Bütçe işletmenin kıt kaynaklarını etkin bir şekilde dağıtımını sağlar ve iş-letmenin likiditesini, kârlılığını ve verimliliğini arttırır.
İşletmeler gelir ve giderlerini takip altında tutabilmek geleceğe yönelik ya-tırımlarını planlayabilmek için bütçe raporlarından yararlanmaktadırlar. Büt-çenin başarılı olup olmaması yöneticinin bütçeyi iyi bir planlama aracı olarak kullanmasına da bağlıdır. Bu sebeple bütçe, yöneticiler için en önemli raporlar arasında yer almaktadır. Başarılı bir bütçenin yararları;
Üretim giderlerinin, üretim sahasının kapasitesinin etkin ve verimli kullanılıp kullanılmadığını ölçmeyi sağlar.
Firma içinde farklı departmanlar arasında uyumlu çalışmayı sağlar.
Her departmanın firmanın karlılığında etkisi olduğundan alınan kararlar
ara-sında tutarlılık ve koordinasyon olmasını ve firmanın bir bütün olarak değer-lendirilmesi sağlar.
Yöneticilerin izleyeceği yolları önceden tespit etmelerini sağlar. Ge-lecek için planlarını şekillendirir.
Faaliyetlerin kontrol edilmesini, sonuçlarının ve verimliliğinin öl-çülmesini sağlar.
Bütçe kontrolü ile faaliyetler kontrol altında olacağından denetim giderleri de azalır.
Her bölümden yöneticilerin kendi bölümleri ile ilgili planlama süre-cine katkıda bulunmalarını ve geliştirdikleri plana uyum konusunda sorum-luluk sahibi olmalarını sağlar.
Firmanın geleceğe yönelik planlarının tüm üst ve alt kademe tarafın-dan iyi anlaşılmasını sağlayarak, tüm ekibin bu plana uymasında ve faaliyet-lerin sürdürülmesinde yol gösterir.
Geleceğe yönelik önemli kararlar almadan önce bu kararla bağlantılı bölümlerin dikkate alınmasını sağlar. Bu sayede yatırım gibi kararlar, rakam-sal veriler de baz alınarak daha sağlıklı bir biçimde alınabilir.
Gelecek kadar içinde bulunulan dönem için piyasadaki gelişmelerin faaliyetlere etkisi önceden öngörülerek önlem alınması veya piyasaya uygun bir biçimde adım adım hareket edilmesini sağlar.
Yöneticilerin strateji geliştirmelerini sağlar, yaratıcı düşünmelerini, daha üretken ve planlı çalışmalarını sağlar.
Muhasebe servisinin planlama ve kontrol için gerekli bilgileri ver-mesini hızlandırmasını, firmanın işlerini yerine getirirken tüm yönetici ve personellerin sorumluluklarının belirlenmesini ve en iyi şekilde organize ol-malarını sağlar.
SONUÇ
Bütçe bir kontrol planlama aracıdır. Aynı zamanda bütçe, bir işletmenin finansal eylem planıdır. Bütçeler ilkeleri ve çeşitleri ile iyi analiz edilmelidir.
Uygun bir sistem ile bütçe çalışması her departmanın kendi bünyesinde yapıl-malıdır. Burada dikkat edilmesi gereken en önemli hususlardan biri de bütçeyi hazırlama ile raporlama görevinin karıştırılmamasıdır. Raporlama ilgili muha-sebe, finans veya raporlama departmanı tarafından yapılabilir, fakat bütçenin hazırlanması muhakkak bütçeyle ilgili departman bazında yapılmalıdır.
Bütçe-nin hazırlanması ve raporlanması aşamalarında muhasebeBütçe-nin önemi anlaşılmalı, sadece veri girişi yapan ve vergi çıkaran departman olarak görülmemeli, veriyi analiz eden ve yönetim raporlamaları ile işletme yöneticilerine bilgi sağlayan bir departman olduğu da dikkate alınmalıdır. Bütçeler önceden planlanır fakat yıl içerisinde önemli değişiklikler olması durumunda revize edilebilmelidir. Büt-çelerde sapmaların olması da olağan olmakla birlikte neden gerçekleştiği belir-lenmeli sonraki dönemlerde bu hususlara dikkat edilmelidir. Yöneticiler bütçe raporlanmasına gerekli özeni göstererek tüm departmanların birbiriyle uyumlu çalışmasını ve işletmenin hedeflerine ulaşmasını sağlayabilirler. Bütçenin başarılı olabilmesinde ki en önemli etken bütçeye uyum ruhunun bütün departmanlarda ve alt üst kademede çalışan ekibe yayılmasıdır.
