Çalışma grubundaki katılımcılara “Türkiye’ye gelmeden önce Türkiye’de verilecek eğitim ile ilgili ne tür bilgilere sahiptiniz?” temel sorusu (i) eğitim niteliği, (ii) mezuniyet sonrası meslek edinme, (iii) öğretim elemanları ve (iv) verilecek eğitimin içeriği (derslerin ağırlık düzeyi, farklılıkları) ile ilgili olmak üzere sonda maddeleri biçiminde yöneltilmiştir. Verilen cevaplara ilişkin bulgular Tablo 2'de sunulmuştur.
Tablo 2 incelendiğinde, öğrencilerin büyük çoğunluğu (n = 30) Türkiye’deki eğitimin nitelikli olduğu bilgisine veya düşüncesine sahip olduğunu belirtmiştir. Bu gibi düşüncelerini öğrenciler "Genel olarak eğitim niteliği ile ilgili biraz bilgim vardı diyebilirim. Oradan KTMÜ mezunuyum. O yüzden kendimi geliştirmek için yüksek lisans ve doktora yapmak amacıyla daha kaliteli eğitim almak amacıyla mezun olunca daha iyi yerlerde çalışmak amacıyla daha çok imkan var diye geldim. (Ö5)", "Ben gelmeden önce
buradaki eğitimle ilgili biraz bilgi verildi. Burada eğitimin daha kaliteli olduğu söylendi. (Ö11)", "Eğitimin daha iyi olduğunu ve kendi mesleki alanımda şu an okumakta olduğum
üniversite en ön sırada olduğunu arkadaşlarımdan ve hocalardan duymuştum. (Ö18)"
56
Tablo 2. Öğrencilerin Verilecek Eğitim ile İlgili Bilgilerinin Değerlendirilmesi
Ülke Görüşler n Katılımcı
Kırgızistan Nitelikli eğitim 19 Ö1, Ö4, Ö5, Ö7, Ö9, Ö10, Ö11, Ö12, Ö13, Ö17,
Ö18, Ö19, Ö20, Ö21, Ö22, Ö23, Ö24, Ö25, Ö26
Akademik ve kişisel bakımından nitelikli öğretim elemanları
10 Ö4, Ö7, Ö11, Ö12, Ö13, Ö15, Ö17, Ö19, Ö22,
Ö23
İyi bir iş edinme imkanı 6 Ö7, Ö10, Ö21, Ö22, Ö23, Ö25
Daha farklı ve daha ağır eğitim içeriği 6 Ö5, Ö10, Ö15, Ö22, Ö25, Ö26
Farklı olmayan veya aynı eğitim içeriği 3 Ö13, Ö19, Ö20
Öğretim elemanları ile ilgili bilgim yoktu 4 Ö5, Ö21, Ö25, Ö26
Verilecek eğitim ile ilgili bilgim yoktu 4 Ö5, Ö16, Ö17, Ö24
Lisans eğitimimi Türkiye’de okudum 1 Ö1
Kazakistan Nitelikli eğitim 7 Ö3, Ö6, Ö14, Ö28, Ö29, Ö31,Ö36
İyi bir iş edinme ve daha kolay iş bulma imkanı 3 Ö6, Ö29, Ö36
Farklı olmayan veya aynı eğitim içeriği 2 Ö14, Ö28
Daha farklı ve daha ağır eğitim içeriği 1 Ö6
Akademik - kişisel bakımından nitelikli öğretim
elemanları 1 Ö14
Öğretim elemanlarıyla ilgili bilgim yoktu 1 Ö6
Azerbaycan Nitelikli eğitim 2 Ö8, Ö37
İyi bir iş edinme imkanı 1 Ö8
Eğitim sistemi 1 Ö27
Dersler ve ders veren öğretim elemanları 1 Ö27
Ezbere dayalı eğitim 1 Ö32
Türkmenistan Nitelikli eğitim 2 Ö2, Ö30
Verilecek eğitim içeriği ile ilgili bilgim yoktu 2 Ö30, Ö33
İyi bir iş edinme imkanı 1 Ö33
Akademik - kişisel bakımından nitelikli öğretim
elemanları 1 Ö33
Ağır eğitim içeriği 1 Ö30
Öğretim elemanları ile ilgili bilgim yoktu 1 Ö30
Dersten kalan öğrenciler 1 Ö34
Özbekistan Türk kültürü 1 Ö35
Aynı şekilde, öğrenciler "Eğitim niteliği açısından Türkiye’de özellikle Türkoloji bilim dalı açısından derin bilgilere sahip olacağımı biliyordum, çünkü son zamanlarda burası Türkolojinin merkezi haline geldi . (Ö19)", "Türkiye’yi daha önceden de biliyordum. Gelip
gitmişliğim olmuştu. Eğitimin kaliteli ve zor olduğunu düşünüyordum. (Ö22)", "Gelmeden
