Covid-19 Pandemisi Sürecinde Terör Örgütlerinin Faaliyetleri
Tüm dünyayı etkisi altına alan Covid-19 salgını ile mücadele devam ederken öğrenen örgütler olarak tanımlanan terör örgütlerinin salgına karşı eylem ve söylemlerini incelemek yerinde olacaktır.
2019 yılında Amerika ve koalisyon güçlerinin müdahalesi sonrasında elinde bulundurduğu son toprak parçası olan Suriye’deki Baghouz’u kaybetmesiyle topraksız kalan DAEŞ terör örgütü silahlı bir grup olarak varlığını devam ettirmeyi başarmıştır. DAEŞ terör örgütü. Covid-19 salgınının
“Allah’ın ilahi bir cezası” olduğuna dikkat çeken DAEŞ, salgını yeni saldırılar düzenlemek, takipçilerini motive etmek ve Afrika, Ortadoğu gibi devlet kapasitesinin zayıf olduğu istikrarsız
94 Impact of Covid-19 on Violent Extremism and Terrorism, UNITAR.
95 Coşkun Taştan, “Covid- 19 Salgını Sonrası Psikolojik ve Soyolojik Değelendirmeler”, Polis Akademisi Yayınları, Rapor No.35, s.33.
bölgelerde alternatif bir aktör olduğunu pekiştirmek için bir propaganda aracı olarak kullanmıştır.96 Cezalandırma söyleminin ağırlık kazandığı örgütün propagandalarının öznesini Çin oluşturmuştur.
Örgüt, Çin’i bir yandan salgını tüm dünyadan sakladığı için eleştirirken salgını “Allah’ın iradesi ve O’ndan Çin’e Müslümanlara zulmettiği için bir cezalandırma” olduğu şeklinde yorumlamıştır.97 Covid-19 pandemisi yayılmaya başladığından beri salgının neden olduğu istikrarsızlıktan yararlanarak daha geniş bir küresel dirilişe geçme arzusu içinde olduğu gözlemlenen örgüt bu bağlamda salgınla mücadele noktasında devlet kapasitesinin zayıf olduğu Afganistan, Batı Afrika, Orta Afrika, Mısır ve Yemen gibi bölgelerdeki eylemlerine hız kazandırmıştır. Salgının terör gruplarının kendileri için algıladıkları riski de dikkate almak önemlidir. Örneğin DAEŞ 12 Mart 2020’de yayımlanan en-Neba isimli dergisinde “Şeriatla Mücadele Yönergeleri Hakkında Şeriat Direktifleri” başlıklı militanlarının salgının bulaşıcılığını nasıl önleyeceklerine ilişkin talimatlar içeren bir grafik yayımlamıştır. Avrupa ülkelerindeki enfekte olmuş cihatçılar hakkında bilgiler içeren bu direktiflerde enfekte olmamış militanların salgının olduğu ülkelere girmemesi, enfekte olanların ise cihadı sekteye uğratmamaları için bulundukları bölgeyi terk etmemeleri çağrısında bulunulmuştur.98
Terör örgütleri gündem malzemesi haline gelen konjonktüre uyum sağlayarak siyasi ve ideolojik hedeflerini hayata geçirmeye çalışmaktadır. Bu doğrultuda Covid-19 pandemisinı ideolojisini yaymak ve salgının yaratmış olduğu kriz ortamını siyasal şiddete dönüştürmek için kullanan PKK terör örgütü salgının ortaya çıktığı Türkiye ve çevre ülkelerde aşırılık ve şiddet içeren eylemleri gerçekleştirmenin yanı sıra Türkiye’yi halkı yanlış bilgilendirmek ve kara propaganda yoluyla hedef almıştır.99 Terör örgütü PKK, Suriye’nin Haseke bölgesinde Esad rejimi kaynaklı su kesintisine Türkiye’nin neden olduğunu iddia ederek Türkiye’nin bölgede Covid-19 pandemisinı yaymayı amaçladığı şeklinde kara propaganda yürütmüştür. Covid-19 pandemisi üzerinden Türkiye düşmanlığını derinleştirmeye çalışan PKK’nın Avrupa ülkelerindeki uzantıları ise Türk vatandaşlarını salgın krizi hakkında doğru bilgilendirme iddiasıyla Anti- Korona Avrupa
96 Julia C. Hurley, “Coronavirus and ISIS: The Challenge of Repatriation from Al-Hol”, United State Institute of Peace, https://www.usip.org/publications/2020/05/coronavirus-and-isis-challenge-repatriation-al-hol (Erişim
Tarihi:22.01.2021).
97 Aymenn Al-Tamimi “Coronavirus and Official Islamic State Output: An Analysis, Global Network on Extremism&
Technology, 15 Nisan 2020, https://gnet-research.org/2020/04/15/coronavirus-and-official-islamic-state-output-an-analysis/ (Erişim Tarihi: 22.01.2021).
98 Manjan Sold ve CLARA-Auguste Süb, “ The Coronavirus as a Means to an End: Extremist Reinterpreations of the Pandemic”, Global Network on Extremism and Technology, 8 Nisan 2020, https://gnet-research.org/2020/04/08/the-coronavirus-as-a-means-to-an-end-extremist-reinterpretations-of-the-pandemic/ (Erişim Tarihi: 22.01.2021).
