Ara ba¤›ml› modelde ayn› dünya görüflünü ve siyasi ideolojiyi paylaflan, ortak amaçlara yönelen sendikalarla siyasi partiler aras›nda, her iki örgütün ba¤›ms›zl›k-lar›n› koruyarak kurduklar› bir iliflki mevcuttur. Sendikalar demokrasi, sosyal refah ve sosyal adalet gibi genifl kapsaml› toplumsal amaçlar› gerçeklefltirebilmek ama-c›yla ba¤›ms›zl›klar›n› koruyarak, siyasi partilerle iliflki içine girmektedir. Sendika-larla siyasi partiler aras›ndaki ara ba¤›ml› iliflki, organik ba¤ kurularak veya kurul-madan oluflturulabilmektedir. Bir baflka deyiflle, bu modelde sendikalar›n siyasi partilerle organik bir iliflki kurup kurmamalar› de¤il siyasi partiler karfl›s›nda
ba-¤›ms›zl›klar›n› korumalar› önem kazanmaktad›r (Dereli, 1988, s. 38).
152 Sendikac›l›k
SEND‹KACILIK S‹YASET
fiekil 6.4 Ba¤›ms›z Model
• Sendikalar ile siyasi partiler aras›nda organik bir iliflki yoktur.
• ‹flçi s›n›f›n›n deste¤iyle yaflayan bir siyasi parti mevcut de¤ildir.
• Sendikalar siyasi partilere eflit mesafede kalmakla birlikte siyasetten tamamen uzak de¤ildir. Sendikalar seçim dönemlerinde kendilerine yak›n bir partiyi destekleyebilmekte veya bir partinin sosyal politikaya aç›k adaylar›n›n parlamentoya girmesine yard›mc›
olabilmektedir. Ancak bu iliflki, sürekli ve düzenli bir nitelik kazanmamaktad›r.
• Genellikle pragmatik sendikac›l›k anlay›fl› hakimdir.
• Örn: ABD, Kanada, Türkiye (1980 sonras›).
S O R U
D ‹ K K A T SIRA S‹ZDE
DÜfiÜNEL‹M
SIRA S‹ZDE
S O R U
DÜfiÜNEL‹M
D ‹ K K A T
SIRA S‹ZDE SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZ
AMAÇLARIMIZ
N N
K ‹ T A P
T E L E V ‹ Z Y O N
K ‹ T A P
T E L E V ‹ Z Y O N
‹ N T E R N E T ‹ N T E R N E T
M A K A L E M A K A L E
Ara ba¤›ml› modeldeki sendikalar, siyasi partiler karfl›s›nda ba¤›ms›zl›klar›n›
koruyarak dar anlamda siyaset yapmaktad›r.
Ba¤›ms›z modeldeki sendikalar, tüm siyasi partilere eflit mesafede kalarak ve ba¤›ms›zl›klar›n›
koruyarak genifl anlamda siyaset yapmaktad›r.
Organik ‹liflkinin Kuruldu¤u Ara Ba¤›ml› Model
Sendikalar›n siyasi partilerle organik ba¤ kurarak oluflturduklar› ara ba¤›ml› mo-delde, ba¤›ml› modelden farkl› olarak her iki örgüt ba¤›ms›zl›klar›n› koruyarak birbirlerini desteklemekte ve ortak bir amaca hizmet etmektedir (Tokol, 2001, s.48). ‹ngiltere, ‹skandinav ülkeleri gibi ara ba¤›ml› modelin görüldü¤ü ülkeler-de özellikle iflçi, sosyalist veya sosyal ülkeler-demokrat parti gibi emek yanl›s› partilerle iliflki içinde olan sendikalar›n büyük bir k›sm› bu partiler taraf›ndan oluflturulmufl ya da bu partilerden baz›lar› sendikalar taraf›ndan kurulmufltur (Mahiro¤ullar›, 2000, ss. 121-122). Örne¤in; Norveç’te Sendikalar Federasyonu, 1887 y›l›nda ‹flçi Partisi’ni kurmufltur ve parti ile ortak amaçlar do¤rultusunda organik iliflkilerini devam ettirmektedir. Sendikalar Federasyonu partiye maddi yard›mda
bulundu-¤u gibi parti yönetim kurulunda da belirli say›da üye ile temsil edilmektedir. ‹s-veç’te ise Sendikalar Konfederasyonu (LO) 1898 y›l›nda Sosyal Demokrat ‹flçi Partisi (SAP) taraf›ndan kurulmufltur. LO, siyasal karar organlar›nda yer almakta, birçok kamu kuruluflunda temsil edilmekte ve parti politikalar›n›n belirlenmesi s›ras›nda LO’nun talepleri dikkate al›nmaktad›r. Ancak sendikalar›n bir siyasi partiyle organik bir ba¤ kurarak oluflturduklar› ara ba¤›ml› modelin en tipik ör-ne¤i ‹ngiltere’de yafland›¤› için bu tür iliflki modeline ‹ngiliz Modeli de denilmek-tedir. ‹ngiltere’de 1906 y›l›nda ‹flçi Partisi’nin kuruluflu s›ras›nda ‹flçi Sendikalar›
Konfederasyonu (TUC) üye ve finansman deste¤inde bulunmufltur. Özellikle 20.
