Çalışma grubundaki katılımcılara “Sizce bu sorunların sebepleri nelerdir veya bunlar nereden kaynaklanmaktadır?” temel sorusu (i) tanıtım programı, (ii) üniversite eğitimi, (iii) öğretim üyeleri, (iv) sınıf, okul arkadaşları, (v) eğitim destek hizmetlerinin niteliği, (vi) ders, program ve dersler, (vii) eğitim sistemi, (viii) barınma yeri, (ix) kültür ve (x) eğitim projesinin işleyişi olmak üzere sonda maddeleri ile yöneltilmiştir. Araştırma sorularına ilişkin bulgular Tablo 5'te sunulmuştur.
Tablo 5 incelendiğinde, karşılaşılan sorunların içeriği ve sorunların sebeplerine ilişkin öğrenci görüşleri farklılık göstermektedir. Dersle ilgili sorunların sebeplerini (n = 4) belirten öğrencilerden biri (Ö10) "Dersteki sorunlar üniversiteye göre olabilir, farklı.
Teknik açısından bölüm olarak orası, hocalardan da olabilir yada orda alışılmış geleneksel olabilir" ifadesiyle derslerle ilgili sorunların geleneksel olabileceğini veya bazı öğretim elemanlarına, bölümlere göre değişebileceğini belirtmiştir. Öğrencilerden bir diğeri (Ö11)
"Dersler çok yoğun çok da gereksiz olduğunu düşündüğüm dersler de var. Çoğu dersler çok da faydalı olmayan dersler gibi duruyor. Bazı dersler çok temel konulardan bahsediyor. Derslere gitmeyince de devamsızlıktan kalıyorsun. Çok saçma uygulamalar var sistemin hatası diye düşünüyorum. Yurtdışından gelen öğrencilerin yani onlardan herhalde bir fikir sorulmuyorlar mesela nasıl olsa daha iyi olur diye hiç soran olmuyordur muhtemelen. Bize sormadılar. Üniversite sisteminden kaynaklanmakta" şeklindeki ifadesiyle programda bazı gereksiz derslerin yer almasından, uluslararası öğrencilerin eğitimin veya derslerin içeriği ile ilgili fikirlerinin sorulmadığından veya eğitimde uluslararası öğrencilerinin katılım eksikliğinden veya sistemden kaynaklandığını belirtmiştir.
Bazı öğrenciler de karşılaştıkları sorunların sebeplerini, "Bu sorunlar, lisansüstü eğitimi veren kurumun yeteri kadar hazırlamamasından kaynaklandığını düşünüyorum (Ö20)",
"Dediğim gibi uygulama çoğaltılmalı. Sınav sistemi değişmeli bence (Ö22)", "Sorunlara
üniversite, ders olarak bakmaktansa kişilik olarak bakmak gerek bence. Çünkü bir insan sadece görevini yapar gider. Ama bazıları görev ötesi yapıyor. Yabancıya hizmette biraz insanlık da olsa (Ö3)", "Bence sorunlar bir eğitim projesinden kaynaklaniyor. (Ö36)"
şeklindeki ifadeleriyle dersle ilgili sorunların eğitim sisteminden, bazı öğretim elemanlarından, üniversitelerin eğitim-öğretime yeterli bir şekilde hazırlık yapmamış
86
olmasından, derslerde uygulamanın eksikliğinden, sınav sisteminin yanlış olabileceğinden kaynaklanıyor olabileceğini belirtmiştir.
