7 Markalaşma Alma
ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ KİTAPLARI ARAŞTIRMACILARA NE KADAR YOL GÖSTERİYOR?
Yrd. Doç. Dr. Umut Sanem ÇİTÇİ1
Arş. Gör. Oğuzhan Öztürk2
ÖZET
Bu çalışmanın amacı, araştırma yöntemleri kitaplarındaki araştırma kurgusu ve araştırma konusunun belirlenmesine yönelik açıklamaların pratikte doktora öğrencilerinin konu belirleme süreçlerine ne kadar katkı sunduğunu tartışmaya sunmaktır. Çalışmanın bu konudaki iddiası, kitaplarda bahsedilenlerin gerçekteki süreci tam olarak yansıtmadığı yönündedir. Bu iddiayı test etmek amacıyla bu çalışmada nitel veya nicel ayrımı yapılmaksızın popüler araştırma yöntemleri kitaplarında kurgu ve konu belirleme aşamasının nasıl ele alındığı, araştırmacılar için ne gibi önerilerde bulunulduğu analiz edilerek bu önerilerin pratikte doktora öğrencilerinin konu belirleme süreçlerine kadar ışık tuttuğu gün yüzüne çıkartılmaya çalışılmıştır. Bu kapsamda 7 araştırma yöntemleri kitabı içerik analizine tabi tutulmuş ve doktora tezini bitirmiş veya bitirme aşamasında olan 6 kişi ile de mülakat yapılmıştır. Kitaplardaki açıklamalar ve mülakatlar neticesinde ortaya çıkan boyutlar karşılaştırılarak teorik açıklamaların pratikte araştırmacıların yaptıklarına ışık tutmadığı noktalar tespit edilmiştir.
Anahtar kelimeler: Yöntembilim, Araştırma konusu belirleme, Araştırma süreci GİRİŞ
Bir doktora öğrencisinin doktora süreci boyunca sıklıkla maruz kaldığı soru ‘ne çalıştığı’ sorusudur. Aslında çoğu zaman neredeyse sürecin saha aşamasına kadar netleşmeyen konuyu daha ders aşamasındayken bilmek/belirlemek durumunda bırakılmak belki de doktoranın en karanlık yanını oluşturmaktadır. Türkiye’de doktora programlarındaki öğrencileri, konu belirleme sorununa ilişkin beklentileri açısından kabaca ikiye ayırmak mümkün görünmektedir. Bir grup öğrenci 5-6 yıl yoğunlaşacakları, kariyerlerini oluşturmada mihenk taşı olarak gördükleri tez konularını ders dönemi boyunca aldıkları derslerin ve yeterlilik aşamasında yaptıkları okumaların esin kaynağı oluşturacağını ya da entelektüel bir tartışmanın yapıldığı bir anda danışmanla birlikte bir konu geliştireceklerini ummaktadır. Bir grup öğrenci de danışmanlarının uzmanlık bilgisine ve deneyimsel edinimlerine güvenerek kendisine bir konu bahşedileceği beklentisine sahiptir. Ancak çoğu
1 Sakarya Üniversitesi, İşletme Fakültesi, umutc@sakarya.edu.tr
15
zaman her iki grup da beklentilerinin boşa çıktığını ve etraflarının giderek karanlık bir hal alarak, parlak bir konu belirlemenin imkansızlığına şahit olmaktadır. İşte o
zaman geriye tek bir seçenek kalmaktadır, o da Minerva’nın3 kanatlarını açmasını
beklemek!
Genellikle danışmanlar ve doktora programındaki akademikler öğrencileri, araştırma sürecini takip etmelerinde olduğu gibi konu belirleme sürecinde de araştırma yöntemleri üzerine yazılan kitaplara sevk etmektedir. Lakin hiç bir süreç, kitaplardaki gibi vuku bulmamaktadır. Özellikle de konu ve konuyu ele alma biçimi noktasında öğrencinin kurgusundan ziyade dış faktörlerin (danışman da olabilir jüri üyeleri de olabilir ve hatta enstitüler bile olabilir) etkisi ile başka bir kurgu kabul görmektedir.
YÖNTEM
Bu bölümde ilk olarak araştırma yöntemleri kitaplarında kurgu ve araştırma konusu belirleme aşamasının nasıl ele alındığı analiz edilmiştir. Daha sonra doktora tezini bitirmiş veya bitirme aşamasında olan 6 kişiyle yapılan mülakatlar neticesinde doktora konusu belirleme aşamasında önemli olduğu belirlenen boyutlar tartışılmıştır.
