Kamu Denetçiliği Kurumu’nda Karar Vericiler

146 aşamasında olan herhangi bir konuyla ilgili kanun, mevzuat, ulusal/uluslararası emsal olabilecek yargı kararlarının da araştırılması söz konusu olabilmektedir. Yine konuyla ilgili olan idareden bilgi ve belge talep edilmesi, gerektiğinde tanık ya da ilgili kişilerin dinlenmesinin ve bilirkişi raporunun tutulmasının da söz konusu olduğunu belirtmektedirler. Bu sebeple hukuksal çözüm yöntemi içerisinde bulunan emsal kararı da önemlidir.

Karar verme yönteminde ikinci kısımda yer alan ilgili kişiler ve örgütler ile çözümde üç adet kod ön plana çıkmıştır. Bu kodlar ele alındığında karar verme yöntemleri içerisinde idare veya vatandaşla görüşmenin ilk sırada olduğu görülmektedir. Bu görüşü belirten denetçiler, kurumda alınacak kararların her bir aşamasında idare ile görüşmeler gerçekleştirildiğini, ayrıca gerekirse vatandaşla da görüşmeler yapılabileceğini söylemektedir. Bu sebeple ilgili kişiler ve örgütler ile çözüm basamağında idare veya vatandaşla görüşmenin önemli bir konu olduğu görülmektedir. İlgili kişiler ve örgütler ile çözüm içerisinde idare veya vatandaşla görüşmeyi ilgili kurum ve kuruluşların izlediği görülmektedir. Bu görüşü söyleyen denetçilere göre, vatandaşın sorununun giderilmesine yönelik talep ettiği konu birden fazla kurum veya kuruluşun alanına girebilmektedir. Böyle bir durumda ise, kurumlar bu konunun kendisiyle ilgisinin olmadığını söylemekte ya da “şu kısmı benimle ilgili değil” şeklinde ifadeler kullanarak ilgili vatandaşa ret cevabı vermektedirler. Bu durumla karşı karşıya kalan vatandaş da probleminin nerde çözüleceği, karşılık bulacağı noktasında güçlük çekmektedir. Ardından ise KDK’ya başvurduğunu söylemektedirler.

Bu bağlamda ilgili kurum ve kuruluşlar da önem arz etmektedir. İlgili kişiler ve örgütler ile çözüm içerisinde yer alan STK’lar da önemli bir yere sahiptir. Bu görüşü belirten denetçiler, başvurusu yapılan konuya ilişkin gerektiğinde duruma göre ilgili kurum ve kuruluşlardan ayrıca STK’lardan da görüş alınmasının mümkün olduğunu dile getirmektedirler. Bu nedenle STK’lar da önemli sayılmaktadır.

147 Tablo 5.4. Kamu Denetçiliği Kurumu’nda Karar Vericiler

Tema Kategori Kod Frekans %

Karar Vericiler

İlk Karar Vericiler

Uzmanlar 5 83,333

İlgili Devlet Birimleri 5 83,333

Başvuru Bürosu 3 50,000

Esas Karar Vericiler

Denetçiler 6 100,000

Nihai Karar Vericiler

Başdenetçi/Ombudsman 6 100,000

Denetçiler 6 100,000

Tablo 5.4.’e bakıldığında; Kamu Denetçileri’nin bu soruya ilişkin vermiş olduğu cevaplar çerçevesinde “karar vericiler”e (f=31) yönelik bir tema görülmektedir. Kamu Denetçileri, karar vericileri esasta üç ana kategoriye ayırmışlardır. Bu kategoriler sırasıyla “ilk karar vericiler” (f=13), “esas karar vericiler” (f=6) ve “nihai karar vericiler” (f=12) şeklindedir.

İlk karar vericiler kategorisi içerisinde (f=13) için üç adet kod belirlenmiştir. Bu kodlar incelendiğinde, uzmanlar ve ilgili devlet birimleri kavramının (f=5, %83,333) ön planda olduğu, bunu başvuru bürosunun (f=3, %50,000) takip ettiği söylenebilir. Elde edilen bu sonuçlara ilişkin örnek kamu denetçi görüşleri aşağıda sunulmuştur:

K2: “Kamu Denetçiliği Kurumu'nda karar verme sürecinde etkili kişiler önce dosyayı inceleyip ilk kanaate ulaşan uzman görevlilerdir. Bu uzman görevliler vardıkları sonucu Kamu Denetçisine sunarlar.”

K5: “Uzmanlarımız, gelen başvuruları etraflıca inceledikten sonra, gerekli kurum ve kuruluşlardan bilgi- belge talep etmektedir. Bu bilgi- belgeler bazen klasörlerce olabiliyor, bazen çok uzun sayfalar, çok uzun içerikler olabiliyor. Toplanan bilgiler çerçevesinde bütün detaylarıyla değerlendirilip gelen şikâyet sınıflandırılmaktadır. Bu kararları kendi içinde sınıflandırmalara tabii tuttuktan sonra bir taslağı hazırlanıyor.”

K6: “Öncelikle gelen başvurunun kurumumuzun inceleme alanlarına girip girmediğinin kararının verildiği başvuru bürosu dediğimiz ilk inceleme büromuzdan başlamak üzere, denetçiliklerde çalışan uzman arkadaşlarımız, dışardan görüş aldığımız kurum uzman veya yetkilileri, bilirkişiler, Başdenetçimiz ve onun başkanlığında toplanan müzakere ekibini söyleyebiliriz.”

Esas karar vericiler kategorisi içerisinde (f=6) için bir adet kod tespit edilmiştir.

