Avrupa Birliği ve Diğer Ülkelerde Aile politikaları

Toplum yapısındaki geliĢmeler, değiĢimler aile yapısına tesirleri söz konusudur. Aile kurumu üzerindeki değiĢimler dolayısıyla toplumsal yapıyı da etkilemektedir. Aile kurumu, toplumsal değiĢimi tetikleyeceği gibi, değiĢimin yönünü de tayin edebilecek bir gücü vardır. Aile kurumunun bu fonksiyonu dolayısıyla, aile kurumu ve aile politikaları devletler için önem arz etmektedir.

Ailenin bu hususiyetinden dolayı bütün dünya devletlerinin sosyal politikalarının en önemli konusunu teĢkil etmektedir. BaĢbakanlık Aile ve Sosyal AraĢtırmalar Genel Müdürlüğü Yerinde Bilgi Edinme Japonya Raporu‟nda ifade edildiği gibi, “nüfus, istihdam ve sosyal güvenlik politikaları, kültürün üretilmesi ve aktarılması konusunda da önemli bir görev taĢıyan aile kurumu politikaları giderek ülkelerin gündeminde yoğun bir biçimde yer almaktadır” (Gürcan ve Çiftçi, 2007: 244).

Aile politikalarını toplumun vazgeçilmezi olarak gören ülkeler bu politikaları tayin etmek ve uygulamaya koymak için resmi kurumsallaĢmalara gitmiĢlerdir. Bazı ülkelerde bakanlıklar kurulmuĢ, bazı ülkelerde merkez adıyla yapılaĢmıĢ, bir kısım ülkelerde ise genel müdürlük Ģeklinde kurumsallaĢmıĢtır. Aile kurumu adına üretilen sosyal politikaların üretildiği kurumsal yapıları ve hangi ülkede bu politikaların üretildiğini aĢağıdaki tabloda görmek mümkündür (Çiftçi ve AbduĢoğlu, 2007: 22).

147

Tablo: 6. Ülkelere Göre Aile Ġle Ġlgili KuruluĢların Görüntüsü

Ülke Adı Ġlgili KuruluĢun Adı

ABD Salık ve Ġnsani Hizmetler bünyesinde yer alan Çocuk ve Aile Ġdaresi (Administration for Children and Families)

FEDERAL ALMANYA CUMHURĠYETĠ

Federal Aile, yaĢlılar, Kadınlar ve Gençlik Bakanlığı (Bundesministerium für Familie, Senioren,Frauen und Jugend)

AVUSTURYA Federal Sağlık ve Kadın ĠĢleri Bakanlığı (Bundesministerium fü Gesundheit und Frauen)

BELÇĠKA Sosyal ve Kamu Sağlığı Bakanlığı

ÇĠN Ailenin refah ve kalkınmasından sorumlu makam: ÇHC Sivil ĠĢler BaĢkanlığı (Mİnistry of Civil Affairs)

Ana-çocuk sağlığından sorumlu makam: ÇHC Sağlık Bakanlığı (Mİnistry of Health)

Aile planlamasından sorumlu makam: ÇHC Devlet Nüfus ve Aile Planlaması Komisyonu (State Population and Family Planning Commission)

DANĠMARKA Aile ve Tüketiciden Sorumlu Bakanlık

FĠNLANDĠYA Sosyal ĠĢler ve Sağlık Bakanlığı (Ministry of Social Affairs and Health)

FRANSA DayanıĢma, Sağlık ve Aile Bakanlığı

HOLLANDA Hollanda‟da aileden sorumlu bir Bakanlık veya benzer merkezi bir resmi kuruluĢ bulunmamaktadır. Mahalli idareler aile konularının değiĢik yönleri ile ilgilenmektedir.

ĠNGĠLTERE Ġngiltere‟de çocuklar, gençler ve aileyle ilgili konular Eğitim Bakanlığı‟nın sorumluluğunda yürütülmektedir. Bakan Yardımcısı en üst düzeyde sorumludur.

ĠRAN Ġran‟da doğrudan aileden sorumlu bir Bakanlık bulunmamaktadır. Bu konu Ġran Sağlık, Tedavi ve Tıp Eğitimi Bakanlığı‟nın görev alanındadır. Anılan Bakanlığa

bağlı Aile Sağlığı ve Nüfus Genel Müdürlüğü bu alanda Ġran‟daki en yetkili resmi kuruluĢtur.

