Benlik Saygısı İle İlgili Araştırmalar

Riggio, Throckmorton ve Depaola (1990) ın gönüllü 121 lise öğrencisi üzerinde, sosyal beceri ve benlik saygısı arasındaki ilişkileri incelemiştir. Sosyal beceri puanları ile benlik saygısı, sosyal kaygı, denetim odağı, yalnızlık ve psikolojik iyi oluş gibi boyutlar arasındaki ilişkiye bakılmıştır. Analiz sonucunda sosyal beceri düzeyi ile benlik saygısı düzeyi arasında pozitif yönlü bir ilişki saptanırken; yalnızlık ve sosyal kaygı arasında negatif yöndlü bir ilişki olduğu belirlenmiştir. Tahmin edilenin aksine sosyal beceri ile denetim odağı ve psikolojik iyi oluş arasında anlamlı bir fark söz konusu değildir.

Kammeyer-Mueller, Judge ve Piccolo (2008) yaptıkları çalışmayı benlik saygısının bireyin dışsal kariyer başarısının hem nedeni hem de sonucu olduğu anlayışına dayandırmışlardır. Çalışmada 18-21 yaş arasındaki 1765 birey üzerinde öz-saygı, eğitim, mesleki prestij ve gelir arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, benlik saygısı mesleki prestij ve gelir arasında anlamlı ve pozitif yönlü ilişki vardır. Benlik saygısı kariyer çıktılarıyla anlamlı ve önemli düzeyde ilişkilidir. Regresyon analizi sonuçlarına göre

76

eğitimle benlik saygısı arasında eğitimden benlik saygısına doğru tek yönlü ilişki saptanmıştır. Beklenenin aksine yüksek düzeyde benlik saygısı ile yüksek düzeyde eğitim arasında anlamlı bir ilişki saptanmamıştır. Benlik saygısından mesleki prestije doğru nedensel bir ilişki vardır fakat bu ilişkinin tersi söz konusu olduğunda aynı ilişki saptanamamıştır.

Kishor (1981) kariyer karar verme değişkeni üzerinde benlik saygısı ve denetim odağının etkisini incelemişlerdir. 224 ergen bireyin katıldığı araştırmanın sonuçlarına göre, benliksaygısı ve denetim odağı değişkenleri hem erkek hem de kızların kariyer karar verme durumları üzerinde önemli düzeyde ve anlamlı bir etkiye sahiptir.

Munson (1992) Super’in yaşam boyu kariyer gelişimi kuramına dayanarak kırsal, kent, şehir dışı mahalleler ve meslek okullarında öğrenim gören 251 lise öğrencisinde benlik saygısı düzeyi, mesleki kimlik ve kariyer belirginliği arasındaki ilişkileri araştırmıştır. Araştırma sonuçlarına göre, yüksek düzeyde benlik saygısına sahip öğrenciler mesleki kimlik ve okul, ev ya da aile rollerindeki kariyer belirginliği (katılım, bağlılık ve değer beklentileri) bakımından düşük benlik saygısı olan öğrencilere göre anlamlı düzeyde yüksek puanlar almışlardır. Ancak çalışma ve sosyal yaşam bakımından farklılık söz konusu değildir.

Hope, Chavous, Jagers ve Sellers (2013) 324 siyahi lise öğrencisinde benlik saygısı ve akademik başarı arasındaki ilişkiyi araştırdıkları çalışmada okula başlama ve bitirme yıllarında akademik ve psikolojik çıktıları (akademik benlik durumu, kaygı, depresif belirtiler, algılanan stres) incelemişlerdir. Araştırma sonucuna göre, bazı öğrenciler benlik saygısı ve akademik performans arasındaki güçlü bağlantıdan yararlanırken bu bağlantı bazı öğrencilerin psikolojik ve akademik iyi oluşunu engelleyebilir. Buna ek olarak, öğrencilerin benlik saygısı ve akademik başarı arasındaki bağlantıları daha zayıf ve değişken bağlantılar gösterse bile, milli kimliklerine ilişkin güçlü ve pozitif bir bakış açıları varsa bu durum onların akademik bağlılıklarının aleyhine bir durum ortaya çıkarmayabilir.