Bu koda bakıldığında, Denetçiler (f=6, %100,000) önem arz etmektedir. Ulaşılan bu sonuca yönelik örnek kamu denetçi görüşü aşağıda sunulmuştur:

K1: “Kurumumuzda karar verme sürecinde, Kamu Başdenetçisi ve görevli olduğumuz alanlarla ilgili olarak Kamu Denetçileri etkilidir.”

148 Nihai karar vericiler kategorisi içerisinde ise (f=12) için iki adet kod oluşturulmuştur. Bu kodlar ele alındığında, Başdenetçi/Ombudsman ile Denetçilerin içerisinde yer aldığı (f=6, %100,000) iki sonuç basamağının bulunduğu ve tüm denetçilerin bu basamaklara vurgu yaptığı gözlemlenmiştir. Elde edilen bu sonuçlara dair örnek kamu denetçi görüşleri aşağıda sunulmuştur:

K1: “Kurumumuzda karar verme sürecinde, Kamu Başdenetçisi ve görevli olduğumuz alanlarla ilgili olarak Kamu Denetçileri etkilidir.”

K4: “Kamu Başdenetçisi ve Kamu Denetçileri nihai kararı vermeden önce, inceleme ve araştırma konusuyla ilgili olarak; taraflar ile görüşebileceği gibi tanık veya diğer ilgili kişilerin dinlenmesine karar verebilir. Tanık veya ilgili kişiler Kamu Başdenetçisi, Kamu denetçileri veya uzmanlar tarafından dinlenebilir.”

Denetçilere yöneltilen üçüncü soruda KDK’da karar verme sürecinde etkili olan kişiler detaylı bir şekilde analiz edilmiştir. Bu doğrultuda “karar vericiler” adı altında bir tema oluşturulmuştur. Bu tema kendi içerisinde ise “ilk karar vericiler”, “esas karar vericiler” ve “nihai karar vericiler” şeklinde kategorize edilmiştir. İlk karar vericiler kategorisinde üç adet kod ortaya çıkmıştır. Bu içerisinde, uzmanlar ön plandadır. Bu görüşü belirten denetçilere göre, KDK’da karar verme sürecinde uzmanlar büyük rol oynamaktadır. Kuruma gelen dosyayı ilk olarak inceleyen ve ilk kez yorumlayıp kanaat getiren kişiler uzman görevlilerdir. Uzman görevlilerin gerekli araştırma ve incelemeyi yaptıktan sonra ulaştıkları sonucu da ilgili Kamu Denetçisine sunduğunu belirtmişlerdir.

Bu açıdan, ilk karar vericiler içerisinde uzmanlar etkili rol üstlenmektedir. İlk karar vericilerde uzmanlar kavramını ilgili devlet birimleri takip etmektedir. Bu görüşteki denetçilere göre, uzmanlar, KDK’ya gelen başvuruları detaylı bir şekilde incelemeye almaktadırlar. Daha sonra gerektiği takdirde ilgili kurum veya kuruluşlardan bilgi ve belge talebi yapmaktadırlar. Bu kurum veya kuruluşlardan gelen bilgi ve belgeler bazen çok fazla içeriğe sahip olabilmektedir. Kurumlardan da alınan bilgiler çerçevesinde konu bütün detayları ile değerlendirilmekte ve şikâyetler sınıflandırmaya tabi tutulmaktadır. Bu kararların ise kendi içlerinde sınıflandırıldıktan sonra denetçiye sunulmak üzere bir taslak haline getirildiğini dile getirmektedirler. Bu sebeple ilk karar vericiler içerisinde ilgili devlet birimleri de önemlidir. İlk karar vericilerde ilgili devlet birimlerini ise başvuru bürosu izlemektedir. Bu görüşteki denetçilere göre, gelen başvuruların öncelikle kurumun inceleme alanına girip girmediği noktasındaki kararı ilk inceleme bürosu olan başvuru bürosu vermektedir. Ardından bu karar sürecinde

149 denetçiliklerde bulunan uzmanlar, dışardan görüşüne başvurulan ilgili kurum uzman ve yetkilileri, bilirkişiler, Başdenetçi ve Başdenetçi başkanlığında toplanan müzakere ekibinin etkili olduğunu belirtmektedirler. Bu bağlamda ilk karar vericiler içerisinde başvuru bürosu da önemlidir.

Karar vericilerde ikinci basamakta yer alan esas karar vericilerde ise bir adet kod oluşmuştur. Bu kod irdelendiğinde karar vericiler için Denetçilerin önemli olduğu görülmektedir. Bu görüşteki denetçiler, KDK’da karar verme sürecinde Kamu Başdenetçisi ve görevli oldukları alanlara göre Kamu Denetçilerinin de etkili olduğunu söylemişlerdir. Dolayısıyla esas karar vericilerde Denetçiler önemlidir.

Karar vericilerde üçüncü aşamada yer alan ve son kategori olarak bahsedilen nihai karar vericilerde ise iki adet kod görülmektedir. Bu kodlar değerlendirildiğinde karar vericiler olarak öncelikle Başdenetçi/Ombudsman, ardından Denetçiler öne çıkmaktadır.

Bu görüşteki denetçilere göre, Kamu Başdenetçileri ile Kamu Denetçileri başvurusu yapılan inceleme ve araştırmaya yönelik konu açısından taraflar ile görüşebilmektedirler. Ayrıca konu ile ilgili tanık veya ilgili olan kişilerin dinlenilmesine yönelik de kararlar verebilirler. Tanık ya da ilgili olan kişilerin Kamu Başdenetçisi, Kamu Denetçileri ya da uzmanlar tarafından da dinlenebileceğini söylemektedirler. Bu sebepledir ki nihai karar vericiler içerisinde Başdenetçi/Ombudsman ve Denetçiler karar verme sürecinde etkilidir.