FİNANSAL FAİR PLAY KURALLARININ İHLALİ VE YAPTIRIMLARI

4.1. Finansal Fair Play Kurallarının İhlali

Kulüpler izleme döneminde işletmenin sürekliliği, negatif özsermaye, başabaş, vadesi geçmiş borçlar, ücret-gider oranı ve net borç/gelir oranı açı-sından incelenerek UEFA tarafından belirlenmiş ölçütlerden sapmalar olup olmadığı belirlenir ve gerektiğinde UEFA tarafından belirlenen ölçütlerden bir veya birkaçına uyumsuzluk söz konusu olduğunda kulüplere yaptırımlar (ceza) uygulanmaktadır.

4.1.1 İşletmenin Sürekliliği (Devamlılığı):Bağımsız denetim raporu işlet-menin sürekliliği ile ilgili şartlı veya olumsuz bir görüş içeriyorsa FFP kriter-lerinde ihlal söz konusudur (T-1 raporlama dönemine ait yıllık veya ara dönem finansal tablolar).

4.1.2 Negatif Özsermaye:Yıllık finansal tablolar (T-1 raporlama dönemi) bir önceki yılın finansal tablolarında (T-2 raporlama dönemi) yer alan karşı-laştırma rakamına göre daha da artmış bir net borç durumu gösterir veya ara dönem finansal tabloları (gerekli olduğu yerde ilave bilgiler dahil) bir önceki yasal hesap kapanış tarihindeki (T-1 raporlama dönemi) karşılaştırma sonucu-na göre daha da artmış bir net borç pozisyonunu göstermesi durumunda FFP kuralları ihlal edilmiştir.

4.1.3. Başabaş Açığı (Kabul Edilebilir Sapma): UEFA tarafından başabaş hesaplamasında gelir ve gider olarak kabul edilen tutarlar arasındaki olumsuz fark başabaş açığını ifade eder.Başabaş kuralı üçer yıllık izleme periyotlarında kümülatif olarak aşağıdaki tablodaki gibi uygulanacaktır. Üçer yıllık izleme periyotlarını kapsayan dönemlerde kabul edilen sapma tutarları da tabloda gösterilmiştir (UEFA, 2016).

Tablo 1. Finansal Fair Play Kapsamında Kabul Edilebilir Sapma Tutarları

Başabaş hesaplaması kapsamı sonuçları kabul edilebilir sapma üzerinden değerlendirilir.Kabul edilebilir sapma tutarı 5 milyon Euro’dur. Ancak bu tu-tarı aşan kısmın hissedarlar ve kulüple ilişkili diğer kuruluşlar tarafından kar-şılanırsa bu tutar 2015-2016 sezonundan itibaren 30 milyon Euro’ya kadar çıkarılabilir. Bu sınır UEFA tarafından daha düşük bir seviyeye de indirilebilir.

Bu üç kaleme ek olarak UEFA Kulüp Finansal Kontrol Kurulu, özellikle T hesap dönemi için şu bilgileri isteyebilir

Ücret Gider Oranı: Şirketin toplam personel ücret giderlerinin şirketin top-lam gelirlerine bölünmesi yoluyla bulunan oranın %70’ini aşması ve

Sezon Kab. Ed. Sapma Tutarı

2013/2014 - 2011/2012 2012/2013 45 Milyon Euro

2014/2015 2011-2012 2012-2013 2013-2014 45 Milyon Euro 2015/2016 2012-2013 2013-2014 2014-2015 30 Milyon Euro 2016/2017 2013-2014 2014-2015 2015-2016 30 Milyon Euro 2017/2018 2014-2015 2015-2016 2016-2017 30 Milyon Euro 2018/20019 2015-2016 2016-2017 2017-2018 30 Milyondan Euro Altı

İncelenecek Sezonlar

Net Borç Gelir Oranı: Burada net borçlar, nakit ve nakit benzerlerinden kredili mevduat hesapları, banka kredileri, diğer krediler ve ilişkili taraflara borçlardan ve net futbolcu transfer bakiyesinin düşürülmesiyle elde edilen tutardır (TFF, 2016). Şirketin net borç tutarının şirketin toplam gelirlerin bö-lünmesi yoluyla bulunan oranın %100’ünü aşması halinde,

UEFA Kulüp Finansal Kontrol Kurulu, özellikle raporlama dönemi (T hesap dönemi) için ilgili kulüplerden ayrıntılı açıklama isteme hakkını saklı tutar.

4.1.4. Gecikmiş Borçlar: Lisans sahibinin izleme döneminde diğer fut-bol kulüplerine, personele, sosyal güvenlik kurumlarına ve vergi idarelerine vadesi geçmiş borcu olmamalıdır. Vadesi dolmuş ve ödenmemiş borçların bulunması durumu FFP kriterleri kapsamında UEFA tarafından yasaklanan bir durumdur. Bu kural ile kulüplere finansal yükümlülüklerini yerine getire-bilecekleri bir finansal ortam tesis edilmesi amaçlanmaktadır. (UEFA, 2016).

