5. İBRA KARARININ ALINMASI
5.3 İBRA KARARININ GERİ ALINIP ALINAMAYACAĞI MESELESİ
Son zamanlarda yönetim kurulu üyelerinin sorumluluğu hakkında önem verilen konulardan biri, anonim ortaklık genel kurulu tarafından verilen geçerli bir ibra kararının sonradan yeni bir genel kurul kararıyla geri alınıp alınamayacağı meselesidir. İbra kararları tek taraflı yenilik doğuran hukuki işlemlerdir. Bu anlamda bir kez geçerli olarak ortaya çıktıktan sonra bu kararlardan geri dönülmesi mümkün olmaz. Genel kurul tarafından alınan ibra kararına karşılık ancak iptal davası açılabilir. Anonim ortaklık genel kurulunun verilen ibra kararını kendiliğinden iptal etme veya hükümsüz kabul etme yetkisi söz konusu değildir488.
Bu konuda Çamoğlu’na göre489, bir tüzel kişinin yetkili organının verdiği bir kararı değiştirmeye ya da geri almaya yetkili olduğu hukukun temel ilkelerinden bir tanesidir. Öte yandan organların kendi kararları konusunda tasarruf yetkileri mutlak değildir. Bu bakımdan geri alma kararının da yine hukukun temel ilkelerinden ortaya çıkan bazı sınırları vardır. Organların tasarruf yetkisi üçüncü kişilerin haklarının başladığı yerde sona erer. Başka bir anlatımla, genel kurul verdiği bir kararla üçüncü kişilerin kazanılmış haklarını ihlal edemez. Aksi bir görüş hukuk güvenliği ilkesini yok etmek anlamını ifade eder. Açıklanan bu temel ilkenin ışığı altında daha önce verilmiş ibra kararlarının yasal bir dayanak olmaksızın alınacak yeni bir genel kurul kararıyla ortadan kaldırılması söz konusu olamaz. Ortaklıktaki çoğunluk hisselerinin ya da hakimiyetin el değiştirmesi sonucu ibra edilmiş eski yönetim kurulu üyelerinin ibralarını kaldırarak haklarında dava açılması doğrultusundaki genel kurul kararları YTTK. m.445 anlamında dürüstük kurallarına aykırıdır. Bu sebeple iptal edilebilir.
487 PULAŞLI, Şerh2, s.1343.
488 AKDAĞ-GÜNEY, Hukuki Sorumluluk, s.314. 489 ÇAMOĞLU, Hukuki Sorumluluk, s.243.
141
Moroğlu’na göre490, kural olarak, yani herhangi bir kanuni engel bulunmadığı durumlarda genel kurul daha önce almış olduğu bir kararını geri alabilir ya da iptal edebilir. Bir konuda karar alma yetkisi kural olarak bu kararı geri alma yetkisini de kapsamında barındırır. Bu kuralın kanuni istisnaları geri alınacak olan genel kurul kararının niteliği dikkate alınmak suretiyle belirlenebilir. Bu konuda yenilik doğurucu niteliği ile ortaklık içi ve ortaklık dışı ilişkilerde kişiler lehine bazı haklar ortaya çıkarmış olan genel kurul kararlarının yeni bir kararla geri alınmaları ya da iptal edilmeleri de geçmişe etkili sonuçlar doğurmaz. Bu bakımdan ibra kararları da yönetim kurulu üyelerini sorumluluktan kurtaran ve yenilik doğuran nitelikte hukuki işlemler olduklarından dolayı yeni bir kararla geçmişe etkili sonuç doğuracak biçimde geri alınamazlar ve iptal edilemezler.
Helvacı da491, ibra kararının tek taraflı irade beyanı olarak hukuki niteliğinin yenilik
doğuran bir hak olduğunu bu sebeple bir sakatlık olmadıkça, ortaklığın ibra kararından dönmesinin olanaklı olmadığını belirtmiştir.
Bu konuda Kırca’ya göre492, anonim ortaklık genel kurul kararının bir hukuki işlem olduğu hususunda şüphe bulunmamaktadır. Bir hukuki işlemin sona erdirilmesi ancak kanunlarda öngörülen sebep ve şartlarla mümkündür. Bu bakımdan kişiler, hukuki işlemi keyfi olarak tek taraflı olarak sona erdiremez. Bir genel kurul kararının ortadan kardırılmasının yolu mahkeme tarafından iptalinin sağlanmasıdır. Yine anonim ortaklıklarda ibra, genel kurula tanınan ve genel kurulu tek taraflı bir hukuki işlemle kullandığı yenilik doğuran bir hak niteliğindedir. Yenilik doğuran haklar ise hakkın kullanılmasına yönelik kararın muhataba varması ile hukuki sonuç doğuran bu anlamda bir defa kullanılmaya müsait olan, dolayısıyla kullanılmaları ile tükenen haklardandır.
