Kariyer ile ilgili seçimler insanların yaşamları boyunca verdiği en önemli kararlar arasındadır. Bu seçimler bireylerin yaşam tarzları, duygusal sağlığı, ekonomik ve sosyal statüsü, kişisel verimliliği ve topluma katkı duygusu açısından uzun vadeli önemli etkilere sahiptir. Bu nedenle bireylerin, yaşamların farklı dönemlerinde kariyer seçimleri ile meşgul olmaları doğaldır (Campbell ve Cellini, 1981; Gati, Saka ve Krausz, 2001; Super, 1980).Hemen hemen tüm insanlar kariyer ile ilgili kararlar almakla beraber birçok kişi bu alanda zorluklarla karşı karşıya kalırlar (Amir, Gati ve Kleiman, 2008; Osipow, 1999; Tinsley, 1992).
Günümüz iş dünyasında kariyer kararlarının en belirgin özelliği, birinin seçebileceği kariyer alternatiflerinin çeşitli olmasıdır. Meslek ve iş konusundaki çeşitlilik bireylere kendi tercihleri, ilgileri ve yeteneklerine en uygun alternatifleri aramak konusunda özgürlük tanırken diğer yandan, alternatiflerin çok sayıda olması ve bireylerin hangi kariyer seçiminin kendisine uygun olduğunu bilememesi kararın karmaşıklığını artırmaktadır. Kariyer kararları, doğrudan kişinin çalışma ortamı ile ilgili olan yönlerin yanı sıra, bireyin yaşamındaki önemli kişilerle ilişkileri, sosyal çevresi gibi hayatın çeşitli yönlerini de etkileyeceğinden, son derece önemli kararlardır. Modern kültürün kendini gerçekleştirme ve kişisel tatmin gibi değerlere vurgu yapması, kişilerin refah seviyelerinde seçimlerinin etkisi konusunda farkındalığını artırmaktadır. Sonuç olarak uygunsuz bir
24
kariyer kararının sonuçları hem maddi(kişinin eğitimine yatırımı gibi) hem psikolojik(yetersiz bir işten kaynaklanan hayal kırıklığı gibi) olarak önemli olabilir. Bu nedenle kariyer karar vermenin pek çok insan için stresli bir süreç olması ve kişinin kaygı düzeyini artırması son derece doğal görünmektedir.
Kariyer karar verme güçlükleri, bireylerin kariyer ile ilgili karar alırken yaşadığı, kendisi için en doğru ve sağlıklı karar vermesini engelleyen, karar verme durumunun ertelenmesine ya da karar verme girişiminde bulunulmamasına neden olan durumlar olarak tanımlanabilir.Bir başka deyişle; kariyer seçim aşamasında bulunan bireyin, kendisinden ya da çevresinden kaynaklanan, bireyin kariyer karar verme sürecini engelleyen ya da kendisine uygun olan bir meslekten daha az uygun olan bir mesleğe yönelmesine neden olan bir takım engelleyici durumlar kariyer karar verme güçlükleri olarak tanımlanmaktadır (Gati vd., 1996). Kariyer karar verme güçlükleri, “ideal” kariyer karar verme davranış ve tutumlarını anlamada önemli olduğu gibi, “sorunlu” karar verme tutum ve davranışlarının özelliklerini anlamak için de son derece önemlidir. Kariyer karar verme güçlükleri, karar verme süreci öncesinde veya sırasında ortaya çıkabilir ve en yaygın mesleki problemler arasındadır (Amir, Gati ve Kleiman, 2008, s. 283). Bu tür güçlükler, kariyer karar verme sürecinden kaçınma, süreci tamamen durdurma ya da en uygun kararı vermeye engel olma ile sonuçlanabilir (Gati vd., 1996).