yy boyunca TUC ve TUC’a ba¤l› olan sendikalar›n ‹flçi Partisi’nin politikalar› üze-rinde önemli etkileri olmufltur. ‹flçi Partisi ile TUC aras›ndaki iliflkinin üç önemli boyutu bulunmaktad›r. Öncelikle sendika liderleri ve temsilcileri, ‹flçi Partisi’nin kimi organlar›nda görev almakta veya siyasi faaliyetlerinde yer almaktad›r. Bu-nun yan› s›ra TUC’un üye sendikalardan toplad›¤› aidatlar›n bir bölümü ‹flçi Par-tisi’ne aktar›lmakta ve özelikle seçim kampanyalar› bu fonlardan finanse edil-mektedir. Ayr›ca ‹flçi Partisi’ne sol kanattan muhalefet yükseldi¤i zamanlarda sendikalar, bu muhalefet ve tepkileri yumuflatan bir katalizör ifllevi de görebil-mektedir. (Mahiro¤ullar›, 2000, ss. 122-123; Koray, 1994, ss. 68-69; Ifl›kl›, 1995 (a), ss. 154-178, Williams ve Smith, 2006, s. 102; Slomp, 1998, ss. 18-19; Cella ve Treu, 2007, ss. 478-479).
‹ngiltere’deki sendikal yap›, kitab›n›z›n Dünyada Sendikac›l›k isimli 8. ünitesinde ayr›nt›-l› olarak ele aayr›nt›-l›nacakt›r.
153
6. Ünite - Demokrasi Sendikac›l›k ve Siyaset
fiekil 6.5
SEND‹KACILIK S‹YASET
Ara Ba¤›ml› Model
• Sendikalar ve siyasi partiler, ba¤›ms›zl›klar›n› koruyarak birbirlerini desteklemekte ve demokrasi, sosyal refah ve sosyal adalet gibi ortak bir amaca hizmet etmektedir.
• Sendikalar, siyasi partiler karfl›s›nda tarafs›z kalmamaktad›r.
Sendikalar özellikle iflçi, sosyalist veya sosyal demokrat parti gibi emek yanl›s› partileri organik bir iliflkiye girerek veya organik bir iliflkiye girmeden, aleni yada dolayl› bir flekilde
destekleyebilmektedir.
• Genellikle reformist sendikac›l›k anlay›fl› hakimdir.
