SONUCUNDA İHLAL HALLERİ A.GENEL OLARAK
E. ESTETİK MÜDAHALELER
Estetik operasyon, kişinin vücut bütünlüğüne yönelik estetik amaçlı cerrahi bir müdahaleyi ifade eder123. Geçirdiği kaza veya uğradığı haksız fiil
sonucunda, yüzünde veya bedeninin herhangi bir yerinde kalıcı izler oluşan ya da yüz şekli değişen veya beden yapısı bozulan kişinin bedensel zararları düzeltmek amacıyla yapılan cerrahi müdahaleler estetik operasyon olarak tanımlanmaktadır124. Tedavi amaçlı olduğu gibi, güzelleştirme amaçlı olan
bu operasyonlarla, vücudun veya hastanın görünüşünün normal haline
119 BADUR, s. 154; GÖKCAN, s. 319; ERLÜLE, s. 201, HAKERİ, s.141; YILMAZ, s. 99. 120
GÖKCAN, s. 319; ÖZGÜL, s. 127.
121 BADUR, s.155; ÖZGÜL, s. 129.
122AYM, 29/11/2017T, 2017/130E, 2017/165K, 20/3/2018T, 30366 s. RG.,
https://www.mevzuat.gov.tr > MevzuatMetin, E.T. 12.01.2020.
123
İMAMOĞLU, Hülya: "İsviçre ve Türk Yargı Kararlarında Eser Kavramı, Özellikle Estetik Operasyonu Konu Edinen Sözleşmenin Hukuki Niteliğine İlişkin Olarak Yargıtay’ın Yaklaşımı: Güncel Bir Bakış", AÜHFD 68 / 1 (Nisan 2019), s. 249; PETEK, Hasan: "Güzelleştirme Amaçlı Estetik Ameliyatlardan Kaynaklanan Hukuki Sorululuk", İBD., Cilt:8, S. 1, 2006, s. 177.
124 ÇELİK, s.187, DOĞRAMACI, Yakup Gökhan: Yargıtay Kararlarında Estetik Cerrahi,
II. Uluslararası Tıp Hukuku Kongresi Bildirileri Kitabı, ( Editörler: Hakeri, Hakan / Doğan / Cahid ), Adalet Yayınevi, Ankara 2018,s. 265; ERLÜLE, s. 205; YILMAZ, s. 93; İMAMOĞLU, s. 249.
YUHFD Cilt. XV No.1 (2020)
gelmesi amaçlanır. Örneğin, yüzdeki yangın yaraları sonucu yüz nakli, yüzde bir kaza sonucu meydana gelen yara izlerinin onarılması, bir tümör sebebiyle alınmak zorunda kalınan göğsün yerine göğüs yapılması gibi operasyonlarda tedavi amacı vardır125. İster tedavi amacıyla, isterse
güzelleştirme amacıyla da yapılan estetik müdahalelerde126
, belli bir sonucun kesin olarak öngörülememesi ve belli bir sonucun garanti edilememesi sebebiyle vekalet sözleşmesi olduğunu belirten düşünceye katılmaktayız127. Yargıtay, "estetik ameliyatı içeren sözleşmenin eser sözleşmesi olduğunu belirterek, davalı yüklenicinin, davacı iş sahibini, eser sözleşmesinin ifasından sonra ortaya çıkabilecek komplikasyonlar hakkında yeterince bilgilendirmediği, dolayısıyla özen ve sadakat borcunu gereğince yerine getirmeyen davalı yüklenicinin oluşan zarardan sorumlu bulunduğunu" belirtmiştir128. Yargıtay'ın bu kararıyla, sözleşmenin niteliğini
eser sözleşmesi olarak kabul etmesi yerinde olmamakla129
beraber, aydınlatma yükümlülüğünün zorunluluğunu ve nasıl olması gerektiğini belirtmesi oldukça yerindedir.
