Dava Sonucuna Katılma Yasağı

Dava sonucuna katılma (hâsılı davaya iştirak) yasağı avukatlık ücretinin belirlenmesinde Avukatlık Kanunu tarafından getirilen sınırlamalardan en önemlisi olup, esasen avukatın bağımsızlığının korunması gerekliliği ile mesleğin kamusal yönü gözetilerek uygulana gelen bir meslek kuralıdır.

Avukatlık Kanunu md 164/3’e göre iş sahibi ile avukat arasında yapılacak sözleşmeler, dava konusu para dışındaki mal ve haklardan bir kısmının aynen avukata ait olacağı hükmünü taşıyamaz. Bu hüküm, bir avukatlık sözleşmesinde bulunmaması gereken hususu açıkça düzenlemektedir. Avukatlık ücreti serbestçe kararlaştırmakla birlikte kanun, bu ücretin hiçbir şekilde dava konusu olan para dışında mal ve hakların bir kısmının aynen avukata ait olacağının kararlaştırılamayacağını ifade etmektedir.

Dava sonucuna katılma yasağından söz edebilmek için, taraflar arasında geçerli bir sözleşmenin bulunması ve dava konusunun bir kısmının aynen avukata ait olacağına ilişkin bir hususu içermesi gerekir. Dava konusu menkul veya gayrimenkul bir mal ya da irtifak hakkı yahut devre mülk hakkı gibi bir hak olup da bunun bir kısmının avukata ait olacağı kararlaştırılmışsa dava sonucuna katılma yasağı gündeme gelecektir.

145 _{Aydın, 2010: 62; Pekcanıtez, 1989: 611; Aday, 1994: 141, Güner, 2011: 321; Uçar, 1998: 68; Sungurtekin}

Özkan, 1999: 169; Tandoğan, 1988: 373.

146 _{Aksi yönde Müderrisoğlu, 1974: 74 (yazar, nispi olarak belirlenemeyen bir meblağın, yüzdelik}

kullanılmadan yazılmak suretiyle kararlaştırılmasının geçerli sayılmasının bir çelişki olduğu ve kanunun böyle anlaşılmasının ileri sürülmesi onun uygulamada düzen sağlayamadığının kabulü anlamına geleceğini savunmaktadır).

147 _{TBB Disiplin Kurulu 08.07.2006 t. 2006/186 E. 2006/260 K. sayılı kararı.}

Burada belirtmek gerekir ki, 3499 sayılı mülga Avukatlık Kanunu’nda dava sonucuna katılmayı sağlayan her türlü sözleşme yasaklanmaktaydı148_{. Yürürlükteki} Kanun’un 4667 sayılı değişiklikten önceki metni149 _{ise konusu para olan davalar yönünden} yasağın geçerli olup olmadığı konusunda tartışma yaratmaktaydı150_{. 4667 sayılı kanun} değişikliği ile konusu para olan davalarda, dava sonucuna katılma yasağı kaldırılmıştır.

Avukatlık sözleşmesinin ücrete ilişkin kısmı düzenlenirken, davaya konu olan mal veya hakkın tamamının veya bir kısmının avukata ait olacağına dair bir hüküm konulamaz. Ancak 164. Maddenin 2. Fıkrası uyarınca, dava konusu olan veya dava ile hükmolunacak mal veya hakkın değerinin ya da paranın yüzde yirmibeşini aşmamak şartı ile avukatlık ücretinin belirlenmesine esas alınması mümkündür.