• Örn: ‹ngiltere, Norveç, ‹sveç, Türkiye (1980 öncesi)
S O R U
D ‹ K K A T SIRA S‹ZDE
DÜfiÜNEL‹M
SIRA S‹ZDE
S O R U
DÜfiÜNEL‹M
D ‹ K K A T
SIRA S‹ZDE SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZ
AMAÇLARIMIZ
N N
K ‹ T A P
T E L E V ‹ Z Y O N
K ‹ T A P
T E L E V ‹ Z Y O N
‹ N T E R N E T ‹ N T E R N E T
M A K A L E M A K A L E
Organik ‹liflkinin Kurulmad›¤› Ara Ba¤›ml› Model
Sendikalar›n siyasi partilerle organik ba¤ kurmadan oluflturduklar› ara ba¤›ml›
modelde ise sendikalar, siyasi ve ideolojik görüfllerini kendilerine yak›n bulduk-lar› siyasi partiyi organik bir iliflkiye girmeden, çeflitli zaman ve zeminlerde des-teklemektedir. Genellikle Kara Avrupas›’ndaki demokratik parlamenter rejimli geliflmifl ülkelerde görülen bu modelin ba¤›ms›z modelden ayr›lan en önemli özelli¤i, sendikalar›n tüm siyasi partilere karfl› eflit mesafede kalmay›p siyasi gö-rüfllerine en yak›n olan partiyle aralar›nda düzenli ve sürekli bir iliflkinin kurul-mufl olmas›d›r. Sendikalar›n partilerle organik iliflki kurmad›¤› ara ba¤›ml› mode-le örnek olarak Alman Sendikalar Konfederasyonu (DGB) imode-le Sosyal Demokrat Parti (SPD) ve Frans›z Demokratik ‹fl Konfederasyonu (CFDT) ile Sosyalist Parti aras›ndaki iliflkiyi verebiliriz (Mahiro¤ullar›, 2000, s. 123). Almanya’da DGB ge-rek mecliste oluflturulan komisyonlarda, gege-rek bakanl›klarda etkili lobi faaliyet-leri yürütmekte ve özellikle SPD hükûmetfaaliyet-leri döneminde bu lobi faaliyetfaaliyet-leri da-ha fazla etkinlik kazanmaktad›r (Koray, 1994, s. 69; Slomp, 1998, s. 19). 1980 ön-cesinde Türkiye’de D‹SK ile T‹P (Türkiye ‹flçi Partisi), Hak-‹fl ile MSP (Milli Sela-met Partisi) ve M‹SK ile MHP (Milliyetçi Hareket Partisi) aras›ndaki iliflki de bu modele örnek olarak verilebilir.
Türkiye’de faaliyet gösteren iflçi konfederasyonlar›, kitab›n›z›n Türkiye’de Sendikac›l›k is-mini tafl›yan 7. ünitesinde ayr›nt›l› olarak ele al›nacakt›r.
Ba¤›ml› Model
Ba¤›ml› modelde sendikalar, siyasi partiler karfl›s›nda ba¤›ms›zl›klar›n› koruyama-makta ve bir siyasi partinin güdümü alt›na girmektedir. Ülkelerin siyasi rejimine ba¤l› olarak sendikalar, organik iliflki içine girdikleri bu siyasi partinin, gönüllü ve-ya zorunlu bir fleklide, bir uzant›s› ve âdeta bir organ› olarak faaliyette bulunmak-tad›r (Mahiro¤ullar›, 2000, ss. 118-121).
Zorunlu Ba¤›ml› Model
Zorunlu ba¤›ml› model demokratik bir siyasi rejimin olmad›¤› tek partili sivil dik-tatörlü¤ün, askerî cunta yönetiminin veya sosyalist rejimin oldu¤u ülkelerde görül-mektedir. Bu ülkelerde sendikalar sistemin bir uzant›s› ve onun direktifleri do¤rul-tusunda faaliyet gösteren bir örgüt durumundad›r. Sendikalar›n bafll›ca görevi dev-letin veya iktidardaki otoritenin denetimi alt›nda üretimi artt›rmak, iflçi disiplinini sa¤lamak, sosyal ve ekonomik planlar›n uygulanmas›n› sa¤lamakt›r (Tokol, 2001,
154 Sendikac›l›k
S O R U
D ‹ K K A T SIRA S‹ZDE
DÜfiÜNEL‹M
SIRA S‹ZDE
S O R U
DÜfiÜNEL‹M
D ‹ K K A T
SIRA S‹ZDE SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZ
AMAÇLARIMIZ
N N
K ‹ T A P
T E L E V ‹ Z Y O N
K ‹ T A P
T E L E V ‹ Z Y O N
‹ N T E R N E T ‹ N T E R N E T
M A K A L E M A K A L E
Ba¤›ml› modelde sendikalar, siyasi partiler karfl›s›nda ba¤›ms›zl›klar›n› koruma kayg›s› tafl›madan, dar anlamda siyaset yapmaktad›r.
S‹YASET
SEND‹KACILIK fiekil 6.6
Ba¤›ml› Model
• Sendikalar, siyasi partiler karfl›s›nda ba¤›ms›zl›klar›n› koruyamamaktad›r.
• Sendikalar totaliter rejimin görüldü¤ü ülkelerde iktidardaki siyasi partiyle zorunlu olarak organik bir iliflkiye girmektedir. Örn: Çin, Küba, Suriye, Irak, Cezayir, Gana.
• Sendikalar demokratik parlamenter rejimin görüldü¤ü ülkelerde gönüllü olarak emek yanl›s› bir partiyle organik iliflkiye girmektedir. Örn: Frans›z Genel ‹fl Konfederasyonu (CGT) ve ‹talyan Genel ‹fl Konfederasyonu (CGIL).
