Çalışma grubundaki katılımcılara “Şu an itibariyle aldığınız eğitim ile ilgili akademik ve sosyal beklentileriniz nelerdir?” temel sorusu (i) eğitimin niteliği ve (ii) eğitim destek hizmetleri olmak üzere sonda maddeleri ile yöneltilmiştir. Araştırma sorularına ilişkin bulgular Tablo 10' da sunulmuştur.
Tablo 10. Öğrencilerin Eğitim ile İlgili Akademik ve Sosyal Beklentileri
Ülke Görüşler n Katılımcı
Kırgızistan Akademik kariyere devam etmek 7 Ö4, Ö11, Ö15, Ö22, Ö23, Ö24, Ö26
İyi bir meslek edinmek 7 Ö1, Ö7, Ö12, Ö13, Ö15, Ö19, Ö20
Nitelikli eğitim 6 Ö5, Ö11, Ö19, Ö20, Ö21, Ö22
Daha iyi barınma koşulları ile objektif başvuru şartları 2 Ö18, Ö19
Oturma izni ve sağlık sigortasının uluslararası öğrencilere
daha duyarlı düzenlenmesi 1 Ö18
Oriyantasyon programlarının düzenlenmesi 1 Ö11
Ayrıntılı tanıtım 1 Ö5
Okul arkadaşlıkarı kurmak ve Türk kültürünü iyi tanımak 1 Ö19
Kazakistan Eğitimden memnunum 3 Ö28, Ö29, Ö31
Akademik kariyere devam etmek 1 Ö6
İyi bir meslek edinmek 1 Ö14
İlgili öğretim elemanları 1 Ö3
Notlandırma sisteminin değişmesi 1 Ö36
Azerbaycan Akademik kariyere devam etmek, rehberlik ve danışmanlık hizmeti, oturma izni ve sağlık sigortasının uluslararası öğrencilere daha duyarlı düzenlenmesi
1 Ö8
Eğitimde uygulamanın eklenmesi 1 Ö37
Eğitimden memnunum 1 Ö27
Beklentim yok 1 Ö32
Türkmenistan İyi bir meslek edinmek 2 Ö33, Ö39
Akademik kariyere devam etmek 1 Ö2
Spor, dil kurslarına gitmek 1 Ö34
Eğitimden memnunum 1 Ö30
Özbekistan Daha anlayışlı öğretim elemanları 1 Ö35
Tablo 10 incelendiğinde, öğrencilerin akademik beklentilerinin büyük ölçüde benzer olduğu görülmektedir. Öğrencilerin büyük çoğunluğunun (n = 10) akademik hayatına devam etmeyi düşündüğü görülmektedir. Öğrencilerden bir diğer çoğunluk (n = 10) mesleki beklenti içerisinde olduğunu ifade etmiştir. Bu düşüncelerini öğrencilerden biri (Ö14) "Şu an gördüğüm eğitim ile beklentim çok yüksek mertebeleri beklemem fakat iyi bir
düzeye geleceğimi umuyorum." şeklinde ifade etmiştir. Bazı öğrenciler ise "Akademik beklentilerim burada yüksek lisans, olursa da eğer başka bir ülkede başvurup da başaramazsak Türkiye’de doktora yapmak istiyorum ve aynı zamanda akademik kariyerimin sonunda da üniversitede eğitim veren bir mualim olarak ülkeme geri dönüp orada hizmet vermek istiyorum. Ülkemde öğretim görevlisi olmak istiyorum. (Ö1)",
"Akademik kariyer istiyorum. ODTÜ’nün laboratuvarlarında çalışmaya başladım. (Ö7)",
104
bulabilmemizdir. Türkiye’deki üniversitelerde çalışmak istiyoruz. (Ö12)", "Gelecekteki
akademik hayat için faydalı şeyleri alacağımı düşünüyorum. Beklentilerimin içerisinde, bilimsel makale yazma yeteneğimin geliştirilmesi, içerik analizi, söylem analizi, derinlemesine görüşme, vs. (akademik araştırma türleri) yöntemlerin uygulamalı olarak tamamlanması ilklerde duruyor. Yani hem benim okuldan alacağım hem de okulun bana vereceği daha çok şey var. (Ö15)", "Akademik beklentilerim alanımda kaliteli eğitimi
almak ve onu uygulamak pratikte çalışarak. (Ö20)", "Mesela tez döneminde çalışmayı
düşünüyorum. En azından staj gibi. Zaten yabancı olduğumuz için kamuda çalışmamız mümkün değil. Özelde, devlet dışı örgütlerde çalışma imkanımız olursa. Çünkü ülkemize gidince burdaki tecrübemi orda kullanacağım. (Ö13)", "Şu an gördüğüm eğitim ile kaliteli,
doğru bilgilere ulaşarak, düzgün metod öğrenerek iyi bir uzman olacağım ümidindeyim. (Ö19), "Doktorayı bitirince akademik hayatımı sürdürmek istiyorum. (Ö4)", "Şu an bitirme
dönemindeyim. İyi bir ortalamayla mezun olabilmek ve böylece iyi bir meslek sahibi olabilmek istiyorum. Eğitime devam etmeyi düşünmüyorum. Tecrübenin daha önemli olduğu fikrindeyim. (Ö33)", "Üniversiteyi bitirdikten sonra dört yıl içerisinde aldığım
eğitimle işimin ehli profesyonel meslek sahibi olmak istiyorum. (Ö39)" şeklindeki
ifadeleriyle akademik hayatlarına devam etme ve mesleki kariyer beklentisi içinde olduklarını ifade etmişlerdir.