Hekimin kusurları nedeniyle meydana gelen zarardan, sözleşmeye dayanan sorumluluğunun yanı sıra TBK. m. 56/1 gereğince haksız fiilden kaynaklanan manevi tazminata mahkûm olacağı da muhakkaktır130
. Yargıtay, "davalı doktorun yaptığı kusurlu estetik operasyon sonucunda
ortaya çıkan, davacı iş sahibinin istediği sonuca ulaşamadığı ve çektiği sıkıntı, acı ve ıstırap da dikkate alındığında, davacı lehine uygun oranda manevi tazminata karar verilmesine" isabetle işaret etmiştir131.
125
İMAMOĞLU, s. 249.
126 PETEK, s. 181.
127 GÖKCAN, s. 372; ÖZGÜL, s. 141; DOĞRAMACI, s. 268, HAKERİ, s. 130; PETEK, s.
188'de dpn. 27'de yer alan kaynaklar.
128 Y3HD, 21.01.2016T, 2015/1851 E, 2016/489 K. (UYAP), E.T. 13.01.2020. 129 İMAMOĞLU, s. 256.
130 GÖKCAN, s. 373; YILMAZ, s. 17. 131
“... Davalı doktorun yaptığı kusurlu estetik operasyon sonucunda, ortaya çıkan davacı iş
sahibinin istediği sonuca ulaşamadığı ve çektiği sıkıntı, acı ve ızdırap da dikkate alındığında, davacı lehine uygun oranda manevi tazminata karar verilmesi gerekirken, yanılgılı değerlendirme sonucu manevi tazminat talebinin reddine karar verilmesi doğru görülmemiş bozmayı gerektirmiştir.“Y3HD, 26.04.2016T, 2015/14596E, 2016/6558K,
SONUÇ
TBK. m. 56 hükmünde, bedensel bütünlüğün ihlalinden kaynaklanan manevi zararların tazminine yer verilmiştir. Ağır bedensel zararlarda, hem doğrudan doğruya zarar gören hem de onun yakınları manevi tazminat talep edebilir.. Beden bütünlüğünün ihlali, zarar görende fiziksel acıya ve ruhsal üzüntüye sebep olur.. Zarar görenin vücut veya ruh bütünlüğünün maddi ya
da manevi bir zarar oluşturacak biçimde bozulması, bedensel bütünlüğün ihlalidir.
Somut olayda bir hukuka uygunluk sebebinin olması yani haklı savunma, zarar görenin rızası, kanun hükmünün ya da devlet gücünün uygulanması gibi bir sebep varsa fiil, manevi tazminat ödenmesini gerektirmez. Ancak, TMK. m. 23’ün sınırları aşılıp, hukuk ve ahlaka aykırı bir hal mevcutsa, saldırı hukuka uygun olmayacaktır.
Hâkim TMK. m. 56 hükmünü tatbik ettiği somut olayın özelliklerini, özellikle zarar veren ile zarar gören arasındaki hısımlık ve dostluk, olayın oluş şekli gibi hususları muhakkak gözetmelidir. Bedensel bütünlüğün ihlalinde, bedensel bütünlükte oluşan eksikliğin sürekli ya da geçici olması, yaşama ve çalışmaya olan etkisi, iş göremezlik oranı da manevi tazminatın miktarının belirlenmesinde önem taşımaktadır.
TBK. m. 114/2 maddesinde yapılan atıfla, TBK. m. 56 hükmünün kıyasen sözleşmeye aykırılıktan doğan sorumlulukta da uygulanacaktır. Bu maddeye göre, manevi tazminat talebine ilişkin koşullar gerçekleştiği takdirde, zarar gören sözleşmeye aykırılıktan doğan sorumluluk hükümlerine dayanarak manevi tazminat talep edebilecektir.. Tıbbi
müdahaleler sonucunda bedensel bütünlüğü ihlal olunan zarar gören, karşı taraftan olan manevi tazminat istemini aralarındaki sözleşmeye ya da TBK. m. 56 hükmüne dayandırabilecektir. Hekim ile hasta arasındaki sözleşme ilişkisi vekalet akdine dayanır.