Trujillo (2011), 610 Latin Amerikalı lise öğrencisinde cinsiyet, akademik motivasyon, ikinci dil olarak ingilizce, kuşaklararası farklılık ile benlik saygısı kariyer karar verme arasındaki ilişkileri incelemiştir. Araştırma sonucuna göre, Latin Amerikalı ve Avrupalı erkek ve kadınlar arasında benlik saygısı bakımından farklılık bulunmamıştır. Latin kadınlar ve Avrupalı Amerikalı kadınlar arasında cinsiyet bakımından benlik saygısı

77

düzeyleri farklılık göstermemektedir. Benlik saygısı ve kariyer karar verme arasında pozitif ve önemli bir ilişki söz konusudur. Başka bir deyişle, öz saygı yüksek olduğunda kariyer karar verme de yüksek olmaktadır. Ek olarak, kariyer karar verme akademik motivasyonu ve benlik saygısını yordamaktadır.

Hardesty (1981), 201 üniversite öğrencisinde kariyer belirginliği ve özyetkinlik arasındaki ilişkileri incelemiştir. Araştırma sonucuna göre, daha yüksek düzey benlik saygısına sahip olma ile daha yüksek düzey kariyer belirginliği birbiriyle bağlantılıdır. Özyetkinlik ile kariyer belirginliği pozitif yönlü ilişki göstermektedir. Ayrıca benlik saygısı ile eğitime istekli olma arasında da pozitif yönlü bir ilişki vardır. Başka bir deyişle benlik saygısı arttıkça eğitim isteği de artmaktadır. Ek olarak, öğrencilerin kendi yeteneklerine yönelik algısı ve benlik saygıları göreceli olarak akademik başarılarından bağımsızdır. Benzer şekilde İngilizce ve matematik alanındaki yetenekleri ile benlik saygısı arasında anlamlı bir ilişki bulunamamıştır. Özyetkinlik ve benlik saygısı kariyer davranışını bir ölçüde yordayabilen değişkenlerdir. Kariyer belirginliğini yordamada özyetkinlik, benlik saygısına göre daha az etkilidir.

Emmanuelle (2009), 15-19 yaş aralığındaki 241 ergen bireyde anne-babaya bağlanma davranışı, benlik saygısı ve kariyer kararsızlığı arasındaki ilişkileri incelemiştir. Araştırma sonucuna göre, Erkeklerin benlik saygıları kızlarınkine göre daha yüksektir. Erkeklerin babaya bağlanma düzeyleri kızlarınkine göre daha yüksektir. Kariyer kararsızlığı bakımından kız ve erkekler arasında anlamlı bir farklılık yoktur. Benlik saygısı, ergenlerin ebeveyne bağlanma ve kariyer kararsızlıkları arasındaki ilişkide dolaylı bir etkiye sahiptir. Benlik saygısının dolaylı etkiye sahip olduğu bağlanma etkisi ve kariyer kararsızlığı arasındaki negatif ilişki ergen bireyin ve ebeveynin cinsiyetine bağlıdır. Kariyer kararsızlığı da benzer şekilde kısmen kızların annelerine bağlanmaları ve kariyer kararsızlıkları aynı zamanda erkeklerin babalarına bağlanmaları ve kariyer kararsızlıkları arasındaki ilişkide dolaylı bir etkiye sahiptir. Ayrıca ergenlerin karar verme davranışı güçlendikçe benlik saygıları da artmaktadır.

Legum (2002) risk altındaki ortaokul öğrencilerinin kariyer olgunluğu düzeyi ve akademik başarıları, benlik saygısı ve sınıf ortamı davranışı arasındaki ilişkileri incelemiştir. Araştırmada deney grubu 27, kontrol grubu ise 30 risk altındaki öğrenciden oluşmaktadır. Araştırma bulgularına göre, deney grubunun kariyer olgunluğu tutumu ve yeterlik düzeyi ve akademik performansı gelişme göstermiştir. Buna karşılık uygulanan ölçeklerden elde

78

edilen verilerin analiz edilmesi sonucunda risk altındaki öğrencilerin kariyer olgunluğu düzeyleri, benlik saygıları ve sınıf ortamı davranışları arasında anlamlı bir ilişki söz konusu değildir. Benzer şekilde söz konusu öğrencilerin kariyer olgunluk düzeyleri ile akademik başarıları arasında anlamlı bir ilişki bulunamamıştır.