önce burada eğitimin daha kaliteli olduğunu üniversitede eğitimin daha kaliteli olduğunu hocaların da tavsiyesi ile biliyordum böylece geldim. (Ö24)", "Öğretim elemanlarından,
arkadaşlardan, internetten duymuştum. Buradaki üniversitelerin başarılarına bakarak bilgi ediniyordum. Türkiyede dünya standartlarına göre eğitim veriliyor diye. Bu yüzden geldim eğitimi kaliteli bulduğum için. (Ö26)", "Arkadaşlarım örneğin ODTÜ Fizik bölümünü
bitirerek Kanada veya Amerika’ya gittiğinden dolayı burada eğitimin iyi olduğunu anlamıştım. Öğretim elemanları konusunda burada kendi istediğin öğretim elemanları seçebiliyorsun. Derslere girip beğendiğin öğretim elemanları seçebiliyorsun. Bu kadarı biliyordum sadece ve öyle oldu. (Ö7)", "ODTÜ Türkiye’nin en iyi üniversitelerinden biri
diye biliyordum. Eğitim tamamıyla İngilizce olduğunu biliyordum ve bu yüzden başvurdum. (Ö23)", "Türkiye’ye gelmeden önce, Türkiye’de verilecek eğitimle ilgili daima
57
olumlu şeyler okumuştum. Eğitimin çok kaliteli ve ücretsiz olduğunu biliyordum. (Ö14)",
"Aslında hiçbirşey bilmiyordum. Ama dili zayıf olan öğrenciler için çok zor olacağını biliyordum. Dört sene oldu burada olalı. Maliyede yüksek lisans yapıyorum. Bence öğrenciler gelmeden önce Türkçeyi iyi öğrenip gelmeleri gerekir. Eğitmin zor olacağını biliyordum. Ama iyi hocalarla karşılaştım. Baya zorluyorlardı. Ama biz sonuçta öğrenmeye geldik onlar da öğretiyorlar. Bize göre daha kaliteli burada eğitim. Hocalar her konuda yardımcı olup zaman ayırıyorlar. (Ö6)", "Türkiye’ye gelmeden önce Türkiye
hakkında pek çok şey bilmiyordum, ama kendim inşaatçı olduğumdan dolayı Türkiye İnşaat konusunda dünyanın ilerideki sıralarında olduğunu biliyordum ve kendimi geliştirmek için Türkiye’yi seçtim. (Ö28)", "Türkiye Kazakistan’a göre daha gelişmiş
olduğundan buraya gelmeden bu ülkedeki eğitim niteliği de o düzeyde olacaktır diye bilgiye sahiptim ve Türkiye’ye gelince o düşğüncelerimin hemen hemen hepsi doğru olduğunu gördüm. (Ö29)", "Üniversitelerin eğitim kalitesi, eğitim sisteminin Avrupa eğitim
sistemine daha yakın olduğu hakkında bilgilere sahiptim. (Ö31)", "Eğitim niteliği yuksek
seviyede oldugunu biliyordum. (Ö36)", "Ben aslında lisans eğitimimi Bakü’de Türkiye
Türkçesiyle aldım. Türk Dünyası İşletme Fakültesi. İşte Türkiye’deki eğitimle ülkemdeki eğitim aşağı yukarı aynıydı. Ama ben Türkiye’ye geldiğimde eğitimin daha kaliteli olacağını zannediyordum. (Ö37)", "Türkiye’ye gelmeden arkadaşlarımdan ve
araştırmalarımdan edindiğim turizm hakkında bilgilerde Türkiye’nin ilklerde olduğunu söylemişlerdi. Dünya turizm örgütünün mesela araştırmalarına falan bakmıştım eğitim olarak Türkiye daha ilerilerde olduğu için Türkiye’yi tercih ettim. (Ö8)" şeklindeki
görüşleriyle belirtmişlerdir. Bir diğer öğrenci (Ö33) de, Türkiye’de özellikle ODTÜ’nün
nitelikli bir eğitim verdiğini bildiğini ve bu bağlamda Türkiye’de eğitim görmeye geldiğini "Turkiye’de ODTÜ’de eğitimin güzel olduğunu bildiğim için geldim. Turkiye’de okuyan arkadaşlarımın tavsiyelerinin hepsini dinledikten sonra böyle karara vardım." gibi ifadeleriyle Türkiye’deki eğitimin nitelikli olacağını düşündüklerini veya bildiklerini belirtmişlerdir.