• Sendikalar, organik ba¤lant› içinde olduklar› siyasi partinin âdeta bir organ›
veya uzant›s› olarak faaliyet göstermektedir.
• Genellikle Marksist (devrimci) sendikac›l›k anlay›fl› hakimdir.
s. 47). Bu modelde devlet, sendikalar› iflçi s›n›f›n› kontrol alt›nda tutmaya ve ikti-dardaki otoritenin ideolojisini iflçi s›n›f›na yaymaya yarayan bir araç olarak de¤er-lendirmektedir (Akgeyik, 1995, s. 357). Zorunlu ba¤›ml› modele örnek olarak eski SSCB, eski Yugoslavya, Küba, Çin, Kuzey Afrika ve M›s›r, Tunus, Cezayir, Suriye, Irak gibi Orta Do¤u ülkeleri gösterilebilir.
Eski SSCB, Çin, Küba gibi sosyalist rejimin görüldü¤ü ülkelerde sendikalar, tek iflveren durumundaki devletle bütünleflmekte ve iktidardaki partiyle her türlü ifl birli¤ine girerek sistemi ayakta tutmaya çal›flan bir kamu organ› olarak faaliyette bulunmaktad›r. Irak, Suriye, Cezayir, Tunus gibi tek partili rejimlerin ve askerî cun-ta yönetiminin oldu¤u ülkelerde de sendikalar, iktidardaki otoriteyle özdeflleflerek bu otoritenin ve sistemin ideolojisini iflçilere benimsetmeye çal›flmaktad›r. K›saca-s› totaliter rejimin görüldü¤ü ülkelerde ortaya ç›kan zorunlu ba¤›ml› modelde sen-dikalar, mevcut siyasi partinin d›fl›nda baflka bir partiyi seçme flans›na sahip olma-d›klar› için iktidardaki partiyle zorunlu bir iliflki içine girmektedir (Mahiro¤ullar›, 2000, ss. 118-119; Akgeyik, 1995, ss. 357-358).
Gönüllü Ba¤›ml› Model
Demokratik parlamenter rejimli ülkelerde görülen gönüllü ba¤›ml› modelde sendi-kalar, dar anlamda siyaset yapmakta ve ayn› ideolojiyi veya ortak dünya görüflünü paylaflt›klar› siyasi partilerle ba¤›ms›zl›klar›n› koruma kayg›s› tafl›maks›z›n, gönüllü olarak organik iliflki içine girmektedir. Bu modelin organik iliflkinin kuruldu¤u ara ba¤›ml› modelden ayr›lan en önemli noktas›, sendikalar›n siyasi partiler karfl›s›nda ba¤›ms›zl›klar›n› korumamalar›d›r.
‹talya, Fransa gibi ço¤ulcu demokratik parlamenter rejimin görüldü¤ü ülkeler-de sendikalar, zorlama olmaks›z›n, kendi istekleri do¤rultusunda bir siyasi partiye ba¤›ml› hâle gelmekte ve söz konusu partinin güdümü alt›na girmektedir. Efl de-yiflle sendikalar, gönüllü olarak bir siyasi partinin kontrolü alt›na girmekte ve ko-ruyucusu olan bu siyasi partinin denetimi d›fl›nda tek bafllar›na ba¤›ms›z hareket edememekte ve ba¤›ms›z politika üretememektedir. Gönüllü ba¤›ml› model özel-likle Fransa, ‹talya, ‹spanya, Portekiz’in de içinde yer ald›¤› Latin Avrupa ülkelerin-de a¤›rl›kl› olarak görülmektedir. Nitekim Fransa’da Genel ‹fl Konfeülkelerin-derasyonu’nun (CGT) Komünist Parti’yle ve ‹talya’da 1872 y›l›na kadar Genel ‹fl Konfederasyo-nu’nun (CGIL) Komünist Parti’yle kurduklar› iliflki gönüllü ba¤›ml› modele örnek olarak verilebilir (Ifl›kl›, 1995 (b), ss. 41-45 ve 49-54; Mahiro¤ullar›, 2000, ss. 119-121; Slomp, 1998, ss. 20-21). Bu konfederasyonlar, Komünist Parti’nin çal›flma ha-yat›ndaki birer temsilcisi olarak faaliyet göstermektedir.