Akademik hayatlarına devam etmeyi düşünen (n = 10) öğrenciler, "Artık buraya kadar geldik. Yüksek lisans tezimi bitirince doktorayı da Türkiye’de yapmayı düşünüyorum. Bu eğitimi hayatımın sonuna kadar sürdürmeyi düşünüyorum. Profesör olacağız, çalışacağız. Burada aldığımız eğitimi kendi ülkemize gidip kendi öğrencilerimize öğreteceğiz. (Ö6)",
"Şu an itibariyle almakta olduğum eğitimden memnunum ve onun olduğu gibi kalmasından kendime gelecekteki akademik hayat için faydalı şeyleri alacağımı düşünüyorum. (Ö15)",
"Ben şahsen burada eğitimimi devam edebilirsem doktora eğitimi görmeyi de düşünüyorum. (Ö22)", "Akademik kariyerimi devam edeceğim. Yurtdışına doktora
yapmayı da düşünüyorum. (Ö23)", "Burdan aldığım eğitimi oradaki ülkemdeki öğrencilere
aktarmak isterim. Doktoraya devam etmeyi daha çok düşünüyorum. Belki kendi ülkemde devam ederim. Yoruldum. Memlektimi, ailemi özledim. Gitmek istiyorum. (Ö24)",
"Buradan iyi eğitim alarak ülkemde akademik kariyerimi devam etmek. Buradaki bilgilerimi öğrencilerle aktarmak. Burada okuyabilirim. Ama ükeme daha gerekliyim. Ülkemin ihtiyacı var. (Ö26)", "Okulu bir an önce bitirip ülkeme dönmeyi düşünüyorum.
105
devam ederim ama olursa da Almanya’ya ya da Amerika’ya gitmeyi istiyorum. Ama oralara gitmek biraz zor biraz çalışmak gerekiyor. (Ö11)", "Doktorayı bitirdikten sonra
üniversitede öğretim üyesi olarak yerleşip akademik kariyerime devam edeceğim. (Ö2)"
şeklinde düşüncelerini belirtmişlerdir. Öğrencilerden biri (Ö8) ise akademik hayatını diğer
bir ülkede devam ettireceğini "Akademik hayatımı Türkiye’de devam ettirmeyi hiç düşünmüyorum. Doktoramı başka ülkede daha gelişmiş ülkelerde yapmayı düşünüyorum." şeklinde ifade etmiştir.