Araştırma Yöntemleri Kitaplarının İçerik Analizi
Bu kısımda hangi paradigma ile yazıldığına bakılmaksızın “Araştırma Yöntemleri”, “Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri”, “Nicel” ve “Nitel Araştırma Yöntemleri” başlıklarını taşıyan popüler araştırma yöntemleri kitaplarının basitçe kurgu ve konu belirleme aşamasını nasıl ele aldıkları ve araştırmacılara ne gibi önerilerde bulundukları içerik analizine tabi tutulmuştur.
Tablo 1: Kitaplar ve “Kurgu ve Araştırma Konusu (Problem) Belirleme Sürecine İlişkin” Dedikleri
X Önemli olan “neyin doğru olduğunu belirleyecek olan” “evrenin” belirlenmesidir lakin bunun olabilmesi için önce konu belirlenmelidir. Araştırma süreci üç aşamadan oluşmaktadır: Problemin tanımlanması, evrenin seçilmesi ve yöntemin belirlenmesi
3"Bir kuşağın yer aldığı tarihi deneyimin tamamıyla farkında olması oldukça güçtür. Bilgiyi
simgeleyen Minerva baykuşu, ilk uçuşunu, alacakaranlık çökerken yapar. Yani bir çağın anlayışını üreten entelektüel çaba, çağ sonu yaklaşana kadar meyvesini vermez." Hegel
kendisini “çağın gerisinde kalmış” şeklinde eleştirenlere “ herhangi bir felsefenin şimdi içinde
bulunduğu dünyanın ötesine geçebileceğini sanmak bir bireyin kendi çağının ötesine sıçrayabileceğini sanmak denli aptalcadır; her birey kendi çağının çocuğudur.” diyerek cevap
16
Araştırma probleminin belirlenmesi aşaması “cevaplanabilir nitelikte bir araştırma probleminin oluşturulmasıdır.” (Ancak bu aşama zor denilerek araştırmacılar uyarılmaktadır fakat zorluğun gerekçeleri belirtilmemektedir) İlginç örnekler verilmekle birlikte en çarpıcı olan “araştırma konusunun belirlenmesinde danışmanın ruh halinin de etkili olduğunun belirtilmesidir”. (Mesela konunun belirlendiği anda agresif bir dakika ise başka bir yanını görüp o noktanın çalışılması gerektiğini düşünebilir)
Modern öncesi (kendi gerçekliği) modern (başkalarının da gerçekliği olabilir) postmodern (duruma göre değişir gerçeklik) şeklinde ifade edilebilecek 3 araştırmacı duruşu olduğu belirtilmektedir. (Bunlar araştırmacının benimseyecekleri yaklaşımlardır ve kullanılacak veri toplama yöntemini ve veri kaynaklarını belirleyecektir. Ancak burada benimsenen yaklaşımın konuyu belirleme sürecini nasıl etkilediği, konunun niteliği mi yaklaşımı yoksa yaklaşımın niteliklerinin mi konuyu şekillendirdiği üzerinde hiç durulmamaktadır.
Y Bilimsel araştırma, bilimsel bilgiyi oluşturmak amacıyla “herhangi bir alanda” bilimsel araştırma yöntem ve teknikleri kullanılarak toplumda karşılaşılan problemlerin çözümüne yönelik çalışma yürütülmesi ve yine problemlerin çözümüne yönelik teori ve kanunların oluşturulması çabası olarak tanımlanabilir. (Bu tanım aslında amacın ve yöntemin önemini
vurgulamakta ve konunun herhangi bir şey olmasında sakınca olmadığını söylemektedir. Bu durumda az önceki kaynakta belirtilen konu belirleme zorluğu ortadan kalkmıştır. O vakit konu belirlemenin zorluğu bir anda amaca ve yönteme yönelmektedir.)
Araştırmacıyı herhangi bir konuyu araştırmaya sevk eden farklı nedenler mevcuttur. Bu nedenlerden bazıları şu şekilde sıralanabilir:
- Sosyal ve güncel konular
- Konu ile ilgili teoriler ve önceki araştırmalar
- Araştırmacının tamamen kendi yaşamında karşılaştığı bir soruna karşı gelişen bir ilgi de olabilir.
“sosyal araştırmalarda yapılan hatalar” başlığı oluşturulmuş ve birinci sıraya araştırma konusunun doğru seçilememesi şeklinde bir ifade yerleştirilmiştir.
