Dünya Bankası ve Yoksulluk

Dünya Bankası ve yoksullukla mücadele ilişkisi Dünya Bankası ve alt kuruluşları aracılığıyla Türkiye ve uluslararası bağlamda yoğun olarak sürmektedir. Dünya’da ki küresel gelir 31 Trilyon doları geçmektedir. Dünya’da bazı yaşayan kişiler 40.000 $ kazanırken bazıları ise 700 dolardan az bir rakama yaşamaktadırlar. Dünya Bankası’na düşen görev ise zengin ile yoksul arasındaki köprüyü kurmaktır. Bu köprü ile refah yoksul ülkelerede aktarılabilecektir. Banka’nın temel amacı en yoksul kişi ve ülkelere fırsatlar sağlamaktır. Okul ve sağlık merkezleri, hastalıklarla mücadele, küresel ısınma, su ve elektrik sistemlerinin kurulması ve yaygınlaştırılması gibi kalkınmanın önemli faktörleri üzerine çalışmalar ve yardımlar yapmaktadır. 1944 yılında kurulduğunda ülkelerin savaş sonrası yaralarını sarmak hedefiyle faaliyetlerine devam etmekteydi. Ancak bugünkü küresel bağlamda yoksullukla mücadele noktasında istikrarlı adımlar atmaya yönelmiştir. Özellikle MDG ve SDG’lerin politika hedeflerini de takip etmektedir.

Dünya Bankası’nın görevleri ve hedefleri kuruluş ana sözleşmesinin 1. Maddesinde aşağıdaki gibi yazılmıştır:

*Üye ülkelerin yeniden inşası ve gelişmesine yardım için yatırımları desteklemek, savaş nedeniyle tahrip olmuş ekonomileri yeniden düzenlemek, üretim araçlarının gelişmesine destek olmak,

* Özel dış yatırımlara garanti vermek veya kredilere destek sağlamak, özel sermayenin yetersiz olduğu durumlarda kendi öz kaynaklarından elde ettiği fonları uygun koşullar ile azgelişmiş ülkelere sunmak,

*Uluslararası ticaretin uzun vadede dengeli gelişimine destek vermek, üretken kaynakların gelişmesini sağlayacak uluslararası yatırımları desteklemek, böylece üretkenlik artışına, çalışma koşullarının iyileştirilmesine ve yaşam düzeyinin yükseltilmesine katkıda bulunmak,

*Banka tarafından verilen krediler ile diğer uluslararası krediler arasında eşgüdümü sağlamak, boyutları ne olursa olsun öncelikle en yararlı ve acil projelere öncelik tanımak,

*Uluslararası yatırımların ülkelerin ekonomik koşulları üzerindeki etkilerini dikkate alarak işlemlerini yürütmek ve savaş ekonomisinden sorunsuz bir biçimde çıkışı kolaylaştırmaktır. (Dünya Bankası, Kuruluş Ana Sözleşmesi, m.1.).

Dünya Bankası’nın İstatistiklerine göre Türkiye’de kişi başına milli gelir yıllar içerisinde farklılıklar göstermektedir. 1960 ve 1990’lar arasında iniş çıkışlı bir grafik sergilenmiştir. Özellikle 2002 sonrası oluşan pozitif şartlar ve konjonktür nedeniyle bu oranlarda iyileşmeler yaşanmıştır. Türkiye’de özellikle son yıllarda yoksulluk miktarlarında önemli iyileşmelere sahip olmuştur. Türkiye’de yoksulluk sınırında bulunan nüfus bugün %5’in aşağısına inmiştir. Son 20 yılda günlük gelir noktasında da iyileşmeler gösterilmektedir. Mesela günde 10 $ kazanan kişi sayısı iki kat artmıştır. Yani ortalama gelir grubu yükselmektedir. Genel olarak bakıldığında Dünya Bankası Yoksullukla Mücadele noktasında Türkiye ile düzeyli ve artış gösteren bir ilişki içerisinde olmuş bu süreçte ekonomik reform dönüşümüne olumlu olarak yansımıştır. Ayrıca Dünya Bankası verileri Türkiye ve diğer dünya ülkeleri tarafından çeşitli alanlarda da yoğun olarak kullanılmaktadır. Türkiye’de ki ve Dünya’da ki yoksulluğun durumunu anlamak için yoksulluk sınırının da doğru birşekilde hesaplanması önemlidir.

