Çalışma grubundaki katılımcılara “Uygulanmakta olan eğitim projesi ve almakta olduğunuz eğitim ile ilgili düşünceleriniz, görüşleriniz nelerdir?” temel sorusu (i) eğitimin niteliği ve (ii) eğitim destek hizmetleri olmak üzere sonda maddeleri ile yöneltilmiştir. Araştırma sorularına ilişkin bulgular Tablo 11' de sunulmuştur.
108
Tablo 11. Öğrencilerin Uygulanmakta Olan Eğitim Projesi ve Aldıkları Eğitim ile İlgili Görüşleri
Ülke Eğitim/ Eğ. Projesi Öğrenci Görüşleri n Katılımcı
Kırgızistan Eğitim Yeterli 14 Ö1 , Ö4, Ö7, Ö9, Ö10, Ö12,Ö15, Ö17, Ö18, Ö19,Ö20, Ö21, Ö24, Ö26
Daha da gelişmeli 8 Ö4, Ö11, Ö13, Ö16, Ö18, Ö22, Ö23, Ö25 Eğitim Projesi İyi bir proje 4 Ö11, Ö13, Ö21, Ö22
Yetersiz seçme ve yerleştirme 3 Ö1, Ö5, Ö10 Yön değiştirme, objektif seçim olmalı 2 Ö9, Ö10 Daha çok öğrenciye imkan tanınması 1 Ö12
Şeffaflık 1 Ö10
Bir eğitim düzeyinden bir üst düzey
eğitime geçme imkanının kaldırılması 1 Ö22 Kazakistan Eğitim
Yeterli 3 Ö3, Ö6, Ö36 Orta düzeyde, iyileştirilebilir 1 Ö29 Öğretim elemanları bakımından gelişmeli 1 Ö3 Eğitim Projesi
İyi bir proje 1 Ö28
Hak endenler seçilmeli 1 Ö29 Daha çok öğrenciye imkan tanınması 1 Ö6 Azerbaycan Eğitim Daha da gelişmeli 2 Ö8, Ö32, Ö37
Yeterli 1 Ö27
Eğitim Projesi Maddi destek bakımından iyi bir proje, objektif seçim olmalı
2 Ö8, Ö37
Türkmenistan Eğitim İyi 5 Ö2, Ö33, Ö34, Ö39, Ö38 Uygulamalı eğitim geliştirilmeli 1 Ö30
Özbekistan Eğitim İyi 1 Ö35
Eğitim Projesi İyi bir proje
Tablo 11’e bakıldığında, öğrencilerin çoğunluğunun (n = 18) almakta olduğu eğitimi yeterli olarak değerlendirdiği görülmektedir. Bu düşünceyi öğrenciler "Üniversite ve aldığım eğitimden çok memnunum. (Ö2)", "İyi bir eğitim alıyorum kendi ülkemle
kıyasladığım zaman. (Ö33)", "Gördüğüm eğitim iyi. Zaten gördüğüm tek eğitim sistemi
olduğu için daha fazla şeyde bilmiyorum. (Ö34)", "Burada olduğum ve okuduğum için
kendimi şanslı hissediyorum. Aldığım eğitimden memnunum. Çok rahat bir şekilde buna evet diyebilirim. Buradaki eğitimin benim için çok büyük önemi var. (Ö27)", "Şimdi başka
üniversiteler için pek fazla bilgim olmadığı gibi ve kendi üniversitemizde aldığımız eğitim çok kaliteli eğitim. Yani zaten hocalarımız dediğim gibi yurtdışından gelen ve yurt dışında eğitim almış hocalardır. (Ö1)" şeklinde ifade etmişlerdir.