(Buna göre araştırmacılar ilgilerini çeken bir alanda araştırma yapmak üzere düşünmeye başladıklarında o konu ile ilgili elde etmek istedikleri sonuca ulaşamayacak şekilde araştırma alanlarını belirleyebilirler. Burada
17
önemli olan araştırılabilecek bir konunun ele alınmasıdır. Bu nedenle üzerinde çalışılabilecek ve sonuca ulaşabilecekleri alanları tercih etmeliler ve gereksiz yere zaman kaybından kaçınmalıdırlar.)
İkinci madde araştırma konusunun araştırmaya değer olup olmaması ile ilgilidir. İfade şu şekilde açıklanmış, araştırma konusu belirlerken her ne
kadar kendi merak ve ilgileri bulunsa da genel olarak bilim dünyasının ya da toplumun ilgisini çekmeyen konuları seçebilirler. (Bu durumda ders aldığımız arkadaşlarımız ve danışman hocamızla görüşüp konunun araştırmaya değer olup olmadığı kontrol edilmelidir. Ancak bu şekilde birbirine benzer çalışmalar üretilebilir ve adı nitel araştırmalar olan bir kitapta eşbiçimcilik kutsanabilir.)
Üçüncü madde ikinci maddeyi okuyan ve zorla da olsa anlayan birine “ey
doktorant sen neyi anladığını sanıyorsun ki!” demek için yazılmış gibi: moda araştırma konularına kapılma... Nitel araştırmalar uzun zaman aldığından moda kavramlara odaklanmak tez bitiminde konunun geçerliliğini kaybetmekle sizi yüz yüze bırakabilir. Burada araştırmacı moda araştırma konularına kapılmamak için yüzeysel sorunlar yerine toplumu ilgilendiren temel sorunlar ve genel geçer hususlara odaklanmaları yerinde olacaktır.
(Aynı kitapta nitel ve nicel araştırmaları ayrımlamaya çalıştığı noktada nicel
araştırmalar için yüzeysel nitel araştırmalar için de derin mevzulara odaklanılması gerektiği söylenmektedir.)
Z Oldukça mekanik hale getirilmiş yazım formatında “Konunun Açıklanması ve
Problemin Tanımlaması” başlıkları da açılmıştır. Konunun Açıklanması başlığı altında geniş bir okuyucu kitlesinin ilgisini çekecek şekilde, çalışma konusunu tanımlayacak bir paragrafla başlanır. Bu paragraf, problemle ilgili istatistiklerle başlayabilir, konu hakkında daha fazla araştırmaya yönlendirebilir ya da merak uyandırıcı bir soru ortaya koyarak başlayabilir.” Problemin Tanımlanması” başlığında ise açıklama şu şekildedir: “Çalışmanın gerekliliğine yol açan mesele ya da problem tartışılır. Bu bölümü yazarken, karşılaşılan sorun ya da mevcut problem gibi kelimelerle başlanması düşünülebilir”.
İdeal bir araştırma problemi cümlesi, hem toplumumuzdaki hayata dair bir cümle hem de alandaki zayıflığı ya da boşluğu ortaya çıkaracak çeşitli önermeleri içermelidir. (Ancak bunun nasıl yapılacağı konusunda herhangi
18
K Nicel Yaklaşımda çalışmanın yürütme süreci, bir araştırmacının bir başlık seçmesiyle başlar. Tipik olarak, nicel araştırmacılar profesyonel veya kişisel olarak ilgi duydukları, genel bir çalışma alanı ya da konusuyla başlarlar. Ancak bir başlık çalışma yürütmek için fazla geneldir. Bu yüzden bir sonraki adım çok önemlidir. Araştırmacının başlığı belirli bir araştırma sorusuyla sınırlaması ya da buna odaklanması gerekir. Bu da çoğu kez araştırma literatürünün dikkatlice gözden geçirilmesini ve sıklıkla toplumsal kuramdan gelen hipotezler geliştirmesini gerektirir...sonrasında örneklerle
devam edilmektedir....
Nitel Yaklaşımda çalışmanın yürütme süreci, toplumsal-tarihsel bağlamda konumlandırılmış olarak kendileri hakkında düşünceleri ve bir öz değerlendirmesi ile başlar. Bu son derece öz-bilinçli bir biçimde toplumsal benliğin kabul edilmesi ya da araştırmacının toplumdaki konumumun kabulüdür. Nitel araştırmacılar, dar anlamda belirli bir soru üzerine yoğunlaşmaz, bir bakış açısı benimserken kuramsal-felsefi paradigma hakkında sorgulayıcı, açık uçlu bir yerine oturtma süreci dahilinde enine boyuna düşünürler.