Kariyer karar verme güçlükleri, ergenlerin ve genç yetişkinlerin kariyer gelişimine katkı sağlayan faktörleri yapılandırmada ve anlamada önemli bir kavram olarak ortaya çıkmaktadır. İnsanlar genellikle kariyer ile ilgili ilk kararlarını ergenlik döneminde almaktadır. Bu tür kararlar, bireyin mesleki geleceği, psikolojik iyi oluş hali, sağlığı ve sosyal kabulü için yaşam boyu devam eden sonuçlar içerebilir (Mann, Harmoni ve Bwer, 1989). Ergenlik dönemindeki öğrenciler genellikle lise seçimi ve ders seçimi ile ilgili kararlar almak zorundadırlar. Bu kararlar da öğrencilerin eğitimsel ve mesleki seçeneklerini etkilemektedir. Ergenlerin erken dönemde kariyer kararları vermek zorunda olmaları, gelecekteki kariyer kararlarına göre daha kolay olduğundan, gerçek karar verme sürecinde daha fazla zorlukla karşılaşmadan önce yararlı olacaktır. Tüm ergenler kariyer ile ilgili kararlarda sorunlarla karşılaşmayabilir ancak çoğu ergenin kariyer karar verme süreci öncesinde ve sırasında zorluklar yaşadığı tespit edilmiştir(Gati vd., 1996). Ergenlik döneminde yaşanan kariyer karar verme zorlukları, karar verme sorumluluğunu başkasına aktarmak, kararı ertelemek ya da bir karar verme yönünde girişimde bulunmamak gibi
25
sonuçlara yol açabilir. Ayrıca kariyer karar verme sürecindeki stres, ergenlerin günlük yaşamlarını çeşitli yönlerden etkileyebilir. Yaşadığı stres düzeyiyle orantılı olarak aile, arkadaş gibi yakın çevresiyle ilişkisini, akademik yaşantısını ve ruh sağlığını doğrudan veye dolaylı bir şekilde etkileyebilir. Kendi dünyalarını netleştirmek ve güçlendirmek için çalışan ergenler için karar verme becerisi hayati önem taşımaktadır (Scott, Reppucci ve Woolard, 1995). Nitekim, Taveria, Silva, Rodriguez ve Maia (1998) yaptıkları bir araştırmada, genel olarak ergenlerin kariyer araştırmaları(keşfi) ve karar verme aktiviteleri ile ilişkili olarak, stres seviyelerinin yükseldiğini bulmuştur. Diğer taraftan ergenlerin karar verme durumuna özgü duygusal sıkıntıları belli bir dereceye kadar normal kabul edilebilir. Çünkü bu durum ergenlerin yardım istemeye yönelik motivasyonlarını artırır ve böylece yanlış veya eksik bilgilerle karar alma durumları azalmış olur (Larson ve Majors, 1998). Kariyer karar verme güçlükleri son zamanlarda ergenlerin kariyer gelişimini anlamada önemli bir yapı haline gelmiştir (Mau, 2001, 2004; Osipow ve Gati, 1998; Gati ve Saka, 2001; Gati vd., 1996; Camp, 2000). Piaget (1972) nin kuramında kariyer karar verme için gerekli soyut kavramları kullanma yeteneği ergenlik döneminde gelişmektedir. Super(1957; 1980) kariyer gelişiminin yaşam boyu devam eden bir süreç olduğunu belirtirken, kariyer karar vermenin önemli bir ergenlik dönemi görevi olduğunu ifade etmiştir. Super (1980) ayrıca ergenlik dönemindeki kendine yönelik yeterlik algısının, sonraki dönemlerdeki başarı ve memnuniyet ile ilişkili olduğunu ifade etmiştir. Kısacası ergenler tarafından verilen kariyer kararlarının, bireylerin yaşam tarzı ve kişisel, mesleki doyumu açısından önemli etkileri vardır.
Bir kariyer kararı verme, karmaşık bir görevdir. Bazı insanlar hiç zorluk çekmeden kolayca net kararlar alabilirken, bazıları ise karar verme süreci öncesinde ve sırasında güçlüklerle karşı karşıya kalmaktadır (Campbell ve Cellini, 1981; Gati vd.,1996). Bu tür güçlükler eğer yeterince ilgilenilmezse bireyin karar vermesini engelleyebilir ya da kendisi için uygun olmayan bir karar vermesine neden olabilir.