Öğrenciler, nitelikli bir eğitim beklediklerini "Akademik beklentilerim alanımda kaliteli eğitimi almak ve onu uygulamak pratikte çalışarak. (Ö20)", "Daha iyi düzeye yükselecek
diye düşünüyorum. Böyle bir beklentim var kendi açımdan. (Ö21)", "Beklentilerim
değişmedi. Bizim bölüm daha fazla insana odaklı olduğu için burada birde ben ülkeme gideceğim için ülkemdeki kültürü de öğrenmem gerekiyor. Birde ordaki insanlara göre yorum yapabilmem gerekiyor. Bunun için de uluslararası eğitim olsa daha iyi olurdu bence. (Ö11)", "Üniversitelerde İngilizce dilinin de kullanılmasını isterdim. (Ö22)", "Biz
yüksek lisans ve doktora yapmaya geldiğimiz için. Mesela tıp fakültesinde okuyanlar bu konuda çok şanslılar. Onların aynı zamanda hastanede çalışma imkanı var ve burada bulundukları süre içinde kendilerini çok iyi geliştiriyorlar. Ama bizim maalesef öyle bir imkanımız yok. Bize okuduğumuz süre içinde bir asistanlık mı olur hem hocalara yardımcı olabileceğimiz hem kendimizi geliştirebileceğimiz ve o akademik ortam içinde olabileceğimiz bir uygulama düşünülürse böyle bir uygulamanın çok faydalı olacağını düşünüyorum. Yani dersler dışında ve hocalarla tez konusunda görüşme dışında okuldan çok uzak kalıyoruz. O yüzden akademik hayatın içinde sayılmıyoruz. Böyle bir uygulama bölümde de faydalı işler yapmış oluruz hem kendimizi daha iyi geliştirmiş oluruz. (Ö5)"
ifadeleriyle belirtmişlerdir. Öğrencilerden bir diğeri (Ö36) ise notlandırma sistemini
objektif görmediğini, değişmesini beklediğini "Notlandırma sistemini değiştirmek lazım çünkü fikrimce şimdiki sistem adaletsiz." şeklinde ifade etmiştir. Öğrencilerden bir başkası (Ö37) ise, eğitimde uygulamanın gelişmesini beklediğini "Mesela ben şey bekliyordum.
Eğitim aldığım her bir dersle ilgili programda en az 5 saatlik bilmem 10 saatlik bir uygulama bekliyordum. Mesela ben işletme dersi görüyorum. Bu teoriyi geçtikten sonra en az 5 saat herhangi bir kurumda herhangi bir şirkette öğrendiklerimin uygulamasını görmek isterdim. Öyle birşey düşünüyordum veya derslerin bazılarının işte kurumlarda geçirilmesini işte görsel olarak aklımızda daha iyi kalabilsin, işi daha iyi öğrenebilelim yani. Teoride öğrendiklerimiz beynimizde iyice yerleşsin otursun diye. Öyle birşeyle
106
karşılaşmadım. Bunu beklerdim." şeklinde ifade etmiştir. Öğrencilerin eğitimlerine başarı ile devam edebilmelerini teşvik etme sürecinde üniveristenin öğrencilerin ihtiyaçlarını bilmeleri ve desteklemeleri önemli görülmektedir (European Commission, 2014).
Öğrencilerden biri (Ö3) ise, öğretim elemanlarının ilgili olmalarını beklediğini "Yani
hocaların daha çok ilgilenmesini isterdim. Yani kendimi kasmamak. O hocaymış ben böyle davranmam lazım. Orijinal olmak çok önemli. Hocanın yanında da orijinal olmak. (Ö3)"
şeklinde ifade etmiştir. Bir diğer öğrenci (Ö35) öğretim elemanlarının daha anlayışlı
olabileceklerini beklediğini "Hocalar yabancı öğrencilere daha anlayışlı olabilirler." şeklinde belirtmiştir. Araştırmanın bu bulguları Gülcan ve diğerlerin (2002) öğrencilerin nitelikli eğitim ve akademik personel, ezberden uzak bilimsel yayın ve araştırma ağırlıklı eğitim, eğitim sürecinde öğrencinin aktif katılımının sağlanmasını beklediklerini belirten araştırma sonucuyla benzerlik göstermektedir.
Bazı öğrenciler (n = 5) almakta oldukları eğitime yönelik olumlu görüşlere sahip olduklarını ve bu bağlamda herhangi bir beklenti içinde olduklarını belirtmemişlerdir. Öğrencilerin eğitime yönelik görüşleri "Her şeyden memnunum. (Ö31)", "Şu an itibariyle
gördüğüm eğitimle çok memnunum. Burada aldığım eğitimim bana bu hayatta çok iyi yol gösterir diye düşünüyorum. Ben kendim buraya gelmeden önce Türkiye’den beklediğim beklentilere ulaştım diye düşünüyorum. (Ö28)", "Şu anda görmekte olan derslerim
akademik ve sosyal beklentilerim için çok faydalı olmaktadır. Gelecektede almış olduğum bu derslerin kariyer ve akademik hayatımda faydalı olacağını umuyorum. Görmüş olduğum dersler tez yazmada da faydalı olacağını sanıyorum. (Ö29)", "Beklentim sadece
kendimden. Okuldan yeteri kadar şey alıyorum. Sadece kendimi geliştirip daha iyi olmaya çalışmalıyım. (Ö27)", "Gördüğüm eğitimle ilgili abartılı bir akademik beklentim
olmamaktadır. Zaten okul yıllarım boyunca da pek çalışkan bir öğrenci olmadım. (Ö32)",
"ODTÜ çok şey öğretti, hem akademik olarak hem de sosyal olarak. Tabi bu iş biraz da kendine göre de değişiyor. Çok memnunum açıkcası. (Ö30)" şeklindedir.