Tablo 5. Öğrencilerin Karşılaştıkları Akademik ve Sosyal Problemlerin Sebeplerine İlişkin Görüşleri
Ülke Sorunlar Sebepler n Katılımcı
Kırgızistan Barınma yeri, koşulları Sistem, kültür, yaşam farklılığı, yurtlarla ilgili
bilgilendirme programının eksikliği 4 Ö4, Ö5, Ö19, Ö20 Ders Sistem, eğitimde uluslararası öğrencilerinin katılım
eksikliği, bazı öğretim üyeleri, bazı bölümler, gereksiz dersler, üniversitelerin eğitim-öğretime yeterince hazırlık yapmaması, yanlış sınav sistemi, derslerde uygulama eksikliği
4 Ö10, Ö11, Ö20, Ö22
İkamet ve sağlık sigortası Sistem, eskimiş sistem, eğitim projesi, zorunlu sağlık sigortası uygulamasının yanlış uygulama olabileceği
4 Ö13, Ö18, Ö21, Ö22 Eğitim sistemi Tanıtım, sistem, eğitimde uluslararası öğrencilerinin katılım eksikliği, değişen gündemler ve siyasal
değişiklikler, ezbere dayalı eğitim
4 Ö5, Ö11, Ö12, Ö22 Öğretim üyeleri Bazı öğretim elemanlarının tutumu, uluslararası nitelik
taşıyan öğretim elemanlarının istenilen sayıda olmaması 3 Ö5, Ö11, Ö24 Eğitim dili Türkçenin yabancı bir dil olması, İngilizce dil bakımından öğretim elemanlarının işe alınması prosedürü, üniversite
eğitimi
3 Ö7, Ö11, Ö13 Sınıf\okul arkadaşları Yerli öğrencilerin kişisel özellikleri 2 Ö12, Ö24 Kültür farklılığı uyum
sorunları
Oriyantasyon, bilgilendirme programının eksikliği, sistem, eğitimde uluslararası öğrencilerinin katılım
eksikliği 1 Ö11
Eğitim destek hizmetleri Bürokrasi 2 Ö12, Ö20
Kaynak yetersizliği İlgili kurum 1 Ö1
Ulaşım Şehir planlaması, sistem 1 Ö10
Kazakistan Eğitim sistemi Sistem, uluslararasılaşmanın istenilen düzeye daha gelmediği ve Türkiye’nin kendi eğitim sisteminde bazı oturmamış uygulamaların yer alması
2 Ö14, Ö31
Ders Eğitim sistemi, bazı öğretim üyeleri 2 Ö3, Ö36 Eğitim dili TÖMER eğitiminin yeterli düzeyde eğitmiyor olabileceği, eğitim dili 2 Ö28, Ö36 Barınma yeri, koşulları Eğitim projesi, sistem 2 Ö14, Ö29 Kültür farklılığı, uyum
sorunları Sistem, yabancı kültür
2 Ö14, Ö31 Sınıf\okul arkadaşları Yerli öğrencilerin kişiliği 2 Ö3, Ö14 Ders programı Sistem, öğretim elemanları 1 Ö3 Azerbaycan İkamet ve sağlık sigortası Sistem, bürokrasi, bazı görevlilerin kişiliği ve
uluslararasılaşma farkındalığının daha oturmamış olması, uluslararası tecrübenin eksikliği, rehberlik ve danışmanlık veya bilgilendirme programının eksikliği, zorunlu sağlık sigortası uygulamasının sorun yaratmakta oluşu
3 Ö8, Ö27, Ö37
Eğitim sistemi, öğretim elemanları
Eğitim sistemi, üniversite sistemi, öğretim elemanları,
ezbere dayalı eğitim, bazı öğretim elemanlarının tutumu 2 Ö32, Ö37
Eğitim destek hizmetleri Bürokrasi 1 Ö27
Barınma yeri, koşulları Sistem 1 Ö8
Türkmenistan Eğitim sistemi, dersler, öğretim elemanları
Eğitim sistemi, ilgili bölüm, öğrenci, öğretim elemanları, gereksiz dersler, zor sınavlar, öğretim üyelerinin kendilerini hem kişisel hem de akademik açıdan sürekli yenilemeleri gerektiği
5 Ö2, Ö30, Ö33, Ö34, Ö38
İkamet, sağlık sigortası, barınma yeri ve koşulları
Türkiye’nin yabancı öğrencilere yönelik vize işlemleri kurallar
1 Ö33 Özbekistan İkamet, barınma yeri ve
koşulları
Sistem 1 Ö35
Derslerle ilgili sorunların lisansüstü eğitimi veren kurumun yeteri kadar hazırlanmamasından kaynaklandığını (Ö20) belirten öğrencinin algısıyla ilgili olarak
Kalkınma Bakanlığı (2014) yükseköğretim sisteminin barınma, öğrenci ofisleri, rehberlik hizmetleri, yabancı dilde eğitim, vb. bakımından uluslararası öğrencilere hazır hale
87
getirilmesini belirtmektedir. Burada eğitim ve eğitim içeriğinin de uluslararasılaşmaya, uluslararası öğrencilere uyumlu olarak düzenlenmesinin söz konusu olabileceği ifade edilebilir.