KAYNAKÇA
ADIR, Esra Kıraç: Ağır Bedensel Zarar Görenin Yakınlarının Manevi Tazminat Talebi, Yetkin Yayınları, Ankara 2018.
ANTALYA, Osman Gökhan: Manevi Zararın Belirlenmesi ve Manevi Tazminatın Hesaplanması, Legal Yayıncılık, İstanbul 2017. ( Manevi ). ANTALYA, Osman Gökhan: "Manevi Zararın Belirlenmesi ve Manevi
Tazminatın Hesaplanması- Türk Hukukuna Manevi İki Aşamalı Olarak Belirlenmesine İlişkin Bir Model Önerisi ", MÜHFHAD, 2016, 22(3), s. 221-250 ( Model ).
YUHFD Cilt. XV No.1 (2020)
ARAT, Ayşe: "6098 sayılı Borçlar Kanunu m. 58'e Göre Manevi Tazminatın Belirlenmesine, 818 sayılı Borçlar Kanunu m. 49/II'nin Kaldırılmasına Etkisi", EÜHFD, C. XVII, S: 3-4, Erzincan 2013, s. 185 - 206.
ARDA, Berna / OĞUZ, Yasemin / PELİN, Serap Şahinoğlu: Deontoloji, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi: Bilimsel Yayınlar Serisi No:37, Ankara 1996.
ARIDEMİR, Arzu Genç: Sözleşmeye Aykırılıktan Doğan Manevi Tazminat, On İki Levha, İstanbul 2008.
ARPACI, Abdülkadir: "Yasal Olmayan Cinsiyet Değiştirme ve Sonuçları", MÜHFD, Sayı: I, İstanbul 2007, s.309.
ATLAN, Hülya: "Beden Bütünlüğünün İhlalinde Manevi Tazminat Miktarının Belirlenmesi", AÜHFD , Cilt: 65 Sayı: 4, Ankara 2016, s. 2659-2683. (Beden).
ATLAN, Hülya: Manevi Zararı Tazmin Yolları, On İki Levha, İstanbul 2015 (Manevi).
AYAN, Mehmet: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 11. Bs, Seçkin, Ankara 2016.
AYDOS, Oğuz Sadık: "Basın Yolu İle Kişilik Hakları İhlâllerinde Manevî Tazminat", AHBÜHFD, 16 / 2, (Nisan 2012), s. 1-36 .
BADUR, Emel: Tıbbi Müdahaleye Rızanın Özellik Gösterdiği Haller, Seçkin Yayınevi, Ankara 2017.
BAŞARA, Gamze Turan: Kişiliğin İhlalinden Kaynaklanan Maddi ve Manevi Tazminat İle Haksız Kazancın İadesi, Turhan Kitabevi, Ankara 2018.
BAYSAL, Başak: “Çocuğun Kökenini Öğrenme Hakkı”. Prof. Dr. Rona Serozan’a Armağan. Cilt. 1, Onikilevha, İstanbul 2010.
BRAUN, Cihan Avcı: "Haksız Fiilde Bedensel Zararın İspatına ve Bedensel Zararın İspatına ve Bedensel Zarardan Sorumluluğa İlişkin Bir Yargıtay Kararının Değerlendirilmesi", AÜHFD , 64/1, 2015, s. 37-64.
ÇAKIRCA, Seda İrem: “6098 Sayılı Türk Borçlar Kanununa Göre Ağır Bedensel Zararlarda Yakınların Manevi Tazminat Talebi”, YÜED, 2013, s. 785-807, https://journal.yasar.edu.tr> uploads > 2014/01, (E.T. 12/11/2018).
ÇELİK, Çelik Ahmet: Bedensel Zararlar, Seçkin Yayınevi, Ankara 2018. DEMİR, Remzi: Hukuksal Yönleriyle İnsan Geni Üzerindeki İncelemeler,
DOĞRAMACI, Yakup Gökhan: "Yargıtay Kararlarında Estetik Cerrahi", II. Uluslararası Tıp Hukuku Kongresi Bildirileri Kitabı, ( Editörler: Hakeri, Hakan / Doğan / Cahid ), Adalet Yayınevi, Ankara 2018, s. 265 - 295. EREN, Fikret: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 22. Bs, Yetkin Yayınları,
Ankara 2017.