Kariyer ile ilgili karar verme yolunda ilk adım gerekli bilgileri toplamaktır. Bir sonraki adım toplanan bu bilgileri işlemedir. Bu hem karışık bir süreçtir hem de bireyler tarafından güçlük kaynağı olarak algılanmaktadır (Amir vd., 2008; Kleiman ve Gati, 2004). Yapılan araştırmalar bireylerin karar vermek için bilişsel yeteneklerinin çeşitli şekillerde kısıtlı olduğunu göstermektedir. Bu bilişsel sınırlamalar, çoğu kariyer kararları gibi özelikle karmaşık karar durumlarında bir karar verici olarak işlev gören bireylerin üzerinde önemli
26
etkiye sahiptir. Karmaşıklığın kaynağı, alternatiflerin karşılaştırılma sürecini içermektedir ve insanların meslekleri tanımlamalarında yaşadığı zorluktan kaynaklanmaktadır.
Saka vd. (2008) kariyer karar verme güçlüklerinin duygusal ve kişilik ile ilişkili yönlerini tanımlamak için bütünleştirici bir teorik çerçeve geliştirmişlerdir. Kariyer karar verme sürecinde daha fazla ve yoğun kariyer kararsızlığına yol açtığı düşünülen duygusal ve kişilik ile ilişkili faktörlere odaklanan bu taksonomi, kariyer alanındaki zorlukları(kronik ve yaygın güçlükler) ölçmek için geçerli ve güvenilir bir ölçek geliştirmede çerçeve görevi yapmıştır-Duygusal ve Kişilik İle İlişkili Kariyer Karar Verme Güçlükleri Ölçeği(The Emotional ve Personality Career Difficulties(EPCD) Scales). Taksonomi, karamsar görüşler, kaygı ve öz ve kimlik olmak üzere 3 ana kategori ve 11 alt kategoriden oluşmaktadır. Karamsar görüşler kategorisi, benlik ve dünya hakkındaki işlevsiz algılar ve olumsuz bilişsel önyargılardan kaynaklanan zorlukları ifade etmektedir. Karamsar görüşler kategorisi 3 alt kategoriye ayrılmaktadır. İlki, süreç hakkında karamsar görüşler, kariyer karar verme özyetkinliğinin düşük olduğunu göstermektedir. Tam ve etkili bir kariyer karar verme sürecini yürütmekten aciz bir kişi olduğuna dair algıyı ifade etmektedir. İkinci alt kategori çalışma dünyası hakkında karamsar görüşler, meslekler ile ilgili aşırı olumsuz algıları ifade etmektedir(“sadece birkaç meslek gerçekten ilgi çekici”) Üçüncü alt kategori olan kişinin kontrolü hakkında karamsar görüşler, bireyin kariyer karar verme süreci, nihai seçim veya karar verme sürecinin sonuçları üzerinde dışarıdan gelen etkilerin kontrol edilmesi hakkında karamsar görüşlerini içermektedir. Burada bireyin süreç, seçim ve sonuçlar üzerindeki dış kontrol odağı söz konusudur. Kaygı kategorisi, karar verme sürecini provoke eden, engelleyen kaygılardan kaynaklanan zorlukları içerir. Kaygı kümesi 4 alt kategoriden oluşmaktadır. İlk kategori olan süreç hakkındaki kaygı, karar verme süreci başlamadan hemen önce ortaya çıkan kaygı ve stres duygularını veya süreç hakkındaki aşırı mükemmeliyetçilik tarafından uyarılan kaygıyı içermektedir. Bu kategori süreç hakkındaki karamsar görüşler kategorisi ile benzerdir ancak yapı itibariyle farklıdır. Karamsar görüşler kategorisinde, kariyer karar verme sürecine girme aşamasında kişinin yetersizliğine yönelik bilişsel algısı üzerine odaklanmaktadır. Süreç hakkında kaygı kategorisinde ise, kişinin kariyer karar verme süreci sırasında yaşadığı çaresizlik ve stres duygularına vurgu yapılmaktadır. İkinci alt kategori olan belirsizlik hakkında kaygı, seçim işleminin içerdiği belirsizlik durumundan kaynaklanan kaygıdır ve 3 boyutu vardır: 1) gelecek hakkındaki belirsizlik, 2) kararsız biri olma durumunun ortaya çıkardığı kaygı ve