99 Randy Borum, “Radicalization int Violent Extremism I: A Review of Social Science Theroies” Journal of Strategic Security, Cilt:4, Sayı:4, 2001, s.20-25.
Koordinasyonu adlı bir yapı kurmuştur. Söz konusu yapının açıkladığı bildiri kapsamında yaşlılar, kronik hastalar ve mülteci kamplarına yönelik eylemlerin artırılması, sosyal medya üzerinden yapılan propaganda faaliyetlerinin hızlandırılması benimsenmiştir. 100 Covid-19 pandemisi üzerinden meşruiyetini sağlamlaştırmaya çalıştığı görülen örgüt enfekte olan militanlarına ilişkin ise tedavi olma şansı tanımayarak bu militanları canlı bomba olmaya zorlamaktadır.101
Covid-19 pandemisinı yönetim kabiliyetini göstermek açısından fırsat olarak kullanan bir diğer dini söylemli terör örgütü Afrika Boynuzu ülkesi Somali’nin önemli bir kısmını kontrolü altında bulunduran El Şebab terör örgütüdür. Covid-19 pandemisi ile ilgili söylemlerini daha çok radyo üzerinden gerçekleştiren örgütün söylemlerine bakıldığında Somali halkını salgının bulaşıcı bir hastalık olduğu ve hijyene dikkat etmeleri konusunda uyardığı dikkat çekmektedir. İç savaş sonrası devlet otoritesinin zayıfladığı Somali’de bir devlet gibi hareket eden El-Kaide bağlantılı terör örgütü El Şebab al-Furqan ve al-Andalus radyo kanallarından yaptığı yayınlar aracılığıyla Covid-19 tedavi merkezi kurduğunu duyurmuştur.102 Aşırılık yanlısı örgütün yapmış olduğu yayınlarda hastalık semptomu gösterenlerin tedavi merkezine gitmeleri konusunda uyarması Covid-19 pandemisinı ciddiye aldığını göstermektedir.103 Kontrolü altındaki bölgelerde şeriat kurallarını uygulayan örgütün yapmış olduğu yayınlarda ayrıca salgının yayılım hızının yavaşlatılması için camilerin kapatılmasına karşı tepki gösterdiği ve salgının Somali’yi işgal eden haçlı güçleri ve onları destekleyen inanmayan ülkelere bir ceza olarak gönderildiği söylemini kullandığı da dikkat çekmektedir. Bu bağlamda örgüt salgının Müslümanları etkilemeyeceğine ve bol bol dua etmelerine vurgu yaparak Somali’de konsolidasyonunu artırmaya çalışmaktadır.104 ABD hava gücü ve Afrikalı askerler tarafından desteklenen yerel hükümetle çatışma halinde olan El Şebab ayrıca ülkeleri kendi ulusal kaynakları ile baş başa bırakan Covid-19 pandemisine karşı yeterli önlem almadığı gerekçesiyle Somali Hükümeti’nin toplumsal tabandaki desteğini zayıflatmaya çalışmaktadır. Doğu Afrika Araştırma ve Stratejik Çalışmalar Merkezi’nin 27 Nisan 2020 tarihinde yayınladığı rapora göre El Şebab salgın
100 “Anti Korona Avrupa Koordinasyonu Kuruldu”, ANF Türkçe, https://anfturkce.com/avrupa/anti-korona-avrupa-koordinasyonu-kuruldu-139002 ( Erişim Tarihi: 23.01.2021).
101 “PKK’da Corona Virüs Belirtisi Olan Militanlar Canlı Bomba Olmaya Zorlanıyor”, Milliyet,
https://www.milliyet.com.tr/gundem/pkkda-corona-virus-belirtisi-olan-militanlar-canli-bomba-olmaya-zorlaniyor-6175376 (Erişim Tarihi: 23.01.2021).
102 “Al-Shabab set sup coronavirus treatment centre in Somalia”, Aljazeera, 14 Haziran 2020,
https://www.aljazeera.com/news/2020/6/14/al-shabab-sets-up-coronavirus-treatment-centre-in-somalia (Erişim Tarihi:23.01.2021).
103 “Damien McElroy, “Coronavirus: Pandemic is Powering a Revival of Al Shabab in East Africa” 24 Temmuz 2020, https://www.thenationalnews.com/world/coronavirus-pandemic-is-powering-a-revival-of-al-shabab-in-east-africa-1.1038598 (Erişim Tarihi:23.01.2021).
104 Abdullahi Abdile Shadow, “Al Qaeda’s affiliate in Somalia is sitting on an coronavirus poeder keg”
https://www.businessinsider.com/al-qaeda-affiliate-al-shabab-risks-coronavirus-outbreak-in-somalia-2020-5 (Erişim Tarihi: 23.01.2021).
kaynaklı ölümlerin sağlık sisteminin zayıf olmasının yanı sıra yeterli test kitine sahip olmayan Somali Hükümeti’nin salgın sürecinin yönetilmesi ve koordine edilmesindeki karar alma becerileri ve etkinlik düzeyinin zayıf olmasından kaynaklandığını ileri sürerek propaganda faaliyeti yürütmektedir.105