İtibar Yönetimi ve Sosyal Sorumluluk

Sosyal sorumluluk bireyin veya kurumun içinde yaşadığı topluma, hatta üzerinde yaşadığı dünyanın sorunlarına çözüm bulmak üzere geliştirdiği projeler ve destek çalışmalarıdır. “Kuruluşların hem iç hem de dış çevresindeki paydaşlara etik ve sorumlu davranması, bu yönde kararlar alması ve uygulaması” diye de ifade edilebilir (Koçak, 2018:38). Sosyal sorumluluk duygusu aile içinde başlamalıdır. Çocukta çevre ile ilgili farkındalık yaratmak ve çocukları sosyal sorumluluk bilinciyle yetiştirmek, onları topluma faydalı kişiler olarak kazanmak çok değerlidir. “Toplumsal sorumluluk, toplumun refahını geliştirme, hiç değilse zedelememe sorumluluğudur. Vatandaşlara en üst düzeyde özgürlük sağlama, herkese eşit fırsat verme, bireylere yaşam standartlarını yükseltmede yardımcı olma devlet ve hükümet örgütünün toplumsal sorumluluklarının bazı örnekleridir” (Can, 2002:63). Tüm kurumlarında kendi imkanları dahilinde sosyal sorumluluk projeleri yürütmeleri, kazançlarını bir kısmını toplumdaki ihtiyaçlar doğrultusunda harcamaları, çevre ve dünyanın sürdürülebilirliği için destek vermeleri,

18

kurumların toplum gözündeki itibarlarını yükseltmektedir. Sosyal Sorumluluğun faydaları şöyle sıralanabilir.

Tablo 6. Kurumsal sosyal sorumluluğun faydaları İyi niyet geliştirmek

Müşteri sadakatini arttırmak

Bağlantılı kurumlar için fayda sağlamak Çalışan sadakatini arttırmak

Paydaş ilişkileri kurmak

İtibar oluşturmak ve geliştirmek Rekabet avantajı oluşturmak

Kaynak: Koçak, 2018: 38-39.

Tabloda görüldüğü üzere sosyal sorumluluk projelerini geliştirirken kurumlar iyi niyetlerini belli etmeli ve verdikleri sözleri tutmalıdırlar. Bu şekilde müşterilerini kurumlarına bağlayarak sadakati yükseltirler. Müşterileriyle net ve açık iletişim kurarak, ilişkilerini geliştirirler ve rakiplerine göre daha avantajlı bir duruma geçebilirler.

Kurumdaki iç hedef kitlede, kurumun iyi niyetini takdir eder. Hem kurumlar itibar kazanır hem de çalışanların bağlılığı artar. Genel olarak sosyal sorumluluk; kurumların ticari getirilerini elde ederken, etik değerlere bağlı kalmalarını, bireylerin, toplumun ve çevrenin zarar görmemesini garanti etmelerini, daha iyi toplum ve daha iyi bir çevre için gönüllü katkılarını, faaliyetlerinin ve sosyal paydaşları ile olan ilişkilerinin ayrılmaz bir parçası haline getirmesi şeklinde uygulanmalıdır (Dinçel, 2012:25). 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren kurumlar kazançlarının bir bölümünü toplum projelerine yatırarak itibarlarını yükseltmeye çalışmışlardır. Bu süreçte ortaya çıkan gerçek, kuruma fayda sağlamak için değil, topluma fayda sağlayacak projelerin takdir görmesidir. Eğitime katkı projeleri, yardıma muhtaç kişilere ulaşma ve katkı sağlama projeleri, sanatsal sponsorluklar örnek olarak verilebilir. Sosyal sorumluluk, kurumların işletme faaliyetlerinde topluma ve çevreye duyarlıklarını ifade etmeleri ve yalnız kar için değil, topluma ve çevreye saygı gösterdiklerinin bir yansıması olarak da açıklanabilir.

