BAŞABAŞ KURALI VE HESAPLANMASI

UEFA kulüpleri gözetimde tuttuğu izleme dönemi kavramını lisans başvuru-sunda bulunan kulübün başabaş kuralı yönünden değerlendirildiği dönem olarak tanımlamaktadır. Kural gereği izleme dönemi, üç raporlama dönemini kapsar;

a) UEFA kulüp müsabakalarının başladığı takvim yılında sona ermiş ra-porlama dönemi ( T rara-porlama dönemi).

b) UEFA kulüp müsabakalarının başladığı takvim yılından önce sona eren raporlama dönemi (T-1).

c) Daha önceki raporlama dönemi (T-2)

Örneğin 2015/2016 sezonunu kapsayan bir izleme periyodu 2015 (T), 2014(T-1) ve 2013( T-2) yıllarının raporlama periyotlarını kapsar.

UEFA başabaş kuralı uygulamasında kullandığı kalemleri “geçerli gelir-ler” ve “geçerli gidergelir-ler” başlıklarıyla açıklamıştır. Bu kalemler UEFA’ya lisans başvurusunda değerlendirme sürecinde bulunan kulüpler tarafından bağımsız denetimden geçmiş yıllık mali tablolar üzerinden hesaplanmalıdır.

Başabaş hesaplamasında ilişkili taraflardan yapılan faaliyetlerden kaynakla-nan gelirler ve giderler, gerçeğe uygun değeri yansıtacak şekilde tekrar dü-zenlenmelidir ve hesaplamaya dahil edilmelidir. UEFA sezon başlangıçların-dan önce son iki yıla ait toplam gelirini 5 milyon Euro’nun altında raporlayan kulüpleri başabaş kuralından muaf tutmaktadır (TFF, 2016).

UEFA tarafından yayınlanan “Kulüp Lisanslama ve FFP” adlı dokümanı-nın 58.maddesinde belirtilen ve Türkiye Futbol Federasyonu Kulüp Lisans ve FFP Talimatı dokümanına göre başabaş kuralında göz önünde bulunduru-lacak gelir ve gider kalemleri şunlardır (UEFA, 2016) (TFF, 2016).

3.1. Başabaş Hesaplamasında Gelir Kalemleri:

a) Gişe gelirleri (Kombine biletler ve maç biletleri).

b) Sponsorluk ve reklam gelirleri.

c) Yayın haklarından elde edilen gelirler.

d) Ticari faaliyetlerden elde edilen gelirler (kafe, restoran hizmetlerin-den, konferanslardan ve kategorize edilmeyen diğer ticari faaliyetler).

e) UEFA’dan elde edilen katkı payı ve ödül gelirleri.

f) Diğer faaliyet gelirleri: Üst satırlardaki gelir kalemlerinin kapsamına girmeyen, sübvansiyonlar, ödenekler, ve kamu kurumlarından aktarılan diğer fonlar, kira gelirleri, alınan temettüler, kulüple ilişkili futbol dışı faaliyetler-den elde edilen gelirler.

g) Oyuncu satışından elde edilen gelirler ve/veya kârlar: Kulüplerin oyuncu satışından elde ettikleri gelir ve kârların başabaş hesaplamasında ge-çerli bir gelir kalemi olarak kabul edilmesi, kulübün mali tablolardaki oyuncu kayıtlarının muhasebesi için uyguladığı yönteme ve şu iki şarta bağlıdır:

I. Futbolcu sözleşmelerinin muhasebeleştirilmesinde “aktifleştirme ve amortisman” yöntemini kullanan bir kulüp için, oyuncu satışından elde edi-lecek kâr, satış geliri ve net defter değeri arasındaki farka eşittir. Net defter değeri, oyuncunun maliyet bedeliyle, oyuncuya ayrılan tükenme payı arasın-daki farka eşittir. Bu tür kârlar, başabaş hesaplamasında geçerli gelir olarak hesaplamaya dahil edilir.

II. Futbolcu sözleşmelerinin muhasebeleştirilmesinde “gelir ve gider”

yöntemini kullanan bir kulüp için oyuncu lisansının elden çıkarılmasından sağlanan gelir, oyuncu lisansının başka bir kulübe transferinden kaynaklanan net satış gelirini ifade eder. Bu yöntemde net satış geliri oyuncunun bonservisi üzerinden elde edilen ve parayla ölçülebilen kazançları ifade eder.

h) Maddi duran varlık satışından elde edilen gelirler: Bir raporlama dö-neminde maddi duran varlıklara (stadyum ve antrenman tesisleri dahil ancak bunlarla sınır olmayan) ilişkin kâr iki istisna hariç başabaş hesaplamasından hariç tutulmalıdır:

I. Stadyum ve antrenman tesisleri dışında kalan bir maddi duran varlığın elden çıkarılıp yerine yenisinin konulmaması durumunda elde edilen satış karı maddi duran varlık satış geliri ve maddi duran varlık tarihsel maliyeti arasın-daki fark üzerinden başabaş hesaplamasına dahil edilir.

