C. ÜLKEMİZ MADEN MEVZUATI HÜKÜMLERİNE İLİŞKİN GENEL
I. BÖLÜM
1. İdareye Başvuru ve Kömür Arama Faaliyeti
İlk müracaat ve ruhsatlandırmaya ilişkin hükümler 5177 sayılı Kanun ile değiştirilen 3213 sayılı Kanun’un 16. maddesinde hüküm altına alınmıştır. Buna göre; kömür madeninin içinde yer aldığı IV(b) grubu madenler açısından kömür arama faaliyeti, arama ruhsatı verilmesi ile başlamaktadır. 5995 sayılı Kanun ile 3213 sayılı Kanun’da yapılan değişiklik ile ise, IV. Grup madenler için verilecek arama ruhsatının 2000 hektarı geçmemesi135 gerektiği hüküm altına alınmıştır136.
Mevzuatımızda belirtilen 2000 hektarlık alan sınırlaması, bazı durumlarda ruhsat sahibi için yeterli olmayabilecektir. Bu durumda, ruhsat sahibinin arama yapacağı alan 2000 hektarlık parçalara bölünecek, bu ise ruhsat sahibinin her bir parça için yeniden idareye başvurarak gerekli prosedürleri ayrı ayrı izlemesini ve her bir parça için yeniden harç ve teminat yatırmasını gerektirecektir. Ayrıca, böyle bir durumda 2000 hektarlık parçalardan birisine yapılan başvurunun idare tarafından reddedilmesi ya da söz konusu parçada bir başka kimsenin öncelik hakkı bulunması da gündeme gelebilecektir. Bu durum ise, madenciliğin temel ilkelerinden olan, maden kaynağının tek elde toplanması ilkesinden uzaklaşılmasına yol açacaktır137.
133
TOPALOĞLU, Maden Hukuku, s. 123; Kazanılmış hakkın doğumu için gerekli olan unsurlardan en önemlisi, hukuka uygun bir durumun bulunması ve hukuka uygunluğu destekleyici şekilde iyi niyetin varlığıdır; ÇOBAN ATİK, Ayşegül, “İdare Hukukunda
Kazanılmış Hak İlkesi”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 21, S. 1, 2013, s. 15. 134
GÜLAN, Maden İdare Hukukumuzun Ana İlkeleri ve Temel Müesseseleri, s. 197.
135
5177 sayılı Kanun ile yapılan değişiklikten önce, arama ruhsatı verilmesi için herhangi bir alan sınırlaması söz konusu olmayıp, her bir maden grubu için ayrı ayrı hektar sınırlaması 5177 sayılı Kanun değişikliği ile 3213 sayılı Kanun’a dahil olmuştur. Ancak, söz konusu değişiklikten önce, bütün ülkeyi kapsayacak şekilde talep edilen arama ruhsatı talebinin geçersiz olacağına dair 1988 tarihli Danıştay kararı bulunmaktadır; D8D, E. 88/618, K. 88/318, KT. 22.04.1988; www.kazanci.com/kho2/ibb/giris.htm, e.t. 04.08.2014.
136
Arama ruhsatı verilmesinde, alan sınırlaması 2009 tarihli Endonezya Maden Kanunu’nda da öngörülmüştür. Söz konusu maden kanununa göre, kömür madeni için verilecek olan arama ruhsatı en az 5000 hektar, en çok 50000 hektar olmalıdır; SULLIVAN, Bill and PURWONO, Christian Teo & Partners, Mining Law & Regulatory Practise in İndonesia: A Primary Reference Source, Singapore 2013, s. 9.
137
44 Bu sebeple, alan sınırlaması gerekli olduğu kadar, anlatılan sıkıntıların varlığı da gözden kaçırılmamalıdır.
a. İdareye Başvuru
Kömür ocağı işletmek isteyen özel hukuk kişisinin, öncelikle Maden İşleri Genel Müdürlüğü138’ne başvurarak arama ruhsatı alması gerekmektedir139. İdareye yapılan başvuruda, ilk başvuru sahibi öncelik hakkı kazanmaktadır. 06/11/2010 tarihli Madencilik Faaliyetleri Uygulama Yönetmeliği’nin 9. ve 10. maddelerinde Maden İşleri Genel Müdürlüğü’ne yapılacak olan başvuruda aranan belgeler, başvuru usulü ve başvuru sonucu yapılacak değerlendirmeye ilişkin esaslar hüküm altına alınmıştır. Buna göre; başvuru doğrudan söz konusu idareye yapılabileceği gibi, idarenin internet sayfası üzerinden de yapılabilmektedir. Başvuru sonuçları ise, 2 ay içinde hükme bağlanarak söz konusu idare tarafından ilan edilmekte ve başvuru sahibine ayrıca yazılı tebligat yapılmamaktadır.