Sendikac›l›k ile siyaset aras›ndaki iliflkiyi aç›klayan modellerin birbirlerinden ayr›lan noktalar› nelerdir?
155
6. Ünite - Demokrasi Sendikac›l›k ve Siyaset
S O R U
D ‹ K K A T SIRA S‹ZDE
DÜfiÜNEL‹M
SIRA S‹ZDE
S O R U
DÜfiÜNEL‹M
D ‹ K K A T
SIRA S‹ZDE SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZ
AMAÇLARIMIZ
N N
K ‹ T A P
T E L E V ‹ Z Y O N
K ‹ T A P
T E L E V ‹ Z Y O N
‹ N T E R N E T ‹ N T E R N E T
M A K A L E M A K A L E
5
156 Sendikac›l›k
Demokrasi ve sendikac›l›k aras›ndaki iliflkiyi aç›klamak
Demokrasi ve sendikac›l›k aras›nda iki yönlü bir iliflki vard›r. Demokrasinin yerleflmesinde ve ge-liflmesinde sendikalar önemli rol oynam›flt›r.
Özellikle Avrupa ülkelerinde demokratik hakla-r›n kazan›lmas› için iflçiler büyük mücadeleler vermifltir. ‹ngiltere’deki Chartizm hareketi ve Fransa’da 1848 devriminde iflçi hareketinin kat-k›lar› bu konuda örnek olarak verilebilir.
Sendikalar Sanayi Devrimi ile do¤mufltur ancak geliflmeleri, büyümeleri ve toplumda önem ve sayg›nl›k kazanmalar› demokrasi ile olmufltur.
Bir baflka ifade ile, sendikac›l›k ancak demok-ratik sistem içinde varl›¤›n› koruyabilmekte ve geliflme imkan› bulabilmektedir. Demokrasinin kesintiye u¤rad›¤› dönemlerde sendikal haklar da kesintiye u¤ramaktad›r. Bunun en tipik ör-ne¤i ise Türkiye’de 12 Eylül 1980 askerî müda-halesinden 1983 y›l›na kadar geçen ve demok-rasiyle birlikte sendikal haklar›n da ask›ya al›n-d›¤› dönemdir.
Sendika içi demokrasi kavram›n› tan›mlamak ve ilkelerini s›ralamak
Sendika içi demokrasi sendikalar›n yönetiminin, yap› ve iflleyifllerinin ve üyelerini temsil ifllevleri-nin demokratik kurallara uygun olmas›d›r.
Sendika içi demokrasi, iflçiler aras›nda demok-rasi bilincinin yerleflmesinde ve toplumda de-mokrasi kültürünün geliflmesinde önemli rol oynamaktad›r.
Sendika içi demokrasi sendikal ço¤ulculuk, sen-dikal kat›l›mc›l›k ve sensen-dikal aç›kl›k ilkelerine dayanmaktad›r.
Sendikac›l›k ve siyaset aras›ndaki iliflkiyi yorum-lamak
Sendikalarla siyasi partiler aras›ndaki iliflkiler, e¤er iki taraf aras›nda ortak ideolojiden kaynak-lanan organik bir ba¤ kurma zorunlulu¤u yoksa karfl›l›kl› fayda yaklafl›m› üzerine kurulmaktad›r.
Siyasi partiler iktidara gelebilmek için veya ikti-dardayken icraatlar›n›n baflar›ya ulaflabilmesi için büyük bir oy potansiyeline sahip olan sen-dikalar›n deste¤ine ihtiyaç duymaktad›r. Sendi-kalar da toplu pazarl›k amaçlar›n› aflan daha ge-nifl kapsaml› toplumsal amaçlar›n› gerçeklefltire-bilmek için siyaset üzerinde bask› güçlerini kul-lanmaktad›r.
Sendikalar›n siyasi partilerle iliflki kurma ne-denlerini aç›klamak ve siyasi faaliyet flekillerini s›ralamak
Sendikalar, mesleki-ekonomik ve ideolojik te-mellere dayal› nedenlerden dolay› siyasi partiler-le iliflki içine girmektedir. Bir baflka ifade ipartiler-le sen-dikalar, üyelerinin ekonomik ve mesleki hak ve ç›karlar›n› gelifltirmek amac›yla oldu¤u kadar ay-n› veya benzer ideolojileri ve görüflleri paylaflt›k-lar› bir siyasi partiyi desteklemek amac›yla da si-yasetle u¤raflmaktad›r.