Azerbaycan’dan gelen öğrencilerden biri (Ö32) Türkiye’deki eğitim ile ilgili bir bilgiye
sahip olmadığını ancak, eğitim sisteminin ezbere dayalı olduğunu lise öğretim elemanlarından duymuş olduğunu "Türk lisesi bitirmediğim için ve ayrıca etrafımda Türk kültürünün taşıyıcı niteliğinde insanlar olmadığı için Türkiye’deki eğitim ile ilgili açıkcası pek bir şey bilmiyordum. Fakat ezebere dayalı bir eğitim sistemine sahip olduklarını lisedeki öğretim elemanlarından duymuştum." şeklinde ifade etmiştir.
58
Öğrenciler (n = 12) öğretim elemanlarının akademik ve kişisel açıdan nitelikli olacağını bildiklerini veya düşündüklerini "Gerçekten alanında eğitimli ve donanımlı hocaların olduğunu düşündüğüm için buralara geldim. (Ö4)", "Hocaların çok kaliteli, özverimli ve
öğrencilerine hakkıyla davrandıklarını biliyordum. (Ö14)", "Türkiye’ye gelmeden önce
Türkiye kültürü ve insanları hakkında bilgilerim vardı. Türkmen-Türk koleji mezunuyum. Türk hocalar o sıralar kendi ülke hocalarıma nazaran daha kaliteli ve ilgiliydi. Türk kolejine girebilmek yüksek bir başarı gibi görülürdü. (Ö33)", "Türkiye’ye gelmeden önce
öğrenimimi devam ettirmek istediğim üniversite ile ilgili bilgileri internetten topladım. Ablamın Türkiye’de lisans öğrencileri olmaları benim Türkiye’ye gelmemde en önemli etken oldu. Ayrıca Türkiye, üniversitelerde verdiği yüksek eğitimin niteliği, hocaların alanlarının uzmanı olmaları bende Türkiye’deki akademik ve sosyal beklentilerimi tamamıyla karşılıyordu. (Ö2)" şeklindeki ifadeleriyle belirtmişlerdir.
Öğrencilerden biri (Ö27) Türkiye’deki eğitim sistemi, ait olduğu eğitim kurumundaki ders
ve ders veren öğretim elemanlarıyla ilgili bilgiye sahip olduğunu "Benden önce burada okuyan iki arkadaşım olduğu için az da olsa bilgim vardı. Bilgim sadece Ankara Üniversitesi Hukuk Fakultesiyle sınırlıydı.Yüksek lisansta hangi dersler var, ne şekilde ders veriliyor, hangi hocalar ders veriyor gibi bilgilere sahiptim. Tam olarak da olmasa yeni gelen biri için yetecek kadar bilgi sahibi olmuştum." şeklinde ifade etmiştir. Azerbaycan’dan gelen öğrencilerden biri (Ö34) ise, henüz Türkiye’de eğitim görerek
mezun olan arkadaşlarından öğretim elemanlarıyla sorun yaşamaları sebebiyle derslerinde aksaklıklar yaşadıklarını duyduğunu "Türkiyedeki eğitimle ilgili az çok bilgim vardı. Türkiyede okuyupda mezun olmuş bazı tanıdıklarım hocalarla olan sorunları yüzünden sürekli derslerden kaldıklarını söylediler." şeklindeki ifadesiyle belirtmiştir. Bazı öğrenciler (n = 6) Türkiye’ye gelmeden önce, öğretim elemanlarıyla ilgili hiçbir bilgiye sahip olmadıklarını belirtmişlerdir. Bu ifadelerini öğrenciler "Öğretim elemanları ile ilgli bizim üniversiteye değişim ile gelen öğretim elemanları görüyordum ama tam bir bilgim yoktu. (Ö26)", "Öğretim elemanlarıyla pek fazla bilgim yoktu (Ö5)", "Öğretim elemanları
ile ilgili bilmiyordum. Burdan öğrendim. (Ö25)", "Öğremenlerle ilgili bilgim yoktu. (Ö6)",
"Ögretim elemanları hakkında çok bilgim yoktu. (Ö30)" şeklinde belirtmişlerdir.