Derslerle ilgili sorunların sınav sisteminden kaynaklandığını belirten öğrencilerden birinin (Ö22) ilgili düşüncesi Şahin ve Demirtaş’ın (2014) öğrencilerin akademik başarısızlıklarını
sınavların klasik yöntem ile yapıldığına bağladıklarını belirten araştırma sonucuyla benzerlik göstermektedir. Bazı öğrenciler ise, derslerdeki sorunların sebeplerini eğitim dillinden, öğrencilerden, öğretim elemanlarından, sınavların zor olmasından, belirli bir bölümden kaynaklandığını "Bölümüm İngilizce olduğu için hazırlık okudum İngilizce hocalarımız sınavları çok zor yaptıklarından bir senemi uzattım. (Ö38)", "Öğrencilerin
sınıfta kalmaları ya da alttan çok ders almalarının sebebi ya yeterince derse çalışmamış olmaları ya da hocaların öğrencileri çok zorlamaları. (Ö2)", "Egitim sistemi olarak ise
ODTÜ'ye gelip Fizik Bölümü okuduğum için sorun yaşadım başlarda, ama başka üniversiteye gitseydim bu sıkıntıyı yaşamazdım. (Ö30)" şeklinde ifade etmişlerdir.
Öğrencilerden biri (Ö34) ise derslerle ilgili sorunların sebeplerini eğitim sistemi, ilgili
bölüm, öğretim elemanları, gereksiz dersler, barınma yerinden kaynaklanıyor olabileceğini "Bunun yanında verilen dersler bir süzgeçten geçirilmesi gerekli diye düşünüyorum. Bazı dersler gereksiz çıkabiliyor. Bunun hepsi ilk başta eğitim sisteminden, ilgili bölümün çalışmasından ve belki de bir dersin ilginç faydalı işleyişine bağlıdır, yani hocalardan kaynak alır diye düşünüyorum. Bazı öğrencilerin derslerde başarısız olmasında yurtların da olumsuz etkisi vardır diye düşünüyorum." şeklinde belirtmiştir.
Eğitim sisteminden kaynaklanan sorunların sebeplerini (n = 4) belirten öğrencilerin görüşleri farklılık göstermektedir. Öğrenciler ifadelerini "Tanıtım programı biraz yetersiz olabilir. Farklı bir ülke olduğu için ne kadar araştırsak bile araştırmalarımız yüzeysel kalıyor. O yüzden biraz ayrıntılı tanıtım yapılabilir diye düşünüyorum. Özellikle üniversiteler, bölümler ondan sonra mezun olunca nerde çalışılabilir konusunda daha farklı uygulamalar yapılabilir diye düşünüyorum. (Ö5)", "Üniversite sisteminden
kaynaklanmakta. Yurtdışından gelen öğrencilerin yani onlardan herhalde bir fikir sorulmuyorlar mesela nasıl olsa daha iyi olur diye hiç soran olmuyordur muhtemelen. Bize sormadılar. (Ö11)", "Üniversite eğitimindeki bazı sorunların ise değişen gündemlere ve
siyasal değişikliklerden kaynaklandığını düşünmekteyim. (Ö12)" şeklinde tanıtım
eksikliğinden, üniversite sisteminden veya eğitimde uluslararası öğrenci katılımının eksikliğinden ve değişen gündemlere ve siyasal değişikliklerden kaynaklandığını
88
belirtmişlerdir. Öğrencilerden biri (Ö22) "Eğitim sisteminin değiştirilmesi gerekiyor.
