Kamu Yönetimi AraútÕrma Projesi (KAYA) 31 

Türkiye ve Orta Do÷u Amme ødaresi Enstitüsü tarafÕndan gerçekleútirilen Proje 1988 yÕlÕnda baúlamÕú, 1991 yÕlÕnda bitirilmiútir. Proje, “Proje Yönetim Kurulu”nun65 yönlendirmesinde gerçekleútirilerek 1991 yÕlÕnÕn Haziran ayÕnda Kamu Yönetimi AraútÕrmasÕ Genel Raporu adÕyla kamuoyuna açÕklanmÕú ve yine bu adla Türkiye ve Orta Do÷u Amme ødaresi Enstitüsü tarafÕndan aynÕ yÕl bastÕrÕlmÕútÕr.

KAYA, Yönetim Biliminin ülkemizdeki yaklaúÕk 50 yÕllÕk geliúmesi içinde, kamu yönetiminin ulusal amaçlarÕn gerçekleútirilmesini sa÷layacak biçimde etkili, tasarruf sa÷layÕcÕ, verimli ve nitelikli hizmet görmesi amacÕna yönelik olarak yapÕlan

65 _{Proje Yönetim Kurulu úu kiúilerden oluúmaktadÕr: Prof Dr. Nuri TORTOP (Baúkan), Prof Dr.}

Turgay ERGUN, Prof. Dr. Turgut TAN, Prof. Dr. Ömer BOZKURT, Doç. Dr. Do÷an CANMAN, Doç. Dr. Yücel ERTEKøN, Doç. Dr. Ömer PEKER, Dr. Selçuk YALÇINDAö.

32 ve yeniden düzenlemeyi amaçlayan önemli birtakÕm araútÕrma etkinliklerinin oldukça kapsamlÕ bir örne÷idir66.

1983 yÕlÕndaki genel seçimler sonucunda iú baúÕna gelen hükümet, kamu hizmetlerinin daha hÕzlÕ, verimli ve etkin bir biçimde yerine getirilmesini sa÷lamak amacÕyla, benzer nitelikli hizmetlerin birleútirilerek tek kuruluú içinde toplanmasÕnÕ ele almÕú, bu konuda bakanlÕk sayÕsÕnÕn azaltÕlmasÕ uygulamasÕna gitmiútir. AltÕncÕ Beú YÕllÕk KalkÕnma PlanÕ Dönemi öncesinde bu yeni yapÕlanmanÕn sistemin iúleyiúine etkilerini de÷erlendirmeyi de içerecek bir biçimde, kamu yönetimi sisteminin yeniden gözden geçirilmesi bir gereksinim haline gelmiútir. AyrÕca Avrupa Toplulu÷u’na katÕlma kararÕ almÕú olan Türkiye’nin, Topluluk’a yönetsel uyum alanÕnda yapmasÕ gereken hazÕrlÕklarÕ saptamak da önemli hale gelmiútir. Bu amaçlara yönelik olarak DPT, TODAøE’den 1988 yÕlÕnda yeni bir araútÕrma yapmasÕ isteminde bulunmuútur. øúte KAYA Projesi, bu istemin bir sonucu olarak ortaya çÕkmÕútÕr67.

DPT ve TODAøE arasÕnda sa÷lanan uzlaúma neticesinde Kamu Yönetimi AraútÕrma Projesinin amacÕ; “kamu hizmeti gören merkezi yönetimin merkez ve taúra örgütü ile yerel yönetimleri etkili, süratli, ekonomik, verimli ve nitelikli hizmet görecek bir düzene kavuúturmak; kamu yönetiminin geliúen ça÷daú koúullara uyumunu sa÷lamak; kamu kuruluúlarÕnÕn amaçlarÕnda, görev yetki ve sorumluluklarÕnda ve bunlarÕn bölünüúünde, örgüt yapÕlarÕnda, personel sistemlerinde, kaynaklarÕnda ve bu kaynaklarÕn kullanÕú biçimlerinde, yöntemlerinde, mevzuatÕnda, haberleúme ve halkla iliúkiler sistemlerinde varolan aksaklÕklarÕ, bozukluklarÕ, eksiklikleri saptamak ve bu konularda yapÕlmasÕ gerekenleri incelemek ve önermek” olarak belirlenmiútir68.

Projenin sonunda hazÕrlanan rapor, Kamu Yönetimi AraútÕrmasÕ Genel Rapor adÕyla yazÕlmÕú ve 1991 yÕlÕnÕn Haziran aynÕnda kamuoyuna açÕklanmÕútÕr.

