AB Ülkelerinde ve Türkiye’de Genç İşsizlik Oranı

2008 tarihinde yaşanan küresel ekonomi ve finans krizine bağlı olarak AB’ye üye 18 ülkede eğitimli genç işsizliği oranında hızlı bir artış gözlemlenmiştir (FAZ, 2016). Özellikle Yunanistan, İspanya, İtalya ve Portekiz gibi Güney Avrupa Ülkelerinde genç işsizliği oranı 2013 yılına kadar %50’lere kadar tırmanmıştır. Ne var ki AB çapında eğitimli genç işsizlere yönelik olarak uygulanan aktif istihdam politikaları sayesinde bu oran 2018 yılının sonuna doğru %30’lara kadar indirilebilmiştir. Örneğin bu konuda en kötü durumda olan Yunanistan, genç işsizlik oranını %59,2’den (2013) %36,8’e (Ekim 2018) çekebilmiştir (Bkz. Tablo 35). Bir sosyal politika konsepti olarak aktif istihdam politikaları uygulayan Almanya, Hollanda ve Danimarka gibi ülkelerde ise genç işsizlik oranı ise %6-9 oranlarla en alt sıralarda seyretmektedir.

AB ülkelerinde gençler arasında eğitimli genç işsizlerin oranı 2015 yılına ait verilere göre ortalama olarak %20’dir (Eurostat, 2015). Bu oran, AB ülkelerinde genç işsizlere yönelik olarak alınan tedbirler sayesinde Ekim 2018 tarihine ait verilere göre ortalama olarak %15’e düşürülebilmiştir (Bkz. Tablo 35).

Tablo 35:

En Yüksek Genç İşsizlik Oranına Sahip Olan Bazı AB Ülkeleri (2013, 2015, 2018) ve Türkiye (2015, 2018) Ülke 2013 2015 Ekim 2018 Yunanistan 59,2 49,8 36,8 İspanya 54,3 48,3 34,9 İtalya 41,6 40,3 32,5 Hırvatistan 49,2 43,0 23,7 Fransa 25,6 24,7 21,5 Türkiye 18,5 22,3 Kaynak: Statistica: 08.02.2019.

TUİK 2015 nüfus istatistiklerine göre Türkiye’de 15–24 yaş grubu içinde yer alan genç nüfusun sayısı, yaklaşık olarak 12 milyon 900 bindir. Bu gençlerden yaklaşık olarak %18,5’i işsizdir (Bkz. Tablo 36). Bir başka ifadeyle genç nüfus içinde ortalama olarak 2,4 milyon genç işsizdir. AB ülkeleri ile kıyaslandığında Türkiye’de son yıllarda genç işsizlik oranında bir artış gözlemlenmektedir. AB ülkeleri, genç işsizlik oranlarını aşağıya doğru çekmede hayli başarılı olurken, Türkiye’de genç işsizlik oranı, 2015-2018 dönemi itibariyle %18,5’ten %22’lerin üzerine çıkmıştır (Bkz. Tablo 36). Genç işsizlik oranı açısından sadece Yunanistan, İspanya, İtalya ve Hırvatistan, Türkiye’den de daha da kötü durumdadır (Bkz. Tablo 35).

Tablo 36:

Türkiye’de Genel ve Genç İşsizlik Oranı (2014-2018)

Yıllar Genel İşsizlik Oranı Genç İşsizlik Oranı

2014 9,9 17,9 2015 10,6 18,5 2016 10,9 19,6 2017 10,9 20,8 2018 (Ekim) 11,4 22,3 Kaynak: TÜİK, 08.02.2019.

Tablo 37‘de görüldüğü üzere Türkiye’de eğitimli genç işsizliğinin geçmiş yıllar içindeki oranı, hem genel işsizlik oranı, hem de genç işsizlik oranının üzerinde seyretmiştir/seyretmektedir. Dolayısıyla gençlerde eğitim seviyesi arttıkça işsizlik oranının da o nispette düşeceğine dair genel kanaat, özellikle genç nüfusu olan gelişmekte olan ülkeler için her zaman geçerli değildir.

