İşyerlerinde Sosyal Diyaloga İlişkin Avrupa Birliği Düzenlemeleri AB’de sosyal diyaloğun uygulamasını konu edinen yönergeler ve tüzükler bu-

lunmaktadır190_{. Bu yönergeler gerek topluluk ölçeğinde gerekse işletme/işyeri düze-}

yinde çalışanların bilgilendirilme, danışılma ve yönetime katılma haklarına ilişkin düzenlemeler getirmektedir. Çalışmamızın ilerleyen bölümlerinde191 ayrıntılı olarak ele alacağımız yönergeleri kısaca aşağıdaki gibi belirtmek mümkündür.

1. İş Hukuku Alanında Özel Durumlara İlişkin Yönergeler

Bu alanda işyeri düzeyinde sosyal diyalog açısından özellikle toplu işçi çı- karmaya ilişkin 98/59/EC sayılı Yönerge, iş sağlığı ve güvenliği hakkında çerçeve düzenlemeye ilişkin 89/391/EC sayılı Yönerge ve işletmelerin devri durumunda çalı- şanların haklarının korunmasına ilişkin 2001/23/EC sayılı Yönerge önem arzetmektedir.

2. Belirli Özelliklere Sahip İşletmelere İlişkin Yönergeler

Topluluk çapında faaliyet gösteren işletmelerde bilgilendirme ve danışma mekanizmalarını düzenleyen üç temel yönerge bulunmaktadır. Bu Yönergeler Avru- pa İş Konseyleri’ne ilişkin 94/45/EC sayılı Yönerge, Avrupa Şirketine ilişkin 2001/86/EC sayılı Yönerge ve Avrupa Kooperatif Şirketine ilişkin 2003/72/EC sayılı Yönergedir.

190 _{Avrupa Şirketi Kanunu’na İlişkin 8 Ekim 2001 tarih ve 2157/2001 Sayılı Konsey Tüzüğü:} Tüzük, AB müktesebatına göre kurulan ve yeni bir tür şirket olan Avrupa Şirketi’nin kuruluş, usul ve esaslarını belirlemektir. 2001/2157 sayılı Tüzük çerçevesinde Avrupa AŞ’nin kuruluşu dört farklı şekilde öngörülmüştür: En azından iki farklı üye ülkeye mensup iki veya daha fazla anonim şirketin birleşmesi; En azından iki farklı üye ülkeye mensup şirketlerin katılımı ile limited şirketlerden veya anonim şirketlerden oluşan bir Avrupa AŞ Holding topluluğunun ku- rulması; En azından iki farklı üye ülkeye mensup şirketlerin bir Avrupa AŞ niteliğinde bir Yav- ru Şirket kurmaları; Diğer bir ülkede en azından iki yıldan beri faaliyet gösteren AŞ statüsün- deki bir yavru şirketin Avrupa AŞ’ye dönüştürülmesi. Türkiye İşveren Sendikaları Konfederas- yonu (TİSK), Sosyal Politika ve İstihdam Başlıklı AB Müktesebatı ve Türkiye, TİSK Yayın No: 268, Ankara-2006, s.74; Avrupa Kooperatif Şirketi Kanunu’na İlişkin 22 Temmuz 2003 Tarih ve 1435/2003 Sayılı Konsey Tüzüğü: Bu tüzük, Avrupa Kooperatif Şirketi’nin kuruluş esaslarını belirlemektedir. TİSK, AB Müktesebatı, s.75.

a) 22 Eylül 1994 tarih ve 94/45/EC sayılı Avrupa İş Konseyi’nin Ku- rulması ve Çalışanlara Bilgi Verilmesi ve Danışılmasına Dair Konsey Yönergesi192

94/45/EC sayılı Avrupa İş Konseyleri Yönergesi, Topluluk ölçeğindeki işlet- me ve işletme gruplarında çalışanların bilgilendirilme ve danışılma haklarının kulla- nılmasına ilişkin ilk düzenlemedir193. Yönerge, Topluluk düzeyinde en az iki üye devletin her birinde 150’şer işçi olmak üzere üye devletlerde en az bin işçi çalıştıran işletmeler ve işletme gruplarında, çalışanların bilgilendirilme ve danışılma haklarının geliştirilmesi amacına yönelik olarak Avrupa İş Konseylerinin kurulmasını öngör- müştür194.

b) 8 Ekim 2001 tarih ve 2001/86/EC sayılı Avrupa Şirketlerinde Çalışan- ların Yönetime Katılımına Dair Konsey Yönergesi195

2001/86 sayılı Avrupa Şirketlerinde Çalışanların Katılımı Yönergesi, Toplu- luk düzeyinde çalışanların yönetime katılımı çerçevesinde bilgi verme ve danışma mekanizmalarına yer veren bir diğer düzenlemedir. Bu Yönerge ile Avrupa Şirketine bağlı işletme ve işyerlerinde işçilere bilgi verilmesi ve danışılmasının temini amacıy- la Temsilcilik Kurumunun kurulması ve Avrupa Şirketine ortak olan şirketlerin yet- kili kurumlarıyla işçi temsilcilerinden oluşan bir Özel Müzakere Organının oluştu- rulması öngörülmüştür.