“Yöneticiler için önemli bir strateji haline gelmiş olan kurumsal sosyal sorumluluk,

19

firmalara sürdürülebilir rekabet avantajı sağlamaktadır ve firmaların faaliyetlerinin çevre ve toplum üzerindeki etkilerinden sürekli olarak sorumluluk almasını gerektiren paydaşların güvenini de güçlendirmektedir” (Miralles-Quiros, Miralles-Quiros ve Arraiano, 2017:1014).

Sosyal sorumluluk projelerini başlatmak için şirketin büyük kar elde etmesi gerekmemektedir. Kurum kuruluşundan itibaren etik davranışlar sergilemeli, vergilerini dürüst bir şekilde ödemeli, çalışanların özgül haklarına saygı göstermeli ve maaş skalasını günün şartlarına göre ayarlamalıdır. Böyle etik davranışları olan bir kurum büyümeden, ufak çapta olsa bile sosyal sorumluluk projelerine başlayabilir. Örneğin, plastik bardaklar yerine, geri dönüşümlü cam veya kâğıt bardaklara geçebilir. “İtibar yönetimi süreci:

itibarı oluşturan ölçütlerin belirtilmesi, örgütsel yönetişim ile ilgili strateji ve politikaların örgüt kültürüne uyarlanması ve toplumun duyarlılık alanlarına yanıt veren sosyal sorumluluk ve duyarlı çevre politikalarının oluşturulmasını içerir” (Karayel ve Yalman, 2016:222-233). Bu projelerin sağlıkla yürütüldüğünü gören toplum kurumlara saygı duyar, topluma olan duyarlılıklarını över ve sonuçta kurumun itibarını arttırır.

Sosyal toplum kuruluşları ile iş birliği içinde çalışan kurumlar itibar kazanmaktadır.

Toplum üzerinde olumlu etki yapacak büyük projeler için sosyal toplum kuruluşları sponsor olarak güvendikleri, itibarı yüksek kurumları seçmektedir. “Sorumluluk yönetiminde bazı kriterler vazgeçilemez niteliktedir. Bunlar hedeflerin gerçekçi olması, projenin gerçekleşeceği bölgede halkın duyarlıklarına hitap etmesi, alanda uzman sivil toplum kuruluşları ile iş birliği içinde olunması ve projeyi yürüten şirketin tüm çalışanlar ve üst yönetim tarafından benimsenmesidir” (Kadıbeşegil, 2018). Türkiye’de de birçok itibarlı kurum sosyal sorumluluk projeleri ile dikkat çekmektedirler. Kurumların sosyal sorumluluk projeleri bir yerde halktan aldıklarının karşılığını vermek gibi de düşünülebilir. Bu düşünce tarzı kurumlarda veya okullardan önce aile içinde çocuklara sahiplendirilmelidir.

Okulların itibarı sadece akademik başarıya dayanmamaktadır. Akademik başarının yanı sıra, öğrenciyi okul sonrası yaşamına hazırlamak, becerilerini geliştirmek, katıldığı, yaşamı kendisinin deneyerek öğrendiği etkinliklerden faydalanmasını desteklemek, sosyal sorumluluk projelerine katılımını sağlamak şarttır. Diğer ticari kurumlarda olduğu gibi, insanı geleceğe hazırlayan okullarda da böyle projelerin

20

yürütülmesi, öğrencilerin bilfiil kendi zamanlarını, bilgilerini harcayarak toplum içindeki diğer insanlara faydalı, onlara iyi gelecek faaliyetleri planlamaları ve uygulamaları, toplum yararına olduğu kadar kendilerini de geliştirmede de büyük katkısı olur.

Öğrencilerine yaşam becerileri ve toplum bilinci vermeyi hedefleyen okullar sosyal projelere önem verirler. Bu projeler, okul kültürünü beslemenin yanı sıra, öğrencilere yaşamda karşılayacakları zorluklar ve nasıl hizmet verebilecekleri hakkında bilgi verir.