Yunker (2003), 129 tane 8. sınıf kız öğrencide benlik saygısı ve kariyer seçimi arasındaki ilişkileri incelemiştir. Analiz sonucuna göre, kız öğrencilerin %63’ü yüksek düzeyde benlik saygısına sahiptir. Geleneksel meslekleri tercih eden kızların benlik saygıları geleneksel olmayan meslekleri seçenlerinkinden anlamlı düzeyde farklılık göstermemektedir. Yapılan nicel analiz sonucunda ortaokul öğrencilerinde benlik saygısı ile kariyer tercihleri arasında anlamlı bir ilişki bulunamamıştır.

Çankaya (2007) lise öğrencilerinin benlik saygılarını incelediği çalışmasında, öğrencilerin akademik başarıları arttıkça benlik saygılarının da yükseldiğini bulmuştur. Bu bulgu daha önce yapılan araştırma sonuçlarıyla tutarlı görünmektedir (Yalım, 2001; Coopersmith, 1967). Ayrıca benlik saygısının yükselmesiyle birlikte öğrencilerin sosyal kaygı düzeylerinin anlamlı olarak azaldığını ifade etmiştir.

Ünüvar (2003) algılanan sosyal desteğin lise öğrencilerinin benlik saygısına etkilerini araştırdığı çalışmasında annenin eğitim düzeyi, aileden ve arkadaştan algılanan sosyal destek düzeyi yükseldikçe öğrencilerin benlik saygılarının yükseldiğini bulmuştur.

Aktaş (2011) ergenlerin algıladıkları anne baba tutumunun benlik saygısına etkisini incelediği çalışmasında ailenin gelir düzeyi yükseldikçe benlik saygısı düzeyinin yükseldiğini, anne babasını demokratik algılayan ergenlerin koruyucu ve otoriter algılayanlara göre benlik saygılarının daha yüksek olduğunu bulmuştur. Buna göre algılanan demokratik anne baba tutumu yükseldikçe benlik saygısı düzeyi de yükselmektedir.

İkiz (2000) lise öğrencilerinin benlik saygısı, akademik başarısı ve sürekli kaygı düzeyi arasındaki ilişkiyi incelemiş ve akademik başarısını yüksek algılayan öğrencilerin benlik saygısı düzeyinin yüksek olduğunu, sosyo ekonomik düzey arttıkça benlik saygısının da yükseldiğini bulmuştur. Ayrıca anne ve babasının bağımsız kararlarını desteklediğini ve ailesine sorunlarını rahatça anlatabildiğini ifade eden ergenlerin benlik saygısı düzeyleri yüksek bulunmuştur.

79

Avşaroğlu ve Üre (2007) üniversite öğrencilerinin karar vermede özsaygı, karar verme ve stresle başa çıkma stillerini benlik saygısı açısından incelediği çalışmasında, öğrencilerin benlik saygısı alt boyutlarının(benlik değeri, özgüven, depresif duygulanım, kendine yetme, başarma, üretkenlik) karar vermede özsaygı düzeylerini anlamlı olarak yordadığını bulmuştur. Buna göre benlik saygısı yüksek öğrenciler karar verirken kendilerine daha çok güvenmektedir. Ayrıca benlik saygısı yükseldikçe öğrencilerin dikkatli karar verme stilini, benlik saygısı düştükçe kaçıngan, panik ve erteleyici karar verme stilini daha çok kullandığı görülmüştür.

80

BÖLÜM III

YÖNTEM

Bu bölümde araştırmanın modeli, araştırma grubu, verilerin toplanması, veri toplama araçları ve verilerin istatistik analizi hakkında bilgilere yer verilmiştir.