27
3) belirsizlik toleransının düşük olması nedeniyle yaşanan kaygı. Üçüncü alt kategori seçim hakkında kaygı, Betz ve Serling(1993) in belirttiği 4 durumdan oluşmaktadır:
1. Seçim hakkındaki mükemmeliyetçilik(örneğin, mükemmel mesleği bulmak zorundayım)
2. Potansiyel olarak uygun diğer seçenekleri kaybetme korkusu 3. Uygun olmayan(yanlış) meslek seçme korkusu
4. Seçim(özellikle yanlış seçim) için kişinin sorumluluğundan kaynaklanan kaygı. Son olarak dördüncü alt kategori, sonuçlar hakkında kaygı, bireyin aklında her zaman bazı alternatiflerin olması ancak seçilen mesleğin kişinin beklentilerini ve tercihlerini karşılamamasından veya başarısızlık korkusundan dolayı aklındaki alternatifleri gerçekleştiremeyeceğini düşünmekten kaynaklanan kaygı durumudur.
Üçüncü ana kategori olan öz kavramı-kimlik, bireyin daha derin ve kapsamlı benlik(kişilik) yönlerini içeren zorlukları ifade etmektedir ve gelişimsel kişilik yönlerine değinmektedir. Öz kavramı-kimlik kategorisi, 4 alt kategoriden oluşmaktadır. İlk alt kategori olan özsaygı, düşük mesleki benlik saygısını ifade eder, yaşamın hem genel hem de kariyer ile ilgili yönlerinde düşük öz-değer duygusu olarak tanımlanır. İkinci alt kategori olan genel kaygı, anksiyetenin genel özelliğini ifade etmektedir. Üçüncü alt kategori olan billurlaşmamış kimlik, bireysel kimliğin stabil(kararlı) bir şekilde oluşturulmasındaki güçlüklere değinmektedir. Sağlam inançlar, değerler, tercihler ve yaşam hedeflerinin ifade edilmesindeki zorlukları içermektedir. Bu kategori aynı zamanda kristalize olmamış ve istikrarsız mesleki benlik kavramını da ifade etmektedir. Bu durum bireyin mesleki tercihlerini, ilgi alanlarını, isteklerini ve kariyer hedeflerini açıkça ifade etmesini engellemektedir. Son alt kategori olan çatışmalı bağlanma ve ayrışma, bireyin kararları ve seçimleri ile ilgili yaşamındaki önemli kişilerle yaşadığı iki tür sebepten kaynaklanabilir. İlk neden, kariyer karar verme sürecinde ve seçim işlemi sırasında, genelde bireyin kararları ve tercihleri ile ilgili önemli diğerleri(genellikle yakın aile üyeleri) tarafından aşırı eleştiri, memnuniyet eksikliği ve destek eksikliğini ifade etmektedir. Güçlüklerin ikinci nedeni, kariyer karar verme sürecini ya da seçim işlemini etkileyecek şekilde, herhangi bir kararın başkaları tarafından onaylanmasına aşırı ihtiyaç duyma, kişinin kendi tercihleri ve hedefleri pahasına, hayatındaki kendisi için önemli kişileri memnun etme yönünde aşırı istek duyma, kişinin hayatındaki önemli diğer kişiler
28
ile yaşanan açık ve gizli çatışmalar nedeniyle suçluluk ve kaygı hissetme durumlarını ifade etmektedir.