192 _{Council Directive 94/45/EC of 22 September 1994 On The Establishment Of A European} Works Council Or A Procedure İn Community-Scale Undertakings And Community-Scale Groups Of Undertakings For The Purposes Of İnforming And Consulting Employees.

193 _{REDFERN David, “An Anlysis of The Role of European Work Councils in British Workplaces”,} Employee Relations, Vol.29 No.3, 2007, s.293; CARLEY Mark/HALL Mark, “The

Implementation of The European Works Concils Directive”, Industrial Law Journal, Vol.9,

No:2, June-2000, s.103 vd.

194 _{O’HAGAN Emer, “Ten Years Of European Works Councils İn Ireland: Testing The Regulatory} Capacity Of Soft-Style EU Directives”, Employee Relations, Vol. 27 No. 4, 2005, s.389. 195 _{Council Direct 2001/86/EC Of 8 October 2001 Supplementing The Statute For A European}

Company With Regard To The İnvolvement Of Employees Ve Council Regulation (EC) No. 2157/2001 Of 8 October 2001 On The Statute For A European Company (SE).

c) 22 Temmuz 2003 tarih ve 2003/72/EC sayılı Avrupa Kooperatif Şir- keti Kanunu’nu Çalışanların Katılımına İlişkin Olarak Tamamlayan Konsey Yönergesi196

Yönerge, Avrupa Kooperatif Şirketi çalışanlarının bu şirkete katılmalarına ve bu şirketlerdeki bilgilendirme ve danışma konularına ilişkin prosedürü belirlemekte- dir197.

3. 11 Mart 2002 tarih ve 2002/14/EC sayılı İşletmelerde Çalışanların Bilgilendirilmesi ve Danışma Sürecinin İşletilmesine Dair Konsey Yönergesi198

Yönerge, üye devletlerde bulunan işletmeler ve işyerlerinde işçilerin bilgilen- dirilme ve danışılma haklarının yasal çerçevesini düzenlemiştir199. 2002/14/EC sayılı Yönerge belirli bir büyüklüğe ulaşmış tüm işletmelerde bilgilendirme ve danışma mekanizmasının oluşturulmasını öngörmektedir.

Bu Yönerge’de yer alan bilgi verme ve danışma konusundaki düzenlemeler, Avrupa Birliği mevzuatında Toplu İşten çıkarma Hakkında 98/59 sayılı Yönerge’nin 2. maddesi; İşletmelerin Devri Halinde İşçi Haklarının Korunması Hakkında 2001/23 sayılı Yönerge’nin 7. maddesi ile Avrupa İş Konseyleri’nin Kurulması Hakkında 94/45 sayılı ve 97/74 sayılı Yönerge’lerin bilgi verme ve danışmaya ilişkin hükümle- rinin tamamlayıcısı nitelikte olup, bunlarla bir bütün halinde yürürlüktedir200. Ulusal düzeyde yürürlükte bulunan mevzuat ve uygulamalarda genel olarak işçilere bu ko- nuda yeterli düzeyde koruma sağlayan düzenlemeler saklıdır201.

196 _{Council Directive 2003/72/EC Of 22 July 2003 Supplementing The Statute For A European} Cooperative Society With Regard To The İnvolvement Of Employees Ve Council Regulation (EC) No. 1435/2003 Of 22 July 2003 On The Statute For A European Cooperative Society (SCE).

197 _{O’HAGAN Emers.387.}

198 _{Directive 2002/14/EC Of The European Parliament And Of The Council Of 11 March 2002} Establishing A General Framework For İnforming And Consulting Employees İn The European Community.

199 _{O’HAGAN, s.387.}

200 _{ERALTUĞ, “Bilgi Verme ve Danışma”, s.115.} 201 _{ERALTUĞ, “Bilgi Verme ve Danışma”, s.115.}

D. Türkiye’de Sosyal Diyalog Yapılanmaları