Öğrencilerin önemli bir bölümü (n = 11) Türkiye’de alacakları eğitimi iyi bir iş edinmek için bir imkan olarak görmekte ve mezuniyet sonrası meslek edinme ile ilgili kendi düşüncelerinden hareket ederek geldiklerini belirtmektedir. Bu bağlamda öğrenciler "Lisansta iktisat mezunuyum. Maliyeye geçmek, bankada çalışmak istiyordum. Buradan
59
mezun olmak Kazakistan’da iyi bir işe yerleşme imkanını artırıyor. (Ö6)", "Üstelik
mezuniyet sonrası meslek edinme ile ilgili işlerin kolaylaşacağını biliyordum. (Ö36)",
"Bizim oralarda özellikle de orada çalışan yabancı şirketlerde Türkiye’den eğitimini tamamlayıp gelenler için iş imkânı daha da artıyor. (Ö33)" şeklinde ifade etmiştir.
Öğrencilerin bir kısmı (n = 8) daha farklı ve daha ağır eğitim içeriği olacağını bildiklerini veya düşündüklerini belirtmiştir. Bu düşüncelerini öğrenciler "Manas’tan gördüğümüz eğitime göre biraz daha ağır olacağını düşünüyorduk. (Ö15)", "Burada derslerin daha zor
olacağını biliyordum. (Ö25)", "100% İngilizce ve çok zor olduğunu biliyordum, özellikle
benim bölümüm. (Ö30)", "Derslerin zor olacağını biliyordum. Çalışmak zorundayız. Kolay
yerde ekmek yok. (Ö6)", "Eğitim sistemi farklılıkları bakımından bizim üniversite (Manas
Ü.) ile aynıydı (Ö26)" gibi ifadeleriyle belirtmişlerdir. Bazı öğrenciler (n = 5) farklı
olmayan veya aynı eğitim içeriği veya daha farklı ve daha ağır eğitim içeriği olacağını düşündüklerini "Verilecek eğitimin içeriğinin KTMÜ’nün eğitim içeriğiyle aynı olduğunu düşünüyordum. (Ö19)", "Fakat, ders programının (derslerin içeriği) ülkemdekiyle tamamen
farklı olduğunu bilmiyordum. (Ö14)", "Şimdi benim lisans okuduğum üniversite ile
Gazi’deki eğitimi kıyaslarken çok fark görüyorum. Bizim eğitim sistemimize buradaki eğitim benzemiyor! (Ö28)" gibi ifadeleriyle belirtmişlerdir.