Aşağıda Saka vd.(2008) geliştirdiği Kariyer Karar Verme Güçlüklerinin Duygusal ve Kişilik ile İlişkili Yönleri’nin taksonomisi gösterilmiştir:
Şekil 3: Kariyer Karar Verme Güçlüklerinin Duygusal ve Kişilik İlişkili Yönleri Taksonomisi(Saka vd., 2008)
Kariyer karar verme güçlüklerini kavramsallaştırmak için geliştirilen teorilerden biri olan Gati vd.(1996) tarafından geliştirilen “Kariyer Karar Verme Güçlükleri Taksonomisi” kariyer karar verme ile ilgili süreçleri anlamada önemli rol oynayan “karar teorisi”ne dayanmaktadır. Bu karar teorisine göre, bireyler hedeflerine göre hareket ederler ve en iyi kararlar, karar vericinin hedefleri ile ilişkili olanlardır. Bu taksonominin temel avantajlarından biri kendine özgü çok boyutlu bir yapıya sahip olmasıdır. Taksonomideki güçlükler, “ideal bir kariyer karar verici” olma durumundan sapma ilkesinden yola çıkılarak oluşturulmuştur. İdeal bir kariyer karar verici, bir kariyer kararı vermesi gerektiğinin bilincinde olan, böyle bir karar verme konusunda istekli olan, doğru karar verme becerisine sahip olan kişidir. Doğru ve ideal bir karar, belirli aşamalardan oluşan bir sürece dayalı ve bireyin hedefleri, kaynakları, özellikleri ile uyumlu olandır. İdeal kariyer karar verici modelinden herhangi bir sapma, potansiyel bir kariyer karar veme zorluğu olarak kabul edilir ve bu durum iki şekilde bireyin karar verme sürecini etkileyebilir:
KARİYER KARAR VERME GÜÇLÜKLERİNİN
DUYGUSAL VE KİŞİLİK İLİŞKİLİ YÖNLERİ TAKSONOMİSİ
KARAMSAR GÖRÜŞLER 1. Süreç Hakkında 2. Çalışma Dünyası Hakkında 3. Kişinin Kontrolü Hakkında ÖZ KAVRAMI VE KİMLİK 1. Genel Kaygı 2. Özsaygı 3. Billurlaşmamış Kimlik 4. Çatışmalı Bağlanma ve Ayrışma KAYGI 1. Süreç Hakkında 2. Belirsizlik Hakkında 3. Seçim Hakkında 4. Sonuçlar Hakkında
29
1) bireyin bir karar vermesini engelleyerek 2) bireyin kendisi için en iyi kararı değil daha az uygun bir kararı vermesine neden olarak.
Gati vd.(1996) nın geliştirdiği KKVG taksonomisi, hazırlık eksikliği, bilgi eksikliği ve tutarsız bilgi olarak adlandırılan 3 ana kategoriden oluşmaktadır. Bu ana kategoriler kendi içinde 10 alt kategoriye ayrılmaktadır. İlk ana kategori olan “hazırlık eksikliği”, kariyer karar verme süreci başlamadan önce ortaya çıkabilecek üç güçlük kategorisinden oluşmaktadır: a)Kariyer karar verme sürecine katılmak için “motivasyon eksikliği”, b)her türlü karar durumunda yaşanan “genel kararsızlık”, c)işlevsel olmayan/mantıkdışı inançlar. Diğer iki ana güçlük kategorisi olan “bilgi eksikliği” ve “tutarsız bilgi” mevcut bir kariyer karar verme sürecinde ortaya çıkabilecek güçlüklerle ilgili kategorileri içermektedir. Bilgi eksikliği kategorisi 4 alt kategoriden oluşmaktadır: a)kariyer karar verme sürecindeki adımlar ile ilgili bilgi eksikliği b)benlik hakkındaki bilgi eksikliği c)kariyer seçenekleri hakkındaki bilgi eksikliği d)ek bilgi edinme yolları hakkındaki bilgi eksikliği. Üçüncü ana kategori olan “tutarsız bilgi” kendi içinde 3 alt kategoriye ayrılmaktadır: a)güvenilir olmayan bilgiler(güvenilir olmayan bilgiler ya da çelişkili bilgilerle ilgili güçlükler) b)içsel çatışmalar(uzlaşma ihtiyacı ile ilgili olarak, bireyin çelişkili tercihlerinden kaynaklanan zorlukları ifade eder) c)dışsal çatışmalar; birey için önemli kişileri etkisini içeren çatışmaları ifade eder.
