Genel kurula verilen bilgi ve belgelerin doğru ve tam olması

Bilançoda bazı hususlar hiç veya gereği gibi belirtilmemişse veya bilanço ortaklığın gerçek durumunun görülmesine engel olacak bazı hususları içeriyorsa ve bu hususta bilinçli hareket edilmişse onama ibra etkisini doğurmaz. Tüm iş ve işlemlerin tam ve doğru olarak bilanço ve diğer belgelerde gösterilmesi örtülü ibra sonucunun gerçekleşmesinin zorunlu şartıdır. YTTK. m.424 gereği olarak, bilançoda bulunması gereken hususlardan bazıları gösterilmemişse ya da bilanço yanlış kayıtlar sebebiyle ortaklığın gerçek durumunu yansıtamayacak haldeyse ve bu hususta bilinçli davranılmışsa, bilançonun onayına yönelik karar, yönetim kurulu üyelerinin ibrası sonucunu doğurmaz. Nitekim gerekçede de belirtildiği gibi, “bu hususta bilinçli hareket edilmişse” ifadesi metne eklenmiş olup, bu ifade yalnızca “bilanço ortaklığın gerçek

112

durumunun görülmesine engel olacak yanlış bazı hususları içeriyorsa” ifadesi ile ilgilidir398. Buna göre, bilançonun onaylanmış olmasına rağmen, gizli tutulan ya da yanlış yansıtılan konularla ilgili olarak yönetim kurulu üyelerinin ibra edilmediği kabul edilecek ve bunlara ilişkin olarak sorumlulukları ileri sürülebilecektir399.

Çalışmamızın daha önceki bölümlerinde açıkladığımız üzere400, doktrinde ağırlıklı görüş, YTTK. m.424 düzenlemesindeki “bilanço” ifadesinin geniş anlamda yorumlanması, eksiklik ve yanlışlığın tespitinde bilançonun dışında, genel kurulun incelemesine sunulan, kar zarar hesabı, yönetim kurulu tarafından hazırlanan yıllık faaliyet raporu, denetçi raporu, kar dağıtım önerisinden oluşan diğer belgelerin de değerlendirilmesi gerektiği yönündedir401. Belgelerin onayının ibra sonucunu doğurması için, bunların da hatalı, eksik olmaması ve ortaklığın içinde bulunduğu gerçek durumu yansıtır nitelikte olması gerekir402_{. Burada önemli olan husus, ilgili hesap dönemine}

ilişkin tüm faaliyet bilgilerinin tam ve doğru bir biçimde genel kurulun bilgisine ulaşmış olması ve pay sahiplerine bu belgeleri inceleme imkanının verilmiş olmasıdır. Bu bakımdan ibra hükmünün tespiti bakımından kanunda sadece bilanço için aranan “ortaklığın gerçek durumunu yansıtmama ve eksiklik bulunmama” kıstası “genel kurulun bilgisine sunulan ve ulaşan tüm belgeler ve bilgiler” bakımından uygulama

398 _{Gerekçede yer alan bu açıklama değerlendirildiğinde, ihmal sonucu meydana gelen basit maddi}

hataların ibranın geçersizliğine sebep olmayacağı söylenebilir; bkz. ŞAHİN, s.115.

399 _{ŞAHİN, s.110.}

400 _{Bakınız çalışmamızda s.66 vd.}

401 _{AYTAÇ, İbra, s.203; ŞAHİN, s.110; ANSAY, İbra, s.426; ÇAMOĞLU, Yıllık Rapor, s.540-541;}

SUNGURBEY, İ., Anonim Ortaklık Yönetim Kurulu ya da Tasfiye Memurlarının İbrasının Hukuki Niteliği, Kapsamı ve Etkisi Üstüne, Medeni Hukuk Sorunları, 2. Cilt, İstanbul 1974, s.175.

402 _{ŞAHİN, s.110; AYTAÇ, İbra, s.142; Bu konuda Çelik’e göre, eksiksiz ve doğru bir bilançonun varlığı}

tespit edilirken, yalnızca bilançonun eksiksiz ve doğru düzenlenip düzenlenmediğine bakılmalıdır. İstisnai nitelikte olan bu hükmün dar yorumlanması gerekir. Aksi durumda örtülü ibra kararının alınması olanağı neredeyse mümkün olmaz. Yazara göre, uygulamada faaliyet raporu, kar zarar hesabı, denetim raporu çoğunlukla bir formalitedir. Bunların doğru hükümler içermemesi ya da eksik olması ibranın gerçekleşmemesine ve dolayısıyla da bu hususun her zaman ileri sürülmesine neden olur. Böyle bir sonuç ise örtülü ibranın konuluş amacına uygun değildir. Öte yandan yıllık faaliyet raporunun bilançodan ayrı olarak genel kurul oylamasına sunulması mümkündür. Yıllık raporun genel kurul tarafından oylanarak kabul edilmesi ibra sonucunu doğurmaz. Yalnızca rapordaki sonuçların yeterli bulunduğunu ifade eder; ÇELİK, s.130-131.