Örneğin burada ezbere dayalı eğitim hakim." ifadesiyle eğitim sistemindeki sorunun ezbere dayalı eğitim olmasından kaynaklandığını belirtmiştir. Eğitim sistemiyle ilgili sorunların sebeplerini sistemden, uluslararası eğitimin iyi düşünülüp düzenlenmediğinden ve Türkiye’nin kendi eğitim sisteminin daha oturmamış olmasından kaynaklandığını belirten Kazakistan’dan gelen öğrencilerden biri (Ö14) bu düşünceyi "Bu tür sorunların çıkması
bence çok normal bir durum olarak algılayabilmemiz gerekir. Fakat, bir öğrencinin bunlara baş edemeyecek durumları da vardır. Bu tür sorunların çıkmasının ilk sebebi bence sistemdir. Her ülke gelen yabancı öğrencilerin başta olmak üzere, ülkesi, eğitimi, kültür farklılığı vs. nedenlere göre durumu değerlendirmelidir. Okuldan başlayıp barınma yerine kadar uygun şartlar yaratınca, gelen öğrenciden de o kadar beklenti ve özveri almak mümkün olurdu." şeklinde ifade etmiştir.
Öğrencilerden bazıları (n = 4) oturma izni ve sağlık sigortası ile ilgili sorunların sebeplerini sistemden kaynaklandığını "Emniyetteki sorun yabancılara karşı ülkenin sisteminden kaynaklanıyor olabilir. (Ö35)", "Emniyetteki sorun sistemden kaynaklanıyor.
(Ö13)" ifadesiyle belirtmiştir. Bir öğrenci de (Ö18) "Eğitim projesinin işleyişinden
kaynaklanmaktadır" şeklindeki ifadesiyle sorunun uygulanmakta olan eğitim projesinden kaynaklanmakta olduğunu belirtmiştir. Öğrencilerden biri (Ö21) "Emniyetin sisteminden
kaynaklanıyor. Daha önce öğrenciler azdı bu sistem oluyordu. Şimdi öğrenciler çoğaldı ve hala o sistem çalışıyor." ifadesiyle ilgili kurumun sisteminden kaynaklandığını belirtmiştir. Bir diğer öğrenci (Ö22) "Eğitim destek hizmetlerinin niteliği bakımından devletin sağlık
sigortası konusunu baştan düşünmesi gerekli bence." görüşüyle zorunlu sağlık sigortası işlemlerini eleştirmiştir. Bazı öğrenciler ikamet ve sağlık sigortasıyla ilgili sorunların sebeplerini sistem, bürokrasi, bazı görevlilerin kişiliği, uluslararasılaşma farkındalığının daha oturmamış olması, uluslararası tecrübenin eksikliği, rehberlik ve danışmanlık veya bilgilendirme programının eksikliğinden kaynaklanıyor olabileceğini belirtmişlerdir. Bunu öğrencilerden biri (Ö8) "Bence hani yurtdışından öğrenci almak işin en kolay kısmı. Onlar
için bir vakıf mı diyelim bir organizasyon mu yaratılsa hani yurtdışından gelen öğrenciler orada eğitilirse yahut da üniversitemize geldiğiniz şu tarihte size bu bilgiler verilecek bu sorunları yaşamayın diye bizimle ilgilenenler olursa çok iyi olur. Bence bir kurum yaratılması gerek. Bence üniversiteden kaynaklanıyor bunlar. Hem üniversite hem de eğitim hizmet sektöründe bu uluslararasılaşma anlayışı yok. Uluslararası tecrübe yok ve bazı kişilerin kişiliğinden de kaynaklanıyor olabilir." ifadesiyle bir bilgilendirme programı
89
veya rehberlik ve danışmanlık hizmetinin eksikliğinden, uluslararasılaşma farkındalığı ve uluslararası tecrübesinin olmadığından ve bazı görevli kişilerin kişiliğinden kaynaklandığını belirtmiştir.". Öğrencilerden bir kısmı ise, ikamet ve genel olarak hizmet sektörüyle ilgili sorunların bazı kişilerin kişiliğinden, bürokrasiden kaynaklanıyor olabileceğini "Kişisel olabilir. En büyük sebeplerinden biri bence bürokrasi. Bürokrasi sadece sisteme değil insanların beyinlerine de işlemiş bence. (Ö37)", "Sebepler yukarıda