Tablo 37:

AB Ülkelerinde ve Türkiye’de Genel İşsizlik Oranı ve Genç İşsizlik Oranı (Ekim 2018)

Ülke Genel İşsizlik Oranı Genç İşsizlik Oranı

Yunanistan 18,6 36,6 İspanya 17,4 34,1 Türkiye 11,9 22,3 İtalya 10,5 31,6 Hırvatistan 7,8 23,7 Fransa 8,9 21,5

Hemen bütün AB ülkelerinde genç işsizlik oranı, genel işsizlik oranının hep çok üzerinde seyretmektedir. Örneğin Yunanistan’da Ekim 2018’e göre genel işsizlik oranı %18,6 iken genç işsizlik oranı %36’6’dır (Bkz. Tablo 37). Bu durum, Türkiye için hem Ekim 2018 (Bkz. Tablo 37), hem de geçmiş yıllar için aynı geçerliliğini korumaktadır (Bkz. Tablo 36). Türkiye’de genç işsizlik oranı, genel işsizlik oranına göre ortalama olarak hep iki kat fazladır. Türkiye’de genel işsizlik oranının artışına paralel olarak genç işsizlik oranında da buna paralel olarak bir artış söz konusu olmaktadır. Burada önemli olan genç işsizlik oranındaki artışın genel işsizlik oranındaki artışın üzerinde olup olmadığıdır. Sözkonusu işsizlik oranındaki artışların eğitimli gençlerde daha belirgin olması durumunda, eğitimli genç işsizlerin yetişkin işsizlere göre daha dezavantajlı konuma düştükleri sonucu ortaya çıkmaktadır.

2017’de genç işsizliğin oranı %20’lerin üzerine çıkmaya başladığında Türkiye’de, genç işsizlerin istihdamını artırma veya genç işsizliğini azaltma gayesi güden işverenlere dönük bazı teşvikler uygulanmaya konuldu. Ancak bu teşvikler, ekonomideki genel yavaşlama sebebiyle genç işsizlik oranını aşağıya doğru çekemediği gibi her beş gençten birinin işsiz kalmasını âdeta pekiştirdi.

Diğer yandan Türkiye’de açıklanan genel ve genç işsizlik ile ilgili veriler, dar tanımlamaya göre yapılmaktadır. Dolayısıyla TÜİK tarafından açıklanan dar tanımlı genel işsizlik oranı, gerçek işsizlik oranını ortaya koyamamaktadır. Çünkü TÜİK, sistemsel olarak verileri tanzim ederken, verilerin belirlenmesinden geriye doğru 4 hafta içinde resmen iş arayan işsiz işgücünün sayısını yansıtırken, bu sayının içinde istihdam edilmekten umudunu kaybettiklerinden ötürü artık resmen iş başvuruşu yapmayan işsizlere yer vermemektedir. Ayrıca işsizlik kapsamına alınmayan kesimler arasında mesleği “ev hanımı” veya “ev kızı” olarak görülenler, son bir yıl içerisinde 1 saat bile olsa bir işte çalışmış olanlar da yer almaktadır.

TÜİK, resmen kayıtlı olmayan bu işsiz gruba mensup olan kişileri, bir istatistikî veri olarak “iş aramayıp çalışmaya hazır olanlar” olarak sınıflandırmaktadır. Bu verinin çatısı altında Ekim 2018’de 2 milyondan fazla işsiz bulunmaktadır. Dolayısıyla geniş bir tanımla hem genel, hem de genç işsizlik oranı, resmi olarak açıklanan genel ve genç işsizlik oranının da üzerinde olması muhtemeldir.

Kaldı ki toplam işsizler içinde genç işsizlerin payı nispeten yüksek olduğu için, gerçek boyutlarıyla genç işsizlerin oranı, TUİK tarafından resmi olarak açıklananınkinden daha yüksek olması gerekmektedir. Bu bakımdan Türkiye’de eğitimli genç işsizler ile ilgili gerçek işsizlik oranını belirlemek istiyorsak, klasik dar tanım kapsamında yer alan genç işsizler yanında, iş bulma ümidini kaybeden genç işsizleri ile iş aramayan ancak çalışmaya her zaman hazır olan genç işsizleri de dikkate almak gerekmektedir. Bu doğrultuda Türkiye’de geniş tanımlı eğitimli genç işsizlik oranının, diğer AB ülkelerinkinin üzerinde seyretmekte olduğunu söyleyebiliriz.