Şekil 2. 1990-2015 Dünya Yoksulluk Sınırı Kaynak:(worldbank.org, Erişim Tarihi: 01.03.2016)

Şekil 2’de de görüleceği üzere Dünya Bankası yoksulluk sınırına bakıldığında yıllar içerisinde artış gösterdiği söylenebilir. 1990 yılında 1.01 $ olan yoksulluk sınırı, 2001

yılında 1.08 $, 2009 yılında 1.25 $ ve 2015 yılında 1.90 $ olmuştur. Bu yaşanan değişimler dünya’da ki yoksul sayılarının da değişiklik göstermesine neden olmuştur.

Dünya’da ki gelir dağılımı adaletsizliği artmasına rağmen yoksul olan kişi sayısındaki toparlanma tartışmaya açık bir konu olmuştur.

Şekil 3. 1990-2015 Yılları Arasındaki Dünya Yoksul Sayıları Kaynak: (worldbank.org, Erişim Tarihi: 01.03.2016)

Şekil 3’de görüleceği üzere Dünya’da ki Yoksul sayıları 1990 ile 2015 yılları arasında büyük bir düşüş göstermiştir. 1990 yılında 1 milyar 958 milyon olan yoksul sayısı 2015 yılında 702 milyona kadar düşmüştür. Bu sayılar hesaplanırken 1.90$’lık güncel yoksulluk sınırı kullanılmıştır.

Yoksullukla mücadelede Dünya Bankası ve Türkiye’nin yıllar içerisinde oluşturup uyguladıkları reformist mekanizmalarında detaylı olarak incelenmesidir. Çünkü iç ve dış etkiler yoksullukla mücadele de ülkelerin yenilik yapmasını mecbur kılmakta ve bu amaçla bir dönüşümün yapılması zaruri olmaktadır. Yapılan uluslararası antlaşmalar ile ülke içindeki yasaların birbirleriyle entegre olması reform sürecinin hızlandırılmasını sağlayacaktır. STK’lar, Kamu kurumları ve özel sektörün ortak akıl ile hareket etmesi etkili yoksulluk politikalarının oluşmasını ve uygulanmasını sağlayacaktır. Tabi ki bu entegrasyon süreci Sahra Altı Afrika ve Güney Asya ülkelerinde hala yavaş bir seyir izlemektedir.

Şekil 4. Dünyanın Çeşitli Bölgelerinde bulunan Mutlak Yoksulluk (%) Oranları

Kaynak: (World Bank, Global Economic Prospects, Trade, Regionalism and Development (2005) aktaran Taş ve Özcan, 2012:425, Erişim Tarihi: 01.03.2016)

Şekil 4’te görüleceği üzere 1990 ile 2020 yılları arasında dünya’da ki farklı bölgelerin mutlak yoksulluk oranları özellikle Güney Asya ve Sahra Altı Afrika ülkelerinde daha yoğun miktarda olduğu görülmektedir. 2020 yılı rakamları ise tahmini olarak hesaplanmıştır.

Ülkelerde yaşanan iç çatışmalar, huzsursuzluklar ülkenin iç ve dış dengelerini bozarak yoksulluğa karşı bağımlı hale getirmektedir. Bu noktada sürdürülebilir bir büyüme ancak sağlam bir siyasi ve ekonomik yönetim iradesi ile çözülebilecektir.

Şekil 5. Dünya’da ki 1.90 Doların Altında Yaşayan Yoksulların Oranı Kaynak: World Bank

Şekil 5’de görüldüğü gibi Dünya’da ki 1.90 $’ın altında yaşayan yoksulların oranı özellikle Sahra Altı Afrika ülkelerinde ve çatışmadan etkilenen ülkelerde dünya ortalamasının çok çok üzerindedir.