(bir doktorantın başlangıçta bunu belirleyecek bir felsefi derinlik kazandığını varsayıyoruz…)
Konu örnekleri;
Nicel 1: X eyaletinde bilmem kaç sayılı kanunun düzenlemesinden kimler neden yararlandı.
Nicel 2: Politikacılar Meksikalı ve Kübalı göçmenler hakkında neler söylemektedir. Politik açıklamaların göçmen politikalarını nasıl etkileyebileceklerinin ortaya konulması.
Nicel 3: Amerikalıların göçmenlere yönelik tutumlarının kaynağının tespiti. (mevcut literatürden hareketle)
Nitel 1: X eyaletinde belirlenen bir kasabada Latin kökenli kadınların yaşamlarının incelenmesi
Nitel 2: Meksikalı kaçak göçmen kadınların deneyimlerinin araştırılması
L Araştırma tasarımı her şeyden önce, araştırılan sorunun yeterince dile getirilmesini gerektirir. Tasarımın öngördüğü tüm öteki işlemler araştırma sorusuna göre karara bağlanır. Bu aşamada araştırma sorusunun kavramsal
19
çerçevesi çizilirken araştırmanın konusu ve evreni açık-seçik tanımlanır. Araştırma sorununu genel terimlerle dile getirdiğimizde neyi nasıl araştıracağımızı bilmemize imkan yoktur. Bu nedenle açık seçik tanımlayamadıkça araştırma konusunun sınırını çizmek mümkün olmayacaktır. Ayrıca konuyu belirlemedikçe evreni belirlemek de mümkün olmayacaktır.
M Araştırılacak problemin teşhisi ve tespiti bir araştırmanın en hayati noktasıdır. Problemin eksik ya da yanlış tespiti daha sonra düzeltilmesi mümkün olmayan hatalara neden olabilir (gömleğin ilk düğmesi sendromu). Bu nedenle araştırmacı başından çok titiz davranmak zorundadır. Oysaki genelde ihmal edilen konulardan biridir. Genelde problemden çok çözüme odaklanılır. Yanlış bir problemin en mükemmel yöntemlerle çözümlenmesi yine de çözümlemek istediğimiz gerçek şeyi çözümlemeyecektir. İşletmelerde problemin belirlenmesinde formel ve formel olmayan yollar izlenebilir. Formel olmayan yollarda sezgi, deneyim ve yaratıcılık öne çıkarken; formel olan da ise belirli bir sistematikle veri toplandığı ve buradaki sorunların görülmesiyle mümkün olmaktadır. Yine formel yaklaşımda uzmanlarla görüşülüp sorunun ne olduğuna ortak olarak da karar verilebilir.
N 1. Kuram ve uygulamalardan yola çıkmak: Sosyal bilimlerde var olan pek
çok kuram vardır. Örneğin örgüt kuramları, firma kuramları, girişimcilik kuramları vs. Bir araştırmacı doğrudan bir kuramın sınırları içinde kalan bir konuya odaklanabilir. Ya da gözlemlediği, tecrübe ettiği bir durumu doğrudan kendisine konu olarak seçebilir.
2. Güçlü ve zayıf yönleri belirlemek: araştırmacı swot analizindeki gibi üstün ve zayıf yanları belirlemesi de oldukça iş görür. Mesela araştırmacı problemini belirlerken daha önceki araştırma alanında kalmayı tercih edebilir. Bu O’na literatür hakimiyetini kullanma imkanı vereceğinden güçlü yön olarak geri döner. Bitirme ödevlerinizi seçerken tavsiyemiz 4 yılda aldığınız seçmeli derslerdeki altyapınızı kullanacak şekilde belirlemenizdir. Nitel araştırma hatta özellikle mülakatla araştırmanın mümkün olduğu bir konuyu asosyal, iletişim kurmada görece başarısız bir arkadaşımız ısrarla araştıracağım diyorsa da zayıf yönde bir adım atıyor demek olacaktır.
3. Daha önce yapılan araştırmalara bakmak: Özellikle deneyimsiz araştırmacılara önerilen daraltma yöntemi budur çünkü çok zahmetli değildir. İlgi duyulan alanda birkaç tez ya da makale karıştırmalısınız.