Sendikalar›n siyasi faaliyetlerini flu flekilde s›rala-mak mümkündür:
• Siyasi parti kurmak,
• Siyasal partileri finansal aç›dan desteklemek,
• Siyasi partileri manevi aç›dan desteklemek,
• Kitle iletiflim araçlar›n› kullanarak kamuoyu oluflturmak,
• Sendika liderlerinin parlamentoya girmesi,
• ‹ktidardaki partinin bir organ› olarak faaliyet-te bulunmak.
Özet
N
A M A Ç1N
A M A Ç2N
A M A Ç3N
A M A Ç4157
6. Ünite - Demokrasi Sendikac›l›k ve Siyaset
Sendikac›l›k ve siyaset aras›ndaki iliflki modelle-rini aç›klamak
Sendikalar›n dar veya genifl anlamda siyaset yap-malar›na ba¤l› olarak, sendikac›l›k ve siyaset ara-s›ndaki iliflkiyi aç›klayan, ba¤›ms›z model, ara ba¤›ml› model ve ba¤›ml› model olmak üzere üç temel model vard›r.
Sendikalarla siyasi partiler aras›nda do¤rudan ve organik bir iliflkinin olmad›¤› ba¤›ms›z modelde sendikalar, siyasi partilere eflit mesafede durmak-la birlikte siyasetten tamamen uzak kalmamakta-d›r. Sendikalar seçim zamanlar›nda kendilerine yak›n bir partiyi veya sosyal politikaya yak›n olan bir aday› destekleyebilmektedir. Ancak sendika-larla siyasi partiler aras›ndaki bu iliflki, düzenli ve sürekli bir nitelik kazanmamaktad›r.
Ara ba¤›ml› modelde ayn› dünya görüflünü ve si-yasi ideolojiyi paylaflan, ortak amaçlara yönelen sendikalarla siyasi partiler aras›nda, her iki örgü-tün ba¤›ms›zl›klar›n› koruyarak kurduklar› bir iliflki vard›r. Bu modelde sendikalar tüm siyasi partilere eflit mesafede kalmay›p genellikle emek yanl›s› bir partiyi organik bir iliflkiye girerek ve-ya girmeden desteklemektedir.
Ba¤›ml› modelde sendikalar, ba¤›ms›zl›klar›n›
koruma kayg›s› tafl›madan, siyasi partiyle orga-nik iliflki içine girmektedir. Sendikalar totaliter rejimin oldu¤u ülkelerde zorunlu olarak demok-ratik parlamenter sistemin oldu¤u ülkelerde gö-nüllü olarak bir siyasi partiyle organik iliflkiye girmekte ve o partinin bir uzant›s› olarak faaliyet göstermektedir.
N
A M A Ç5158 Sendikac›l›k
1. Türkiye’de afla¤›daki dönemlerden hangisinde de-mokrasiyle birlikte sendikal hareket kesintiye u¤ram›flt›r?
a. 1923-1946 dönemi b. 1946-1960 dönemi c. 1960-1980 dönemi d. 1980-1983 dönemi e. 1980’den sonraki dönem
2. ‹ngiltere’de 1837-1848 y›llar› aras›nda özellikle se-çimlere iliflkin demokratik haklar›n sa¤lanmas› amac›y-la iflçiler aras›nda baflamac›y-layan hareket afamac›y-la¤›dakilerden han-gisidir?
3. Afla¤›dakilerden hangisi sendika içi demokrasinin dayand›¤› temel ilkelerden biri de¤ildir?
a. Sendikal fleffafl›k b. Sendikal kat›l›mc›l›k c. Sendikal ço¤ulculuk d. Sendikal aç›kl›k e. Sendikal az›nl›k
4. Afla¤›dakilerden hangisi sendika içi demokrasiyi güç-lendiren uygulamalardan biri de¤ildir?
a. Sendika üyelerinin eflit oy hakk›na sahip olmas›
b. Toplu ifl sözleflmelerinde sendika güvenli¤i ko-flullar›na yer verilmesi
c. Az›nl›k görüfllerinin dile getirilmesi
d. Sendika üyelerinin her türlü sendikal faaliyete kat›lmas›
e. Sendika yöneticilerinin seçimle de¤ifltirilmesi 5. Sendikac›l›k ile siyaset aras›ndaki iliflkiye dair afla¤›-daki ifadelerden hangisi yanl›flt›r?
a. Tüm ülkelerde sendikalarla siyaset aras›nda fark-l› boyutlarda ve flekillerde iliflkiler görülmektedir.
b. Sendikalarla siyasi partiler aras›nda karfl›l›kl› fay-da yaklafl›m›na fay-dayal› bir iliflki vard›r.
c. Demokrasinin geliflti¤i ülkelerde siyaset sendi-kalara yön vermektedir.
d. Sendikalar mesleki, ekonomik ve ideolojik ne-denlerden dolay› siyasi partilerle iliflki kurmak-tad›r.
e. Sendikalarla siyaset aras›ndaki iliflkiyi aç›klayan üç temel model vard›r.