Bazı öğrenciler ise, "Eğitim bizim ülkeye göre farklıydı. Öğretim elemanları yurtdışından gelen insanlardı. Kalitesi iyi beğeniyorum. Dersler küresel veriliyordu. Şimdiki dünya ne gerektiriyorsa onu veriyorlardı. Hacettepe’de dünya standartlarına göre eğitim verilir. (Ö26)", "Türkiye’de daha iyi eğitim alıyoruz. Şartları uygun. Konumuzla (Türkoloji) ilgili
araştırmalarımızı daha kolay yapabiliyoruz. Bu eğitimle ilgili görüşlerim olumludur. (Ö12)", "Uygulanan eğitimden gayet memnunum. İyi bir mühendis olmak için çok iyi bir
başlangıç eğitimi verilmektedir. (Ö17)", "Almakta olduğum eğitim benim istediğim bir
eğitimdir. Açıklayacak olursam eğitim kalitesi olsun, okuma, öğrenme, üretme metodu olsun, kaynak açısından olsun sağlam bir yapıya sahip olunabilecek bir eğitimdir. (Ö19)",
109
"Daha da kaliteli eğitim görebilme şansı sağlanmaktadır ama ikamet ve sigorta sorunlarının hızlı bir şekilde çözüm bulmalı. (Ö18)", "Aldığım eğitimin, benim akademisyen olarak
gelişmeme büyük katkıları olduğunu düşünüyorum. (Ö15)", "Bilindiği üzere Türkiye eğitim
açısından önde gelen ülkedir ve dolayısıyla beklentilerinin karşılandığını düşünüyorum. (Ö20)" şeklindeki ifadeleriyle belirtmiştir.
Öğrenciler (n = 11) almakta oldukları eğitimin daha da gelişmesi gerektiğini "Malesef okullardakı eğitim kökten değişmeli, ezbere dayalı eğitim sisteminden çıkılmalı, insanları daha çok iletişim içerisindeki bir yere dönüşmelidir üniversiteler. Akademisyenlerin tek başına yaptıkları monologlarla eğitim ilerleyemez. (Ö32)", "Gazi Üniversitesi eğitim
açısından en iyi üniversitelerden biri. Eğitim çok iyi. Ama önemli olan alacağın çok şey var ama hocalardan dolayı sıkıntılı. Ders olarak iyi. Orada bilmediğim şeyleri burada öğrendim. (Ö3)", "Orta düzeyde bir eğitim. İyileştirilebilir. (Ö29)", "Almakta olduğum
eğitim konusunda bazı eksiklikler var. Hem teknoloji kullanımında, hem uygulamalı eğitim konusunda. Yenilikçi eğitim verilmeli. (Ö22)" şeklinde ifade etmişlerdir. Araştırmanın bu
bulguları Gökalp’ın (2012) derslerin güncel ve yaşama uygun işlenmemiş, nitelikli öğretim elemanları yetiştirmek için yeterli bulunmamış ve kalıcı bilgi sağlayacak şekilde düzenlenmediğini belirten araştırma sonuçlarıyla benzerlik göstermektedir. Öğrencilerden bazıları "Eğitimde uluslararası bir düzey katılabilir mesela. Eğitmimizde dersler, dersler olamasa bile biraz daha İngilizce ağırlıklı olabilir mesela yüksek lisansta. Yani akademik bir çalışma İngilizce çalışmalar çok az, İngilizce çalışmalar olabilir mesela. (Ö11)",
"Yabancı dil konusunda geliştirilmesini tavsiye ederim. (Ö13)", "Benim dışında fakültelerin
çok iyi olduğunu düşünüyorum. Severim ben üniversitemi. (Ö25)", "Eğitim iyi. Ama bazen
Türkçe kullanan çok hocalar var. Ben tamam anlıyorum. Ama yine de bu kuraldır. (Ö23)"
ve bir öğrenci de (Ö4) danışmanı arasındaki görüş ayrılığının uzlaşmaya gidilmesi
gerektiğini düşündüğünü "Uygulanmakta olan eğitim projesiyle ilgili şöyle bir düşüncem var. Bu hem üniversiteyi kapsayan durum diye düşünüyorum. Akademik olarak değerlendircek olursak. Bizden beklenen ile bizim beklentilerimiz arasında, yani öğretim elemanları ile bizim beklentilerimiz arasında bir çatışma oluyor. Özellikle ben tez dönemde yaşıyorum. O da şöyle. Biz Türkiye’yi öğrenmek için geliyoruz. Mesela ben Türk edebiyatını öğrenmek için geliyorum. Ama hocalar benim Kırgız edebiyatında çalışma yapmamı istiyor dolayısıyla ortada bir çatışma oluyor benim istediğimle hocanın istediği arasında. Dolayısıyla bu konuda uzlaşmaya gidilirse iyi olurdu. (Ö4)" şeklinde görüş
110
düşündüğünü "Fizik bölümünde biraz pratik dersleri görülmeli, yani sadece teori olmamalı." şeklinde ifade etmiştir. Öğrencilerin eğitim ve öğretim değerlendirmelerinin (students feedback) dikkate alınması eğitim-öğretimin geliştirilmesinde önemli bir yer almaktadır. Öğrencilerin geri bildirimleri eğitim-öğretim ve öğrenimdeki sorunların erken tespitine ve daha hızlı ve daha etkili gelişmelere yol açabilir. Bu bağlamda, yükseköğretim kurumlarının öğrencilerin görüşleri, eğitim tecrübeleri ve performanslarını dikkate alarak geri bildirim ortamları, mekanizmaları ve sistemlerini oluşturmaları gerektiği belirtilmektedir. Bunun yanında öğrencilerin uygulanabilir fikirlerine yanıt olarak geliştirilen yöntemlerin öğrenciler ile üniversite toplumu için her sene yayınlanması gerektiği ifade edilmektedir. Bu bakımdan yükseköğretim kurumları öğrencilerin geri bildirimlerini teşvik etmesi gerektiği ifade edilebilir (European Commission, 2014; McAleese vd., 2013).