20
Onların sonunda muhakkak gelecek araştırmalar için öneriler bölümü olur ve bu bölümlerde o araştırmanın eksik kalan yanı vurgulanıp gelecek araştırmacıların da bunları gidermesinin faydasından bahsedilir. Fakat dikkat edilmesi gereken şey sonucundan yeni bir araştırma türetmeye çalıştığınız çalışma kötü değil, gerçekten değerli olsun. Aksi takdirde çalakalem bir çalışmanın devamı niteliğinde işe yaramaz bir çalışma daha yapmış olmayın.
4. Tartışmak: Önemli yollardan biridir. Meslektaş, danışman, piyasadan insanlarla yapılan enine boyuna tartışmalardan gerçekten başarılı sonuçlar elde edilebilir.
5. Kaynak incelemesi yapmak: Tezler, makaleler, kongre bildirileri, çeşitli
medya haberleri ve raporlar araştırmacıların spesifik araştırma problemlerine ulaşmalarında oldukça etkilidir.
6. Kendi iş tecrübesinden hareket etmek
Peki bir danışman öğrencisinin çalışmak istediği araştırma sorusunun iyi olup olmadığını nasıl anlar?
1. Konu araştırılabilir mi? Yani konu hakkına veri toplamak mümkün mü,
toplananlar analiz edilebilir mi bir bakılmalı. Örneğin işyerinde cinsel taciz yapma eğilimini araştırmak isteseniz büyük ihtimalle kimse buna doğru cevap vermeyecektir. Bir de ömür billah doğru, net bilgi edinilemeyecek alanlar vardır. Mesela firmaların finansal verileri, stratejileri, insanların mahrem konuları vb.
2. Uygulama veya kuramsal bakımdan anlamlı mı? Öğrencim bu soruya yanıt bulsa ya da bu konuyu araştırsa teorik veya pratik veyahut her ikisine bir katkı sunabilir mi? Acaba bu boşa vakit ve para harcamadan başka bir şey değil mi? Örneğin daha önce çalışılmış, üzerine çok yazılıp çizilmiş bir konu üzerine yine bir araştırma yapmak ya da gerçekten hiçbir değeri olmayan bir deneyimin incelenmesine direnç gösterilmelidir.
3. Özgünlük: Bir önceki maddeye de bağlı olarak araştırma konusunun özgün bir yanı olmalıdır. Konunun ne denli özgün olduğunu anlamanın tek yolu literatür taraması yapmakla mümkün olabilir.
4. Potansiyel sonuçlarda simetrilik: Araştırmanın sonuçları hangi yönde çıkarsa çıksın araştırmanın anlamlılığı zarar görür mü bakmak lazım. Yani araştırmacı bu çalışmayı tamamladığında hipotezi doğrulansa da doğrulanmasa da açıklamalar yapıldığı takdirde anlamlı bir bilimsel kartı
21
ortaya çıkar mı?
5. Değerlendirecek jürinin beklentilerini karşılar mı? Burs kuruluşu acaba bu konuya ilgi duyar mı?
6. Kişisel yetenekleriyle uyum gösteriyor mu? Kapasite konu denkliği kurulmuş mu?
Araştırmacılar ile Yapılan Mülakatlar
Doktorasını bitirmiş ve bitirme aşamasında olan 6 kişi ile “araştırma konusunu nasıl belirledikleri ve nasıl belirlenmesi gerektiğine yönelik önerileri” konulu yapılan mülakatlar neticesinde araştırma kurgusu ve konu belirmeye ilişkin olarak ortaya çıkan boyutlar aşağıdaki tablo yardımıyla açıklanmaya çalışılmıştır.