dediğim gibi bürokrasiden kaynaklanıyor. Türkiye’nin oturtulmuş bir sisteme geçmesi lazımdır. Bu yalnızca eğitim sisteminden kaynaklanmıyor. Genel olarak burada herşeyin işleyişi böyledir. (Ö27)" şeklinde ifade etmiştir. Bir öğrenci (Ö34) ise, "Eğer Türkiye
yabancı öğrenci çekmek, yabancı öğrencilerin çoğalmasını istiyorsa emniyette kolaylık yaratması gerekli. Özellikle de bir kardeş ülke için." şeklinde ifade etmiştir. Çetinsaya (2014) Türkiye’nin uluslararasılaşmasında, yükseköğretime erişim stratejilerinin ülke vatandaşları dışında uluslararası öğrenciler için de dikkate alınarak düzenlenmesi gerektiğini belirtmektedir. Uluslararası öğrencilerin yükseköğretime erişimde ilk başta oturma izni ve sağlık sigortası düzenleme ve yaptırımlarının şart konulması düşünüldüğünde bu sürecin (vize, oturma izni ve sağlık sigortası işlemleri) uluslararasılaşma sürecine uygun şekilde yapılandırılması gerekir. Uluslararası öğrencilerin bu süreci daha esnek ve daha kolay yolla çözecekleri stratejiler uygulanabilir.
Öğrenciler (n = 4) yaşadıkları barınma yeri, koşulları ile ilgili sorunların sebeplerini, sistemden, eğitim projesinden, burslu olmayan öğrencilere yurt sağlanmamasını ilgili kurumun sisteminden, yaşam farklılığından, kültür farklılığından vb. kaynaklanıyor olabileceğini ifade etmişlerdir. Bu gibi düşüncelerini öğrenciler, "Okuldan başlayıp barınma yerine kadar uygun şartlar yaratınca, geldiği öğrenciden de o kadar beklenti ve özveri almak mümkün olurdu. (Ö14)", "Eğer burs alıyorsan o bursun ilk ayı yatana kadar en
az 3-4 ay bekleyebilirsin ve yabancı olduğun için barınma ya da yurda yerleşmede problemlerle karşılaşabilirsin. (Ö29)", "Barınma yerlerindeki sorun biraz kültür
farklılığından olabilir. (Ö5)", "Anlaşmazlık olmuştu. Belki biraz yaşam farkından azcık
belki kültür farklılığıdır. (Ö4)" şeklindeki ifadeleriyle belirtmişlerdir. Öğrencilerden bir
kısmı (n = 2) barınma yeri ve koşullarıyla ilgili sorunlarının sebeplerini sistemden kaynaklandığını "Yurt konusu sistemden galiba. (Ö35)", "Mesela yurtlar bir ay öncesinden
sana şey açmıyorlar başvuru yaptıysan bile. (Ö8)" şeklindeki görüşleriyle belirtmiştir.
Öğrencilerden birinin "Yurtlar daha geniş ve çalışma odaları çok olursa iyi olurdu. (Ö19)"
90
biri (Ö20) "Burslu olmayanlar için yurt sağlanmadığı sistemden kaynaklanıyor." ifadesiyle
ilgili kurumların sisteminden kaynaklandığını ifade etmiştir. İlgili uygulamanın, Türkiye’de burslu öğrenciler dışında eğitim görmek isteyen uluslararası öğrenciler için ve yükseköğretimde uluslararasılaşma bakımından en önemli eksiklik olacağı ifade edilebilir. Bu bağlamda Türkiye Bursları dışında öğrenim görmek isteyen öğrencilere yönelik uluslararasılaşma bağlamında barınma yeri ile ilgili alternatif çözüm yollarına gidilebilir. Bazı öğrenciler (n = 3) öğretim elemanlarıyla ilgili sorunların sistemden, öğretim elemanlarından, öğretim elemanlarının kişiliğinden kaynaklandığını "Üniversite eğitimine gelince hocalardan kaynaklanan sorunlar her yerde var ama bu durumun yok edilmesi gerekli. Öğretim üyelerinin kendilerini hem kişisel hem akademik açıdan sürekli yenilemeleri gerekli. (Ö34)", "Sistemden, üniversite sisteminden, öğretim üyelerinden, vb.