Öğrencilerden bazıları (n = 8) uygulanmakta olan eğitim projesinin iyi bir proje olduğunu belirtmişlerdir. Bu düşüncelerini öğrenciler, "Uygulanmakta olan eğitim projesi çok iyi diye düşünüyorum ve bu projeyi her zaman destekliyorum ben. (Ö28)", "Türkiye Bursları
ile o parayı sağlayan Türkiye’ye teşekkür etmek gerekir. Yani hem maddi olarak söylemek lazım kendi vatandaşlarına vermeyen bursu bize veriyorlar. Eğitim sisteminden açık yani yabancılara. Zaten vicdani olarak düşünüyorsun ki mesela ayda 800 lira veriyorlar. Ben de boşuna gitmiyim alış veriş yapmıyım biz eğitime harcıyoruz mesela kitap alıyoruz. Açık söylemek lazım mesela bizim devlet bile bize böyle burs vermiyor. İşte böyle burs olanağı yok ve o kadar para verirken bizde Türkiye için bir şeyler yapayım diye imkan varken faydalanayım diye. (Ö13)" ifadeleriyle belirtirken, öğrencilerden biri (Ö21) de "Türkiye
Bursları çok iyi bir proje. Biz bitirdikten sonra çoğumuz Türk firmasında çalışacağız bence. İster istemez öyle bir duruma düşüyoruz ve o sırada Türkiye ekonomisi yükselecek." şeklinde ifade etmiştir.
Öğrencilerden bir kısmı uygulanmakta olan eğitim projesinin maddi bakımından iyi bir proje olarak gördüğünü "Türkiye Bursları bence çok iyi bir proje. Hani Türkiye’ye imkanı olmayıp da çok okumak isteyen ama kısıtlı imkanlardan dolayı okuyamayan öğrencilerin gelmesi bence çok iyi bir şey. (Ö8)", "Türkiye’de eğitim almanın en iyi en ayrıcalıklı yolu
Türkiye Bursları vasıtasıyla gelmek. Çünkü Türkiye Bursları olmazsa ben burada okuyamazdım. Çünkü öğrenciye diğer öğrencilerden farklı olarak ister sağlık ister barınma ister harçlar bakımından bunların hepsini hallediyor. Ama ben kendi hesabımla gelseydim benim için yaşamak burada daha zor olurdu. Mesela ben aileye bağlı kalırdım bursum
111
olmazsa ve bu bende bazı işte psikolojik sorunlar yaşatabilirdi. Ben derslerimi aksatabilirdim. Çünkü mecbur başka bir iş aramak zorunda kalırdım ve işte dersi koordine etmeye çalışırdım ve gerçekten hayatımı olumsuz yönde etkileyebilirdi, ben öyle düşünüyorum. Bursla gelmenin ayrıcalığı işte yani bu saydıklarım. Çok rahat. Her ay para yatıyor ve bu para da bana çok fazlasıyla yetiyor. (Ö37)" şeklindeki ifadeleriyle belirtmiştir.