Aşağıda Gati vd. (1996) nin geliştirdiği Kariyer Karar Verme Güçlükleri Taksonomisi gösterilmiştir:
30
Şekil 4: Kariyer Karar Verme Güçlükleri Taksonomisi(Gati, Krausz ve Osipow, 1996) Aşağıda Gati vd. (1996) nin geliştirdikleri KKVG taksonomisinin kategorileri ile ilgili açıklamalar yapılmıştır:
1) Hazırlık Eksikliği
Kariyer karar verme süreci başlamadan önce ortaya çıkabilecek üç güçlük kategorisinden oluşmaktadır:
Motivasyon Eksikliği__ Bu alt kategoride alınan yüksek puanlar, bireyin kariyer karar verme sürecine katılmak istemediğini, kariyer seçimi konusunda çaba harcamadan zamanla doğru kararı vereceğine inandığını göstermektedir.
Genel Kararsızlık__ Bu alanda yüksek puan alan bireylerin her türlü karar durumunda zorluk yaşadığı, kararlarını sürekli erteledikleri ya da değiştirdikleri, doğru kararı verdiklerine inanmaları için başka kişilerin onayına ihtiyaç duydukları, karar durumuyla ilgili başarısız olma ve sorumlu tutulma gibi duygular yaşadığı görülmektedir.
KARİYER KARAR VERME GÜÇLÜKLERİ TAKSONOMİSİ
KARAR VERME SÜRECİ ÖNCESİNDE KARŞILAŞILAN GÜÇLÜKLER GÜÇLÜKLER KARAR VERME SIRASINDA KARŞILAŞILAN GÜÇLÜKLER HAZIRLIK EKSİKLİĞİNE İLİŞKİN 1. Motivasyon Eksikliği 2. Genel Kararsızlık 3. İşlevsel Olmayan İnançlar BİLGİ EKSİKLİĞİNE İLİŞKİN 1. Kariyer Karar Verme
Süreci Hakkında Bilgi Eksikliği
2. Benlik Hakkında Bilgi Eksikliği
3. Kariyer Seçenekleri Hakkında Bilgi Eksikliği 4. Ek Bilgi Elde Etme
Yolları Hakkında Bilgi Eksikliği TUTARSIZ BİLGİLERE İLİŞKİN 1. Güvenilir Olmayan Bilgiler 2. İçsel Çatışmalar 3. Dışsal Çatışmalar
31
İşlevsel Olmayan/Mantıkdışı İnançlar__ Bu alanda yüksek puan alan bireylerin kariyer karar verme süreci ile ilgili gerçekçi olmayan beklentileri, yanlış algılamaları olduğu söylenebilir. Örneğin, kişinin kendisini mutlu edecek hiçbir mesleğin olmadığına inanması ya da ne kadar uğraşırsa uğraşsın doğru karar veremeyeceğini düşünmesi işlevsel olmayan inançlardan kaynaklanan kariyer karar verme güçlüğü yaşadığını göstermektedir.
2)Bilgi Eksikliği
Mevcut bir kariyer karar verme sürecinde ortaya çıkabilecek güçlükleri ifade etmektedir ve 4 alt kategoriden oluşmaktadır:
Karar Verme Süreci Hakkında Bilgi Eksikliği__ Bu alanda alınan yüksek puanlar, kişinin etkili karar verme süreci hakkında yeterli bilgiye sahip olmadığını, karar verme sürecinin hangi aşamalardan oluştuğunu bilmediğini göstermektedir. Örneğin, kişi karar verirken nelere dikkat etmesi gerektiğini, karar sürecinde kendi özellikleri ile kariyer seçeneğinin özelliklerini nasıl karşılaştıracağını bilmiyor olabilir.
