyer kararsızlığını negatif yönde; kontrol odağı ile kariyer sonuç beklentilerinin ise olumlu yönde yordadığı bulunmuştur. Yani öğrencilerin kariyer karar vermede kendine ve yeteneklerine güven derecesi ile anne- babasından psikolojik bağımsızlık düzeyi arttıkça kariyer kararsızlık düzeyleri azalmaktadır.

Kavas (2012) Osipow, Carney, Winer, Yanico ve Koschier (1976) tarafından geliştirilen ve sonrasında Osipow (1987) tarafından revize edilen Kariyer Karar Ölçeği’ni (KKÖ) Türkçe’ye uyarlamak amacıyla bir çalışma yapmış ve bu çalışmaya 17-28 yaş arası lisans öğrencileri katılmıştır. Sonuç olarak test-tekrar test güvenirlik katsayılarının orijinal çalışmada elde edilen katsayılara benzer olduğu bulunmuştur. Elde edilen bulgular Kariyer Karar Ölçeği Türkçe Formu’nun yeterli psikometrik özelliklere sahip olduğunu göstermektedir.

47

Akkoç (2012) tarafından lise öğrencilerinin mesleki kararsızlıklarını belirlemek amacıyla yapılan çalışmada, öğrencilerin cinsiyetlerine göre meslek seçimine ilişkin akılcı olmayan inanç puanlarıarasında anlamlı bir farklılık gözlenmiştir. Buna göre erkek öğrencilerin meslek seçimine ilişkin akılcı olmayan inançları kız öğrencilere göre daha fazladır. Öğrencilerin annelerinin ve babaların öğrenim durumuna göre mesleki karar envanterialt ölçekleri ve toplam puanları arasında anlamlı bir farklılık bulunamamıştır. Araştırmanın sonuçları öğrencilerin mesleki kararsızlıklarının orta düzeyde olduğunu göstermektedir. Bacanlı, Eşici ve Özünlü(2013) nün lise öğrencilerinin kariyer karar verme güçlüklerinin çeşitli değişkenlere göre farklılaşıp farklılaşmadığı belirlemek için yaptıkları çalışmanın bulguları, kız öğrencilerin KKVGÖ’nin tüm boyutlarında(hazırlık eksikliği, bilgi eksikliği, tutarsız bilgi) erkek öğrencilerden anlamlı derecede düşük puan aldıklarını göstermiştir. Ayrıca kız öğrenciler sınıf düzeyi yükseldikçe erkek öğrencilerden anlamlı derecede daha az kariyer karar verme güçlüğü bildirmişlerdir. Bu çalışmada sosyo ekonomik düzey ile kariyer karar verme güçlüğü arasında negatif yönde ilişki bulunmuştur.

Kesici, Hamarta ve Arslan (2007) ilköğretim öğrencilerinde algılanan anne baba tutumları ve rehberlik ihtiyaçları ile mesleki karar verme zorlukları arasında anlamlı bir ilişki olup olmadığını belirlemek amacıyla bir çalışma yapmışlar ve ilköğretim öğrencilerinin kişisel ve eğitsel rehberlik ihtiyacının mesleki karar verme zorluklarının önemli bir yordayıcısı olduğunu bulmuşlardır. Ayrıca yapılan çalışmada algılanan anne baba tutumları ile mesleki karar verme zorlukları arasında anlamlı bir ilişki bulunmamıştır.