Raporda merkezi hükümet ve taúra teúkilatÕna iliúkin olarak ileri sürülen önerilerin bazÕlarÕ úunlardÕr69:

66 _{COùKUN, a.g.m., s. 34.} 67 _{COùKUN, a.g.m., s. 34.}

68 _{TODAøE, Kamu Yönetimi AraútÕrmasÕ Genel Rapor, YayÕn No: 238, Ankara-1991, ss. 5-6.} 69 _{ASLANER, a.g.m., ss. 62-63.}

33 1. BaúbakanlÕk merkez teúkilatÕ, BaúbakanÕn, bakanlar arasÕnda iúbirli÷i sa÷layabilecek ve genel hükümet siyasetinin yürütülmesini gözetebilecek bir anlayÕúla yeniden yapÕlandÕrÕlmalÕdÕr.

2. Devlet bakanlarÕ arasÕndan atanan Baúbakan yardÕmcÕlarÕnÕn görevi, hükümet politikalarÕnÕn uygulanmasÕnda Baúbakana yardÕmcÕlÕk etme ve bakanlÕklar arasÕ iúbirli÷ini sa÷lama göreviyle sÕnÕrlandÕrÕlmalÕdÕr.

3. Merkezi hükümete ait hizmetler, esas itibariyle, bakanlÕklar tarafÕndan ve úu bakanlÕklarca yerine getirilmelidir: Adalet, Milli Savunma, øçiúleri, DÕúiúleri, Maliye ve Gümrük, Milli E÷itim, BayÕndÕrlÕk ve øskan, Sa÷lÕk, UlaútÕrma, TarÕm, ÇalÕúma ve Sosyal Güvenlik, Sanayi, Ticaret, Enerji ve Madencilik, Hazine, Deniz iúleri, Bilim ve Teknoloji, Kültür, Turizm, Çevre ve Do÷a Koruma ve Gençlik ve Spor.

Buna göre Haziran 1991 tarihinde 15 olan mevcut BakanlÕklardan TarÕm Orman ve Köy øúleri, Sanayi ve Ticaret ve Enerji ve Tabii Kaynaklar olmak üzere üçü kaldÕrÕlÕrken, TarÕm, Çevre ve Do÷a Koruma, Sanayi, Ticaret, Hazine, Deniz iúleri, Enerji ve Madencilik, Bilim ve Teknoloji ve Gençlik ve Spor olmak üzere 9 yeni bakanlÕ÷Õn kurulmasÕ önerilmektedir. Böylece bakanlÕklarÕn sayÕsÕ 15’den 21’e çÕkarÕlmaktadÕr.

1. Merkezi idarenin görevleri ana hatlarÕyla ülke çapÕnda amaç ve politika üretmek, plan, program, proje ve bütçe hazÕrlamak, kaynak sa÷lamak, genel örgütlenmeyi yapmak, norm kadro düzenini kurmak, uygulamalarÕ izlemek, de÷erlendirmek, denetlemek, üst düzeyde eúgüdüm sa÷lamak ve úartlarÕn gerektirdi÷i de÷iúiklikleri ve yeni düzenlemeleri yapmak olarak belirlenmektedir.

2. ødare sistemi BakanlÕklarÕn ve öteki kamu kurum ve kuruluúlarÕnÕn oluúturduklarÕ merkez yönetimi, ilde valinin baúkanlÕ÷Õnda ve yerinden yönetim ilkesine göre çalÕúan il yönetimi ve kaymakamlÕk ve ilçe örgütlerinin oluúturdu÷u ilçe yönetimi olmak üzere üç kademeli bir yapÕda olmalÕdÕr. KAYA Projesi baúta Mehtap Raporu olmak üzere, idari sistemimizi geliútirmek üzere hazÕrlanmÕú olan tüm çalÕúmalarÕ ve bu çalÕúmalarÕn uygulanma durumlarÕnÕ kapsamasÕ, kamu yönetimi sistemi ve bürokrasisinde varolan sorunlarÕ

34 tespit etmesi ve yapÕlmasÕ gerekli yeni düzenlemeleri ortaya sistemli bir úekilde koymasÕ bakÕmÕndan çok önemli bir çalÕúma olarak önemini korumuútur70.

KAYA Projesi de daha önceki çalÕúmalar gibi sadece ka÷Õt üzerinde kalmaya mahkum olmuú, yasa tasarÕlarÕ yasalaúamamÕú, yerel yönetimler güçlendirilmeye çalÕúÕlsa da, aksine yetki kaybÕna u÷ramÕútÕr. Bu sayÕlanlarÕn en büyük nedenlerinden biri aslÕnda, kamu yönetimi örgütlenmesinin aúÕrÕ merkeziyetçi oluúu dolayÕsÕyla geleneksel yönetim yapÕsÕnÕ terk etmenin zorlu÷u ve yerel yönetimlere bu ba÷lamda kuúkucu ve çekimser yaklaúmak oldu÷u söylenebilir71.