Araştırma bulgularına bakıldığında, öğrencilerin sosyal beklentilerinin de önemli ölçüde benzer olduğu görülmektedir. Öğrenciler, daha iyi barınma koşulları ile objektif başvuru şartları, oturma izni ve sağlık sigortası kolaylığı ile hizmet niteliğinin geliştirilmesi, oriyantasyon programlarının düzenlenmesi, uluslararası öğrenciler ofisi hizmetinin sunulması, ayrıntılı tanıtımın yapılması, Türk kültürünü iyi tanımayı beklediklerini ifade etmişlerdir. Katılımcılar, bu düşüncelerini "Yurt sorunu yok ama temizlik konusunda bir çok sıkıntılar var. Her taraftan gelişmeler olacağını bekliyorum. (Ö18)", "Yüksek lisans
107
öğrencisi için 2 kişilik yurt beklerdim. (Ö19)", "Oturma izni ve sigorta yaptırmada baya
sorunlar yaşadım ve hala yaşıyorum. Her taraftan gelişmeler olacağını bekliyorum. (Ö18)",
"Okulda yurtdışından gelen öğrencilere yönelik bir çalışma [uyum süreci] olabilirdi. (Ö11)", "Ne kadar araştırsak bile araştırmalarımız yüzeysel kalıyor. O yüzden biraz ayrıntılı
tanıtım yapılabilir diye düşünüyorum. Özellikle üniversiteler, bölümler ondan sonra mezun olunca nerede çalışılabilir konusunda daha farklı uygulamalar yapılabilir diye düşünüyorum. (Ö5)", "Okul arkadaşları bakımından iyi ilişkide olan meslek arkadaşları ve
aynı düşüncede olan insanlar ve kültür açısından Türk kültürünü iyi tanımak. (Ö19)
şeklinde ifade etmişlerdir.
Öğrencilerden biri (Ö8) rehberlik ve danışmanlık hizmetinin verilmesini, oturma izni ve
sağlık sigortasının kolaylaştırılmasını beklediğini "Emniyette mesela baya bir sorun yaşadık. Sigorta ile ilgili falan. Mesela onları önceden biz kendi ülkemizdeyken bilgi verirlerse bence çok iyi oluyor. Çünkü bazı arkadaşlar geliyor bir ayı geçiyor şey yapmıyorlar ceza yiyorlar bundan dolayı. Sonra sigorta mesela mecbur oldu ama şey kapattılar üç ay zaman veriyorlar. Bazıları bilmedikleri için o üç ayı bilmedikleri için mecbur özel sigortalar yaptırıyorlar bu da çok zor oluyor, %40 karşılıyorlar sigorta öğrenci için bence bu çok büyük bir para. Onun için birşey yaratılması gerekiyor diye düşünüyorum. Bence hani yurtdışından öğrenci almak işin en kolay kısmı. Onlar için bir vakıf mı diyelim bir organizasyon [uluslararası öğrenciler ofisi] mu yaratılsa hani yurtdışından gelen öğrenciler orada eğitilirse yahut da üniversitemize geldiğiniz şu tarihte size bu bilgiler verilecek bu sorunları yaşamayın diye bizimle ilgilenenler olursa çok iyi olur. Bence bir kurum yaratılması gerek. (Ö8)" şeklindeki ifadeleriyle belirtmiştir.
Öğrencilerden biri ise "Sadece ders bakımından eğitim almak bana yetmiyor. Burada bir sürü spor kulüpleri dil kursları var ve ben Türkiye’ye kadar gelmişken bir sürü şey öğrenmek istiyorum. (Ö34)" şeklinde dil geliştirme ve spor gibi beklentileri olduğunu
belirtmiştir.
4.10. Öğrencilerin Uygulanmakta Olan Eğitim Projesi ve Aldıkları Eğitim ile İlgili