Açık İbra Kararı

Açık ibra genel kurul gündeminde ibraya yönelik bir madde bulunması durumunda, bu madde gereğince alınan ibra kararıdır239_{. Açık ibra kararında genel kurul, yönetim}

kurulu üyesini ibra edip etmediğini açıklamak zorundadır240.

6762 sayılı Türk Ticaret Kanununda genel kurulun açık ibra kararı alabileceğini öngören herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır. Ancak açık ibra kurumunun uygulama alanı bulabileceği doktrinde çoğunlukla kabul edilmektedir241. 6102 sayılı

238 _{AYTAÇ, İbra, s.136; AYDEMİR, s.1080.}

239 _{HIRSCH, s.320; ARAR, K., Kara Ticareti Şirketler Hukuku, Ankara 1952, s.184; ÇELİK, s.51.} 240 _{HELVACI, Hukuki Sorumluluk, s.139.}

241_{Genel kurulun gerek açık ve gerekse örtülü olarak verdiği ibra kararları da hukuken tek taraflı, yenilik}

doğuran irade beyanı niteliğindedirler; MOROĞLU, E., Anonim Ortaklıkta İbranın Zamanı, Kapsamı ve Geri Alınması, Makalelerim II, İstanbul 2006, s.58; Yönetim ve Denetim Kurulu Üyelerinin İbrası, Hukuki Mütalaalar, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2007, s.273; ŞAHİN, s.115; İbra kararı açık olabileceği gibi zımni de olabilir; ÇAMOĞLU(Poroy/Tekinalp), Ortaklıklar, s.316, N.615; Genel kurul gündeminde bilançonun görüşülmesi maddesi varsa ve ibra kararı alınması konusunda ayrı bir madde olmasa bile zımnen açık ibra maddesinin var olduğu kabul edilmeli ve açık ibra kararı da alınabilmelidir, HELVACI,

65

yeni kanunda da açık ibra kararı YTTK. m.408/2-b m.409/1 hükümlerinde dolaylı olarak öngörülmüştür. Yönetim kurulu üyelerinin seçimi, süreleri, ücretleri ile huzur hakkı, ikramiye ve prim haklarının belirlenmesi, ibraları hakkında karar verilmesi ve görevden alınmaları YTTK.m.408/2-b uyarınca genel kurula ait devredilemeyen görev ve yetkilerdir. Diğer bir anlatımla yönetim kurulu üyelerinin ibrası hakkında karar alma yetkisi genel kurulun münhasır yetkileri arasında yer almaktadır. Yine olağan toplantı gündemini öngören YTTK. m.409/1 düzenlemesinde yönetim kurulu üyelerinin ibraları hakkında müzakere yapılarak karar alınacağı ifade edilmektedir. İbra kararının açık olarak alınabileceği oy hakkından mahrumiyeti düzenleyen YTTK m.436/2 (TTK. m.374/2) hükmünden dolaylı olarak anlaşılmaktadır. Nitekim söz konusu madde metninde “yönetim kurulu üyelerinin ibra edilmelerine ilişkin kararlarda” şeklinde bir ifade kullanılmış olup oy hakkından mahrumiyete ilişkin olan bu düzenleme bilançonun tasdiki ile meydana gelen örtülü ibra kararına özgülenmiş değildir. Bununla birlikte genel kurulun yetkileri arasında açık ibra kararının alınmasını yasaklayan bir düzenleme de mevcut değildir. Yine kuruluştan doğan sorumluluğa ilişkin olarak farklı şartlara tabi olan ibra kararı kanunumuzda düzenlemiştir. Bu durum örtülü ibra kararı dışında da ibra kararının alınabileceğini ortaya koymaktadır242. Görüldüğü gibi, 6102 sayılı yeni Türk Ticaret Kanununda açık ibra kararını düzenleyen nitelikte bir hüküm bulunmamakta, hükümler yalnızca açık ibra kararının alınmasını dolaylı bir biçimde öngörmektedirler243_.