Amaç öğrencileri toplumsal hizmet konusunda bilinçlendirmek ve topluma hizmet vermenin kendilerine de olan katkısını da göstermektir. Örneğin, okulun eski bilgisayarlarını yenileyerek, Anadolu’daki bir köy okuluna, öğretmenlerinin başkanlığında götüren ve orada birkaç gün kalarak bilgisayarları kuran öğrenciler, gönüllü bir hizmeti sergilemişlerdir. Bu hizmet, sadece kendileri için bir yaşam deneyimi olmanın ötesinde, okullarının itibarını sürdürmek açısından da büyük bir adımdır. Bu bilince sahip öğrenciler okullarının itibarına katkı sağlamakla kalmayıp, kendileri de itibarlı kişiler olurlar. Okul bu projeleri eğitimin ve okulun misyonunun bir parçası olarak görerek, öğrencilerine sadece rehberlik eder ve öğrencilerin kendi başlarına planlama yapmalarını destekler. Okullarca yürütülen sosyal sorumluluk projeleri reklam aracı olarak düşünülmemelidir. Toplumun büyük bir çoğunluğu artık neyin sadece reklam aracı olarak yapıldığını, neyin gerçekten toplumun bir kesimine bile olsa fayda sağlayacağının bilincindedir. Başarı ile tamamlanan veya sürdürülen bir sosyal sorumluluk projesi okulun görünürlüğünü, tanınırlığını arttırabilir. Ancak amaç öğrencilerde sosyal sorumluluk bilincini geliştirmek ve onları ileriki yaşamlarında sosyal bilinç sahibi bireyler olmalarını sağlamaktır. Sosyal sorumluluk projelerini sağlıklı bir şekilde yürüten okullarda öğrenciler farkındalık kazanırlar ve içinde yaşadıkları toplumun bilincine vararak, gerçek yaşamda da bu hizmeti sürdürürler. Bu hizmet anlayışı, mezunların hem kişisel itibar sahibi olmaları hem de mezun oldukları okulun itibarına katkıda bulunmaları açısından önem kazanır.

Okullarda sosyal sorumluluk projeleri, hem okulun bulunduğu şehir veya kasabada, hem yurt içinde ve de yurt dışında gerçekleştirilebilir. Köylere giderek sürdürülebilir tarım ile ilgili bilgiler vermek, bir süre orada kalarak tarlalarda çalışmak ve köylülere örnek olmak gibi birçok proje öğretmenlerin gözetiminde öğrenciler tarafından hayata geçirilebilir. Bu deneyimler öğrenciler içinde çok değerlidir. Onlara içinde yaşadıkları toplumu, yurdunun çeşitli bölgelerini tanıma olanağı sağlar. İleriki

21

yaşamlarında kullanabilecekleri bilgileri, deneyerek öğrenirler ve topluma hizmet olgusunun değerini anlarlar. Mühim olan projeleri öğrencilerin kendilerinin planlamaları ve eğer mümkünse sponsorlar bularak projelerini kendilerinin hayata geçirmeleridir.

Öğrenciler kendi okullarında da kampanyalar yaparak, tüm öğrencileri projelerine katma konusunda heveslendirebilirler. Öğretmenlerinin veya velilerin gözetiminde sponsorlarla görüşmeler yapabilirler. Bu görüşmelerde öğrenciler için bir öğrenme şeklidir. Nasıl konuşacakları, nasıl ikna yöntemini kullanacaklarını önceden tespit ederler ve uygularlar.

Mezun oldukları zaman bu farkındalıkla gerçek yaşama başlarlar. Okulda bu çalışmaların bazıları müfredatın içinde bazıları müfredatla bağlantılı kulüpler aracılığı ile gerçekleşir.

Örnek olarak: topluma hitabet sanatı, ikna yönetimi, konuşmaları aynen bir kompozisyon gibi planlama becerileri, toplumsal sorunları anlama, dünyadaki toplumsal faaliyetlerin farkına varma sayılabilir. Eğitim kurumları sosyal sorumluluk bilincini yeni nesillere aktarmak üzere kurum kültürlerini yönetir ve fark yaratacak planlamalar yaparlar.