Bireysel Yöntemler

Mobbingin baĢrollerinden biri de mağdurdur. Bu yüzden ondan kurtulmak da yine mağdura düĢer. KiĢilerin öncelikle kendilerini korumaları gerekir ki Ģunu da unutmamak gerekir, mobbingin bireysel nedenlerinden biri de mağdurun savunmasızlığıdır. Tutar‟a göre mağdurun mobbinge baĢkaldırabilmesi için, hukuk ve ahlak ilkelerine uygun, yerini ve zamanını kendisinin belirlediği, mücadele yöntemleri geliĢtirmesi, ayrıca bu yöntemleri uygulayabilmek için yine kendisinin seçtiği bir taktik ve strateji belirlemesi gerekir. Bu aĢamada mağdurun atması gereken adım, savunma değil, karĢı savaĢ vermek olmalıdır. Bu nedenle, söz konusu mücadelenin koĢullarını kendisinin belirlemesi ve artık harekete geçmesi gerekir (2004-a: 129). Bu süreçte ne yapılacağını bilmediği için beklemek ya da duruma sessiz kalmak mobbingin hızını daha da artırabilir. Bir an önce durumu kavrayarak, iyice düĢünmeli ve planlı hareket edilmelidir. Mağdur ancak bu Ģekilde mobbingden en az zararla kurtulabilir (Türkeli, 2015: 53).

Mobbingle mücadele olarak kastedilen durum sadece mobbing ortaya çıktıktan sonra geçerli değildir. Mobbing ortaya çıkmadan önce de kiĢilerin öz saygısını, özgüvenini artırması, öğrenilmiĢ acizlik duygusundan uzak durması yani bireylerin daha önce yaĢadığı olumsuz durumları geçmiĢte bırakarak Ģu anki duruma odaklanabilmesi, gerekir. Mesleki becerilerini, yeteneklerini geliĢtirmesi mobbing süreci baĢlamadan

önce kiĢilerin uygulaması gereken sorumluluklarındandır

(http://www.canaktan.org/yonetim/psikolojik-siddet/basa-cikma.htm). Çünkü ancak

bu Ģekilde insanlar güçlenir ve mobbing meydana geldiğinde ondan kaçmak yerine onunla mücadele edecek seviyeye gelir.

Mobbinge uğrayan kiĢinin mobbingle bireysel mücadelesinde tercih edebileceği üç farklı yol vardır. Bunların ilki mobbingi kabullenme, ona karĢı anlayıĢ göstermedir, ikincisi mobbing ile mücadele etme yani ona karĢı savaĢmadır, üçüncüsü de mobbinge karĢı pes etme geri çekilmedir bu da genelde istifa etme yolu ile

44 gerçekleĢir (ġimĢek, 2013: 42). Ġlk seçenek olan mobbinge anlayıĢ gösterme seçeneği mobbingin seviyesine göre değiĢiklik gösterir. Mağdur olan kiĢi baskının tekrar edilmeyeceğine inanırsa ve baskının seviyesi tolere edilebilecek derecedeyse mağdur iĢinden ayrılmamak ve sorun çıkarmamak için bu yolu tercih edebilir. Ġkinci seçenek olan mücadele yöntemi ise her insanın kendisine yapılan baskı karĢısında seçmesi gereken bir seçenektir. Fakat baskıyı uygulayan kiĢi ile aynı Ģekilde davranarak mücadele etmek kiĢilerin haklılığını da zedeler ve haksız duruma düĢürür. Bu süreçte mağdurun yapması gereken en önemli Ģey istikrarlı davranmaktır. Karakterinden, kiĢiliğinden, davranıĢlarından ödün vermeden, mobber gibi davranmadan onunla savaĢmalı, bu savaĢı yasalara uygun ve etik olan davranıĢlarla kazanmalıdır. Üçüncü seçenek olan iĢten ayrılma ise genellikle zayıf olan mağdurların tercih ettiği bir seçenektir ve mobber ile mağdur arasındaki statü farkının fazla olduğu durumlarda daha fazla tercih edilir. Elbette güçlü olan mağdurlar da bu seçeneği seçebilir fakat bu tip mağdurların ilk seçeneği pes etmek değil mücadele etmektir. Mücadele sonucunda kaybeden ve bu duruma artık dayanamayan mağdurlar son çare olarak iĢten ayrılabilirler.

Mobbing ile mücadele ederken mağdurun bireysel olarak kullanabileceği yöntemleri genel olarak özetleyecek olursak (Emül, 2017: 68-71; Fettahlıoğlu, 2008: 150-158; Tutar, 2004-a; ġahin ve Bedük, 2011: 138 );

Kendine güven duymak: Normalde özgüvene sahip birey bu süreçte kendine

daha çok güvenmelidir. Öyle ki sorun ne olursa olsun üstesinden gelebileceğini, bu güce sahip olduğunu düĢünmelidir. Çünkü ancak güçlü olursa girdiği savaĢı kazanabilir.