kaynaklanmakta veya kaynaklanıyor olabilir. (Ö32)", "Hocaların kişisel özelliklerinden
kaynaklanabilir. (Ö37)" şeklinde ifade etmişlerdir. Öğrencilerden birinin, "Türkiye’de
Geniş global düşünen hocalarımız çok az. Uluslararası eğitim olsa daha iyi olurdu bence. (Ö11)" şeklindeki görüşü, öğretim elemanı sorununun uluslararası nitelik taşıyan öğretim
elemanlarının istenilen sayıda olmamasından kaynaklandığını ifade eder niteliktedir. Öğrenciler (n = 3) kültür farklılıkları, uyum sorunlarıyla ilgili karşılaşılan sorunların sebeplerini sistemden, oriyantasyon, mentorluk programlarının eksikliğinden, eğitimde uluslararası öğrencilerinin katılım eksikliğinden ve eğitim projesini yürüten kurumların sisteminden kaynaklanıyor olabileceğini düşünmektedirler. Öğrencilerden biri (Ö14) "Her
ülke gelen yabancı öğrencilerin başta olmak üzere, ülkesi, eğitimi, kültür farklılığı vs. nedenlere göre durumu değerlendirmelidir.", bir diğer öğrenci (Ö11) de "Türk kültürüne
alışamayanlar yani buraya uyum sağlayamayan arkadaşlarımız oluyor mesela onlar da mesela okula geldikleri zaman ne okulla ilgili yani sınıfta arkadaşlık sağlayamıyorlar arkadaşlık bağları kuramıyorlar zaten okulda bir yurtdışından gelen öğrencilere yönelik bir çalışma da olmadığından dolayı. Üniversite sisteminden kaynaklanmakta. Yurtdışından gelen öğrencilerin yani onlardan herhalde bir fikir sorulmuyorlar mesela nasıl olsa daha iyi olur diye hiç soran olmuyordur muhtemelen. Bize sormadılar." şeklindeki görüşleriyle ifade etmiştir.
Öğrencilerden biri (Ö13) eğitim diliyle ilgili sorunların sebeplerini, doğal olarak Türkçenin
yabancı bir dil olmasından, üniversite eğitminden kaynaklandığını, "Terminoloji sorunu ülkemde İngilizce eğitim görmemden ve üniversite eğitminden kaynaklanıyor." ifadeleriyle belirtmişlerdir. Bazı öğrenciler, İngilizce dil bakımından karşılaştıkları sorunların
91
sebeplerini "Bence bahsettiğim öğretim elemanları ile ilgili dil sıkıntısı konusu öğretim elemanlarını üniversiteye alırken iyi sınav yapılmalı. Yani İngilizcesi iyi mi ne kadar biliyorlar. Ama herkes öyle değil bu zamana kadar bir öğretim elemanlarıyla karşılaştım. (Ö7)", "Çoğu hocalarımız zaten çok iyi İngilizce bilmiyorlar. Okulumuzda eğitim %100
Türkçe. (Ö11)" şeklindeki ifadeleriyle öğretim elemanlarının işe alım sürecinden
kaynaklanıyor olabileceğini belirtmişlerdir. Bazı öğrenciler (n = 2) ise, eğitim diliyle ilgili sorunların sebeplerini yetersiz TÖMER eğitiminden ve belki de eğitim projesinden kaynaklanıyor olabileceğini "Bence sorunlar bir eğitim projesinden kaynaklanıyor. (Ö36)"
şeklinde ve Kazakistan’dan gelen öğrencilerden biri de (Ö28) "Bence bu sorunların
sebepleri öğrenciye ders başlatırken yeterli düzeyde TÖMER’de akademik Türkçe öğretilmemesinden kaynaklanıyor." şeklinde ifade etmiştir. İlgili öğrencinin (Ö28) algısı,
Kavak ve Baskan’ın (2001) öğrencilerin Türkçe öğretiminin yetersizliğiyle ilgili dil sorunu yaşadıklarını belirten araştırma sonucuyla benzerlik göstermektedir.