Öğrencilerden bir kısmı (n = 4) Türkiye’ye gelmeden önce, eğitimin içeriği ile ilgili hiçbir bilgiye sahip olmadıklarını belirtmiştir. Bu düşünceyi öğrenciler "Derslerin farklılıkları ile ilgili bilmiyordum hiçbir şey. (Ö24)", Eğitim içeriğini de tam olarak bilmiyordum. (Ö30)",
"Ders içeriğini karşılaştıramam, orada üniversite eğitimi almadım, bilmiyorum. (Ö33)"
şeklindeki görüşleriyle ifade etmiştir. Bazı öğrenciler (n = 2) de genel olarak verilecek eğitim ile ilgili yeterli bir bilgiye sahip olmadıklarını belirtmişlerdir. Bu düşünceyi öğrencilerden biri (Ö16) "Eğitim ile ilgili herhangi bir bilgim yoktu." şeklindeki ifadesiyle
belirtmiştir. Öğrencilerden biri, (Ö9) İlahiyat eğitimi görmekte olduğunu belirterek, doğal
olarak dinî bir eğitim verileceğini bildiğini belirtmiştir. Özbekistan’dan gelen öğrenci Türkiye ile ilgili sadece kültür bakımından bilgilere sahip olduğunu "Türkiye’ye gelmeden önce yani kültür, Türk kültürü hakkında bilgilerim vardı. (Ö35)" şeklindeki ifadesiyle
belirtmiştir. Öğrencilerden bir diğeri (Ö1) lisans eğitimini Türkiye’de tamamladığını ve
yüksek lisans eğitimi ile ilgili lisans eğitimi süreci içinde bilgi edinmiş olduğunu "İlk ben yüksek lisansa gelmedim lisans fakültesine geldim. Lisansı burada okuduğumdan yüksek lisansı burada öğrenmiş oldum." ifadesiyle belirtmiştir. Bir diğer öğrenci (Ö37) ise Türkiye
60
filmlerinde anlatılanlar ile örtüşmediğini ve bu bağlamda bildiklerinin ve beklentilerinin gerçekleşmediğini ifade etmiştir. Bu konuda bir araştırmanın sonucu (Tekelioğlu vd., 2012), öğrencilerin Türkiye’deki eğitim ile ilgili bir tanıtımla karşılaşmadıklarını, öğrencilerin yarısının Türkiye Bursları tanıtım filmlerinden, diğer yarısının ise Türkiye’ye gelmeden önce öğretim üyelerinden, arkadaşlarından, kendi araştırmalarından bilgi edindiklerini ortaya koymaktadır. Bu bağlamda, Türkiye’deki eğitim programlarının gerçekçi ve detaylı bir tanıtım süreci önemli görülmektedir. Tanıtım sürecinin etkili şekilde sürdürülmesi, uluslararası öğrencilerin sayısını artırabilmek için gereklidir. Alanyazın incelendiğinde, yükseköğretimde uluslararasılaşma sürecinde üniversitelerinin tanıtım faaliyetlerinin artırılması gerektiği belirtilmektedir (Levent ve Karaevli, 2013). Tanıtım faaliyetlerinin yetersizliği uluslararası eğitim politikası bakımından önemli bir eksiklik olarak değerlendirilmektedir (Özoğlu vd., 2012). Bu bağlamda araştırma bulguları, SETA’nın (2012) Türk ve Akraba Topluluklarından gelen öğrenciler üzerinde gerçekleştirdiği ve tanıtımdan kaynaklanan bilgi eksikliği olduğunu ve bunun öğrencilerin bölümlerini bilinçsizce tercih etmelerine yol açtığını, öğrencilerin bilgi düzeyi ile yerleştirildikleri program arasındaki uyumsuzluğun öğrencilerin ülkelerine geri dönmelerine sebep olduğunu belirten araştırma sonuçlarıyla ilişkilendirilebilir. Tanıtım, kabul eden tarafın prestiji ve öğrencinin başarılı akademik ve sosyal hayatı bakımından önemli görülmektedir. Tanıtım faaliyetlerinin yaygınlaştırılması veya artırılması yükseköğretimde uluslararasılaşma bakımından da önemli görülmektedir (Levent ve Karaevli, 2013).
Verilen cevaplara ilişkin özel ve önemli görülen kısımlar çalışamaya katılan öğrencilerin kendi ifadeleri ile aşağıda özetlenmektedir:
... Kırgız-Türk Üniversitesi’nde eğitim gördüğümüz için Türkiye’deki eğitim hakkında daha önceden bilgimiz vardı. Üniversitemizde öğretim üyeleri Türkiye’den gelen öğretim elemanları olduğu için Türkiye’deki eğitim hakkında sıkça konuşulurdu. (Ö12)
... Türkiye’ye gelmeden önce Türkiye’deki eğitim sistemi hakkında çok az biliyordum. (Ö17)
... Öğretim elemanları konusunda burada (ODTÜ) kendi istediğin öğretim elemanları seçebiliyorsun. Derslere girip beğendiğin öğretim elemanları seçebiliyorsun. Bu kadarı biliyordum sadece ve öyle oldu. (Ö7)
… Öğretim elemanları hakkında bilgiye sahip değildim. Çünkü tanımıyordum. (Ö21)
... Türkçe üzerinden Arapça ve diğer dini konuları öğreneceğimden biraz korku sarmıştı ama biraz çalışınca olabilecek bir şeymiş. (Ö9)
61
4.2. Öğrencilerin Türkiye’ye Gelmeden Önce Alacakları Eğitim ile İlgili Akademik ve