Kömür ocağı işletmek isteyen özel hukuk kişisinin arama ruhsatı almak için idareye yapacağı başvuru140, İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 10. maddesine göre yapılan bir başvurudur. Bu durumda, mevzuat gereği idarenin vereceği karar ise iradelerin açıklanma nedeni açısından açık kabul ya da açık ret işlemi olacaktır141. Zira; maden mevzuatımızda Maden İşleri Genel Müdürlüğü’nün 2 aylık süre içinde başvuru sonuçlarını ilan edeceği hüküm altına alınmıştır.
138
9 Eylül 1993 tarihinden önce Maden Dairesi adıyla, madencilik faaliyetleri alanında yetkili olan kurum, 1993 tarih ve 505 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Maden İşleri Genel Müdürlüğü adını almıştır. Söz konusu kurum, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’na bağlı olarak, maden haklarına ilişkin ruhsatları vermek ve ruhsat verilen alanlardaki madencilik faaliyetlerini takip etmekle yetkilendirilmiştir; http://www.migem.gov.tr/; e.t. 04.08.2014.
139
GÖĞER, s. 107.
140
İdari başvuru, organik açıdan idari bir makama yapılacak olan herhangi bir başvuru olarak tanımlanabilir. Arama ruhsatı talep eden özel hukuk kişisinin başvurusu, başvurma iradesi açısından isteğe bağlı idari başvurular arasında yer almaktadır; YILDIRIM, Ramazan, İdari Başvurular, Konya 2006, s. 11, 111.
141
45
b. Arama Ruhsatı Verilecek Alanın Koordinatlarının Hesaplanması
6309 sayılı Kanunda kabul edilen “sabit nokta” yöntemi yerini, 3213 sayılı Kanunun kabul edilmesiyle birlikte “koordinat sistemi” ne bırakmıştır. “Sabit nokta” yöntemi, ruhsat sınırlarının cami, okul gibi belli noktalar tespit edilerek belirlendiği yöntemdir. 3213 sayılı Kanun da, bu sistemin karışıklığa ve kötü uygulamalara sebep olan sakıncalarını ortadan kaldırmak üzere “koordinat sistemi” ni kabul etmiştir142.
3213 sayılı Kanun’un 16. maddesi ve Madencilik Faaliyetleri Uygulama Yönetmeliği’nin 10. maddesine göre, arama ruhsatı müracaatlarının 1/25.000’lik harita üzerinden 6 derecelik dilim esas alınarak yapılması gerekmektedir. Söz konusu derecelendirme sonucunda, arama yapılacak alanın koordinat değerleri belirlenmektedir. Bu esasa aykırı başvurular ise geçersiz sayılmaktadır143.
c. Arama Ruhsatı Verilmesi
İdareye başvurusu kabul edilip, arama ruhsatı almaya hak kazanan özel hukuk gerçek ve tüzel kişilerinin Maden İşleri Genel Müdürlüğü’ne başvuru tarihinden itibaren 2 ay içinde ibraz etmek zorunda oldukları belgeler, Madencilik Faaliyetleri Uygulama Yönetmeliği’nin 11. maddesinde ayrı ayrı hüküm altına alınmıştır. Söz konusu belgelerden dikkat çeken iki belge olan “ön inceleme raporu” ve “mali yeterlilik belgesi” ilk defa 5995 sayılı Kanun değişikliği ile 3213 sayılı Kanun’un 16. maddesine dahil olmuştur. Yine Madencilik Faaliyetleri Uygulama Yönetmeliği’nin 12. maddesinde de her iki belge, gerekli belgeler arasında sayılmıştır.
Dünyadaki genel eğilimin aksine, 5995 sayılı Kanun ile yapılan değişiklik sonucu, ilk kez veya devir yoluyla maden arama ruhsatı alacak olan özel hukuk
142
TELLİ, s. 207.
