Şikâyet Başvuru Usulü

Kuruma başvuru yapılabilmesi için öncelikle idari başvuru yollarının tamamlanması gerekmektedir. İdari başvuru yollarına gidilmeden kuruma yapılan başvurular ilgili kamu idarelerine gönderilir. Bu durumun bir istisnası söz konusudur.

Telafi edilmesi zor ya da imkansız olan durumlar ile zararın ortaya çıkması ihtimali olan konular söz konusu olduğunda, idari başvuru yollarının tüketilmesi aranmayabilir (KDK Kanunu, 2012, md.17).

KDK’ya yapılan başvuruların, kural olarak dava açılmadan önce yapılması gerekmektedir. Fakat bu durum KDK’ya başvuran kişinin dava açmasına engel olmamaktadır. Ayrıca kişinin dava açma süresilerine ilişkin hakkı kaybolmayıp kuruma başvurunun yapıldığı tarihten itibaren süreler durdurulmaktadır. KDK tarafından incelemeler gerçekleştirildikten sonra kararın ilgili kişiye tebliği sonrası dava açma süresi kaldığı yerden devam etmektedir (KDK Kanunu, 2012, md.21).

Kaynak: (KDK Yıllık Rapor, 2013: 66).

Şekil 4.4. Ön İnceleme Aşaması

Kuruma başvurular ilgili bürolarda elden alındığı gibi telefon, faks, posta, e-posta ve kurumun oluşturduğu e-başvuru yoluyla yapılabilmektedir. Bu yollarla şikayetlerini

129 kuruma ulaştıramayan vatandaşlar valilik ve kaymakamlıklar aracılığıyla sayı ve tarihleri kayıt altına alınarak kuruma ulaştırabilmektedir (Yönetmelik, 2013: md.8).

Kuruma başvuruyu haksızlığa maruz kalmış kişinin temsile veya vekalete ilişkin geçerli belgenin ibraz edilmesi suretiyle kanuni temsilcisi ya da vekili tarafından da yapabilmektedir (Yönetmelik, 2013: md.11).

Başvurular hangi iletişim yolları ile yapılırsa yapılsın tamamen ücretsiz olarak gerçekleştirilir. İdari başvuru yolları tüketildikten sonra idarenin kendisine vermiş olduğu cevabın tebliği esas alınarak veya idarenin bireyin dilekçesine altmış gün içinde herhangi bir cevap vermemesi durumunda altı ay içerisinde kuruma başvurular ulaştırılmalıdır (KDK Kanunu, 2012, md.17).

Kaynak: (KDK Yıllık Rapor, 2013: 68).

Şekil 4.5. İnceleme Aşaması

Kuruma yapılmış olan başvuru ilk olarak usul ve şekil yönünden incelemeye tabi tutulmaktadır. Bu incelemede başvuru yapılması için gerekli olan evraklarda herhangi bir eksiklik olup olmadığının kontrol edilmesi gerçekleştirilmektedir. Başvuru evraklarının eksiksiz bir şekilde kuruma ulaştırılması halinde şikayet dosyası ön

130 incelemeye tabi tutulmaktadır. Bu süreçte yapılan şikayetin KDK’nın görev alanında olup olmadığı, ilgili kanun ve yönetmeliklerde belirtilen süre şartlarına uyup uymadığı incelenir. Şikayette menfaat ihlali olup olmadığı ya da kuruma daha önceden yapılmış bir başvuru ile konu ve tarafları bakımından aynı olup olmadığı, daha önceden sonuçlandırılmış bir şikayet ile aynı olup olmadığı hususları ele alınır (Şimşek, 2013:

4). Bunun yanı sıra yargı mercileri tarafından davası devam eden ya da karara bağlanmış bir sorun olup olmadığına da bakılmaktadır. Şikayet eden kişinin idari başvuru yollarını tüketip tüketmediği yönünden incelendiği gibi şikayette bulunabilmesi için gereken asgari şartları taşıyıp taşımadığı göz önünde bulundurulur (Yönetmelik, 2013: md.19). Yani kuruma yapılan şikâyet başvuruları, inceleme ve araştırma aşamasına geçmeden önce ön inceleme aşamasına tabi tutulmaktadır.

Yapılan şikayet başvurularının incelemelerini ve gerekli araştırmalarını Başdenetçi, denetçi ya da görevlendirilmiş olan uzman ve yardımcıları gerçekleştirir.

Sebep ve konu bakımından aynı nitelikteki başvurular birleştirilip incelenmektedir.

İnsan hakları, temel hak ve özgürlükler, kadın ve çocuk hakları gibi öncelikli konularla ilgili şikayetlerin gelmesi durumunda yerinde inceleme ve araştırma yapılabilmektedir.

Ayrıca kamuyu ilgilendiren genel nitelikli konularda yapılan şikayetlerde ise, şikayet eden kişinin ya da şikayet edilen idarenin isteği üzerine de yerinde inceleme ve araştırma yapılmaktadır. Böyle bir durum söz konusu olduğunda ise, inceleme ve araştırmanın gerçekleştirilebilmesi için ilgili idare ve yetkililer gerekli olan her kolaylığı sağlamalıdırlar (Yönetmelik, 2013: md.20).