ÖğrenilmiĢ çaresizlikten kurtulmak: ÖğrenilmiĢ çaresizliğin hükmen

mağlup olmaktan hiçbir farkı yoktur. Birey daha önce yaĢadığı ve sonucunda baĢarısız olduğu bir durumu Ģu anki durumla özdeĢleĢtirerek ne yaparsa yapsın yine baĢarısız olacağını düĢünür. Bu da onun gerektiği kadar savaĢmayacağı ümitsizlik duygusunun ağırlığından dolayı hemen pes edeceği anlamına gelir.

45

ÖğrenilmiĢ güçlülük: Bu alıĢkanlık herkesin kendine kazandırması gereken

bir alıĢkanlıktır. Aynı Ģekilde öğrenilmiĢ çaresizlik gibi birey geçmiĢten gelen durumları bugün ile özdeĢleĢtirir. Fakat bu durum bireyin mücadele duygusunu, hırsını artırır. Daha önce yapabildiğini görüp hisseden birey son ana kadar ümitsizliğe kapılmaz. Böylece mobbing ile güçlü ve cesur bir Ģekilde mücadele eder.

ÇalıĢtığı iĢyeri hakkında bilgi toplamak: Ġnsanlar bir yerde çalıĢmaya

baĢladıklarında o yer hakkında detaylı olarak bilgi sahibi olmalıdırlar. Bu bilgiler baĢlarda iĢyerine uyum sağlamak, iĢyerinin kurallarına göre hareket etmek gibi oryantasyon sürecinde yardımcı olsa da bu bilgilerin yardımcı olacağı bir diğer konu da mobbing sürecidir. Sonuç olarak iĢyerinin yapısını, yönetici ve çalıĢan iliĢkilerini kurumun artı ve eksi yönlerini iyi bilen mağdur mobbingle mücadele ettiği sürede bunlardan yardım alacaktır.

Bireyler mobbingin tekrar etmesine müsaade etmemeli mobbingcilerle yüzleĢmelidir: Bazı insanlar yapılan baskı sonucunda rahatsız olsalar da bunu dile

getirmezler. Fakat aynı zamanda bu durumdan rahatsız oldukları için kabuklarına ekilerek sessizliğe bürünürler. Bu durum sadece o anki mobbing uygulayan kiĢinin değil mağdurun etrafındaki herkesin mağdura karĢı zayıf halka muamelesi yaparak mobbing uygulamasına sebep olabilir. Bu sebeple mağdurun küçük boyutta da olsa hiçbir mobbinge sessiz kalmaması, güçlü durması, kendini soyutlamaması, mobbing uygulayanlara karĢı savaĢabileceğini hissettirmesi yani onlarla yüzleĢebilecek olması gerekir.

Mağdurlar aynı zamanda eğer mobbingi uygulayan kiĢinin ya da kiĢilerin daha üst konumda yöneticileri, bulunuyorsa bu durumu onlara hemen bildirmelidir.

Kanuni haklarını bilmelidir: Günümüzde en çok Ģikayet edilen konulardan

biri de insanların haklarını tam olarak bilmiyor olmasıdır. Özellikle çalıĢtığımız kurumda iĢçi olarak ne tür kanuni hakkımız var bunları iyi bilmeliyiz ki bu haklarımız ihlal edildiğinde yasaları destek alarak korunabilelim. Mobbing gibi bir durumun elbette ki hiçbir yasal korunağı yoktur. Bu yüzden mağdur hakkını bildiği takdirde mobbingci ile olan mücadelesinde her açıdan kazanan taraf olacaktır. Buradaki tek sıkıntı mağdurun ispat zorunluluğudur, ispat edilmediği takdirde

46 mobbingin varlığından söz edemez. Mağdurun bilmesi gereken bir konu da budur, bu yüzden mobbinge uğradığında gerek teknolojik yollarla kayıt altına alarak, gerekse arkadaĢlarından Ģahit bularak mobbingi ispat etmelidir.

Mesleki beceri ve nitelikleri geliĢtirmek, yeni hobiler bulmak: Alanında

uzmanlaĢan, hatalarını en aza indiren, mesleki açıdan niteliklerini artırarak kendini sürekli geliĢtiren bireyler diğer çalıĢanlar tarafından güçlü olarak görünmesini sağlar. Bu da bireyin özgüvenini artırır. Bu yüzden pes etmeden sürekli daha iyiyi hedeflemelidir.

Aynı zamanda mobbinge uğrayan birey bu durumdan kurtulmak, mobbingin verdiği gerginliği, huzursuzluğu, üzüntüyü üzerinden atabilecek için kendini mutlu hissedebileceği ona kötü anılarını unutturabilecek yeni hobiler edinmelidir.