143
Koordinatların hesaplanması esnasında idare tarafından yapılan hatalar idari yargıda çok sayıda dava açılmasına sebep olmuş ve idare tarafından hatalı koordinat tespiti yapıldığı Danıştay tarafından çeşitli yıllarda hüküm altına alınmıştır. D8D, E.95/4469, K.98/2910; D8D E.95/2135, K.98/2383; D8D, E.97/6239, K.98/2383; GÜLAN, Maden İdare Hukukumuzun Ana İlkeleri ve Temel Müesseseleri, s. 42-44.
46 gerçek ya da tüzel kişisinin mali yeterliliğe sahip olduğunu belgelemesi zorunlu şart olarak düzenlenmiştir144.
Türk maden hukuku uygulamasında, çoğu zaman, değişik biçimlerde ortaya çıkan spekülatif faaliyetler var olmuştur. Spekülatif faaliyetlerin ortaya çıkış şekillerinden bir tanesi de, arama ruhsatı dönemine ilişkindir. Bu dönemde, ruhsat sahibi arama yaptığı madenle ilgili bir beklenti doğrultusunda yatırım yapmakta ve fakat çoğu zaman bu beklenti yeterince gerçekleşememektedir. Ruhsat sahibinin yapmış olduğu yatırım, çıkarmak istediği madenle doğru orantılı olmamaktadır. Bu durumda, ruhsat sahibi çıkarmak istediği maden miktarını spekülatif amaçlarla ayarlamaya çalışabilmektedir145. 5995 sayılı Kanun ile düzenlenerek zorunlu belgeler arasına alınmış olan “mali yeterlilik belgesi” nin amacı da, arama ruhsatlarının spekülatif amaçlarla kullanılmasının önlenmesidir146.
6309 sayılı Kanun’da da geçerli olan maden arama faaliyetinin arama ruhsatı gerektirmesi; kontrol mekanizmasının ve maden güvenliğinin sağlanabilmesi, maden hakkı talep eden kişiler arasında çıkması muhtemel uyuşmazlıkların önlenebilmesi, maden hakkı almaya yetkili kişilerin sıralarının tespit edilebilmesi ve madenlerin mümkün olan en kısa zamanda çıkarılarak ülke ekonomisine kazandırılması şeklinde sebeplere dayanmaktadır147.
Başvuru sahibinin arama ruhsatı alabilmesi için Yönetmelikte sayılan belgeleri ibraz etmesinin yanı sıra ruhsat harcı ve ruhsat teminatı da yatırması gerekmektedir. Ruhsat harcının miktarı Harçlar Kanunu’na göre belirlenmektedir. Ruhsat teminatları ise; ruhsat harcından daha düşük bir meblağ olmamak ve 10.000 TL’den az
144
TOPALOĞLU, Maden Hukuku, s. 192-193.
145
GÖĞER, s. 51 .
146
TOPALOĞLU, Maden Hukuku, s. 193; Spekülatif amaçtan kasıt; ruhsat sahibinin yatırımı ile çıkaracağı maden arasındaki dengede büyük bir fark oluştuğu takdirde, ruhsat sahibinin fiyatları etkilemek amacıyla, maden üretimini yavaşlatması ya da aşırı üretime geçmesi durumudur.; GÖĞER, s. 51.
147
47 olmamak şartıyla, arama yapılacak saha ile doğru orantılı olarak alınmakta olup, peşin alınmış ceza avansı niteliğini haizdir148.
Böylelikle; arama ruhsatı almak isteyen başvuru sahibinin ruhsat harcını, ruhsat teminatını yatırması ve Yönetmelikte belirtilen belgeleri 2 ay içinde Maden İşleri Genel Müdürlüğü’ne ibraz etmesi gerekmektedir. Başvuru sahibinin gerekli belgeleri ibraz etmesini müteakip ilk iş günü arama ruhsatı başvuru sahibine verilmektedir. Aynı zamanda, söz konusu arama ruhsatı maden siciline kaydedilmektedir. Bu husus, 3213 sayılı Kanun’un 16. maddesi ve Yönetmelik’in 14. maddesinde açıkça düzenleme altına alınmıştır.