4.2. Finansal Fair Play Kural İhlalinin Yaptırımları

UEFA bünyesinde 2013 yılında kurulan Kulüp Finansal Kontrol Kuru-lu (CFCB-CKuru-lub Financial Control Body) tarafından kulüpler gelir ve gider yönünden başabaş kurallarına uyumları, negatif özsermaye durumları, ku-lübün yaşamını sürdürülebilirliği, ücret gider oranları, net borç gelir oran-ları yönünden değerlendirilmeye alınıp FFP kuraloran-larına uyum düzeyleri in-celenmektedir.Kurul UEFA lisansına sahip kulüplerin son üç yıllık finansal tabloları ve istenilen diğer bilgiler doğrultusunda değerlendirmeye almakta, kurallara uymayan kulüplere bir takım yaptırımlar uygulamaktadır.

FFP kriterlerini karşılayamayan kulüplere uygulanacak başlıca yaptırımlar şunlardır (UEFA, 2016).Uyarı, kınama, para cezası, puan silme, UEFA’dan elde edilen gelirlere el koyma, yeni oyunculara UEFA müsabakalarında li-sans vermeme, kulüplerin UEFA müsabakalarında oynatmak üzere gönder-diği listede yer alan oyucu sayısını belirli finansal kriterler çerçevesinde sı-nırlama, turnuvalardan men etme ve unvan veya ödüllerin geri alınmasıdır.

Kulüpler kurul tarafından verilen kararlara yayınlandıkları tarihten itibaren on gün içeresinde Yargı Komisyonu aracılığıyla itiraz edebilirler. UEFA, FFP kural-larının uygulanmasında cezalandırıcı bir yaklaşım yerine iyileştirici bir yaklaşım tercih etmektedir. UEFA Kulüp Finansal Kontrol Kurulu, yaptırım uygulanması aşamasında kriterlere uyum sağlamayan kulüplerden finansal taahütler alarak an-laşma yoluna gidebilmektedir ve cezaları hafifletebilmektedir (Sağlam, 2016).

Mart 2016’da açıklanan cezalara göre FC Dnipro (Ukrayna), İnter Baku (Azerbaycan), Targu Mureş (Romanya) ve Galatasaray (Türkiye) takımları bir yıl UEFA müsabakalarından men edilmiştir. Ocak 2016’da Hull City(İn-giltere), Panathinaikos (Yunanistan) ve Sporting Lisbon (Portekiz) ise daha önce UEFA ile yaptıkları anlaşmanın yükümlülüklerini yerine getirdikleri için ceza almamışlardır. Aralık 2015’te açıklanan cezalara göre ise Braga (Porte-kiz) 20.000 Euro, FC Botaşani (Romanya) 15.000 Euro ceza almıştır. Kasım 2015’te yapılan açıklamada ise UEFA iki Türk takımı Trabzonspor ve Fener-bahçe’yi incelemeye aldığını duyurmuştur. Mayıs 2014’te UEFA Türkiye’den Galatasaray, Trabzonspor ve Bursaspor’un da bulunduğu 9 kulübe yaptırım uygulamıştır. Ceza alan diğer takımlar; Manchester City (İngiltere), Paris Sa-int-Germain(Fransa), Rubin Kazan (Rusya), Anzhi (Rusya) ve Levksi Sofya(-Bulgaristan) takımlarıdır. Galatasaray, Trabzonspor ve Bursaspor 2013/2014 yıllarından elde ettikleri UEFA gelirlerinden 200.000 Euro mahrum bırakıl-mıştır.Manchester City ve Paris Saint-Germain takımlarına ise 60 milyon Euro para cezası kesilmiştir. Manchester City ve Paris Saint-Germain mali gerekli-likleri yerine getirdikleri takdirde almış oldukları cezanın 40 milyon Euro’su bu takımlara iade edilecektir. Rus kulüplerinden Zenith’e 12 milyon Euro, Ru-bin Kazan’a 6 milyon Euro, Anzhi’ye 2 milyon Euro ve Levski Sofya’ya 200 bin Euro para cezası kesilmiştir (UEFA, 2016).

Finansal Fair Play cezalarına bakıldığında iki durum dikkat çekmektedir.

Finansal yönden güçlü olan ancak bu gücünü sermaye sahiplerinin aktardığı fonlardan alan Manchester City, Paris Saint-Germain gibi takımlar adil re-kabet ortamını bozma potansiyelleri yüzünden FFP radarına takılmıştır. Türk takımları ise finansal yapılarında süregelen bozulma yüzünden FFP kuralları-na takılmışlardır. Türkiye’de mevcut futbol ortamında kulüp yöneticilerinin yapmış oldukları harcamalardan sorumlu olmamaları kulüp yönetimlerinin otokontrol mekanizmasını işletememelerine sebep olmuştur ve birçok Türk takımı finansal yükümlülüklerini yerine getirmede sıkıntı yaşamıştır.

Türk futbolunun daha kurumsal bir yapıda yönetilmesi yaşanılan mali sı-kıntıları gidermede atılması gereken adımlardan birisidir. Sportif performans ve mali performansın artırılması için kulüplerin daha organize bir yapıya bü-rünmeleri gerekmektedir (Arzova, Ayanoğlu Şişman, & Yozgat, 2016).

5.DÖRT BÜYÜK FUTBOL KULÜBÜ FİNANSAL FAİR PLAY