6. Afla¤›dakilerden hangisi sendikalar›n siyasi faaliyet flekillerinden biri de¤ildir?
a. Siyasi parti kurmak
b. Siyasi partiyi finansal aç›dan desteklemek c. Kitle iletiflim araçlar›n› oluflturarak kamuoyu
oluflturmak
d. Kooperatifleri desteklemek
e. Sendika liderlerini parlamentoya sokmak 7. Afla¤›daki modellerden hangisinde sendikalar genifl anlamda siyaset yapmaktad›r?
a. Gönüllü ba¤›ml› model b. Ba¤›ms›z model
c. Organik iliflkinin kuruldu¤u ara ba¤›ml› model d. Zorunlu ba¤›ml› model
e. Organik iliflkinin kurulmad›¤› ara ba¤›ml› model
8. ‘‹ngiliz Modeli’ olarak da adland›r›lan sendikac›l›k ve siyaset aras›ndaki iliflki modeli afla¤›dakilerden han-gisidir?
a. Gönüllü ba¤›ml› model b. Ba¤›ms›z model
c. Organik iliflkinin kuruldu¤u ara ba¤›ml› model d. Zorunlu ba¤›ml› model
e. Organik iliflkinin kurulmad›¤› ara ba¤›ml› model
9. Demokratik parlamenter rejimin görüldü¤ü ülkeler-de sendikalar›n ba¤›ms›zl›klar›n› koruma kayg›s› tafl›-madan siyasi partilerle organik iliflki kurduklar› model afla¤›dakilerden hangisidir?
a. Ba¤›ms›z model b. Gönüllü ba¤›ml› model
c. Organik iliflkinin kuruldu¤u ara ba¤›ml› model d. Zorunlu ba¤›ml› model
e. Organik iliflkinin kurulmad›¤› ara ba¤›ml› model
10.Alman Sendikalar Konfederasyonu (DGB) ile Sos-yal Demokrat Parti (SPD) aras›ndaki iliflki afla¤›daki mo-dellerden hangisine örnek olarak verilebilir?
a. Ba¤›ms›z model b. Gönüllü ba¤›ml› model
c. Organik iliflkinin kuruldu¤u ara ba¤›ml› model d. Zorunlu ba¤›ml› model
e. Organik iliflkinin kurulmad›¤› ara ba¤›ml› model
Kendimizi S›nayal›m
159
6. Ünite - Demokrasi Sendikac›l›k ve Siyaset
PART‹ L‹STELER‹NDE EME⁄E YER YOK
Üç iflçi ve üç memur konfederasyonundan 36 sen-dikac›, milletvekili aday› olmak için siyasi parti-lere baflvurdu. Bunlardan sadece yedisi listeparti-lere girebildi. Da¤›l›m› ise flöyle oldu: Üç CHP, bir AKP, bir DP, bir MHP, bir SP. Eme¤e yak›n olarak bili-nen CHP, sermaye kesiminden 116 kifliyi listesine ald›.