490 İbra kararı menfi borç ikrarı niteliğine sahiptir. Bu açıdan bu görüşün aksinin kabul edilmesi halinde,
bunu beyan ve ikrar eden kişiyi hukuken bağlamayan ve hüküm doğurması bu kişinin istediğine kalmış bir işlem niteliğine sahip olur ki ibrayı hukuken etkisiz ve gereksiz bir işlem durumuna getiren böyle bir kabule imkan yoktur; MOROĞLU, İbra Kararının Geri Alınması, s.64-65; bkz. aynı yazar “Banka Genel Müdürü ve Yönetim Kurulu Üyesinin İbrası”, Hukuki Mütalaalar, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2007, s.303
491 HELVACI, Hukuki Sorumluluk, s.137, 143, dn.461.
492 KIRCA, İ., İbra Kararının Geri Alınması ve Bankacılık Kanunu’nun 133. Maddesi Uyarınca Açılacak
Sorumluluk Davalarında İbranın İptali ve Zamanaşımı, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, C.23, S.3, Ankara 2006, s.35-36.
142
Diğer bir anlatımla, bu hakların muhataba varmasından sonra geri alınması yani hakkın kullanılmasından önceki duruma dönülmesi söz konusu değildir. Nihayet, ibra kararının yenilik doğuran bir hak niteliğinde olmasının yani sıra bu kararın tek taraflı bir işlem olarak kabul edilmesi yine ibra kararının geri alınmaması sonucunu doğuracaktır. Sonuç olarak, genel kurul tarafından verilen bir ibra kararının yine genel kurul tarafından verilen tek taraflı bir kararla geri alınması mümkün değildir.
Pulaşlı’ya göre493, bu sorunun cevabını ibra kararının olumlu ve olumsuz olması bakımından ayrı ayrı cevaplandırmak gerekir. Bilindiği gibi anonim ortaklıklarda karar alma organı genel kuruldur. Yine bu kurul verdiği bir kararı kural olarak geri almaya ve değiştirmeye yetkilidir. Bu anlamda, genel kurul yönetim kurulu üyeleri hakkında ibra kararı almamışsa, daha sonra bu yönde karar alabilir. Söz konusu durum özellikle yönetim kurulu üyelerinin ibra kararını hak ettikleri fakat bu yönde bir karar alınmadığında olabilir. Bu durum özellikle daha önceden verilmiş ibra etmememe kararının iptal edilmesini önlemek ve ortaklık içi huzuru sağlamak açısından önem taşır. İkinci olarak, genel kurulun verdiği kararı değiştirmeye ya da geri almaya yönelik bahsettiğimiz bu yetkisi mutlak değildir. Bu anlamda genel kurul verdiği bir karar ile üçüncü kişilerin kazanılmış haklarını ihlal edemez. Bu durum hukuk güvenliği ilkesinin bir gereğidir.
Kanaatimizce de, ibra kararı tek taraflı hukuki bir işlem olduğundan genel kurulun bu kararı geri alması olanaklı değildir. İbra kararının anonim ortaklık tarafından geri alınması, ibra kurumunun amacına aykırı olduğu gibi hukuk ve işlem güvenliği ilkeleriyle de bağdaşmaz. Nitekim anonim ortaklık genel kurulunun tek taraflı bir hukuki işlemle kullandığı yenilik doğuran bir hak niteliğine sahip olan ibranın geri alınması kararı ile ortaklık, sorumluk davası açma hakkını tekrar kazanır. Bu durum yönetim kurulu üyelerinin menfaatlerini ihlal eder. Öte yandan ibra kararının diğer genel kurul kararları gibi iptal ya da hükümsüzlüğün tespiti davasına konu edilmesi mümkündür.
143
6102 sayılı yeni Türk Ticaret Kanunu 558. maddenin 1. fıkrasında bu konuya ilişkin bir düzenlemeye yer vermiştir494. Söz konusu düzenlemeye baktığımızda, “İbra kararı genel kurul kararıyla kaldırılamaz. 445. madde hükmü saklıdır.” şeklinde kaleme alındığını görebiliriz.
5.4 İBRANIN KALDIRILMASINA İLİŞKİN GENEL KURUL KARARININ