Tablo 2: Yapılan Mülakat Neticeleri
BOYUTLAR ALT
BOYUTLAR İFADELER
Çalışma
Alanı -
-YÖKTEZ ve Google akademiği taramaya başladım. Amacım da Türkiye’de henüz konuşulmaya başlanmamış bir kavramı yakalayabilmekti. O sırada bizim alanda oldukça popüler bir dergide İslami İKY üzerine özel bir sayı olduğunu fark ettim ve ben de Türkiye’de İslam Dininin İK uygulamalarını nasıl etkilediğini çalışmanın hoş olabileceğini düşündüm
-Alanımda veri toplamak oldukça zor, şirketler bu tip verilerini paylaşmak noktasında oldukça çekinik davranıyorlar. Danışman ile İlgili Özellikler Danışmanın Rolü
-Doktora tez konusu belirlemek için önce danışmanıma gittim ve “sayın hocam siz alanı daha yakından biliyorsunuz ve takip ediyorsunuz. Rica etsem eksik olduğunu düşündüğünüz bir alan varsa benimle paylaşır mısınız?” diye sordum ve “alanı takip et” önerisini alarak odadan ayrıldım
-konu belirleyince de soluğu danışmanın yanında aldım ve ilk tepki “süper konu hemen başla!”. Sonra bir yurtdışı kongresinde bu konu ile ilgilenen bir hoca
22
ile tanıştım ve ona çalışmak istediğim konuyu açtım. Adam bana dehşetle baktı. Dedi ki “çocuğum biz bu konuyu multicultural ve multidiscipliner” proje olarak yaptık ve içinde 2 sosyolog 1 tarihçi de vardı. Sen bunu nasıl olacak da doktora tezi olarak hazırlayacaksın seni kimse uyarmadı mı?” dedi. Daha sonra araştırdım gerçekten adamlar toplamda 850.000 Dolarlık bir bütçe ile yapmışlar o zamanlar bizim BAPK 10.000 tl veriyor. Tabi bu arada sadece danışman değil bir öneri ve bir tez izleme vermiş olduğum için toplamda 3 hocamızın durumun vahametine en az ben kadar yabancı oldukları anlaşıyor. Sonuç 1 yıl heba, gelsin ikinci konu.
Danışmanın Tarzı
Kendime bir tez konusu belirlemem gerekiyordu ancak bunu çalışma hayatımın bir parçası olduğu için mi yoksa ne çalışıyorsun diye soranlara cevap olarak mı belirlemem gerekiyordu bilemiyorum. Derslerin bitmesiyle birlikte 15 gün içinde yeterliliğe girdim ve Erasmus programı kapsamıyla yurtdışına gittim. Giderken danışman hocama, bu süreyi nasıl değerlendirmem hakkında önerisinin ne olduğunu sordum. Çok net oldu: Rahat ol, bol bol oku ve gözlem yap. 6 ayın sonunda döndüm ve danışmanın karşısına dikildim. “Sayın hocam ben inovasyon ve konusunu merak ediyorum, bu konu hep oldukça yüzeysel çalışılıyor bu nedenle ben işin arka planını çalışmak istiyorum. Bilhassa da örgüt kuramları ile bu kavrama bir arka plan geliştirilebilir mi merak ediyorum, ne dersiniz?” dedim. Danışmanım neden olmasın, başla dedi ve ben bir öneri verdim. Birinci izleminin olduğu tarihe kısa bir süre kala danışmanın karşısına dikildim, “sayın hocam ben sanırım inovasyon kavramı noktasında giderek umutsuzluğa kapılıyorum, acaba konuyu değiştirebilir miyim?” Bu cümleyi söylememle birlikte nereden bile bilirdim ki Minerva Kanatlarını açmış bana pike yaparak geldiğini...” ben zaten bu anı bekliyordum; acaba ne zaman konudan vazgeçeceksin diye... eğer bu konu olmaz deseydim hep aklında ‘nobellik konu idi ama
23
hocam sağ olsun çalıştırmadı’ diye aklının bir kösesinde kalmasından ise kendinin bu kararı almasını doğru buluyorum”. Netice yeni bir konu araştırmak için ek bir 6 ay.
-X konusunda Y başlığını seçtim. Danışmanın karşısına dikildim, oluru aldım, başladım. Ardından 1 yıl geçti, bir öneri bir tez izleme yapıldı. Ben ikinci izlemenin eşiğindeyken danışman hocam bir projeye katılmış, o projedeki bir hocamızın alanında yani x konusunda z başlığına geçmemi söyledi, hayır dedim. Sırf başkasının işi görülsün diye öğrencinin 18 aylık emeği harcanır mı sorarım size?
Öğrenci ile İlgili Özellikler
Öğrencinin Beklentileri
-Bu kez yine aynı dergiler ve ben yine iş başındayım x konusunu belirledim ve yine jüri karşısına geçtim. Yeni öneri verdim. Öneriden 2 hafta sonra beni bilmediğim bir başka doktora öğrencisi arıyor ve böyle bir konu tespit etmişsiniz, izleme jürinizdeki hocalardan biri bana da söyledi, elinizdeki kaynakları paylaşırsanız ben de onu çalışacağım dedi. (hazırcı öğrenci tipolojisi)
- YL konumu devam ettirmek istedim çünkü hedefim piyasada para edecek bir iş yapabilmek. (pragmatist öğrenci)
- Bence araştırma konusunun belirlenmesinde adayın tutumu da çok önemli. Bazı araştırmacılar olursa en