Bazı öğrenciler (n = 5) ise, söz konusu projeyle ilgili seçme ve yerleştirme, şeffaflık bakımından eksiklikler olduğunu belirtmektedirler. Öğrencilerden biri (Ö12) daha çok
öğrenciye imkan tanınması gerektiğini, öğrencilerden bir kısmı (Ö9 ve Ö10) projenin yön
değiştirdiğini veya ekseninin kaydığını ya da itibarının azaldığını veya unutulup sıradanlaştığını düşündüklerini ifade etmişlerdir. Öğrencilerden biri (Ö22) projenin yeni
uygulamaları çerçevesinde bir eğitim düzeyinden bir üst düzey eğitime geçme imkanının kaldırılmasının öğrenciler için birçok sorun yaratacağını ifade etmiştir. Yukarıda belirtilen katılımcıların düşünceleri bağlamında, öğrencilerden biri (Ö5) Türkiye Bursları’nın,
öğrencileri ülkelerinin ihtiyaçlarına göre seçmesi gerektiğini "Eğitim Projesi ile ilgili olarak herşeyden önce özellikle bizim yani Kırgızistan’dan gelecek olan öğrencilerin Kıgrızistan’ın ihtiyaçlarına göre seçilmesini arzu ederdim. Mesela bizde hani gördüğüm kadarıyla bugüne kadar çok fazla dil ve tarih eğitimi almış olanlar var. Sanırım yani artık o alanlarda çalışanları değil de daha çok mühendislik, özellikle jeoloji mühendisliği gibi alanlarında çalışanlara daha çok ihtiyaç olduğunu düşünüyorum. O yüzden yani demek istediğim ülkemizin ihtiyaçlarına göre, sadece bizim ülke değil genel olarak buraya gelecek olan öğrencilerin ülkelerinin ihtiyaçlarına göre öğrencilerin seçilmesi daha iyi olurdu diye düşünüyorum. Çünkü hem kendileri için ülkelirine geri döndüklerinde iş imkanı bulmaları daha geniş olur, hem de ülkeleri için faydalı olabilecekler diye o açıdan böyle bir şeye öncelik verilmesini isterim. Yani benim görüşüm bu konuda bu." şeklindeki görüşüyle ifade etmiştir. Öğrencilerden bir diğeri de iyi adil, seçim yapılması gerektiğini "Eğitim projesi ile ilgili daha çok araştırılarak öğrenci seçimi yapılmalı. Yani, öğrenciler iyi seçilmeli. Gerçekten hakkedenler seçilmeli. (Ö29)" şeklinde ifade etmiştir.
Öğrencilerden bir diğerinin (Ö1) "Şöyle bir problem var. Kırgızistan’dan gelen özellikle
Kırgızistan’dan ve o coğrafyadan gelen öğrencilerin hani bu bursun vermiş olduğu rehavetten dolayı derslerinde genel olarak zayıf oldukları algısı var. Yani bununla alakalı bir çalışma yapıyorlardır, umarım başarılı olurlar. Derslerin zayıf olması derken, yani orada Kırgız masasındaki şeyimiz neydi bizim uzmanımız isim vermeyeyim şey demişti, yani gelen öğrenciler genellikle başarısız demişti. Yani bu daha başarılı öğrencileri seçmek
112
için, daha istekli, daha azimli öğrencileri seçmek için neler yapabiliz diye bir fikir alış verişinde bulunmuştuk. Hani hakikaten bizim de çok isteğimiz arzu ettiğimiz birşey. Yani gelen öğrencilerin bu kadar emeği bu kadar imkanı değerlendiremeden geri dönmesi. Öğrenciden kaynaklanan birşey. Yoksa proje gayet güzel bir proje. İstatistiklere de bakabilirsiniz burada okuyup da geri dönüş yapan öğrenci sayısı çok düşüktür. Yani kendi alanında Kırgızistan’a geri dönüş yapan öğrenci sayısı düşüktür." şeklindeki düşüncesi, öğrenci seçim sürecinde bazı eksikliklerin olduğunu gösterir niteliktedir.