Maliyetlerini kontrol edemeyen işletmeler kısa bir süre sonra yönlerini kaybederler ve kaybolmaya mahkum olurlar. Kaybolmak istemeyen işletmeler akıntıya kapılmamak için güvenli limanlara demir atmak zorundadırlar. Demir attıkları liman yönetimsel zeka ve güce sahip yöneticiler olmalıdır. Yönetim bayrağını devralmış yöneticilerin bu koşullarla savaşabilmeleri yönetim orga-nizasyonu dışında, muhasebe, finans ve raporlama analizleri konusunda bil-gilerinin güçlü olmasına da bağlıdır. Yöneticinin başarısını, aldığı kararların sonuçları göstermektedir. Alınan kararların nasıl etki edeceği, bu kararın ne kadar sağlıklı olduğu raporlardaki verilerin analizine bağlıdır. İşletme Bütçe-leri işletmenin özellikle geleceğine yönelik kararlar alınırken dikkate alınması gereken en önemli raporlamalardır. Bu raporlamalar sayesinde alınabilecek riskler önceden görülmüş olur, işletmenin sürekliliği risklerin minimize edil-mesi ile sağlanabilir.
KAYNAKÇA
Akbalık, Murat (2013). Finansal Yönetim Ders Notları, Marmara Üni-versitesi Sürekli Eğitim Merkezi https://www.kgk.gov.tr/contents/files/pdf/
egitim/marmara/FinansalYonetim.pdf
Akdoğan, Nalan (2000). Maliyet Muhasebesi Uygulamaları, Ankara:
Gazi Kitapevi
Ataman, Ümit ve Hacırüstemoğlu, Rüstem (1999). Yöneticiler İçin Mu-hasebe ve Finans Bilgileri, İstanbul: Türkmen Kitapevi
Büyükmirza, Kamil (2003). Maliyet ve Yönetim Muhasebesi, Ankara:
Gazi Kitapevi
Dağlı, Hüseyin (2009). Finansal Yönetim, Trabzon: Derya Kitapevi Durmuş, Cem Niyazi ve Toroslu, M.Vefa (2013). İşletme Bütçeleri, An-kara: Seçkin Yayıncılık
Haftacı, Vasfi (2015). İşletmelerde Bütçe ve Kontrol, Kocaeli: Umuttepe Yayınları
Işıklılar, S.Sadi (1997). İşletme Bütçeleri Orta Vadeli Planlama, İstanbul:
Beta Basım
Mentor, Pocket (2014). Bütçe Hazırlamak, İstanbul: Optimist Yayınları Özbek Püskül, A.Seden (2010). İşletme Bütçe Sistemi ve Bütçe Uygula-malarına Yönelik Bir Araştırma, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İs-tanbul, İstanbul Üniversitesi
Özsoy, İsmail (2016). Yönetim Muhasebesi, İstanbul: Maliye Hesap Uz-manları Derneği
Pazarçeviren, Selim Yüksel (2006). Maliyet Muhasebesi Maliyet Sis-temlerinin Standart Temelli Uygulamaları, [y.y.] : Sakarya Kitapevi
Seydi, Nurten (2010). İşletme Bütçelerinin Bir Kontrol Aracı Olarak Kul-lanılması ve Bir Uygulama, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul, Marmara Üniversitesi
Taner, Tuna ve Öncü, Semra (2000). İşletmelerde Planlama, Bütçeleme, Kontrol, Manisa
Thomsett, Michael C. (1997).Bütçeleme ve Tahmin, İstanbul: Epsilon Yayıncılık
Warner, Stuart (2014). Bütçe ve Muhasebe Sırları, İstanbul: Doğuş Yayın Yalkın, Yüksel Koç ve Demir, Volkan (2015). Yönetim Aracı Olarak İşletme Bütçeleri, Ankara: Nobel Yayınevi