Başvuru sahibi kanunda ve yönetmelikte belirtilmiş olan usul ve esaslar dahilinde arama ruhsatı başvurusunda bulunduğu takdirde, mevzuatta açıkça belirtilip, bu hususta idareye seçim imkanı tanınmış olmadığı için149, Maden İşleri Genel Müdürlüğü bağlı yetkisi çerçevesinde arama ruhsatını vermekle yükümlüdür.
Arama ruhsatının, ruhsat sahibine verdiği hak ve yetki sadece maden aramak olup, arama yapılan sahada işletme faaliyetine başlanması kural olarak mümkün değildir150. Bu kuralın istisnası , arama ruhsatı sahibi tarafından arama dönemi üretim izin belgesi alınması olmakla birlikte; kömür madeninin yer altı işletmeciliği ile üretildiği durumlarda bu istisnai hüküm dahi uygulama alanı bulamamaktadır151.
d. Arama Faaliyetinin Başlaması
Kömür madeni, kanunen IV (b) grubu madenler arasında sayıldığından, arama ruhsatının alınıp, maden siciline kaydedilmesiyle birlikte arama faaliyeti152 başlamaktadır. Arama faaliyeti, ön arama dönemi, genel arama dönemi ve detay arama dönemi olmak üzere üç aşamadan oluşmaktadır. 3213 sayılı Kanun’un 17.
148
TOPALOĞLU, Maden Hukuku, s. 153-154.
149
YILDIRIM, Türk İdari Rejimi Dersleri, s. 40; ZABUNOĞLU, s. 366; ÖZAY, s. 357-358; ÇAĞLAYAN, s. 330.
150
FINDIKGİL, s. 180-181.
151
TOPALOĞLU, Maden Hukuku, s. 213.
152
Arama faaliyeti, yer altında saklı bulunan maden yatağının bulunması için ruhsat sahasında yapılan çalışmaların tümünden oluşmaktadır; UÇKAN, s. 53.
48 maddesi ve Yönetmelik’in 17, 18 ve 19. madde hükümleri arama faaliyetine ilişkindir. Arama faaliyetinin bu şekilde üç farklı döneme ayrılmış olması 5995 sayılı Kanun değişikliği ile getirilen ve maden hukuku uygulamamızda ilk teşkil edilen bir yeniliktir. Bu durum, 5995 sayılı Kanun değişikliğinin kanunlaşma sürecinde, madencilikte hızlı kalkınmanın önünde büyük bir engel oluşturan bürokrasinin artırılmış olması sebebiyle eleştirilmiş ve 5177 sayılı Kanun değişikliğinden önce, işletme faaliyetine başlamadan önce var olan ön işletme döneminin de bu sebeple kaldırılmış olduğuna dikkat çekilmiştir153.
aa. Ön Arama Dönemi
Ön arama dönemi154, arama ruhsatının verilmesini takip eden ilk bir yıllık süreye tekabül eden ve maden yatağının bulunmasına, eğer sondajlardan örnek alımı yapma imkânı doğmuşsa, kaynak ve kalite tahminine yönelik faaliyetlerin yapılmasına imkân veren dönemdir. Bu dönemde, aynı zamanda uygun ölçekli maden jeoloji haritası155 ve jeolojik kesitleri156 yapılmaktadır157.
Bir yıllık sürenin sonuna kadar, arama ruhsatı sahibinin Yönetmelik EK-1 ve EK-2’de belirtilen belgeleri ibraz etmesi zorunludur. Söz konusu sürenin sonuna
153
Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabii Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyonun 1/821, 2/572, 2/670 Esas sayılı ve 26/05/2010 tarihli komisyon raporu, muhalefet şerhi.
154
Ön arama dönemi, Endonezya’da genel araştırma aktivitelerinden oluşan dönem olup, kömür madeni için bir yıllık süreye tabidir; SULLIVAN, Bill and PURWONO, Christian Teo & Partners, s. 9.
155
Jeolojik Harita: Yeryüzünün şeklini canlandıran topoğrafik haritaların üzerine; yeryüzündeki
kayaç ve tabakaların sınırları, yani bu formasyonların yeryüzünü kesmesi ile meydana gelen arakesit çizgilerin yatay düzlem üzerindeki izdüşümlerinin ve bu ara kesitlerle sınırlandırılan jeolojik formasyonların birbirleri ile olan ilişkileri ve bunların derinliklerdeki muhtemel
gidişlerini gösterebilecek tarzda; işlenerek tanzim edilen plan;
http://www.migem.gov.tr/links/kaynakca/sozluk/sozluk-j.htm; e.t. 04.08.2014.