113

alanı bulur403. Yine olağan genel kurulun yasal gündem maddelerini oluşturan bilanço, kar zarar hesabı, yıllık faaliyet raporu ve denetçi raporundan oluşan belgelerin hepsi pay sahibinin bilgi alma hakkı bakımından bir bütün teşkil eder. Bu sebeple, bilançoda eksiklik bulunsa bile bu eksikliğin saydığımız belgelerle ve genel kurulda yapılan sözlü açıklamalarla giderilmesi durumunda bilançonun eksikliğinden bahsedilemez. Bu konuda önemli olan husus pay sahiplerinin yanılmasına neden olacak bir biçimde gerçek durumun gizlenmiş, farklı gösterilmiş olmasıdır404. Diğer bir anlatımla, genel kurulun ibra kararı olsa bile, yönetim kurulu üyelerinin ortaklık menfaatlerine aykırı işlemler yapmaları, görevlerini kötüye kullanıp ortaklığı zarara sokmaları ve bunları gizlemeleri, bilançoda göstermemeleri halinde böyle bir ibra kararı geçersizdir. Yönetim kurulu üyelerinin sorumluluğu devam eder.

Yönetim kurulu üyeleri, sadece yılsonu hesapları ve raporlarında açıklanmış maddi olaylara dayanan konulara ilişkin olarak anonim ortaklık tarafından ibra edilirler. Bu sebeple, söz konusu belgelerde bilinçli olarak hiç açıklanmamış veya eksik ya da yanlış açıklanmış olaylar ibrayı kapsamaz. Bu anlamda bilançodaki bilgilerin eksik ya da gereği gibi açıklanmamış olması ya da ortaklığın gerçek mali durumunun anlaşılmasına engel olmak amacıyla yanlış birtakım bilgilere bilinçli olarak yer verilmiş ise genel kurulun bilançoyu onaylaması bahsedilen kişilerin ibrası sonucunu ortaya çıkarmaz405. Genel kurulda pay sahiplerinin hesapları onaylama ve yönetim kurulu üyelerini ibra etme yönündeki oylarını etkilemeyecek nitelikte olan ve bu sebeple de bilançonun özüne dokunmayacak derecede önemsiz, basit ya da teknik hataların bulunması durumunda bu hataların düzeltilmesi suretiyle bilançonun onaylanması durumunda da ibranın gerçekleştiği kabul edilmelidir. Bu bakımdan, bilanço kararının değiştirilmesine neden olmayacak hususlar için, genel kurulun ertelenmesini ve bu anlamda gereksiz masraflar yapılmasını talep etmek doğru bir yaklaşım olmaz406.

Genel kurul tarafından onaylanan bilançoda bazı hususlar gösterilmemiş ise, ibranın bu gösterilmeyen hususlar bakımından verilmemiş kabul edilip, diğer konular için geçerli

403 _{ŞAHİN, s.111.} 404 _{ÇELİK, s.129.}

405 _{PULAŞLI, Şerh2, s.1968.} 406 _{ÇELİK, s.128.}

114

olacağı kabul edilemez. Eksiklik ve bilançonun ortaklığın gerçek durumunun görülmesine engel oluşturacak yanlış bilgileri içermesi ve bu konuda bilinçli hareket edilmesi bilançonun tümü bakımından şüphe yaratır. Bu anlamda ibra kararı tamamen geçersiz olur. Diğer bir ifadeyle, bu olumsuz şartın gerçekleşmesi durumunda bilançonun onaylanması ile sağlanan ibra geçerli sayılmamakta ve ilgililerin sorumluluğu devam etmektedir407_{. Yine böyle bir bilançonun oybirliği ile onaylanması}

da sonucu değiştirmez. Bilançonun hangi durumlarda eksik ya da yanlış olduğunun tespiti her olayın özelliğine göre değerlendirilmelidir408.

5.1.2.3 Bilançonun onaylanmasına ilişkin genel kurul kararında aksine bir kayıt