Diğer yandan, Ġran‟da kadınların konumu ile ilgili en etkin isim Ġran CumhurbaĢkanlığı Kadın ĠĢlerinden Sorumlu DanıĢmandır.

ĠRLANDA Ġrlanda‟da aileden sorumlu Bakanlık, Sosyal ve Aile ĠĢleri Bakanlığı‟dır (Department of Social and Family Affairs). Söz konusu Bakanlık bünyesinde aileden sorumlu birim Aile ĠĢleri Dairesi‟dir (Family Affairs Unit).

ĠSPANYA ÇalıĢma ve Sosyal ĠĢler Bakanlığı-Sosyal Hizmetler, Aile ve Özürlüler Devlet Sekreteri.

ĠSVEÇ Sağlık ve Sosyal ĠĢler Bakanlığı‟nın görev alanında olan bu konuya, anılan Bakanlık bünyesinde görev yapan üç Bakandan biri olan Sosyal ĠĢler Bakanı bakmaktadır.

ĠTALYA Ġtalya‟da aileden sorumlu makam, Ġtalyan ÇalıĢma ve Sosyal Politikalar Bakanlığı‟na bağlı “Aileler, Sosyal Haklar ve ġirketlerin Sosyal Yükümlülükleri Genel Müdürlüğü”dür.

JAPONYA Aileden sorumlu Genel Müdürlüğün ismi “Directorate General of Policies on a Cohesive Society” (Toplum Uyumu Politikaları Genel Müdürlüğü)dür.

KANADA Federal düzeyde Ġnsan Kaynakları ve Toplumsal Kalkınma Bakanlığı‟nın (Human Resources and Social Development Canada) “Aileler ve Bakıcılar”la (Families and Caregivers) ilgili bölümü.

LÜBNAN Aile planlaması ve örgütlenmesi gibi konular Sosyla ĠĢler Bakanlığı‟nın görev alanındadır.

LÜKSEMBURG Aile ve BütünleĢme Bakanlığı

MACARĠSTAN Gençlik, Aile ve Fırsat EĢitliği Bakanlığı

MISIR Mısır Sosyal Sigortalar ve Toplumsal ĠĢler Bakanlığı‟nın görev alanında aile ile ilgili konular da yer almaktadır.

149 POLONYA Polonya Sosyal Politika Bakanlığı

PORTEKĠZ Portekiz‟de aile konularından sorumlu kuruluĢ ÇalıĢma ve Sosyal DayanıĢma Bakanlığı‟nın Sosyal Güvenlik Devlet Sekreterliği‟dir.

RUSYA Aile ve bağlantılı konularla, Rusya Federasyonu Devlet Duması‟nda “Kadın, Aile ve Çocuklardan Sorumlu Komite”

ilgilenmektedir.

SURĠYE ÇalıĢma ve Sosyal ĠĢler Bakanlığı bünyesindeki Sosyal Hizmetler Dairesi, aile ve kadın meselelerine bakmaktadır.

BaĢbakanlığa bağlı olan Aile ĠĢlerinden Sorumlu Komite ile Suriye Kızılay‟ı da aile konularıyla ilgilenmektedir.

SUUDĠ ARABĠSTAN

Suudi Arabistan‟da, aileden sorumlu bir Bakanlık veya resmi bir kuruluĢ bulunmamaktadır. Aile ile ilgili çalıĢma ve faaliyetler, Suudi Arabistan Sosyal ĠĢler Bakanlığı‟nın çeĢitli birimlerince yürütülmektedir.

YUNANĠSTAN Yunanistan‟da aileden sorumlu resmi makam, Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı Sosyal Yardım Genel Müdürlüğü‟ne bağlı Ailenin Korunması Daire BaĢkanlığı‟dır.

Kaynak: T.C. BaĢbakanlık Aile ve Sosyal AraĢtırmalar Genel Müdürlüğü, Stratejik Plan 2007-2011, 2007, Ankara s. 59-60.

Tabloda da görüldüğü üzere devletlerin aile kurumunun devamı ve bekası adına, toplumsal yapının sağlıklı bir Ģekilde korunabilmesi için çeĢitli sosyal politikalar üretilmiĢ, bir takım kurumlar kurulmuĢtur. Ülkemizde aile politikalarına dair 2011 yılında kurulmuĢ olan Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı görev yapmaktadır. Daha önce Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu adı altında faaliyet gösteren kurum değiĢen dünya Ģartlarında ve aile kurumunun yaĢadığı çözülme sürecinin toplum için oluĢturduğu tehdit dolaysıyla bakanlık seviyesinde bu çözülmenin önü alınmak istenmiĢtir.