Yapılan şikâyet başvuruları hakkında Kurum, ilgili olan idarelerden bilgi ve belge talebinde bulunulabilmektedir. Devlet sırrı ve ticari sır niteliğinde olan belgeler dışında kurumun incelemiş olduğu konuyla ilgili talep ettiği bilgi ve belgelerin otuz gün içerisinde KDK’ya gönderilmesi gerekmektedir. Makul bir gerekçe olmadığı halde istenilen bilgi ve belgeleri göndermeyen kurumlar hakkında Başdenetçi ya da ilgili denetçinin talebiyle soruşturma açılır (KDK Kanunu, 2012, md.18). Özel ya da teknik bir bilgiyi gerektiren durumlarda ise alanında uzman kişilerden oluşan bilirkişiler tayin edilebilir (KDK Kanunu, 2012, md.19). Hatta gerekmesi durumunda tanık ya da tarafların dinlenmesi yolunu seçebilir (Yönetmelik, 2013: md.25; KDK Kanunu, 2012, md.19). Bunu yaparken görüntülü ve sesli iletişim tekniğinin kullanılması yoluyla tanık ve ilgili kişiler dinlenebilmektedir. Şikâyetin mahiyetine göre tanık ve ilgili kişilerin

131 nerede, ne zaman ve nasıl dinleneceği hususu Başdenetçi ve denetçiler tarafından belirlenmektedir.

Şikayet eden kişi karar verilene kadar şikayetinden vazgeçebilir. İnsan hakları, temel hak ve özgürlükler, kadın ve çocuk hakları, kamuyu ilgilendiren temel hususlar dışında şikayetten vazgeçilmesi, talep edilen işlemin tesis edilmesi, şikayet eden kişinin ölümü ya da tüzel kişiliğinin son bulması halinde dosya kapatılarak inceleme ve araştırmaya son verilebilir (Yönetmelik, 2013: md.30). Ancak mirasçılarının talebi doğrultusunda inceleme ve araştırma devam edebilir. Bu süre içerisinde taraflara dostane çözüm önerisi yapılır. İdarenin talep edilen işlemi yapması durumunda şikayetle ilgili olarak dostane çözüm kararı verilerek araştırmaya son verilir (Yönetmelik, 2013:

md.26- 28).

Yapılmış olan ön inceleme sonrası şikâyet başvurusu, istenilen şartlara uygun ise şikâyet konusu iş ve eylemlerin incelenmesi ve araştırılması aşamasına geçilmektedir.

Bunun için başvuru dosyası kapsadığı konu dahilinde, ilgili olan Kamu Denetçisine gönderilmektedir. Dosyanın incelenmesi ilgili olan Kamu Denetçisi ile uzman personel tarafından başlatılmaktadır. İlgili denetçi ve personel idarenin iş ve eylemlerini, kamu personelinin tutum ve davranışlarını, hukuka uygunluk, hakkaniyete uygunluk, insan haklarına dayalı adalet anlayışı içerisinde ve iyi yönetim ilkelerine uygunluk ölçütlerini de göz önüne alarak incelemesini yapmaktadır. Hakkaniyete uygunluk, idarenin gerçekleştirmiş olduğu iş ve eylemlerinin kanun hükümlerine uygun olsa bile hak ve kamu vicdanı kıstaslarının göz önünde tutulup tutulmadığının incelenmesidir.

İyi yönetim, herhangi bir faaliyeti gerçekleştirmek için öngörülen usul ve kurallara uygun bir şekilde hareket edilmesi (Karakul, 2015: 62) şeklinde ifade edilebilirken, iyi yönetim ilkeleri ise bahse konu olan iyi yönetimin gerçekleşmesi maksadıyla denetim ölçütü olarak kullanılan ilkeler olarak nitelendirilebilir.

Özetle, şikâyet başvuruları ile ilgili olarak KDK, şikâyeti aldıktan itibaren en geç altı ay içerisinde araştırmayı sonuçlandırmalıdır. Kurum tarafından eğer bu süreç sonuçlandırılamaz ise şikâyetçiye bunun gerekçesi ve kuruma başvuru ile durmuş olan dava açma süresinin yeniden işlemeye başladığı hususu bildirilecek ve araştırmaya devam edilecektir. Fakat inceleme ve araştırma devam ederken şikâyet konusu ile ilgili dava açılması durumunda kurum, inceleme ve araştırmayı dava sonuçlanıncaya kadar bekletme kararı alması halinde, artık başvurunun altı aylık süre içerisinde

132 sonuçlandırılması söz konusu olmayacaktır. Bekletilen şikâyet başvurusu hakkında kesinleşen dava sonucuna göre kurum, inceleme ve araştırmasını sonuca bağlayacaktır (Şimşek, 2013: 22).

4.2.7. Türkiye’de Kamu Denetçiliği Kurumu’na Yapılan Başvuruların