II. Satışa konu olan maddi duran varlığın yenilenmesi durumunda elde edilen kar iki şekilde hesaplamaya dahil edilir:

1. Satışa konu olan maddi duran varlığın satış geliri ve yenilenen varlığın tam maliyeti arasındaki fark.

2. Bir kulüp tarafından leasing veya kiralama sözleşmesine konu olan varlık için, satış geliri ve asgari 50 yıllık kira ödemesinin mevcut değeri arasın-daki fark.

i) Finansal gelirler ve kambiyo kârları: Kulüplerin varlıklarını başka iş-letmelere kullandırmaları sonucu elde ettikleri faiz geliri başabaş hesaplama-sından muaf tutulmalıdır. Ayrıca döviz kurunda meydana gelen artışlar sonu-cunda gerçekleşen kazanımlar UEFA tarafından parasal nitelikte gelir olarak kabul edilmemektedir ve başabaş hesaplamasından muaf tutulmaktadır.

j) Parasal olmayan krediler ve gelirler: UEFA’ya göre parasal olmayan kredilerle ilgili ortaya çıkacak gelirler başabaş hesaplamasında hariç tutula-cak şekilde gerekli uygun ayarlamalar yapılmalıdır. Parasal olmayan kalemler maddi duran varlıklar, maddi olmayan duran varlıklar (şerefiye gibi) ve stoklar gibi parasal kalem tanımını karşılamayan unsurlardır. Parasal bir kalemin temel özelliği sabit veya belirlenebilir bir sayıda para birimiyle alınacak haklar veya ödenecek yükümlülüklerdir..Gelir ve gider kalemlerinin parasal nitelikte kabul edilebilmesi için temel şart bu kalemlerin sabit bir para birimi üzerinden ifade edilebilmesidir. Bu şarta göre başabaş hesaplamasında sadece parayla ölçülebilen gelir kalemleri ve gider kalemleri dikkate alınmalıdır.

k) İlişkili taraflarla yapılan gerçeğe uygun değerin üzerindeki gelir işlemleri: Kulüple bağlantısı bulunan işletmelerle gerçekleştirilen işlemler gerçeğe uygun değer üzerinden başabaş hesaplamasına katılır. Lisans baş-vurusunda bulunan kulüp ilişkili taraflarla yaptığı işlemlerin gerçeğe uygun değerini belirlemelidir. Tahmin edilen gerçeğe uygun değer ile kayıtlı değer arasında fark olması halinde ilgili gelir kalemi artırılamaz ancak gerçeğe uy-gun değer ile yeniden değerlendirilir.

l) Kulüple ilişkili olmayan taraflarla gerçekleştirilen futbol dışı faali-yetlerden kaynaklanan gelirler: Kulüp ilişkili olmayan taraflarla yapılan fut-bol dışı faaliyetlerden kaynaklanan gelirler başabaş hesaplamasından hariç tutulmalıdır. Bu kalemlere örnek olarak otel, restoran, konferans merkezi, iş merkezleri (kiralamak için), sağlık merkezi gibi gelir kalemleri gösterilebi-lir. Ancak kulüple ilişkili olmayan taraflarla gerçekleştirilen futbol dışı faali-yetlerden kaynaklanan gelirler (kulüp esas faaliyetleriyle bağlantılı, kulübün sahip olduğu yer ile bağlantılı, kulübün markası ile bağlantılı) karşılığı olan masraflar olduğu takdirde ilgili gelirler başabaş hesaplamasına dahil edile-bilir. Bu durumda ikisi de bir raporlama döneminden diğerine sürekli olarak dahil edilmelidir.

m) Lisans sahibinin tescilini elinde bulundurduğu futbolcuya dair gelir:

Şüpheye mahal vermemek amacıyla bir futbolcunun ekonomik haklarının sa-tışından elde edilen gelir/karlar, sadece kalıcı bir transferin olması durumun-da, denk hesap sonucunun hesaplanması için dahil edilebilir.

n) Alacaklılara karşı korunma sağlayan prosedürlerden ortaya çıkan yükümlülüklerin azaltılmasına yönelik tüm krediler başabaş hesaplanmasın-da hariç tutulmalıdır.