ERGÜNEŞ, Seda: “Yapay Döllenme”, Sağlık Hukuku Makaleleri, 2. İstanbul Barosu Yayın Kurulu, İstanbul 2012.
ERLÜLE, Fulya: Bedensel Bütünlüğün İhlalinde Manevi Tazminat, 2. Bs, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2015.
EROL, Yasemin: Yapay Döllenme Yöntemleri ve Taşıyıcı Annelik, Yetkin Yayınları, Ankara 2012.
ERTAŞ, Şeref: "Manevi Tazminatın Hukuki Niteliği ve Miktarının Tespiti", Prof. Dr. İlhan Postacıoğlu'na Armağan, İstanbul 1990, s. 65 - 111. GÖKCAN, Hasan Tahsin: Tıbbi Müdahaleden Doğan Hukuki ve Cezai
Sorumluluk, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2013.
GÜLEKLİ, Bülent: Tüp Bebek, 2. Baskı,Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2006.
GÜLEL, İlhan: Tıbbi Müdahaleye Rıza, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2018. GÜRSOY, Kemal Tahir: “Manevi Zarar ve Tazmini”, AÜHFD , Cilt: 30,
Sayı: 1-4, 1973, s. 7-56.
HAKERİ, Hakan: Tıp Hukuku, 11. Bs, Seçkin Yayınevi, Ankara 2016. HELVACI, Serap: Gerçek Kişiler, Arıkan, İstanbul 2006.
INDERKUM, Matthias: Schadenersatz, Genugtuung und Gewinnherausgabe asu Persönlichkeitsverletzung (Art. 28A Abs. ZGB), Diss., Zürich 2008.
İMAMOĞLU, Hülya: "İsviçre ve Türk Yargı Kararlarında Eser Kavramı, Özellikle Estetik Operasyonu Konu Edinen Sözleşmenin Hukuki Niteliğine İlişkin Olarak Yargıtay’ın Yaklaşımı: Güncel Bir Bakış", AÜHFD, 68 / 1 (Nisan 2019), s. 241-260.
KARNER, Ernst: Das Ersatz Ideeller Schaden bei Körperverletsung, Wien und New York 1999.
KESKİN, A. Dilşad: Objektif Manevi Zarar Teorisi Açısından Manevi Tazminat, Yetkin Yayınları, Ankara 2016.
KILIÇOĞLU, M. Ahmet: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 22. Bası, Turhan Kitabevi, Ankara 2018 (Borçlar).
KILIÇOĞLU, Ahmet: "Tüzel Kişi Manevi Tazminat İsteyebilir mi?", DÜHFD, 1 / 1 (Ekim 1983), s. 287-294 ( Tüzel ).
YUHFD Cilt. XV No.1 (2020)
KIRAÇ, Esma: "6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'na Göre Ağır Bedensel Zarar Halinde Yakınların Uğradığı Manevi Zararın Hukuki Niteliğinin Belirlenmesi", İBD, Yıl: 82, Sayı: 2, Mayıs 2017, s. 11 - 49.
KIRCA, Çiğdem: " Manevi Tazminatın Fonksiyonu ve Niteliği", Yargıtay Dergisi, Temmuz 1999, s. 242- 265.
KOCAYUSUFPAŞAOĞLU, Necip: “Kişilik Haklarını Koruyan Manevi Tazminat Davasına İlişkin Yeni Gelişmeler (MK. 24, BK. 49)”, Sorumluluk Hukukunda Yeni Gelişmeler I. Sempozyumu (21-22 Ekim 1977, Ankara), İstanbul, Fakülteler Matbaası, 1980, s. 141-180.
KÖYSÜREN, Sultan Genç: “Manevi Tazminat Davalarının Genel Esasları ile İş Kazası veya Meslek Hastalığı Hallerinde Uygulama Şekli”, Terazi Hukuk Dergisi, S. 91, Ankara 2014, s. 71-81.