Açık ibra kararı alınması bakımından uygulamaya bakıldığında genel kurul toplantılarında, genellikle bilançonun onaylanmasını takiben ayrı bir gündem maddesine bağlı olarak yönetim kurulu üyelerinin ibrası ilişkin ayrı bir karar alındığı görülmektedir244. Genel kurul toplantı gündeminde bilançonun onaylanması ile ilgili olan gündem maddesi dışında yönetim kurulu üyeleri hakkında ibra kararı alınmasına ilişkin olarak ayrı bir gündem maddesinin düzenlenmesi gerek menfaatler dengesine uygunluk açısından gerek yönetim kurulu üyelerinin hukuki güvenlik sağlamaları Hukuki Sorumluluk, s.140; TEOMAN, Ö., Anonim Ortaklıkta Pay Sahibinin Oy Hakkından Yoksunluğu, İstanbul 1983, s.124, dn.24; ÇELİK, s.51; AYTAÇ, İbra, s.136.

242 _{ÇELİK, s.52.}

243 _{6102 sayılı YTTK. m.408/1-b, m.409/1.} 244 _{ŞAHİN, s.115.}

66

açısından daha yerinde bir nitelik taşımaktadır. Bu anlamda bilanço ve ibra ayrı gündem maddelerine çerçevesinde ayrı ayrı onaylanmakta, toplantı ve karar tutanağında ise bu ikisi ayrı iki madde olarak gösterilmektedir245_{. İşte bu şekilde alınan kararlar açık ibra}

kararı olarak ifade edilmektedir. Bilindiği gibi genel kurul ibra kararının kapsamını belirlemekte serbesttir. Bu sebeple ibra kararını açık ya da örtülü olarak ikiye ayırmak dışında açık ibra kararını da genel ve özel olmak üzere ikiye ayırmak mümkünüdür246_.

3.4.1.1 Genel ibra kararı

Herhangi bir sınırlama olmadan alınan ibra kararları genel ibra kararı anlamını ifade etmektedir. Her yıl olağan genel kurul toplantılarında alınan ibra kararları kural olarak bu niteliktedir247_{. Genel ibra kararı, ibra edilenler bakımından tüm yönetim kurulu}

üyelerini konu bakımından ilgili faaliyet dönemindeki tüm işlem ve faaliyetleri ve zaman bakımından hesap döneminin tamamını kapsar248. Diğer bir anlatımla, bütün yönetim kurulu üyelerinin, söz konusu faaliyet dönemindeki bütün işlemleri sebebiyle ibra edildikleri anlamını ifade etmektedir249. Konu bakımından bir sınırlama taşımayan genel ibra kararı, yıllık rapor, hesaplar ya da genel kurulda yapılan sözlü veya yazılı diğer açıklamalardan anlaşılan tüm işlemleri kapsamaktadır250. İbra kararı ayrıca başka bir açıklık taşımıyorsa genel ibra olarak yorumlanmalıdır251. Uygulamada genel kurul toplantılarında alınan ibra kararları genellikle “yönetim kurulunun ibra edilmiş olduğu” ifadesi ile belirtilmektedir. Bu ifade genel ibra kararını tanımlamak amacıyla kullanılır.

245 _{ŞAHİN, s.115.}

246 _{AKDAĞ-GÜNEY, Hukuki Sorumluluk, s.308; ÇAMOĞLU, Hukuki Sorumluluk, s.226; ÇELİK, s.52;}

AYTAÇ, İbra, s.136; TEOMAN, Oy Hakkından Yoksunluk, s.124.

247 _{AYTAÇ, İbra, s.136; ŞAHİN, s.120; AKDAĞ-GÜNEY, Hukuki Sorumluluk, s.307.}

248 _{Bilançonun onaylanması sonucu ortaya çıkan örtülü ibra kararı genel ibra kararı niteliğindedir.} 249 _{ÇAMOĞLU, Hukuki Sorumluluk, s.226; HELVACI, Hukuki Sorumluluk, s.139.}

250 _{ÇELİK, s.52.}

251 _{AYTAÇ, İbra, s.136; TEKİL, AŞ, s.228-229; Uygulamada yönetim kurulu üyeleri hakkında ibra}

kararının alınması olağan genel kurul toplantılarının vazgeçilmez maddelerinden bir tanesidir; bkz. ÇAMOĞLU, Hukuki Sorumluluk, s.226; ÇELİK, s.52; AYDEMİR, s.1081.