Bazı öğrenciler (n = 2) okul arkadaşlarıyla ilgili sorunların sebeplerini bazı öğrencilerin tutumundan kaynaklandığını "Arkadaşlar arasında zorlandığımız şey ise her birinin farklı tutumlarının olmasıydı. Kırgızistan’da bu tür sorunlar az yaşandığını düşünüyorum. (Ö12)",
"Türk öğrenciler kendilerinin yerine geçmemizi düşündüklerinden. (Ö24)", "Türkiye’deki
öğrencilerin yabancı öğrenciler ile tanışma ve arkadaşlık etme düzeyi çok düşük olduğundan, yerli öğrenciler de zaman zaman yurt dışında eğitim görmek için gönderilmelidir. Orantı ve anlayış seviyesini belki öyle yakalayabilirler. Üstelik bu rakam arttıkça, hem Türk öğrencileri hem biz benzer sorunlarımız ile, birbirimize olan yaklaşımımız farklı, ama daha kolay yöntemlerle çözebileceğimizden eminim. (Ö14)"
şeklindeki ifadeleriyle belirtmişlerdir.
Hizmet sektörüyle ilgili sorunların sebeplerini bürokrasiden kaynaklandığını belirten öğrencilerin bir kısmı (n = 2) "Türkiye’de üniversiteyi kazandığımızda ilk zorlandığımız şey dokümantasyon işleriydi. Her şey için (yurt için, emniyet için, başvurduğumuz her yerde) belge isteniyordu. Bazen belgeler yüzünden işlerimiz aksıyordu. (Ö12)", "Bu
sorunlar devlet bürokrasisinden ve lisansüstü eğitimi veren kurumun yeteri kadar hazırlamamasından kaynaklandığını düşünüyorum. (Ö20)" şeklindeki ifadeleriyle
bürokrasinin işlerinin aksamasına neden olduğunu belirtmiştir.
Bir öğrenci (Ö3) ders programlarıyla ilgili karşılaştığı sorununun sebebini öğretim
elemanlarından, sistemden kaynaklandığını "Yani sistemden, öğretim elemanlarından kaynaklanıyor." ifadesiyle ifade etmiştir. Öğrencilerden bir diğeri (Ö1) kaynak yetersizliği
92
ile ilgili sorununun sebebini "Üniversitenin kütüphanedeki kaynak yetersizliğinden kaynaklanıyor." ifadesiyle belirtmiştir. Ulaşım ile ilgili sorunların sebebini öğrencilerden biri (Ö10) "Ulaşım sorunu birinciden şehir planlamasından kaynaklanıyor. Belki de
sistemden olabilir." gibi görüşüyle ifade etmiştir.
Katılımcıların karşılaştıkları sorunların sebeplerine ilişkin özel ve önemli görülen kısımlar çalışamaya katılan öğrencilerin kendi ifadeleri ile aşağıda özetlenmektedir:
... Hocalara bizim kendimizi göstermemiz lazım. Daha iyi tanımaları lazım. Ders performansı dönem sonunda bizde görülen değişiklikleri göstermeliyiz. (Ö5)
... Bazıları yabancılara karşı onlar nasıl gelebiliyorlar buraya nasıl öyle güzel Türkçe konuşabiliyorlarlar diye olumsuz bakıyorlar. Hocalarımız da oldu. Mesela siz Rusya’ya bağlısınız hala Rusça konuşuyorsunuz falan diye. Bişey diyemedik. (Ö24)
... Türkçeye tam hakim olamadığımdan dolayı biraz sıkıntı yaşadım o konuda. (Ö11)
... Her ne kadar Türkçe öğretim gördüysek de o dili yerinde okumak bize biraz daha zor gelmişti. (Ö12)
4.5. Öğrencilerin Türkiye’deki Eğitimleri Süresince Karşılaştıkları Akademik ve Sosyal Problemleri Çözme Yollarına İlişkin Bulgular
Çalışma grubundaki katılımcılara “Bu sorunları nasıl veya hangi yolla çözersiniz/çözmektesiniz?” temel sorusu (i) bireysel çözüm, (ii) kurumsal destek ve (iii) arkadaş ya da akran desteği olmak üzere sonda maddeleri ile yöneltilmiştir. Araştırma sorularına ilişkin bulgular Tablo 6' da sunulmuştur.