156
Jeolojik Kesit: Jeolojik haritada yeryüzü jeolojisi gösterilen bölgenin yapısının üçüncü buutda gösterilmesi ve haritayı yapanın veya haritayı değerlendiren kimsenin
yorumlarını yansıtması amacıyla hazırlanan kesit; http:// www. migem.
gov.tr/links/kaynakca/sozluk/sozluk-j.htm; e.t. 04.08.2014.
157
49 kadar gerekli belgeleri ibraz etmemenin yaptırımı arama ruhsatının iptal edilerek ruhsat teminatının irad kaydedilmesidir158.
Sonuç olarak, ön arama döneminin yeterli şekilde sona ermesi için gereken şartlar şu şekilde sıralanabilir159:
1- Kalite bilgilerini içeren kaynak ve/veya rezerv raporunun ibraz edilmesi. 2- Yönetmelik EK-1’de sayılmış olan asgari ön arama faaliyet kalemlerinin
gerçekleştirilmesi.
3- Ön arama faaliyet dönemine ilişkin gerçekleştirilen yatırım harcamalarının ayrı ayrı belgelendirilmesi.
Arama ruhsatı sahibi tarafından yukarıda sayılan belgelerin Maden İşleri Genel Müdürlüğü’ne ibraz edilmesini takip eden iki ay içinde; genel arama dönemine geçilip geçilmeyeceği mütalaa edilerek, Maden İşleri Genel Müdürlüğü internet sayfasından duyurulmaktadır. Arama ruhsatı sahibi bir üst döneme geçmeye hak kazanmamışsa, kendisine ayrıca tebligat yapılarak arama ruhsatı iptal edilmektedir160.
bb. Genel Arama Dönemi
Ön arama dönemine ilişkin yükümlülüklerini tamamlayan arama ruhsatı sahibi, iki yıllık genel arama dönemine161 geçebilmektedir162. Bu dönemin amacı, aranmakta olan kömür madeninin genel özellikleriyle belirlenmesidir. Bu dönemde, genel
158
TOPALOĞLU, Maden Hukuku, s. 201, 212.
159
TOPALOĞLU, Maden Hukuku, s. 201.
160
10/03/2014 tarihi itibariyle, 43 adet IV. grup maden arama ruhsatı, ön arama döneminden genel arama dönemine geçmeye hak kazanamayarak iptal edilmiştir; http:// www. migem. gov.tr/links/duyurular/genel/iptal2014.pdf; e.t. 04.08.2014.
161
İki yıllık genel arama dönemi, Endonezya’da da kömür madeni açısından iki yıl olarak hüküm altına alınmıştır ve bu dönem maden arama faaliyetlerinin yapıldığı dönem olarak adlandırılmaktadır. İki yıllık süre en fazla iki kez birer yıl daha uzatılabilmektedir; SULLIVAN, Bill and PURWONO, Christian Teo & Partners, s. 9.
162
10/03/2014 tarihi itibariyle, 903 adet IV. grup maden arama ruhsatı, ön arama döneminden genel arama dönemine geçmeye hak kazanmıştır. Bunlardan 164 tanesi ise MTA’ya aittir ; http:// www.migem. Gov .tr/links/duyurular/genel/genelarama2014.pdf; e.t. 04.08.2014.
50 özellikleri belirlenen arama yapılan maden sahasının uygun ölçekli topoğrafik163 haritası ile yeterli ayrıntı içeren jeoloji haritası ve jeolojik kesitleri hazırlanmaktadır164.
Ön arama döneminde olduğu gibi, genel arama döneminde de, arama ruhsatı sahibi, EK-1 ve EK-2’de belirtilen belgeleri iki yıllık süre içinde Maden İşleri Genel Müdürlüğü’ne ibraz etmek ve asgari arama faaliyetlerini gerçekleştirmek zorundadır. Bunları yapmadığı takdirde, yine arama ruhsatının iptali ve ruhsat teminatının irad kaydedilmesi yaptırımıyla karşı karşıya kalmaktadır165.