Atilla Özsever
Türk-‹fl, Hak-‹fl ve D‹SK ile Türkiye Kamu-Sen, KESK ve Memur-Sen’den toplam 36 kifli aday aday› olmak için siyasi partilere baflvurdu. Bunlardan sadece yedi kifli listelere girebildi. Da¤›l›m flöyle: Üç CHP, bir AKP, bir DP, bir MHP, bir Saadet Partisi. Di¤er sol ve sosya-list partilerde emek adaylar› a¤›rl›kl› oldu¤u gibi
ba-¤›ms›z adaylar da ç›kt›. Türk-‹fl’ten dört AKP, sekiz CHP, yedi DP ve dört de MHP’ye olmak üzere toplam 23 kifli baflvurdu. CHP’ye baflvuran Deri-‹fl Genel Bafl-kan› Yener Kaya ve Türk-‹fl Dan›flman› sosyal güven-lik uzman› Celal Tozan listeye al›nmad›. Türk-‹fl’ten befl kifli listelere girdi. Hak-‹fl’ten tek baflvuran Özip-lik-‹fl Genel Baflkan› Yusuf Engin, AKP listesine gire-medi. D‹SK’ten de sadece Lastik-‹fl Kocaeli fiube Bafl-kan› Hasan Hüseyin Çakar CHP’ye baflvurdu, listeye al›nmad›. KESK’ten CHP’ye baflvuran üç sendikac› da listeye giremedi. Kamu-Sen’den sadece bir kifli MHP’den aday oldu ve listeye girdi. Memur-Sen’den çeflitli partilere baflvuran yedi kifliden sadece bir kifli Saadet Partisi listesine al›nd›. Emek kesimine
yak›nl›-¤›yla bilinen ‘sosyal demokrat’ CHP’nin ifladam›, tica-ret erbab› ve sanayici olarak toplam 116 kifliyi listesi-ne almas› elefltiriye listesi-neden oldu.
Sendikac› vekillerin durumu
Sendikac› olup CHP’de milletvekilli¤i yapan ‹zzet Çe-tin ve Enver Öktem liste d›fl› kald›, Bayram Meral ‹s-tanbul 1. Bölge 6. s›ra, Cevdet Selvi Kocaeli 1. s›ra ve Feramuz fiahin Tokat 2. s›rada yer ald›. Sosyal politika ve ifl hukuku alan›nda uzman Yard. Doç. Dr. Engin Ünsal da, CHP’den ‹stanbul 2. Bölge 9. s›rada gösteril-di. Hak-‹fl kökenli sendikac› milletvekilleri Agâh Kaf-kas, AKP Çorum 1. s›rada, Hüseyin Tanr›verdi de AKP
Manisa 2. s›rada yer ald›. Türk-‹fl Genel Baflkan› Salih K›l›ç, siyasi partilerin eme¤e karfl› tavr›n› elefltirdi ve sendika kökenli milletvekili ‹zzet Çetin’in CHP listesi-ne al›nmamas›n› k›nad›. Hak-‹fl Gelistesi-nel Baflkan› Salim Uslu ise, kendisine AKP’den teklif geldi¤ini ancak sen-dikac›l›¤a devam etmek istedi¤ini belirtti. D‹SK Genel Baflkan› Süleyman Çelebi, IMF ve Dünya Bankas› po-litikalar›na karfl› ç›kmayan bir Meclis grubunun olufl-turulmak istendi¤ini belirterek CHP’li ‹zzet Çetin’in lis-te d›fl› kalmas›n› elefltirdi. Memur-Sen Genel Baflkan›
Ahmet Aksu da, listelerde emekçi kesimin d›flland›¤›-n› sermaye kesiminin ön plana al›nd›¤›d›flland›¤›-n› söyledi. KESK Genel Sekreteri Abdurrahman Dafldemir, AKP, CHP, DP ve di¤er partilerin neoliberal politikalar› benimse-di¤ini ifade etti. Türkiye Kamu-Sen ise, yöneticilerinin herhangi bir partiden aday olmamas› yönünde temen-ni karar› ald›.
Yaflam›n ‹çinden
11 Haziran 2007
”
“
160 Sendikac›l›k
(...)
“Bir sendika yöneticisi veya lideri toplu görüflme masa-s›na ne kadar fliddetle vurursa o kadar iyi yöneticidir.”
Yönetim erkinin kullan›fl biçimdeki fleklin önemini ifa-de eifa-den bu cümle sendikac›lar aras›nda çok bilinen ve tekrarlanan bir kal›p olmufltur. Bu kal›p ayn› zamanda sembolik bir gücün, liderli¤in, belki en önemlisi “er-kekli¤in” ifadesidir. Ço¤u kez üyeler nezdinde itibar kazand›ran bir davran›fl biçimidir.
Yönetim erkinin kullan›fl biçimdeki fleklin önemini ifa-de eifa-den bu cümle sendikac›lar aras›nda çok bilinen ve tekrarlanan bir kal›p olmufltur. Bu kal›p ayn› zamanda sembolik bir gücün, liderli¤in, belki en önemlisi “er-kekli¤in” ifadesidir. Ço¤u kez üyeler nezdinde itibar kazand›ran bir davran›fl biçimidir.