Benlik Hakkındaki Bilgi Eksikliği__Kişinin kariyer karar verme sürecinde ihtiyacı olacak kendisi ile ilgili bilgi eksikliğini ifade etmektedir. Yani bireyin yetenekleri, ilgileri, değerleri, kişilik özellikleri, meslekten beklentileri konusunda farkındalık geliştirememiş olması, hangi alanda daha başarılı olduğunu, neleri yapmaktan hoşlandığını, meslekten öncelikli olarak beklentilerini, yaşamda neyi gerçekleştirmek istediğini yeterince bilmemesi durumudur.
Kariyer Seçenekleri Hakkındaki Bilgi Eksikliği__ Bu alanda alınan yüksek puanlar, kişinin tercih edebileceği kariyer seçenekleri ve bu alternatiflerin özellikleri hakkındaki bilgi eksikliğini ifade etmektedir. Yani birey karar verirken seçeneklerinin neler olduğunu ve kariyer alternatiflerini tercih edecek kişilerin karşılaması gereken kriterleri yeterince bilmemektedir.
Ek Bilgi Edinme Yolları Hakkındaki Bilgi Eksikliği__ Bireyin kariyer karar verme sürecini kolaylaştıracak, süreçte ihtiyaç duyabileceği ek bilgileri nasıl elde edeceğini bilmemesi durumudur. Bu alanda yüksek puan kişinin, kariyer karar verme sürecinde ihtiyaç duyduğu bilgilere nereden ulaşacağını, kariyerle ilgili sağlıklı ve doğru bilgi kaynaklarını, yardım alacağı kurum ve kuruluşları bilmediği söylenebilir.
32 3)Tutarsız Bilgi
Kariyer karar verme süreci sırasında ortaya çıkan bir güçlük kategorisi olan “tutarsız bilgi” kendi içinde 3 alt kategoriye ayrılmaktadır:
Güvenilir Olmayan Bilgiler__Kişinin algıladığı benliği ile ideal benliği arasında uyumsuzluk olması ya da kişinin sahip olduğu özelliklerin, tercih etmeyi düşündüğü kariyer seçeneğinin gerektirdiği özellikleri karşılamaması durumudur. Yani bireyin kendini algılaması ile başkalarının onu algılaması arasında çelişkiler olması ya da bireyin kendini algısı ile nesnel ölçümler arasında farklılık olması durumunda güvenilir olmayan bilgiden kaynaklı kariyer karar verme güçlüğünden söz edilebilir.(Örneğin, bir öğrenci sayısal yeteneği çok düşük olduğu halde kendini bu alanda başarılı olarak algılayabilir ya da sanatsal yeteneği olmadığı halde güzel sanatlar fakültesini tercih etmek isteyebilir)
İçsel Çatışmalar__ Bu alanda alınan yüksek puanlar bireyin karar verirken önemli gördüğü bazı faktörlerin birbiri ile uyuşmamasından kaynaklı içsel çatışmalarını yansıtır. Örneğin kişinin kariyerinde yüksek bir gelir elde etmek isterken bir yandan da risk almak istememesi ya da iş yükünün fazla olmamasını isterken doktor olmak istemesi gibi birbiriyle çatışan beklentiler içinde olmasıdır. İçsel çatışmalar, bir kariyer seçeneğinin kişinin hem istediği hem de istemediği özellikleri barındırması veya birçok mesleğin beklentileri karşılama konusunda benzer olduğu durumlarda yaşanabilir.
Dışsal Çatışmalar__Bu alanda alınan yüksek puanlar kişinin tercihleriyle kendisi için önemli olan yakın çevresinin tercihlerinin farklı olmasından kaynaklanan güçlükleri yansıtmaktadır. Dışsal çatışmalar, yakın çevrenin bireyin özellikleri hakkında farklı görüşleri olması ya da bireyin istediği kariyer seçeneğinin kendisi için önemli diğerleri tarafından onaylanmaması durumunda yaşanabilir. Örneğin kişi sayısal yeteneğini yüksek algılamadığından ve sözel dersleri daha kolay anladığından hukuk alanına yönelmek