3.2. Başabaş Hesaplamasında Gider Kalemleri

a) Ürün ve hizmet satın alma maliyetleri (yeme içme giderleri, forma giderleri, sağlık harcamalarına ilişkin giderler gibi).

b) Çalışanlara ödenen ücretler.

c) Diğer faaliyet giderleri (maç giderleri, kiralama giderleri, genel yöne-tim giderleri ve kulüple ilişkili futbol dışı diğer giderler).

d) Futbolcu tescilinin elden çıkarılmasında katlanılan giderler/Futbolcu tescilinin elde edilmesinde katlanılan giderler ve amortisman/değer düşüklü-ğünden kaynaklanan giderler:

I. Futbolcu sözleşmelerinin muhasebeleştirilmesinde “sermaye ve amortisman” yöntemini kullanan bir kulüp için futbolcu satışından kaynak-lanan zarar, transfer zamanında futbolcu tescilinin net defter değerinin alınan ve alınabilecek olan net elden çıkarma gelirlerinden çıkarılması ile hesaplanır.

Elde edilen net transfer gelirinin, net defter değerinden az olması halinde zarar rapor edilir ve başabaş hesaplamasında gider olarak kabul edilir.

II. Futbolcu sözleşmelerinin muhasebeleştirilmesinde gelir ve gider yön-temini kullanan bir kulüp için, futbolcu tesciline dair yapılan masraflar bir raporlama döneminde kaydedilir.

Kullanılan yöntem bir raporlama döneminden diğerine kadar geçen sürede tutarlı bir şekilde devam ettirilmelidir.

e) Finansal giderler ve ödenen temettüler.

f) Kulüple ilişkili işletmelerle gerçekleştirilen ticari faaliyetlerden doğan borç ilişkileri “fair value” yani “adil değer” kavramı gereği piyasa değeriyle aynı seviyeye getirilmelidir. Tahmin edilen adil değer ile muhasebe kayıtları arasındaki rakamlar arasında kulüplerin lehine olacak şekilde giderlerin düşü-rülmesi yoluna gidilmişse bu giderler başabaş hesaplaması yapılırken tekrar piyasa değerine çıkarılarak başabaş hesaplamasına dahil edilir.

g) Bu kalemlerden aşağıdaki nitelikte olan kalemler düşürülmelidir.

- Genç oyuncu gelişimi için yapılan giderler.

- Kamu yararına yapılan sosyal faaliyetlere yönelik harcamalar.

- Kadın futboluna yapılan yatırımlar.

- Parasal olmayan borçlar ve yükümlülükler.

- Maddi duran varlıkların inşası ve/veya maddi duran varlık onarımla-rıyla doğrudan ilişkili finansal harcamalar (özel maliyetler).

- Kulübün kiraladığı maddi duran varlıkları geliştirici harcamalar (özel maliyetler).

- Kulüple bağlantısı olmayan faaliyetlerden kaynaklanan futbol dışı giderler.

Başabaş hesaplaması aşağıdaki gelir ve gider kalemlerini içermez:

a) Maddi duran varlık satışından kaynaklanan kar ve zararlar, maddi duran varlığa ayrılan amortisman gideri ve maddi duran varlıkta meydana gelen değer azalışlarından kaynaklanan kâr ve zararlar.

b) Oyunculara ilişkin olanlar hariç olmak üzere maddi olmayan duran varlıkların satışından kaynaklanan kar ve zararlar, maddi olmayan duran var-lığa ayrılan itfa ve tükenme payları ve maddi olmayan duran varlıkta meyda-na gelen değer azalışları.

c) Gelir vergileri ve gider niteliğinde vergiler

3.3. Başabaş Hesaplamasının Sonuçları

UEFA tarafından başabaş hesaplamasında gelir ve gider olarak kabul edi-len tutarlar arasındaki fark alınarak başabaş fazlası veya açığı hesaplanır;

gelir kalemlerinin gider kalemlerinden fazla olması durumu başabaş fazlası, tersi durum ise başabaş açığını ifade eder.

Kümülatif başabaş sonucu ise izleme dönemini kapsayan her bir raporla-ma döneminin denk hesap sonuçlarının toplamıdır (T, T-1 ve T-2).Toplam ba-şabaş sonucunun pozitif olması durumunda kulüp izleme döneminde baba-şabaş fazlası vermiş olur. Toplam denk hesap sonucunun negatif olması durumunda ise kulüp izleme döneminde denk hesap açığı vermiş olacaktır.

İzleme döneminde toplam denk hesap açığı olması durumunda, lisans alan, toplam açığın T-2’den önceki iki raporlama döneminden (T-3 ve T-4) kaynaklanan denk hesap sonuçlarının toplamından kaynaklanan fazla ile ön-ceki dönemlerde verilen başabaş açığı kapatılabilir.

4. FİNANSAL FAİR PLAY KURALLARININ İHLALİ VE