Dava sonucuna katılma yasağını ihlal eder şekilde bir sözleşme yapıldığında, Borçlar Kanunda düzenlenen genel hükümler çerçevesinde sözleşmenin geçersizliği gündeme gelebilecektir. Ancak, Av. K. md. 163/2 ifa edilmiş sözleşmenin geçersizliğinin ileri sürülemeyeceğini ve yokluk halleri hariç, avukatlık sözleşmesinin bir hükmünün geçersizliğinin sözleşmenin tümünü geçersiz kılmayacağını düzenlemektedir. Av. K md. 164/4 ise Avukatlık ücretinin kararlaştırılmamış olduğu veya taraflar arasında yazılı ücret sözleşmesinin bulunmadığı yahut ücret sözleşmesinin belirgin olmadığı veya tartışmalı olduğu veya ücret sözleşmesinin ücrete ilişkin hükmünün geçersiz sayıldığı hallerde, ücretin ne şekilde belirleneceği düzenlenmiştir. İki hüküm birlikte değerlendirildiğinde, dava sonucuna katılma yasağının ihlal edilmiş olduğu sözleşmelerde geçersizlik yasağın ihlalinden kaynaklandığına ve bu da yalnızca ücrete ilişkin kısımda olduğuna göre, sözleşmenin ayakta tutulmasına engel bir durum söz konusu olmamaktadır151_.

148 _{3499 sayılı mülga Avukatlık Kanunu md. 129 “Ücret mukavelenamesinin muayyen bir meblâğı ihtiva}

etmesi lâzımdır. Her ne suretle olursa olsun hâsılı davaya iştiraki tazammun eden ücret mukavelenameleri batıldır. Hukuk ve ceza davalarının neticelerine göre değişen ücret tayini halinde de hüküm böyledir.”

149 _{1136 sayılı Av. K. mülga madde 164/2-3 “Şu kadar ki, üçüncü fıkra hükmü saklı kalmak üzere, davada}

gösterilen başarıya göre değişmek ve yüzde yirmibeşi aşmamak üzere, dava olunan veya hükmolunacak şeyin değerinin belli bir yüzdesi avukatlık ücreti olarak kararlaştırılabilir.

İkinci fıkraya göre yapılacak anlaşmalar, dava konusu olan mal, alacak veya hak gibi kıymetlerden bir kısmının aynen avukata ait olacağını ve böylece avukatın taraflardan biri imiş gibi dava konusuna doğrudan doğruya ortaklığını kapsayamaz. Bu gibi ücret sözleşmeleri batıldır”

150 _{Kuntman, 2010: 80.}

151 _{Aydın, 2010: 82; aynı yönde Yarg. 13. HD 03.10.2005 t. 2005/7970 E. 2005/14434 K. sayılı kararı}

“Avukatlık Kanunun 163, 164. maddeleri hükümlerinde tarafların Avukatlık sözleşmesini serbestçe düzenleyebilecekleri Avukatlık ücretinin, avukatın hukuki yardımının karşılığı olan meblağı veya değeri ifade edeceği, yüzde yirmi beşi aşmamak üzere, dava veya hükmolunan şeyin değeri yahut paranın belli bir yüzdesinin Avukatlık ücreti olarak kararlaştırılabileceği, ancak dava konusu para dışındaki mal ve haklardan bir kısmının aynen avukata ait olacağı hükmünü sözleşmenin taşıyamayacağı yokluk halleri hariç, avukatlık sözleşmesinin bir hükmünün geçersizliği, bu sözleşmenin tümünü geçersiz kılmayacağı belirtilmiştir. Öyle olunca davacı avukatın üstlendiği tapu iptal tescil davasında, vekil edenin lehine tesciline karar verilen taşınmazın üzerine yapılacak binadan bir dükkan veya daire verileceğine dair sözleşmenin 2 maddesi hasılı davaya iştirak niteliğinde olduğundan geçersiz ise de, bu madde dışında sözleşme geçerliğini korumaktadır.

Diğer yandan, dava sonucuna katılma yasağı meslek itibarı ile doğrudan ilgili olup, avukatın dava sonucuna katılması avukatı bizzat davanın tarafı konumuna getireceğinden, meslek kuralının da ihlali sonucu doğacaktır. Bu durum ise avukatın disiplin sorumluluğunu gerektirir.

Konusu para olmayan davalarda (ceza davaları, vasi tayini, velayet gibi ) davanın sonucuna katılmak mümkün olmadığı için bu tür davalarda dava sonucuna katılma yasağından söz edilemez. Nitekim bu tür davalarda davaya konu edilen ya da dava sonucunda hükmedilen maddi bir değer bulunmamaktadır152.