Tablo 6. Öğrencilerin Karşılaştıkları Akademik ve Sosyal Problemleri Çözme Yolları
Ülke Görüşler n Katılımcı
Kırgızistan Bireysel ve arkadaş desteği 8 Ö1 , Ö7, Ö11, Ö12, Ö15, Ö17, Ö20, Ö24
Bireysel 5 Ö10, Ö18, Ö22, Ö23, Ö25
Bireysel, arkadaş desteği ve
öğretim elemanları 2 Ö13, Ö21
Türkmenistan Bireysel 4 Ö2, Ö33, Ö38, Ö39
Bireysel ve arkadaş desteği 2 Ö30, Ö34
Kazakistan Bireysel ve arkadaş desteği 3 Ö3, Ö6, Ö29
Bireysel 3 Ö28, Ö31, Ö36
Azerbaycan Bireysel 2 Ö27, Ö32
Bireysel, arkadaş ve öğretim
elemanları desteği 2 Ö8, Ö37 Özbekistan Bireysel ve arkadaş desteği 1 Ö35
Tablo 6’da görüldüğü gibi, öğrencilerin çoğunluğunun (n = 16) karşılaştıkları akademik ve sosyal problemleri hem bireysel hem de arkadaş desteğiyle çözmekte olduğu görülmektedir. Bazı öğrenciler (n = 14) sorunlarını kendileri veya bireysel olarak çözdüklerini belirtmişlerdir. Öğrencilerin bır kısmı (n = 4) ise, sorunları bireysel, arkadaş desteğiyle ve bazı konularda öğretim elemanlarından destek alarak çözdüğünü ifade etmiştir. Öğrenciler bu ifadelerini, "Sorunları kendim çözmeye çalışıyorum her zaman
93
değil ama kendim çözmeye çalışıyorum. (Ö10)", "Tek başıma çözmeye çalışmaktayım.
(Ö18)", "Bireysel çözüyorum. (Ö22)", Her konuda alıştım buraya. Kendim çözüyorum.
(Ö23)", "Bireysel genelde. (Ö25)", "Bireysel. (Ö31)", "Bireysel çözüm. (Ö36)", "Sorunları
daha çok bireysel çözüyorum. (Ö3₃)", "Sorunları çözmek için sadece sabırla bekleyip ve onaları halletmek istemelisin. Yeteri kadar isteği olduğu sürece her şeyin üstesinden gelebilir insan. Tabi ki bu kendimizden kaynaklanan sorunlara aittir. Bizden kaynaklanmayan sorunlara geldikçe ise bir şey yapmamız imkansız. Alternatif yollar bulmak lazımdır. (Ö27)", "Bu sorunları sadece teknik kitaplar okuyarak ve kendi bölümüme
ait olan Türkçe terimleri ezberleyerek çözdüm. (Ö28)", "Dil sorunumu tömere giderek
bireysel çözüyorum. Yurtta da kaldım Türk dili öğreneyim diye. Burda arkadaşlarım var ve onlar da yardım etti. (Ö6)", "Bu sorunların coğunu bireysel olarak çözmeye çalıştım.
(Ö32)", "Yani böyle diyeyim. Maddi sorunlarımı bireysel olarak çözüyorum. Başka hani
eğitim ile ilgili bazı sorunlarımda arkadaşlar desteği oluyor bireysel oluyor böyle paslaşa