Öğrencilerden biri (Ö22) de Türkiye Bursları’nın yeni uygulamaları bağlamında bir eğitim
düzeyinden bir üst düzey eğitime geçme imkanının kaldırılmasının birçok öğrenci için sorun yaratacığını "Şimdi şöyle bir durum var Türkiye Bursları ile ilgili. Şimdi bir kural çıktı. Türkiye Bursları’ndan bir kere kullanan öğrenci iki kere başvuramıyor. Yani farklı düzeylere de başvuramıyorsun. Örneğin yüksek lisansı bitirip doktoraya başvuramıyorsun. Bu konuda çoğu arkadaş sıkıntı çekiyor, çekecek diye düşünüyorum. Ama çok iyi bir proje. Yabancı öğrencilere burs vermek çok zor olması ile birlikte çok girdi sağlıyor buraya. Bence bizim ülkede de böyle bir proje olmalı. şeklindeki ifadesiyle belirtmiştir. Öğrencilerden bir kısmı (n = 2) ilgili projenin daha çok öğrenciye imkan tanıması gerektiğini "Burslu olarak başvurma sistemleri de eskisine göre iyi değil. Çok az öğrenci alıyorlar. Kırgızistan’dan Türkiye’ye gelerek okumak isteyen öğrenciler çoktur ve bu sistem öğrencilerin gelmelerini kısıtlıyor diye düşünüyorum. (Ö12)" ve Kazakistan’dan
gelen bir diğer öğrenci de (Ö6) "İlgili programın daha çok öğrenci gelip eğitim alabilseydi
daha iyi olurdu. Bu konuya önem verilmesi lazım." şeklinde düşüncesini belirtmiştir. Öğrencilerden bir kısmı (n = 3) iligli projede yön değiştirme gibi değişikliklerin yaşandığını ve objektif seçimin yapılmıyor olabileceğini ifade etmiştir. Bu düşünceyi öğrencilerden biri "Orta Asya ülkeleri ile ilk yıllarda Büyük Öğrenci Projesi denen proje kapsamında öğrenciler gelip gidiyorlardı. Daha sonra bu proje yön değiştirerek, kısmen unutularak veya itibarı azalarak sıradanlaştı. Eksen kayma olarak değerlendirilebilecek gelişmeler olmuştur. Balkanlar, Orta Doğu ve Afrika ülkelerine ağırlık verilmeye başlandı. Bence de doğrudur. Yeni piyasalara açılmakta yarar vardır. (Ö9)" şeklinde dile getirmiştir.
Bu bağlamda araştırma bulguları, Çetinsaya’nın (2014) çalışmasındaki Türkiye’nin uluslararasılaşma politikasını, stratejik konumu ve küresel hedefleri bağlamında yürütmesi gerektiği, Türkiye’nin uluslararasılaşma politikasını sadece Türk ve Akraba Toplulukları ile değil, diğer ülkeler ile de geliştirmesi, böylece çok boyutlu uluslararası politika izlemesi gerektiğini belirten ifadesiyle yakınlık göstermektedir.
113
Araştırma bulgularına ilişkin özel ve önemli görülen kısımlar çalışamaya katılan öğrencilerin kendi ifadeleri ile aşağıda özetlenmektedir:
... Kalite konusunda AB ile uyum içinde olduğu için sorgulayabileceğimi düşünmüyorum. (Ö9)
... Eğitim iyi. (Ö21)
... Eğitimle ilgili düşüncelerim iyi. (Ö24)
... Almakta olduğum eğitim iyi güzel. (Ö10)
… Projeler çok güzel projeler var. Çoğunluğu öğrenci odaklı çok yardımcı oluyorlar. (Ö11)
…Şimdi şöyle bir durum var Türkiye Bursları ile ilgili. Şimdi bir kural çıktı. Türkiye Burslarından bir kere kullanan öğrenci iki kere başvuramıyor. Yani farklı düzeylere de başvuramıyorsun. Örneğin yüksek lisansı bitirip doktoraya başvuramıyorsun. Bu konuda çoğu arkadaş sıkıntı çekiyor çekecek diye düşünüyorum. Ama çok iyi bir proje. (Ö22)
… Almakta olduğum eğitim kaliteli düşünüyorum. (Ö6)
... Dediğim gibi, öğretim niteliği şu an yüksek seviyede. (Ö36)
... Aldığım eğitim projesinden çok memnun olduğumu söyleyemem, fakat herşeyi eğitim ve siteme yuklemekte de hata olur. Ne kadar başarılı bir sistem olsada, sonuçta başarıp başaramayacağımız ancak bize bağlıdır. Br yabancı öğrenci olarak Türkiye’de hizmet kalitesi ve niteliğinin kurumumdan hariç, diğer gelişmiş ülkelere göre çok iyi bir seviyede olduğunu söyleyemeyiz. (Ö14)
... Kendi ülkeme göre iyi eğitim alıyorum. İyi proje. (Ö35)
4.11. Öğrencilerin Aldıkları Eğitim ve Uygulanmakta Olan Eğitim Projesinin