Sosyal yardımlar, aile ve toplum hizmetleri, özürlü ve yaĢlı hizmetleri, kadının toplumda ki yeri ile ilgili faaliyet alanlarına sahip olan bakanlığın kurulması ile aileyi ve aile bireylerini ilgilendiren politikaların tek bir çatı altında toplanmıĢtır.

Dünya ülkelerinin aile politikalarına önem vermesi ailenin toplumdaki yeri ve önemini göstermektedir.

1990 yıllında dünya ülkelerinin aile kurumuna yönelik yapılan çalıĢmalar üst seviyeye çıkarılmıĢtır. BirleĢmiĢ Milletler aile konusuna dikkatleri çekmek amacıyla 1994 yılını “Uluslararası Aile Yılı” olarak ilan etmiĢtir. Ayrıca her yıl 15 Mayıs

„Uluslararası Aile Yılı‟ olarak kutlanmaktadır. Bu geliĢmelerin yanında birçok uluslararası hukuki metinlerde, aile kurumunun korunması ve desteklenmesine dair birçok düzenleme yapılmıĢtır (Çiftçi ve AbduĢoğlu, 2007: 22).

Ailenin, toplum için baĢta gelen ekonomik, sosyal ve biyolojik alanlarda iĢlevleri ele alındığında toplumun sürekliliğinin sağlanması ve korunmasında önemli bir yapı olduğu görülmektedir. Buradan hareketle ailenin bu iĢlevlerini toplum için sağlıklı bir biçimde sürdürebilmesi için aile birliğinin bozulmamasına ve desteklenmesine yönelik politikalar etkili bir biçimde hayata geçirilerek uygulamalarının yaygınlaĢtırılması toplumun geleceği için önemli bir yere sahiptir.

Aile ile ilgili politikaların ailenin değiĢen toplumsal süreçte ortaya çıkabilecek ihtiyaçlarına yönelik düzenlemelerin zamanında yapılıp uygulanması, aile üyelerinin kendilerini gerçekleĢtirebilmeleri, sosyal haklarını hayata geçirebilmeleri, güvenli ve sağlıklı ortamlarda hayatlarını sürdürebilmeleri açısından önem taĢımaktadır.

Günümüzde, toplumsal yapıda yaĢanan değiĢim ve dönüĢüm toplumun bütün kurumlarında etkili olduğu gibi aile kurumunun yapısında da birtakım çözülmelere de sebep olmaktadır. Gözle görülür bir Ģekilde toplumun bütün kurumlarında yaĢanan bu değiĢimlerden etkilenen aile, çoğu zaman bu durumun getirdiği olumsuz sonuçlarla karĢı karĢıya kalmaktadır. Aile kurumunda yaĢanılan sosyal çözülmeyi giderecek ve aileyi ayakta tutabilecek, yaĢanılan olumsuz durumlara karĢı zamana ve Ģartlara uygun olarak bir takım aile politikaları üretilmeli ve geliĢtirilerek

151 uygulanması ve Türk aile yapısına yönelik etkili politikalarla kuvvetlendirilmesine ihtiyaç duyulmaktadır. DeğiĢen dünyada aile yapısının korunup muhafaza edilmesi için birçok politikalar ve kurumlar devreye koyulmuĢtur. Aile kurumunun bekası için kendi ülkemizin aile saadeti adına birçok politikalar, devlet bünyesinde alınan kararlar, devlet kuruluĢları, sivil toplum kuruluĢları ve bakanlıklar kurulmuĢtur. Aile kurumunun bekası adına varlık gösteren bir kurum da Diyanet ĠĢleri BaĢkanlığının alt bir kurumu olan Aile ĠrĢat ve Rehberlik Bürolarıdır. Aile kurumunun vahdeti için, dinin önemine temas edeceğiz. Dinin aile kurumdaki yeri ve önemi ele alınırken toplumsal bir kurum olan Diyanet ĠĢleri BaĢkanlığı Aile ĠrĢat ve Rehberlik Büroları örneğinde bu kurumun aile kurumuna katkılarını ve çalıĢmalarını inceleyeceğiz.