Genel arama dönemini başarıyla sona erdirip detay arama dönemine geçebilmek için gereken asgari şartlar şu şekilde sıralanabilir166 :
1- Maden yatağının genel özellikleriyle belirlendiği ve kaynağın kabul edilebilir güvenilirlikte görünür kategoride dayanaklarıyla birlikte hesaplanmış olduğu kaynak ve/veya görünür rezerv167 raporunun ibraz edilmesi.
2- Yönetmelik EK-1’de sayılmış olan asgari genel arama faaliyet kalemlerinin gerçekleştirilmesi.
3- Yönetmelik EK-2’de genel arama dönemi için belirtilmiş olan asgari yatırım tutarının en az %40’ına tekabül eden kısmının harcanarak belgelendirilmesi.
163
Topoğrafik Ölçme: Arazi üzerinde yapılan ölçmelerin genel tanımı. Madencilikte; yeraltı, açık
işletme ve tesis konumlarının tesbiti, tasman ve heyelân hareketlerinin belirlenmesi, yapılan işin ölçülmesi amacı ile kübaj ve tonaj değerlerinin araziye geçirilmesi veya bunların tersi işlemlerinin yapılmasını teminen topoğrafik araç ve gereç kullanılarak arazi üzerinde yapılan ölçmelerin genel tanımı; http://www.migem.gov.tr/links/kaynakca/sozluk/sozluk-j.htm; e.t.
04.08.2014.
164
TOPALOĞLU, Maden Hukuku, s. 202.
165
TOPALOĞLU, Maden Hukuku, s. 205, 212; 10/03/2014 tarihi itibariyle, IV. grup madenlere ait olup genel arama döneminde bulunan arama ruhsatlarından hiçbiri iptal edilmemiştir. http://www.migem.gov.tr/links/duyurular/genel/iptal2014.pdf; e.t. 04.08.2014.
166
TOPALOĞLU, Maden Hukuku, s. 205-206.
167
Görünür Rezerv: Ana kuyu, tali kuyu, galeri, kılavuz, başyukarı, başaşağı, desandri, yarmalar
vasıtasıyla dört yanı; devamlılık arzeden muntazam yataklarda ise üç yanı (diğer bir yanı
birkaç sondajla) açılmış bulunan maden kesimlerini belirleyen rezerv;
51 İki yıllık sürenin sonuna kadar, arama ruhsatı sahibi tarafından yukarıdaki belgelerin Maden İşleri Genel Müdürlüğü’ne ibraz edilmesinin ardından, iki aylık süre içinde detay arama dönemine geçilip geçilmeyeceği söz konusu idarenin internet sayfasından duyurulmaktadır. Detay arama dönemine geçmeye hak kazanamayan ruhsat sahibine ise ayrıca tebligat yapılmaktadır168.
Gerek ön arama döneminden genel arama dönemine geçişte, gerek genel arama döneminden detay arama dönemine geçişte; arama ruhsatı sahibi yeterlik şartlarını sağlasa bile, Yönetmelik’in 17. ve 18. maddeleri ile, Maden İşleri Genel Müdürlüğü’ne iki aylık mütalaa süresi tanınmıştır. Dolayısıyla, arama ruhsatı sahibinin bir sonraki döneme geçip geçmeyeceği hususunda idareye takdir yetkisi169 verilmiştir. Kaldı ki bu yetki, arama dönemini düzenleyen 3213 sayılı Kanun’un 17. maddesinde yer almamakta, aksine yükümlülüklerini yerine getiren ruhsat sahibinin bir sonraki döneme geçmeye hak kazanacağı ifade edilmektedir. Bu sebeple, yönetmelikle idareye tanınmış olan takdir yetkisine ilişkin düzenleme hukuka aykırıdır. Zira, yönetmelik, dayanağını oluşturan ve normlar hiyerarşisine göre üst normu olan kanun hükmü ile açıkça çelişen bir hüküm getirmiştir. Normlar hiyerarşisi ise, alt normun, üst norma aykırı olmamasını ve üst normun verdiği sınırları aşmamasını gerektirmektedir170.
cc. Detay Arama Dönemi
Dört yıllık bir süreçten oluşan detay arama döneminde171 önceki arama dönemlerinde genel özellikleri ortaya konmuş olan kömür madeni yatağı ayrıntılı
168
TOPALOĞLU, Maden Hukuku, s. 206; 10/03/2014 tarihi itibariyle, 20 adet IV. grup maden arama ruhsatı, genel arama döneminden detay arama dönemine geçmeye hak kazanmıştır. Bunlardan sadece 3 tanesi özel hukuk kişilerine, diğerleri ise TKİ, MTA ve EÜAŞ’a aittir ; http://www.migem.gov.tr/links/duyurular/genel/genelarama2014.pdf; e.t. 04.08.2014.