OĞUZMAN, M. Kemal / ÖZ, M. Turgut: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Cilt : 2, 14. Bası, Vedat Kitapçılık , İstanbul 2018.
OĞUZMAN, M. Kemal / SELİÇİ, Özer / ÖZDEMİR, Saibe Oktay: Kişiler Hukuku, Filiz Kitabevi. İstanbul 2015.
OĞUZTÜRK, Burcu Kalkan: Türk Medeni Hukuku’nda Biyoetik Sorunlar, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2011.
ÖZDEMİR, Hayrunnisa: “Hadım Etme ve Hekimin Sır Saklama Yükümlülüğü”, GÜHFD, C.XIV, S.1, Erzincan 2010, s.125-164. (Hadım)
ÖZDEMİR, Hayrunnisa / RUHİ, Ahmet Cemil: Çocuk Hukuku ve Çocuk Hakları, Onikilevha, İstanbul 2016.
ÖZGÜL, Mehmet Emin: Yeni Tıbbi Yöntemlerin Hukuka Uygunluğu, Oniki Levha Yayıncılık, İstanbul 2010.
ÖZTAN, Bilge: Medeni Hukuk’un Temel Kavramları, 32. Bs, Ankara 2010. PETEK, Hasan: "Güzelleştirme Amaçlı Estetik Ameliyatlardan
Kaynaklanan Hukuki Sorululuk", İBD., Cilt:8, S. 1, 2006, s.177-239. REİSOĞLU, Safa: Türk Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 25. Bası, Beta,
İstanbul 2014.
SALDIRIM, Mustafa: Açıklamalı ve İçtihatlı Türk Borçlar Kanunu, Bilge, Ankara 2013.
SAYMEN, Ferit Hakkı: Manevi Zarar ve Tazmini Sureti, Cumhuriyet Matbaası, İstanbul 1940.
SOYASLAN, Doğan: Organ Nakilleri, Tıp Ceza Hukuku’nun Güncel Sorunları, TBB Yayını, Ankara 2008.
SULU, Muhammed: " Ölüm ve Bedensel Bütünlüğün İhlali Halinde Manevi Tazminat", MÜHFHAD, 2016, 22(3), s. 2737-2756.
ŞAHİN, Ayşenur: "Vücut Bütünlüğünün İhlalinden Doğan Zarar ve Tazmini", AHBÜHFD 15 / 2, (Nisan 2011), s. 123-166 .
TAŞATAN, Caner: "Manevi Tazminat İsteminin Devrine Getirilen Yasal Sınırlamanın Yerindeliği", Sorumluluk Hukuku Seminerler, (Editör: Baysal, Başak), On İki Levha, İstanbul 2016, s. 471- 487.
TEKBEN, Tuğçe: “Hekim İle Hasta İlişkisinin Vekâlet Sözleşmesi Hükümleri Çerçevesinde Değerlendirilmesi”, YÜHFD - Prof. Dr. Erhan Adal’a Armağan Özel Sayısı, Cilt: VIII, Sayı: 2, Yıl: 2011, s. 859-906. TURGUT, Cemile: Yapay Döllenme Taşıyıcı Annelik ve Soybağına İlişkin
Hukuki Sorunlar, İstanbul 2016.
UYGUR, Turgut: Türk Borçlar Kanunu Şerhi, Cilt -1, 3. Bs, Seçkin Yayınevi, Ankara 2013.
ÜNAL, Mehmet: " Manevi Tazminat ve Bu Tazminat Çeşidinde Kusurun Rolü", AÜHFD, Cilt 35 , Sayı 1 , Ocak 1978 , s. 397- 437.
ÜREM, Müge: “ Kadın Vücudu ve Etik Sorunlar “. Sağlık Hukuku Makaleleri 2. İstanbul Barosu Yayınları. İstanbul 2012.