67 3.4.1.2 Özel ibra kararı

Genel kurul ibra kararının kapsamını belirlemekte serbesttir. Bu anlamda genel kurul iradesini genel olarak açıklamak suretiyle değil de; ibranın kapsamını daraltmak ya da genişletmek suretiyle veya kanun gereği (YTTK. m.559) sadece birtakım konulara ilişkin olarak bir ibra kararı alabilir252_{. İşte bu şekilde alınan karara özel ibra kararı}

denir.

İbra kararının konu ve zaman bakımından sınırlandırılması mümkündür. Bu anlamda ibra kararı faaliyet döneminin yalnızca bir kısmına ya da belirli işlemlere inhisar ettirilebilir. Özellikle şüpheli işlemler ya da faaliyet raporunun bazı kısımları ibra kararının kapsamının dışında tutulabilir253. Bunun gibi, ibra kararı zaman açısından kural olarak son hesap yılını kapsar. Ancak geçmiş dönemlerin bilançonun kapsamına alınması ve bu şekilde kapsamın genişletilmesi suretiyle özel bir ibra kararının da alınması olanaklıdır254. Yine kural olarak bilanço ilgili hesap dönemine ilişkin olarak hüküm ifade etmektedir. Fakat hesap yılının sona ermesinden sonra ancak genel kurul toplantısı gerçekleşmeden önce yapılan işlem ve faaliyetlerin de bilanço kapsamına alınması mümkündür.

Öte yandan şahıs bakımından ibra kararının kapsamının serbestçe belirlenip belirlenemeyeceği konusu tartışmalıdır. Bu konuda bir görüşe göre255, ibra kararı, üyelerin şahsına değil; yönetim kuruluna verilmektedir. Bu sebeple yönetim kurulu üyelerinin bazılarının ibra kararı dışında tutulması olanaklı değildir. Bu konuda bizim de katıldığımız çoğunluk görüşüne göre256, ibra yönetim kuruluna değil; yönetim kurulu üyelerine verilmektedir. Genel kurul mutlaka yönetim kurulu üyelerinin tamamını ibra etmek zorunda değildir257. Genel kurul, yönetim kurulu üyelerinden bazılarını ibra edip,

252 _{ÇELİK, s.53.} 253 _{AYTAÇ, İbra, s.138.}

254 _{ÇELİK, s.54; TEKİL, AŞ, s.228.}

255_{ARSLANLI, Anonim Şirketler, s.111; MİMAROĞLU, S. K., Anonim Şirketlerde İdare Meclisi}

Azalarının Hukuki Mesuliyeti, Ankara 1967, s.21.

256 _{ÇAMOĞLU, Hukuki Sorumluluk, s.226; ATAN, s.63; ÇELİK, s.54; AYTAÇ, İbra, s.137.} 257 _{ÇAMOĞLU, Hukuki Sorumluluk, s.226; ÇELİK, s.53; AYTAÇ, İbra, s.137.}

68

diğer yönetim kurulu üyelerini ibra kararının kapsamı dışında bırakabilir258. Anonim ortaklık ile yönetim kurulu üyeleri arasındaki sözleşme ilişkisi de bu sonucu onaylar niteliktedir259_{. Sonuç olarak ibra kararının şahıs, konu ve zaman bakımından}

sınırlandırılması mümkündür.

Genel kurulun bazı şahıs ve olayları ibra kararının kapsamına alabilmesi veya kapsam dışı bırakması olanaklı olduğundan özel ibra kararı, genel ya da örtülü ibra kararlarına göre daha elverişli bir niteliğe sahiptir.

Kuruluş ve sermaye artırımından kaynaklanan sorumluluğun ibrasını düzenleyen YTTK. m.559 hükmü, yalnızca kuruluş ve sermaye artırımı hakkında ibra kararı alınmasını öngördüğünden konu bakımından; kurucuların, yönetim kurulu üyelerinin, denetçilerin ibra edilmesini öngörmesi açısından ise şahıs bakımından ibra kararının kapsamını belirlemiştir. Bu anlamda söz konusu düzenleme uyarınca alınan ibra kararı da özel ibra kararı niteliğine sahiptir260.