169
Takdir yetkisi, idareye seçim hakkı veren bir yetkidir ; ZABUNOĞLU, s. 372.
170
KULUÇLU, Erdal, “ Türk Hukuk Sisteminde Normlar Hiyerarşisi ve Sayıştay Denetimine
Etkileri”, Sayıştay Dergisi, S. 71, 2008, s. 12; BOZ, Selman Sacit/ÖZTOPRAK, Sezin, “ The Regulatary Transactions of The Administration Under The Hierarchy of Turkish Law”, 10th
International Academic Conference, Vienna, IISES, 03 June 2014, s. 150.
171
Endonezya’da bu dönem, fizibilite çalışmalarına ilişkin aktivitelerin yapıldığı dönem olarak adlandırılmakta olup, süresi bir yıldır ve sadece bir kez bir yıl daha uzatılabilmektedir; SULLIVAN, Bill and PURWONO, Christian Teo & Partners, s. 9.
52 olarak incelenmektedir. Bu dönemde de genel arama döneminde olduğu gibi, maden sahasının topoğrafik haritası hazırlanmaktadır. Ancak, ölçeğinin 1/2000 ya da daha büyük olması gerekmektedir172.
Bu dönemin sonuna kadar, yeterlik şartlarını yerine getirmeyen arama ruhsatı sahibinin arama ruhsatı, diğer dönemlerde olduğu gibi iptal edilerek, ruhsat teminatı irad kaydedilmektedir. Yeterlik şartları, diğer dönemlerdekine benzer nitelikte olup, şu şekilde sıralanabilir173:
1- Maden yatağının üç boyutta hesaplanarak, rezervin yüksek güvenilirlikte görünür kategoride hesaplanmış olduğu görünür rezerv raporunun ibraz edilmesi.
2- Yönetmelik EK-1’de detay arama dönemi için belirlenmiş olan faaliyetlerin gerçekleştirilmiş olması.
3- Yönetmelik EK-2’de detay arama dönemi için belirlenmiş olan yatırım tutarının yıllara göre hesaplanacak ağırlıklı ortalamasının asgari %30’unun gerçekleştirilmiş olması.
Dört yıllık sürenin sonuna kadar, yukarıdaki şartların yerine getirilmesi ve detay arama faaliyet raporu ile işletme projesinin Maden İşleri Genel Müdürlüğü’ne ibraz edilmesi gerekmektedir. Detay arama raporunun her yıl ibraz edilmesi zorunludur. Detay arama raporunun her yıl ibraz edilmemesi ya da arama süresi sonuna kadar işletme ruhsat talebinde bulunulmaması durumunda arama ruhsatı iptal edilerek ruhsat teminatı irad kaydedilmektedir174.
e. Arama Döneminde Üretim İzin Belgesi Alınması
Arama döneminde kömür üretim izni almak isteyen özel hukuk kişisi için önkoşul kömür ocağının açık işletme yöntemi ile işletilecek olmasıdır. Yer altı kömür madenciliği yapılacak olan sahalarda, arama döneminde kömür üretim izni
172
TOPALOĞLU, Maden Hukuku, s. 207.
173
TOPALOĞLU, Maden Hukuku, s. 210-211.
174
53 almak mümkün değildir175. Dolayısıyla, bu kısımda yapılacak olan açıklamalar sadece açık işletme yöntemiyle işletilecek olan kömür ocakları ile ilgilidir.
Arama döneminde Maden İşleri Genel Müdürlüğü tarafından, görünür rezervin %10’una kadar üretim yapabilabilmesi için, 3213 sayılı Kanun’un 17. maddesi gereğince üretim izin belgesi verilebilmektedir. Ancak, üretim izin belgesi alabilmek