YILDIZ, Nihal: Malpraktis Davalarında Maddi ve Manevi Tazminat, II. Uluslararası Tıp Hukuku Kongresi Bildirileri Kitabı, ( Editörler: Hakeri, Hakan / Doğan / Cahid ), Adalet Yayınevi, Ankara 2018, s. 113 - 125. YILDIRIM, Abdulkerim: Türk Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 6. Bs,
Adalet Yayınevi, Ankara 2017.
YILMAZ, Battal: Hekimin Hukuki Sorumluluğu, 3. Bs, Adalet Yayınevi, Ankara 2017.
YILMAZ, Orhun: "Manevi Tazminat Talebinde Tarafların Kusur Oranlarının ve Diğer Özel Hallerin Değerlendirilmesi ", Necmettin Erbakan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2 / 1, (Haziran 2019), s. 88-101 .
ZENGİN, Mehmet Ali: Biyoloji Uygulamaları ve Tıbbi Müdahaleler Karşısında İnsan Haklarının Korunması, Adalet Yayınevi, Ankara 2012. UYAP (Ulusal Yargı Ağı Projesi).
HTÜRK VERGİ CEZA HUKUKUNDA NE BIS IN IDEM İLKESİ (NE BIS IN IDEM PRINCIPLE IN TURKISH TAX CRIMINAL LAW)
Arş. Gör. Simay Doğmuş ***
ÖZ
Günümüzde insan haklarının geldiği noktada ne bis in idem ilkesi de yaşama hakkı, kişi özgürlüğü ve güvenliği hakkı gibi önem kazanmış ve özellikle Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin içtihatları bu ilkenin içeriğinin belirlenmesinde önemli bir rol oynamıştır. Ancak ne bis in idem ilkesi açısından kat edilen bunca yola rağmen halen daha tartışmalı birçok husus bulunmaktadır. Bu bağlamda vergi ceza hukuku açısından da uygulanacak cezaların mükerrer bir özellik gösterip göstermediği ve özellikle aynı fiil ile hem vergi suçu hem de vergi kabahati işlenmesi halinde idari para cezası ile hürriyeti bağlayıcı cezanın birlikte uygulanıp uygulanamayacağı açısından gerek doktrinde gerekse de yargı kararlarında görüş birliği sağlanamamıştır. Çalışmamızda konuya ilişkin olarak verilen ön bilgileri takiben doktrindeki ve yargı kararlarındaki tartışmalı noktalara değinilmiş ve nihayet kendi görüşümüz açıklanarak, konuya ilişkin olarak çeşitli çözüm önerileri sunulmaya çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Türk Vergi Ceza Hukuku, ne bis in idem, vergi suçu,
vergi kabahati, çifte yargılama, çifte cezalandırma.
ABSTRACT
Today, at the point where human rights have come, ne bis in idem principle has gained importance such as the right to life, the right to freedom and security of people and the jurisprudence of the European Court of Human Rights has played an important role in determining the content of this principle. However, there are still many more controversial issues in spite of all the progress made in terms of ne bis in idem principle. In this context, both the doctrine and the judiciary have not reached a consensus on whether the penalties to be applied in terms of tax penal law have a recurring character and Whether a tax offense and a tax misdemeanor can
H Eserin Dergimize geliş tarihi: 20.11.2019. İlk hakem raporu tarihi: 10.12.2019. İkinci
hakem raporu tarihi: 10.12.2019. Onaylanma Tarihi: 14.01.2020.
* Yaşar Üniversitesi Hukuk Fakültesi. **
Yazarın ORCID belirleyicisi: 0000-0002-9241-0781.
Esere Atıf Şekli: Simay Doğmuş, “Türk Vergi Ceza Hukukunda Ne Bis In Idem İlkesi”,
YÜHFD Cilt: XVII Sayı:1 (2020)
be committed with a single act and, if committable, whether the administrative fine and the freedom-binding penalty can be applied together In our study, following the preliminary information on the subject, the discussions in the doctrine and the judicial decisions were discussed and finally our own opinion was explained and various solutions were proposed.
Key Words: Turkish Tax Criminal Law, ne bis in idem, tax crime, tax
misdemeanor, double trial, double punishment.
GİRİŞ
Vergi, Devletin ya da vergilendirme yetkisini haiz kamu idarelerinin, yürütmekle yükümlü oldukları kamu hizmetlerini yerine getirmek amacıyla kişilerden hukuki cebir altında, karşılıksız olarak ve iade edilmemek üzere aldıkları ekonomik değerlerdir. Diğer bir ifade ile Devletin, üstlendiği kamu hizmetlerini yerine getirilebilmek için finansman sağlamak amacıyla tahakkuk ettirdiği ekonomik değerler vergi olarak tanımlanabilmektedir.
Bazı kişiler, Devlet tarafından kamu hizmetlerini finanse etmek amacıyla zamanında ve hukuka uygun olarak tahakkuk ettirilmesi için öngörülen kuralları ihlal etmek ya da tahakkuk ettirilen vergileri gereği gibi ödememek gayreti içerisine girmektedir. Devlet ise, bu şekilde mali mevzuata aykırı bir tutum sergilemeyi, fiilin ağırlığına göre, vergi suçu veya vergi kabahati olarak kabul etmiş ve bu fiilleri gerçekleştiren kişiler için çeşitli yaptırımlar öngörmüştür. Vergi Ceza Hukukunun inceleme alanı içerisinde kalan bu vergi suç ve vergi kabahatlerinin amacı, mali mevzuata aykırı davranılmaması amacıyla kişiler üzerinde önleyici ve caydırıcı bir etki oluşturmak ve ayrıca vergi alacaklarının zamanında ve en doğru şekilde tahsil edilmelerini sağlamaktır.
Ne bis in idem ilkesi ise, vuku bulan vergi suç ve vergi kabahatlerinin yaptırıma bağlanması aşamasında riayet edilmesi gereken en önemli ilkelerden biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Başlangıçta ne bis in idem ilkesi, sadece bir kişinin aynı suçundan dolayı birden fazla kez cezalandırılması yasağı anlamına gelmekteyken, günümüzde anlamı genişlemiş ve aynı suçtan dolayı birden fazla yargılama ve cezalandırma yapılamaması olarak kabul edilmiştir. Tek bir fiil sonucunda kişilerin hem ceza hem de idari yaptırıma tabi tutulup tutulamayacağı ise bu ilke kapsamında tartışmalıdır. Vergi Ceza Hukuku açısından da özellikle aynı anda hem vergi kabahatinin hem de vergi suçunun oluşması durumunda, hem idari yaptırım hem de ceza yaptırımının birlikte öngörülüp öngörülemeyeceği hususu konuya ilişkin olarak verilen Anayasa
Mahkemesi ile Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin kararlarından sonra irdelenmesi gereken bir sorun olarak karşımıza çıkmıştır.
Çalışmamızda ne bis in idem ilkesi, Türk Vergi Ceza Hukuku kapsamında incelenmiş olup, çalışmanın ilk bölümünde vergi suç ve kabahatleri açıklanmıştır. Bu bölümde Türk Vergi Hukukunda yer alan vergi suçları ve kabahatleri ile bunlara uygulanan yaptırımların amacı, niteliği, tabi oldukları hukuki rejim ve uygulanacak mevzuat hükümleri belirtilmeye çalışılmıştır. İkinci bölümünde ne bis in idem ilkesi açıklanmış ve bu ilkeyle ilgili olarak doktrindeki tartışmaların yanı sıra Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ile Türk Mahkemelerinin değerlendirilmelerine değinilmiştir. Son bölüm olan üçüncü bölümde ise vergi suç ve kabahatleri açısından ne bis in idem ilkesi incelenerek, doktrindeki görüşlerin yanı sıra Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ile Türk Mahkemelerinin konuya ilişkin içtihatlarına da değinilmiştir. Nihayet sonuç bölümünde ülkemizdeki uygulama bu ilke açısından değerlendirilmeye çalışılarak, çeşitli çözüm önerileri sunulmuştur.
I. VERGİ CEZA HUKUKUNDA YER ALAN SUÇ VE
KABAHATLER İLE BUNLARA UYGULANACAK
YAPTIRIMLAR